Morgunblaðið - 30.04.1946, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 30. apríl 1946
- RÆÐA FJÁRMÁLARÁÐHERRA
Framh. af bls. 5.
Gjsldeyrismál o. fl.
ÞÁ DRAP háttvirtur þing-
maður Strandamanna nokkuð
á gjaldeyrismálin. Taldi hann,
rð dollarainnstæðunni hefði f
verið varið til kaupa á alls j Þessa LlIcÖ málsins, gjaldeyr-
konar óþarfa og glysvarning, j isrnálin, get jeg ekki stilt mig
en hinsvegar hjeldist einstök jlim; ut af umtah og blaða-
um mönnum og fyrirtækjum sbrifum, sem orðið hafa í sam
uppi, að geyma stórar fjár- bandi við muflútninga á not
búist við öðru, en að érlend-
ar þjóðir mæli oss í sama
•næli. Mun því á hallinn þeg-
ar til lengdar lætur, varla
verða mikill.
★
ÁÐUR en jeg skilst við
hæðir í dollurum erlendis. Alt
er þetta uppspuni frá rótum.
Síðan gengið var frá samning
um við Bretland 1945, get jeg
fullyrt, að engin leyfi hafa
verið veitt í dollurum, fvrir
öðru en.nauðsynjavörum. Um
það hefir verið fult samkomu
lag milli ráðuneytisins og
uðum bátum, og brigslum um
slæma meðferð á erlendum
gjaldeyri í sambandi við bað, að
lesa upp lítinn kafla úr
skýrsiu, sem jeg hef nýlega
íengið frá Nýbyggingarráð-
inu.
Þar segir svo:
„Til fróðleiks skal hjer
Viðskiftaráðs. Þá má^ geta nefnt næmi.u™’ hvo mikium
þess, að gjaldeyriseftirlitið
hefir verið skerpt, eftir tillög
um þeirra manna, er dómbær
astir allra ættu að vera um
það mál, og er gjaldeyriseft-
irlitið nú undir yfirumsjón
Landsbankans Þykst háttv.
þingmaður Strandamanna
erlendum gjaldeyri hefir ver
:ð varið til kaupa á tveim
slíkum bátum, (þ. e.a.s. not-
uðum bátum frá Svíþjóð), og
hve mikils gjaldeyris slíkir
bátar hafa aflað á yfirstand-
andi vertíð.
Báðir þessir bátar byrjuðu
sjálfs hans.
Að gefnu tilefni þykir mjer
í þessu sambandi rjett að
minnast á gagnrýni, sem fram-
hafa einhver rök fyrir, að veiðar um °§ eftir miðían ían
gjaldeyri hafi verið skotið,uar- Aflamagn hvors um sig
undan, skora jeg á hann að imun vera um °S yim 1300
gera gjaldeyriseftirlitinu að-; shipPund, eða að verðmæti,
vart um það. Að öðrum kosti|sem óunnið hráefni frá 390
verður að líta á þessar að- i400 Þusund krónur á bát. Afla
dróttanir hans, sem uppspuna'blutur baseta a þessum bát-
um rnrrn vera yfir 12 þúsund
krónur í þrjá og hálfan mán.
Hafi þessi afli á hvorum bát
fyrir sig t. d. verið saltaður,
t . , , „ þá er hann ásamt lifur og
hefir komið, ut af þvi, aO í °
stjórnin hefir Ieyft ýfirfærslu ihr»fum •» utfiutmngsverS-
* i . , ._ n-æti um 650 þusund kronur.
a mnstæðum eða skuldum við „ „. , . ,. p .* „
, , ,, . , . Hafi þessi nskur verið hrað-
erlenda nkisborgara. Er þar „ , . . ,, , .
írystur, ma gera rað fvnr að
aðallega um ao ræða arfa og , ,, , ! 6 * ,. /. ,
• . , . . .. utflutnmgsverðmæti aflans af
cigmr kvenna, sem giftst hafa . , ,,,
, , .. e:num þessum bat sje eigi
erlendum monnum, og munu ,. Á,, , . , J ri3,
„„„ , , i, * , , undir /25 þusund kronum. Þa
nema samtals alt að 100 þus.!, „ , . . . , ,, „ *
, v ^ hafa bessir tveir batar aflað
dollurum. Þetta var gert að , , .* *
„. ... * , ® ; samtals, miðað við hraefms-
y,J.rl°gð„U raðl’0g lfulu sam;verð, 780-800 þúsund krónur,
raðz Vlð utanrikisraðuneytið, pn miðað vig útflutnings
sem taidg að oss myndx eigt mæti aflans, fuiiunnins,
stætt a að neita að gre:ða er-
lendar skuldir, ef fje væri
íyrir hendi. Á valdatíma Fram
en miðað við útflutningsverð*
urn
1,3 millj. króna til 1 milljón
450 þrisund krónur. Bátar þess
., , „ „ , :r kostuðu í erlendum gjald-
soknarmanna var það að visu „„ • __QOn , „ , „ . ri*
t v „ evrl um 300 bus. jsl. kr. hvor.
Hafa þeir þannig, hvor um
T „ isig, skilað meir en tvöföldum
skuldbmdmgar smar. Jeg hefi i ■ ■ •, ■> • , ,
. „ , ^ f þeim gjaldeyri, sem eyddist
jafnan talið, að getulevsið
svo, að menn voru alment
neyddir til að svíkja erlendar
hafi þar eitt um ráðið, en ekki
hitt, að Framsóknarflokkur-,
við innkaup þeirra til lands-
ins“.
mn telji, að su eigi að vera góðum rökum reistar eru þær
reglan, að svíkjast um að ádeiluri sem að fram hafo kom_
greiða erlendar skuldbinding ið um slæma meðferð á gjald-
ar. Frá þjóðhagslegu sjónar- eyrinUm. Nú er náttúrulega
miði ei og í hæsta máta hæpið þess að gæta, að útgerð bótanna
að gera sjer leik að, að safna kostar einhvern erlendan gjald-
(rlendum innstæðum. Þær eyri, sem þarna er ekki reikn-
verða ávaxtaðar hjer, hlaða 1 að með.
utan á sig, og þegar að sk'ulda j .
dogunum kemur — og ein-! MJER heyrðist háttv. þingm.
„ .T6™ ima v°ma Þeir veiða Strandamanna, í gærkvöldi eitt-
Ljar æ „rnar hærri, sem yfir j hvað vera að tala um luxus-
færa þarf. Við höfum að því bíl3) sem stjórnin hefði keypt.
'ePt a undanförnum árum að p>að voru einhv^rjar truflanir
greiða upp erlend lán ríkis- j útvarpinu hjá mjer, og lík-
sjóðs, bæjarfjelaga og ann- • ]ega hefir þetta verið misheyrn
arra innlendra stofnana. Þetta hjá mjer. Jeg held, að það geti
hefir án efa verið rjett hag- varla verið, að hann, einmitt
fræði. En því skyldum vjer. hann, sje að brigsla stjórninni
þá ekki alveg á sama hátt um bílabrask. Þau þrjú misseri,
sem stjórnin hefir verið við
völd, hefir hún keypt aðeins 1
notaðan fólksbíl, við mjög lágu
verði, og einn ljelegan setuliðs-
jeppa. Getur þá háttv. þing.
Strandamanna borið þaf saman
‘við sín eigin bílakaup í stjórn-
reyna að losna við þær er
lendu skuldbindingar, sem frá
öðru stafa, en beinum lántök-
um. A það má og minna, að ef
vjer greiðum ekki arfa og er-
Jondar innstæður vcgna h.jú-
skapar, þá getum vjer ekki
artíð hans og raunar líka síðan
að hann fór úr stjórninni. Hitt
er annað mál, að stjórnin mun
eigi geta komist hjá að endur-
nýja að meira eða minna leyti
bílakost ríkisins því varla get-
ur þm. Strandamanna búist við
að aðstæður hafi breyst svo hjer
á landi síðan á valdatímabili
hans, að stjórnin og ýmsar ríkis
stofnanir geti komist. hjá að
hafa nokkurn bílakost.
Út af útflutningnum til Dan-
merkur, sem háttv. þingm. að
síðustu gerði að umræðuefni,
vil jég aðeins segja það, eins
og jeg raunar áður hefi upplýst,
að hann hefir verið undir
ströngu eftirliti. Þær vörur, sem
út hafa verið fluttar, hafa, auk
innlendrar framleiðslu, að lang
mestu leyti verið enskar vörur,
fluttar hingað á stríðsárunum,
en reynst óhentugar eða ónot-
hæfar fyrir innlendan markað.
Engin tolleftirgjöf hefir átt
sjer stað, og einskis tvímælis
orkað, að þessi útflutningur
hefir verið þjóðhagslega mjög
hagstæður.
Læt jeg svo útrætt við háttv.
þingm. Strandamanna.
JEG kem þá næst að háttv.
þingmanni Mýramanna. Að svo
miklu leyti sem ræða hans fjall-
aði um hinar „óskáldlegu stað-
reyndir“, gekk hún út á að
sýna fram á, annarsvegar hrörn
un atvinnuvega landsmanna al-
mennt, og hinsvegar, að land-
búnaðurinn væri sjerstakt oln-
bogabarn ríkisrijórnarinnar,
sem hún helst vildi koma und-
ir grær.a torfu
Allt er þetta nú gamali söng-
ur,.sem bæði þingmenn og lands
menn kannast vel við.
Um hrörnun atvinnuveganna
skal jeg ekki fjölyrða. enda
hafa aðrir um það rætt. En jeg
verð að segja það, að þessi hrörn
unarbarlómur er í mínum aug-
um hálf ógeðslegur. Það lýsir
leiðinlega smáborgaraiegum
hugsunarhætti að berja sjer þá
mest um fátækt, er þjóðin býr
við betri efnahagsafkomu og al-
mennari velmegun heldur en
nokkru sinni fyrr. Að maður
nú ekki tali um, ef bera á sam-
an afkomu þessarar þjóðar við
það, sem flestar aðrar þjóðir
verða nú að búa við. En allir
vita, að þjóðin býr nú við betri
fjárhagsafkomu en nokkru
sinni fvrr.
ir
UM viðhorf ríkisstjórnarinn-
ar til landbúnaðarins get jeg
fullyrt, að allri stjórninni er
ljóst, hver þjóðarnauðsvn það
er, að blómlegur landbúnaður
geti þrifist hjer. Um hitt geta
svo verð skiftar skoðanir, á
hvern hátt því takmarki verði
náð-. Er ekki tími til áð ræða
það hjer. En vlðhorf stjórnar-
innar til landbúnaðarins kemur
væntanlega best fram í þeirri
löggjöf, sem stjórnin hefir stað-
ið að, og landbúnaðinn varðar.
Er þá fyrst á það að minna,
að stjórnin hefir af alefli viljað
beita sjer fyrir, að landbúnað-
urinn gæti tekið vinnuvjelar í
þjónustu sína. Fyrir milligöngu
Nýbyggingarráðs hefir verið út-
vegað til landsins margfalt
meira af landbúnaðarvjeJum en
nokkur dæmi eru til áður.
Þá hafa nú nýlega, fyrir at-
beina Nýbyggingarráðs og ríkis
stjórnarinnar, verið sett lög um
nýbyggðir, landnám og bygg-
ingar í sveitum, er gerir ráð
fyrir, að á næstu 10 árura verði
varið 60—70 millj. króna til að
rækta og byggja upp sveitirn-
ar. Fullyrði jeg, að aldrei hafi
fyrr verið gerð svo stórhuga
tilraun til að lyfta landbúnað-
inum. Það er skylt að geta þess,
að enginn einstakur þinemaður
hefir gert jafn mikið til að
koma því máli fram og háttv.
þingm. Austur-Húnvetninga,
sem raunar hefir verið lífið og
sálin í mörgum hagsmunamál-
um landbúnaðarins hin síðari
ár, enda hefir Framsóknarflokk
urinn þakkað honum, eins og
innræti hans stendur til.
Þá skal jeg nefna lög um
jarðræktar- og húsagerðarsam-
þykktir frá síðasta ári, sem
heimilar 3 millj. króna framlag
úr ríkissjóði til vjela- og verk-
færakaupa. Einnig vil jeg
minna á afnám 17. gr. jarð-
ræktarJaganna, sem eftir langa
baráttu við Framsóknarflokk-
inn, hefir nú fengist í fram-
kvæmd og þorði Fraíhsóknar-
flokkurinn ekki að standa á
móti að síðustu Frumvarp þetta
var flutt af háttv. þingm. Dala-
manna. Þá skal nefna Jög um
Búnaðarráð, sem leggur æðsta
vald í verðlagsmálum landbún-
aðarnis í hendur 25 bændum
og öðrum fulltrúum landbún-
aðarins, í stað þess, að það vald
var áður að meiri hluta hjá
fulltrúum neytenda og einum
stjórnskipúðum manni. Fram-
sóknarflokkurinn hefir að vísu
reynt að vekja æsing gegn
stjórninni út af þessari löggjöf,
en þó er það mörgum kunnugt,
að Framsóknarmenn trúðu
ekki, fyrr en þeir tóku á, að
fulltrúar verklýðsflokkanna
vildu ganga inn á slíka rjettar-
bót til handa bændum. Fram-
sóknarflokkurinn hefir í þessu
máli fylgt hinni gömlu hern-
aðarreglu, að sókn ' sje sterk-
asta vörnin. Hann öfundast við
Sjálfstæðisflokkinn fyrir að
hafa komið þessu máli í fram-
kvæmd og grípur þá til þessa
ráðs, að reyna að slá ryki í augu
manna, og láta sem verið sje
að svifta bændur ..rjetti.
Þá skulu nefnd lög um nið-
urgreiðslu á kjöti Eins og öll-
um er kunnugt, tókst á s. 1.
hausti að ná samkomulagi um
niðurgreiðslu á kjöti á innlend-
um markaði, sem vonandi verð-
ur til þess að langsamlega meg-
inhl. kjötframleiðslunnar selst
innanlands fyrir hagstætt verð.
Þessi samningur var að vísu
þeim skilyrðum bundinn, að
hætt yrði að greiða útflutnings-
uppbætur, og hefir nú verið
reynt að nota það til æsinga
gegn stjórninni. I því sambandi
vil jeg minna á, að fyrir rúmu
ári síðan skrifaði Búnaðarfjel.
íslands öllum búnaðarsambond-
um landsins — „að allir vissu,
að engar útflutningsuppbætur
yrou framar greiddar á Jand-
og hátf.v. þingmaður mun hafa
þingmanns Mýramanna hafa
staðið undir því brjefi. En nú,
þegar búið er að ákveða að nota
á annan tug miljóna til að
greiða niður landbúnaðarvörur
á innlsndurn markaði, lætur
þessi háttvirti þingmaður, eins
og hann telji þetta hið' mesta
gerræði. Eltki er nú samræmið
gotc.
Þá vil jeg aðeins drepa á eitt
mál, spm, háttv. þingm. Mýra-
manna gerði að höfuðárásarefni
á stjórnina, en það er breyting
á lögum um BúnaðarmáJasjóð.
Jeg bjóst nú satt að segja við,
að háttv. þingmaður myndi
byrja umræður um þetta mál,
á að segja frjettÍK. frá aðalfundi
^únaðgrsambands Suðurlands,
sem var nú fyrir fáum dögum.
og háttv. þingmaður mun hafa
komið á, og skýra frá, hverjar
undirtektir mál hans hefði feng
ið þar. En af einhverjum ástæð-
um sleppti hann því alveg. Eins
og kunnugt er, hefir sú breyt-
ing náð fram að ganga á fyr-
nefndum lögum, að í stað þess
að Búnaðarfjelag Islands ráð-
stafi fje því, er inn kemur í
sjóðinn, skuli það renna beint
til búnaðarsambandanna. Má
nú náttúrulega deila um það til
eilífðar, hvort heppilegra sje að
heildarsamtökin eða búnaðar-
samböndin ráðstafi fjenu. En
um hitt verður ekki deilt, að
fjeð á að nota til hagsb'óía fyrir
landbúnaðinn hvor aðferðin
sem er viðhöfð. Hefir þess gætt,
að búnaðarsamböndin hafa
hvergi nærri notið sín vegna
fjárskorts. Það sýnist dálítið
hæpið.að telja það beina árás
á bændastjettina að reyna að
bæta úr þessu. Þetta mál er
annars-gott dæmi þess, hvernig
smáágreiningur er blásinn upp
og reynt að gera úr honum stór
mál. En jeg ætla, að árásirnar
út af þessu máli reynist álíka
haldgóðar-og árásirnar, sem á
sínum tíma voru gerðar út af
stofnun, Búnaðarráðs. Hver
maður, sem ekki horfir gegn-
um lituð flokksgleraugu hlýtur
að sjá, að bæði málin eru bor-
in fram til hagsbóta fyrir ís-
lenskan landbúnað, en ekki til
að hnekkja honum.
Áður en jeg skilst við land-
búnaðarmálin get jeg pkki stillt
mig um að minnast aðeins á, að
um síðast liðin áramót hefir ís-
lenskum landbúnaði í fyrsta
sinni verið. sá sómi sýndur, að
ráða í áhrifamikla stöðu í land-
búnaðarráðuneytinu einn af
mikilhæfustu og best menntu
frömuðum landbúnaðarins á
síðari árum. Undrast jeg satt
að segja, að enginn af mínum
ágætu fyrirrennurum í land-
búnaðarráðuneytinu skuli hafa
komið auga á, hverja þýðingu
slík þjónusta getur haft, fyrir
iandbúnaðinn.
Árásir hafa komið íram út af
því, að frumvarp um breytíng-
ar á ræktunarsj óðs-lögunum,
sem liggur fyrir þessu Alþingi,
muni eigi ná fram að ganga.
Það mun verða svo, og skal jeg
taka á mig alla ábyrgð á því.
Jeg tel, að þetta frumvarp þurfi
nánari athugunai við, og tel
enga hættu, þótt það bíði næsta
þings. Ræktunarsjóðurinn hafði
um síðustu áramót um 2 millj.
krónur ónotaðar af eigin fje og
hefir engin jarðræktabrjef í
umferð. Hann.getur því að ó-
breyttum lögum margfaldað
lánastarfsemi sína og cru eng-
Framh. á bls. 7.