Morgunblaðið - 18.08.1945, Blaðsíða 7

Laugardagur 18. ágúst 1945.
MORG UNBLAÐIÐ

Síða sainbanðs ungra Sjálfstæðismanna.
Ritstjórn: Sambandsstiórnin.
Það er brosandi
að þeim
Það er broslegur leiðarinn, sem birtist í Þjóðviljanum á þriðju-
daginn var. Það er helst á þeim að skilja Þjóðviljamönnum, að
ungir Sjálfstæðismenn á íslandi sjeu í þann veginn að koma af
stað striði milli vesturveldanna og Rússa, með því að gefa almenn
ingi kost á að kynna sjer hin snjöllu rök próf. Hayek fyrir því,
að fasismi og kommúnismi mundi leiða til þess sama, — ein-
ræðis, ánauðar og kúgunar. Ungir menn hafa venjulega það
heilbrigða álit, að þeir halda sig hafa mikið hlutverk í lífinu,
og svo er vissulega um okkur unga Sjálfstæðismenn. Okkur
þykir þess vegna nokkur uppörfun í því, að svo virðist sem Þjóð-
viljinn sje þessu alveg sammála, og geri meira að segja nokkuð
mikið meira úr hlutverki okkar ungra Sjálfstæðismanna en við
gerum sjálfir, þegar hann gefur í skyn, að útbreiðslustarfsemi
okkar muni leiða til alheimsstríðs.
Á hitt skal svo Þjóðviljanum bent, að þar sem voldugri aðilar
í heimspólitíkinni en ungir Sjálfstæðismenn standa fyrir út-
breiðslu þessara skoðana, sem fara svo i taugarnar á Þjóðviljan-
um, þá þarf meira en litla leikni til þess að hagræða sannleik-
anum og staðreyndunum þannig, að kalla þá menn stríðsæsinga-
menn, sem ekki ættu að hafa skoðanafrelsi. Þessir menn segja
það sína skoðun, að bæði nasisminn og kommúnisminn leiði til
einræðis. Þegar Þjóðviljinn segir, að það sje afleiðing þessarar
skoðunar, að vesturveldin ættu að fara í stríð við Rússland, eins
og farið var í stríð við Þjóðverja, þá gleyma þeir því, að þá
fyrst var farið í stríð við Þjóðverja, þegar þeir fóru að ásælast
lönd nágrannanna og brjóta lýðræðisþjóðir undir sitt þræl-
dómsok. Þjóðverjar hófu þá styrjöld, sem nú er nýlega um garð
gengin, og það verður ekki styrjöld milli vesturveldanna og
Rússa, nema Rússar hefji leikinn. Sagan sýnir, að einræðisþjóðir
hefja styrjaldir. Ef svo skyldi vera, að Þjóðviljinn eigi við það
með skrifum sínum, að Rússar muni fara í stríð við vesturveldin,
til þess að koma í veg fyrir að þeirri staðreynd sje á loft haldið,
að sósíalismi hljóti allsstaðar og ávalt að leiða til ánauðar, þá
mundi það stríð eða slík stríðshótun sanna einmitt, að það, sem
Þjóðviljinn vill og berst fyrir, er ekki skoðanafrelsi og lýðræði,
heldur skoðanakúgun og einræði.
Rökunum er þannig ekki til að dreifa i þriðjudags-leiðara
Þjóðviljans, og það væri synd að segja, að miðvikudags-leiðarinn
sje nokkuð skárri. Þar reyna þeir í fyrsta sinn í umræðunum um
„Leiðina til ánauðar" að svara ádeilunum á sósíalisma, en þeim
er eins farið og smá-krökkum, sem er svo tungutamt að svara —
„Af þvi bara“.
„Röksemdafærsla**! miðvikudags-leiðarans er þannig, að fyrst
eru talin upp lýðræðisákvæði hjer á íslandi,— og þau gagnrýnd
í framKvæmd. Síðan eru talin upp „lýðræðisákvæði^! í Rúss-
landi, en alveg gleymt að gagnrýna þau í framkvæmd. En það
skyldi Þjóðviljinn vita, að «f hætta er á því í Reykjavík, þar
sem margir vinnuveitendur eru, að verkamaður fái ekki atvinnu
sakir skoðana sinna, þá er hættan orðin að bláköldum veruleika
í Moskvu, þar sem aðeins er einn vinnuveitandi. Ef hætta er á
því í Reykjavík, að ekki sje hægt að fá blað prentað, þar sem
margar prentsmiðjur eru, þá er hættan orðin að bláköldum veru-
leika í Moskvu, þar sem allar prentsmiðjur eru undir beinni
yfirstjórn eins stjórnmálaflokks.
Já, — það er brosandi að þeim, Þjóðviljamönnunum, fyrir
slíkan málflutning í nefndum leiðurum.
i .......
Oheppni Þjóðvilja ns
í frjálsum ástum
~ *
Það var síðustu dagana í júlí, sem lífsreyndur ungur maður,
Einar Bragi Sigurðsson að nafni, skrifaði langa grein i Þjóð-
viljann um kvenfrelsi og frjálsar ástir. Þar var hann að dásama
skipun einkalifisins í sósíalistisku þjóðfjelagi, sem eftir hans
lýáíngu var raunar lítið einkalíf, óg komst á éiiiú'trí stað svo
sð orði: ,j
i,Það mun rjett, að miðað við kreddur rótgróins auðvalds-
Útdráttur úr bók próf. Fr. v. Hayek, Phe Road to Serfdom. Þýtt hefir Ólafur Björnsson dósent.
Skipulagning og samkeppni
geta aðeins samrýmst með því
móti, að skipulagt sje í þeim
tilgangi að skapa skilyrði fyrir
samkeppni, en ekki ef skipulagt
er á hennar kostnað. Skipulagn
ing sú, sem hjer verður gagn-
rýnd er skipulagning á kostn-
að samkeppninnar.
Staðleysan mikla.
Það er ekki vafi á þvi, að i
lýðræðisríkjunum standa ílest-
ir þeirra, sem krefjast þess, að
hið opinbera stjórni öllum at-
vinnurekstri, í þeirri trú, að
sósialisminn s&mrýmist frelsi
einstaklingsins. Samt er langt
síðan að margir hugsuðir gerðu
sjer ljóst, að af honum stafaði
frelsinu einhver alvarlegasta
hættan.
Fáir eru þess nú minnugir, að
í upphafi sínu var sósialisminn
yfirlýst einræðisstefna. — Hann
kom opinskátt fram sem andóf
gegn frjálslyndi frönsku stjórn
arbyltingarinnar. Þeir frönsku
höfundar, sem lögðu honum
grundvöll, voru ekki i vafa um,
að hugsjónir þeirra jnðu aðeins
framkvæmdar af sterkri einræð
isstjórn. Hinn fyrsti skipulagn-
ingarsinni i nútíma skilningi,
Saint-Simon, sagði að þeir, sem
ekki hlýddu yfirvöldum þeim,
er hefðu með höndum skipulagn
ingu hans, skyldu „meðhöndl-
aðir eins og skepnur“. Enginn
sjer það betur, en hinn mikli
stjórnmálahugsuður • de Tocin-
ville, að lýðræði og sósialismi
eru ósamrýmanlegar andstæð-
ur: „Lýðræðið eykur svigrúm
einstaklingsfrelsisins“, sagði
hann. „Lýðræðið boðar helgi
einstaklingsins“, sagði hann
1848, „þar sem sósialisminn
skoðar einstaklinginn aðeins
sem tæki, aðeins sem númer.
Lýðræði og sósialismi hafa ekk-
ert sameiginlegt nema eitt orð:
jöfnuð. En takið eftir munin-
um: þar sem lýðræðið leitar
jöfnuðar í frelsinu, leitar sósí-
I alisminn hans í þvingun og
þrældómi“.
j Til þess að vísa þessum ótta
( á bug, og til þess að beita fyrir
vagn sinn þeirri kröfu, sem jafn
an á mestu fylgi að fagna í
stjórnmálum^— kröfunni um
| í'relsi — tóku sósíalistar í vax-
andi mæli að gefa loforð um
J „nýtt. frelsi“. Sósíalisminn átti
að tryggja „fi-elsi frá skorti“,
en án þess var stjórmjiálalegt
frelsi „einskis virði“.
Til þess að þessi nýja krafa
fengi undirtektir, var merkingu
j orðsins frelsi breytt á lævísleg-
an hátt. Áður var merking orðs
ins frelsi frá þvingun, frá þvr
að vera háður valdi annarra
' manna. Nú skyldi það þýða
frelsi frá nauðsyn, að verða ó-
1 háður þeirri þvingun af hálfu
umhverfisins, sem óhjákvæmi-
lega hlýtur að takmarka val-
'frelsi okkar allra. Frelsi í þess-
ari merkingu er auðvitað að-
eins afinað orð ýfir vald eðh
þjóðfjelags, er tiltölulega auðvelt að komast í hjónaband í ríki
sósíalisinans, og einnig eru litlar hömlur á þá lagðar, sem rifta
vilja hjúskap**.
Það gexúst svo litlu síðar eða.nánar til tekið 8. ágúst 1945,
að á kvennasíðu Þjóðviljans birtist grein eftir améríská blaða-
konu um stöðu kvenfúiksins í Sovjet-Rússlandi. Amei’íska blaða-
konan spvr: Hefir verið hvikað frá hinni sósíalistisku kenningu
í þessum efnum, og svarar sjálf: Nei, það heíir ekkí verið gert.
Grundvöllurinn er sá sami.
En í umræddri gi-ein kemst hún m. a. svo að oi’ði:
„Fóstureyðingar ólöglegar, skilnaðir erfiðari en í mörgum
auðvaldslöndunum. Giftingar hátíðlegri en áður“.
Einar Bragi talar þannig um ki’eddur við giftingar í auð-
valdsþjóðfjelagi, sem ekki sjeu í ríki sósíalismans, þegar am-
eríska blaðakonan talar um hátíðlegri giftingar en áður i Rúss-
laridi. Eiriar talar um litlar hömlur á þeim, sem rifta vilja hjú-
skap, þegar améríska blaðakonan segir, að skilnaðir í Rússlandi
sjeu erfiðari' en í mörgum auðvaldslöndum. Það væri nú ekki
úi* végi að óóheipíii fÞjóðviljinn‘'1 fakkaf skarið og tjái lesendum
sínum, hvort' þeirra er ..rjétjttrú^ð,- Einar fyggi eða ameríska
blaðakonan. '■ A, :i ■■:., ,j
auð. Krafan um nýtt frelsi var
þannig aðeins annað orð yfxr.
hina gömlu kröfu um aðr-av.
skiftingu auðsins.
Sú skoðun, að áætlunarbn-
skapur myndi auka framleiðslu.,
íú'köstin til muna miðað við af-
köst samkepnisskipulagsins, á y,
óðum minkandi fylgi að fagna ,.
meðal þeirra, sem fást við aðr
kynna sjex*’ þessi mál. Samt er-
það þessi tálvon, sem öllu öðru,,
fremur rekur okkur áfram á,
brautinni til áætlunarbúskapar,
Þó að loforð nútíma sósíal-
ista um aukið frélsi sje gefið -
j einlægni og af heilum hugv
þá hafa þeir, er athugað hafa
þessi mál á síðustu árum, ,hvex
um annan þveran orðið snortn-
ir af hinum ófyrirsjáanlegu af-
jeiðingum sósíalismans og hinnii
nánu líkingu, sem á mörgumi
sviðum er milli kommúnisma og
íasisma. Eins og rithöfundur-
inn Peter Drucker sagði • árið
1939, hefir ,.sú staðreynd, að;>
það reyndist fullkomin blekk-
ing, að marxisminn gæti skap-
að frelsi og jöfnuð, knúið Rúss-
land inn á þá braut alræðis-
skipulags með því ófrelsi og >
ójafnrjetti, sem því Jylgir, sern ,
Þýskaland að undanföi’nu hef-
ir gengið. Ekki svo að skilja,
að kommúnismi og fasismi sjexi
nákvæirilega það sama. Fasism-
inn kemur til skjalanna, eftir
það að kommúnisminn hefir
reynst tálvon, og hann reynd- .
ist sama tálvonin í Rússlandi ■
og i Þýskalandi fyrir valdatöku .
Hitlers**..
Ekki er siður athvglisvert að,.
bera saman hugarfar hinna ó-
breyttu liðsmanna kommúnista .
og fasistahreyfinganna í Þýska
liindi f\TÍr 1933. Það var orðitJ,
kunnugt, hve auðvelt var að
bi-eyta ungum kommúnis’a í
nazista og gagnstætt, og eng-
urn var þetta kunnugra en á-
róðursmönnum beggja flokk-
anna. Kommúnistar 'og nazist-
ar fiandsköpuðust meira inn-
byrðis en við aðra flokka, af
því að báðir biðluðu til manna
með svipuðu hugarfari, og ■
beindu gegn hvor öðrum hatr-
inu gegn þeim, sem höfðu ann-
að hugarfar. Aðferðir þeirra
sý odu hipn nána skyldleika
þeirra. ,Báðir skoðuðu hinn,
frjálslynda mann af gamla
Pramh. 4 bls. 10.