Morgunblaðið - 22.03.1944, Qupperneq 2

MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudag"ur 22. mars 1944.!
X
Alþingi og álit þess
Eftir Gísla Sveinsson
Forseta sam. Alþingis
4-íæstirjettur:
Logregloþjónn-
inn fjekk eng-
ar bætur
HÆSTIRJETTUR kvað í
gær upp dóm í skaðabótamáli
J vi, er Páll Guðjónsson fyrv.
lögregluþjónn höfðaði fyrir
brottvikningu úr starfi. Með
dómi ufidirrjettar (lögmaður-
inn í Reykjavík) voru Páli
tildæmd sex mánaða laun
o fl., en fjeð skyldi greiða
í sameiningu ríkissjóður og
bæjarsjóður Reykjavíkur. —
Þeir áfrýjuðu málinu og nú
hefir HæStirjettur sýknað þá
áf öllum skaðabótákröfúm í
J essu máli.
í forsendum dóms Hæsta-
rjettar segir svo:
„Gagnáfrýjandi (þ. e. P. G.)
s; njaði þess eitt sinn sumarið
1941 að rækja varðstarf, er yf-
irhoðari hans fól honum, og
I .efir gagnáfi'ýjandi ekki rjett-
lætt þá synjun. f>á verður og
að telja, að gagnáfrýjandi, sem
áður var sæmileg skytta, hafi
é þremur skotæfingum lög-
reglumanna sumarið og haust-
ið 1941 haft undanbrögð í
frammi, enda héfir hann lýst
þyí, að honum væri þessar æf-
ingar ógeðfeldar. Svo hefir
hann neitað að undirrita yfir-
lýsingu um ábyrgð á áhöldum
þeim, er honum voru afhent,
og meðferð þeirra. Loks hefir
hann og haft forgöngu um að
semja og koma öðrum lögreglu
mönnum til að undirrita með
-sjer yfirlýsingu, sem var að
orðalagi ekki viðurkvæmileg í
garð lögreglustjóra. Öll þessi
atriði samans þykja bera þess
vott, að gagnáfrýjandi hafi
ekki verið fallinn til lögreglu-
mannsstarfa.
Vei’ða honum því ekki dæmd
ar bætur vegna vikningar hans
úr starfanum.
Eftir atvikum þykir máls-
kostnaður fyrir báðum dómum
eiga að falla niður“.
Japanar missa 27
skip
London í gærkveldi.
-JAPANAR hafa að undan-
fornu beðið mikið skipatjón á
Kyxrahafi og Indlandshafinu.
Hafa amerískir kafbátar sökt
fyrir þeim 15 skipum að und-
anförnu, þar af 6 stórum skip-
um, sumum olíuskipum. Bresk
ir kafbátar hafa sökt 7 skipum
umhverfis hinar fyrri nýlend-
ur Hollendinga, en flugvjelar
Bandaríkjamanna hafa sökt 5
skipum úr skipalest einni, sem
var á leiðinni til Vivak á Nýju
■Guineu. — Reuter.
KlæðskeraverkfaHi
afstvrt
I GIÆK tókust samhingar
tniHi Klaeðskerameistarafje-
]a,í>.s Reykjavíkur og Kbeð-
skera.s veinafj el ag.si ns Skjald-
horg. — Vinnustöðvun átti að
korua til framkvænrda í gær,
en þar eð samningar hafa
tekist, verður ekkei t úr henni.
Tempiarar fá
nýjan fundarsal
GÓÐTEMPLARAREGLAN
hjer í Reykjavík hefir komið
sjer upp nýjum fundarsal í húsi
reglunnar við Fríkirkjuveg 11,
Bindindishöllinni. En eins og
kunnugt er, hefir Reglan mjög
aukið starfsemi sína síðustu
árin og það húsnæði, sem hún
hafði yfir að ráða, ekki nærri
nógu fullnægjandi fyrir fjelags
skap templara.
Þessi nýi íundasalur er í
kjallara Bindindishallarinnar,
en þar hafa verið gerðar ýmsar
breytingar, og er í alla staði
glæsilegur. — Tekur salurinn
um 100 manns.
Salui'inn var vígður síðastlið
inn sunnudag. Kristinn Stef-
ánsson, stórtemplar, flutti
vígsluræðuna. Var ræða hans
sköruleg, ítai'leg lýsing á þi'ó-
un húmála reglunnar fyrr og;
nú. í lok ræðunnar afhenti
hann Þorsteini J. Sigurðssyni,
þingtemplar, afnotarjett hins
nýja fundarsalar til handa regl
unni í Reykjavík. Þingtemplar
þakkaði og ljet í ljósi miklar
vonir um árangursríkt starf í
hinum nýju húsakynnum.
Þá flutti form. hússtjórnar
Góðtemplarahúsanna í Reykja
vík, Guðgeir Jónsson, ræðu qg
lýsti undirbúningi og fram-
kvæmdum við byggingu hins
nýja fundarsalar. Ávörp og
árnaðaróskir fluttu: Jón Guð-
mundsson. Jón Guðnason, Vig-
fús Guðbrandsson, Sverre .F.
Johansen, Sigurður Þorsteins-
son, Karl Bjarnason, Ingimar
Jóhannesson, Elosi Sigurðsson,
Kristinn Ág. Eiríksson, Guðrún
Sigurðai'dóttir og Kristinn
Magnússon, þingtemplar frá
Hafnax'firði.
Fyrri eigandi Fríkii'kjuvegar
11. Thor Jensen, sendi árnað-
aróskir í tilefni af vígslunni og
var honum send virðingar- og
þakkarkveðja.
Hljómsveit undir stjóx’n Egg
erts Gilfer ljek nokkur lög í
upphafi hátíðarinnar og í lok
hennar. Fór vígsluathöfnin
fram með miklum hátíðarblæ
og virðuleik.
Rússland
Framh. af 1. síðu.
stöðvunum í dag í útvarp,
og var nokkuð svartsýnn, að
því er virtist. Annar tals-
maður í þýska útvarpinu
sagði, að undanhald til vest-
urs færi senn að taka enda.
Enn fremur hafði þessi fyr-
irlesari þá fregn að færa, að
von Kleist stjórnaði herjum
Þjóðverja á Suðurvígstöðv-
unum.
Þjóðverjar segja bardaga
enn mjög harða við Tarno-
pol og Proskurov, og varn-
arbaráttuna erfiða á Pól-
landsvígstöðvunum.
Á öðrum hlutum vígstöðv
anna virðist ekki mikið um
að vera, hvergi getið um
annað en staðbundnar við-
ureignir.
ALÞINGI lauk störfum að
þessu sinni með skemtilegra
hætti en stundum áður, enda
hafði það merkilegri mál til
meðferðar en venjulega hefir
átt sjer stað. Það mun koma
aftur saman í júní til þess að
ljúka því verki, ef alt fer eins
og áformað er og allir Islend-
ingar munu vilja óska. Um
þetta hefir verið rætt og ritað
ýmislegt, svo sem von er til,
og um sinn er það þjóðin sjálf,
kjósendur landsins, sem hafa
málið með höndum, og trúa
menn ekki öðru en að það tak-
ist giftusamlega. En um hlut
þingsins að málinu vil jeg til
glöggvunar fyrir ókunnuga
segja þetta:
Þingnefndir þær, sem fengu
þessi mál til meðíerðar, skiln-
aðarnefnd og stjórnai’skrár-
nefndir, unnu starf sitt kapp-
samlega og af mikilli alúð. Mál
in voru búin þinginu og nefnd-
unum í hendur af milliþinga-
nefndinni í stjói'narskrármál-
inu, eins og nægilega er kunn-
ugt. Allir þingmenn þeir, er í
nefndunum áttu sæti, gerðu sitt
til þess, að málin fengju góð-
an undirbúning að siðustu, er
trygði öruggan íramgang
þeirra. Þótt ýmsa greindi á um
aukaatriði, var það ekki látið
hafa nein áhrif á verkið í heild
eða afgreiðslu málanna, er til
úrslita kasta kom, og hefði það
getað verið áminning öðrum út
í frá, sem blásið hafa upp með
nokkurri úlfúð bráðabirgða iyr
irkomulagsatriði. málinu í heild
til lítillar þurftar. —- í nefnd-
unum Skiftu menn verkum
með sjer, þar sem þess v.ar
þörf, og ljetu enga athugun
undir höfuð leggjast; var iðu-
lega fleirum eða færri nefnd-
armönnum falið sjerstaklega
að kanna til hlítar einstök
málsatriði, og gengu menn að
því fúslega og eftir bestu getu.
Meðal annars voru af hálfu
þriggja flokka samtakanna svo
nefndu (Sjálfst.fl., Frams.fl, og
Sósíalistafl.) annarsvegar og
Alþýðufl. hins vegar gerðir út
menn til þess að leita samkornu
iags um það, sem á milli bar,
og gengu þeir til þess verks
með ærnum áhuga. Voru boð
þeiri'a jafnóðum borin undir
nefndirnar sjálfar og einnig
þingflokkana á bak við þær, og
sættu þar þeim breytingum
til bóta, er nauðsynlegar reynd
ust. Þannig náðist, með sam-
hjálp allra, að kalla mátti, sam-
komulag milli flokkanna um
bæði æskilega og sómasamlega
niðurstöðu í málinu og er hún
nú orðin alþjóð kunn. En það
mun óhætt að segja, að slíkt
hefði með engu móti tekist, ef
hæfilegri gagnrýni hefði eigi
jafnframt verið beitt um þau
atriði, er hjer komu til greina.
Jeg þykist nú ekki í neinum
vafa um það, að allir, hvernig
sem þeir svo hafa snúist við, er
málin voru til umræðu, verði
að telja það hið mesta gleði-
efni, að nefndirnar báru giftu
til þess að koma þessu sam-
komulagi á aftur, er brostið
hafði frá því, er milliþinga-
nefndin lauk störfum. En þarf
laust er og eigi rjettmætt að
þakka það sjer í lagi einstökum
nefndarmönnum, þar sem all-
ir unnu saman og lögðu hver
sitt til málanna, er ótvírætt
gerði það að verkum, að telja
mátti öllu borgið, sem ella hefði
vart orðið.
Hitt er aftur á móti rjett og
var vitað, að ,,lausn málsins“
sjálfs (skilnaðar- og stjórnar-
skrármálsins) var trygð engu
að síður á þingi .með fylgi yf-
irgnæfandi meiri hluta og vafa
laust einnig með þjóðinni, hvað
sem leið útbrotum fárra manna
eins flokks eða svo, sem hefðu
gengið sjer sjálfir til húðar, ef
haldið hefði verið áfram á
slíkri óheillabraut. En í þessum
efnum, sem hjer um ræðir, fer
vitaskuld best á sameining bæði
inn á við og út á við, og þykir
nú með vissu sem treysta megi
heilum huga við málið og fullri
samheldni allra flokka, þar til
yfir lýkur og langþráðum sigri
er hrósað.
Og hvað sem öllu öðru líður,
þá er það víst, að álit Alþing-
is hefir að verðleikum aukist
við það, hvernig því fór af-
greiðsla þessara höfuðmála úr
hendi.
★
Það er orðin nokkur tíska nú
um skeið að gera sjer leik að
því að fara niðrandi orðum um
Alþingi. Situr það illa á mönn
um, sem varla ráða sjer fyrir
ást á „lýðræði“ og ,,þingræði“,
er slíkt taer á góma, og sýnir
það með vissu, að þeir menn
fara næsta villuráfandi. Þessir
menn höfðu þá einu afsökun,
að nokkrir þingmenn, er af
ým&um ásfæðum voru óánægð-
ir með „gang málanna'* á þingi,
ljetu sjer sæma að hefja þann
söng. En nú væri ^tlanda, að
menn færu yfirleitt að bæta
ráð sitt í .þessu efpi, er þeir
sjá, hvert stefnir, ef af þessu
verður eigi látið, þegar i aðsigi
er, að íslendingar stofni sitt
eigið lýðveldi. Er því alger tor-
tíming búin, nema þjóðin eigi
sjer örugt og virðulegt Alþingi,
sem hún styður eigi aðeins í
orði, eða við kosningar, heldur
einnig á borði, með fullri við-
urkenningu sem þess lífakker-
is, sem henni ber að treysta.
Hjer má það ekki rugla skyn-
bæra menn, þótt ýmislegt þyki
við og við og með rjettu at-
hugavert við einn eða annan
þingmann, sem þó hefir hlotið
fylgi fólksins að m. k. um tíma;
alt slíkt leiðrjettist með eðli-
legum hætti. Nje heldur mega
menn láta andúð gegn einstök-
um flokkum eða út af meðferð
einhverra mála, sem misfarist
hafa, leiða sig í þær gönur að
hamast gegn löggj.afarsam-
kundu þjóðarinnar 1 heild, sem
að rjetfum skilningi ætti að
metast þ.jóðfjelagsglæpur. Nú
síðast hafa ýmsir fundið sjer
það til, að ekki tókst fyrir
rúmu ári að setja á laggir þing-
ræðislega ríkisstjórn, vegna
undangenginna átaka við nýaf-
staðnar Alþingiskosningar, og
þeirrar stjórnmálaólgu, sem
myndaðist, að sumu leyti ekki
ófyrirsynju, í flokkadráttunl
um vandasöm málefni. I raun
rjettri var þetta ekkert furðu-
legt, eins og stefnum og flokk-
um er nú komið í þingi. Og
vissulega er það ekki nein fjar-
stæða, að ,,utanþings“-stjórn
mætti blessast, ef nauðsyn
þætti til hennar bera og svo
væri að öllu búið sem skyldi,
þótt hitt sje samkvæmast eðli
stjórnskipulags vors, að þingið
sjálft velji þá ríkisstjórn, ex’
fara skal með völd, og beri á
henni fulla ábyrgð. En til þess
þarf, eins og vita má, sam-
komulag miUi flokka á þingi,
ef einn hefir eigi nægilegt
magn til þess, sem eigi er til
að di’eifa nú hjá oss nje nein
líkindi til að verði um yfirsjá-
anlegan tíma. Alt þetta verður
óefað til nokkurs lærdóms og
mun leiða til óhjákvæmilegs
samstarfs um ýms höfuðmál,
er miða þjóðinni til þrifnaðar.
Er þá vís.samvinna á Alþingi
um myndun ríkisstjórnar.
Það getur sem sje ekki leng-
ur dulist neinum, að flokka-
skifting sú, er nú ríkir, er ekki
að öllu sem eðlilegust, ef sömu
eða skyldum hagsmunum er
með henni meinað að hafa sama
málefnaviðhorf. Ekkert þjóðfje
lag þolir til lengdar slíka úáran
i mönnum og flokkum, og síst
mun það hent þeim fámenna.
hópi, er þetta land byggir. Er
og enginn vafi á því, að næstu
tímar munu krefjast ærlegs
samstarfs sjórnmálaflokka eða
uógu margra manna úr þeim
flokkum, er vilja vinna að heill
og farsæld landsins, til þess að
firra þjóðina vísum voða og
Þyggja henni sjálfstæða til-
veru.
Umferðabann
um Breflands-
sfrendur
London í gærkvoldi.
BRESKA hermálaráðui t oy t
ið hefir bannað alla umi'ei-ð
anuara en hermanna og
manna, er ferðast með sjei—
stöku leyfi, um alla suður-
strönd Bretlands frá Corn-
wall og' til The Wash á,
a.usturströndinni. Mega xneiui
ekki samkvæmt hanni þessu
koma nær sfcröndmni en 16
km. og liggjja við sektir eða,
fangelsi, ef hrðtið er gegtis
]>essu banni. Þá hefir einnig
verið hönnuð umferð unt,
nokkur svæði við Forth-
fjörðitm í Skotlandi.— Áð-
ur hafa umferðabönn verið
allví'ða um strendur Bret-
lands,. eti fregnritarar herma
að þetta sje vafalaust gerti
vegna hiimar væntanlégu inn-
rásar. Reuter.
Húsmæðrafjelag Reykjavíkuxj
heldur afmælisfagnað í Aðalstr.
12 uppi n.k. föstudagskvöid. j