Morgunblaðið - 17.02.1959, Blaðsíða 2

z
MORGUNBLAÐIÐ
ÞriSjudagur 17. febr. 1959
t
Sett verði lög um eftirlit
með sögustöðum
Sigurður Bjarnason flytur þáltill. þess
efnis í sameinuðu þingi
SIGURÐUR BJARNASON, þingmaður Norður-ísfirðinga, ftytur
í rameinuðu þingi tillögu til þingsályktunar um eftirlit með um-
gengni á sögustöðum. Er tillagan á þessa leið:
Alþingi ályktar að fela ríkisstjórninni að undirbúa fyrir næsta
reglulegt þing frumvarp til laga um eftirlit með sögustöðum og
öðrum þeim stöðum á landinu, sem sérstaklega eru sóttir af er-
lendum og innlendum ferðamönnum.
Ferðamenn vitni að sóðaskap
og hirðuleysi
í greinargerð fyrir tillögunni
segir svo:
Alþingi hefur með sérstakri
löggjöf sett reglur um friðhelgi
og eftirlit Þingvalla, helgasta
sögustaðar íslendinga. Enn frem-
ur eru í lögum reglur um nátt-
úruvernd og um eftirlit með opin
berum veitingastöðum víðs veg-
ar um land.
En mikið brestur á, að fylgzt
sé með umgengni á ýmsum fjöl-
sóttum sögustöðum. Hefur það
því hent sorglega oft, að ferða-
menn, erlendir sem innlendir,
hafa orðið vitni að ótrúlegum
sóðaskap og hirðuleysi á slíkum
stöðum. A sl. sumri henti það til
dæmis, er fjölmennur hópur ís-
lenzkra og erlendra blaðamanna
heimsótti einn merkasta sögu-
Flugvélin er
stórskemmd
VESTMANNAEYJUM, 16. febr.
— Enn hefur Dakotaflugvélin,
sem tepptist á föstudaginn, orðið
fyrir skemmdum. Aðfaranótt
sunnudagsins, í fárviðri, sleit
flugvélin af sér öll bönd og
kastaði veðrið henni til um tvær
lengdir hennar. Kom flugvélin
niður á vinstri vænginn, sem
stórskemmdist. Flugvélinni var
lagt á ný. Þær skemmdir, sem
nú eru á henni orðnar, kunna að
vera mjög alvarlegar.
— Bj. Guðm.
Kaupir Guðmund-
ur Jörundsson
„skuttogara66?
GUÐMUNDUR Jörundsson, út-
gerðarmaður frá Akureyri, mun
hafa samið um — eða vera í þann
veginn að semja um — smíði nýs
togara, en hann seldi í fyrra tog-
ara sinn, Jörund, til Stykkis-
hólms, svo sem kunnugt er.
Guðmundur Jörundsson er nú
farinn utan í sambandi við tog-
arakaup þessi, en skipið, sem
hann mun kaupa, er af nýrri
gerð, svonefndur „skuttogari",
800—900 lestir að stærð, með
yfirbyggðu þilfari og á að ganga
16—17 mílur. — Slíkir togarar
geta haft vírana á bæði borð
og hátt uppi, eða mun hærra en
hinir venjulegu togarar, og munu
þeir geta veitt síld með mikiu
betri árangri en hinir, af eldri
gerðinni.
Kunnugt er, að Guðmundur Jör
undsson fékk fyrir nokkru inn-
flutningsleyfi fyrir flutninga-
skipi. Hins vegar mun allt enn í
óvissu um kaup á því.
Dagskrá Alk>ing\s
í DAG eru boðaðir fundir í báð-
um deildum Alþingis kl. 1,30. Á
dagskrá efri deildar eru tvö
mál.
1. Skipulagning samgangna,
frv. 1. umr. 2. Sauðfjárbaðanir,
frv. 3. umr.
Tvö mál eru á dagskrá neðri
deildar.
1. Listasafn íslands, frv. 1 umr.
Ef leyft verður. 2. Rithöfunda-
réttur og prentréttur, frv. 2. umr.
stað þjóðarinnar, að þar var
vægast sagt mjög ógeðþekk að-
koma. Olli það í senn miklum
vonbrigðum íslendinganna, sem
þátt tóku í förinni, og hinna er-
lendu gesta, sem höfðu gert sér
háar hugmyndir um höfuðból
eins frægasta og ágætasta sonar
„söguþjóðarinnar“.
Úr þessu verður að bæta
Islendinga getur ekki greint á
um það, að slík umgengni á fræg-
ustu sögustöðum þjóðarinnar er
henni til mestu vanvirðu, ekki
aðeins gagnvart útlendingum,
heldur gagnvart sjálfri sér. Úr
þessu verður þess vegna að
bæta. Bætt umgengni, snyrti-
mennska og hirðusemi hlýtur að
sjálfsögðu að byggjast fyrst og
fremst á því fólki sjálfu, sem býr
á slíkum stöðum. Það verður að
gera sér ljóst, að á því hvílir
mikil ábyrgð gagnvart þjóð
sinni. En ekki virðist óeðlilegt,
að hið opinbera leggi það ómak
á sig að fylgjast með umgengni
á þessum stöðum. Þyrfti það alls
ekki að hafa mikinn kostnað í
för með sér. Mætti til dæmis vel
hugsa sér, að sýslumönnum og
bæjarfógetum yrði falið að hafa
eftirlit með sögustöðum, hverj-
um í sínu umdæmi. Yfirumsjón
mætti svo fela embættismönnum
ríkisins í höfuðborginni, t. d.
húsameistara ríkisins, vega-
málastjóra og þjóðminjaverði.
í till. þessari er því lagt til, að
Alþingi feli ríkisstjórninni að
undirbúa fyrir næsta reglulegt
þing frv. til laga um eftirlit með
sögustöðum og öðrum þeim
stöðum á landinu, sem sérstak-
lega eru sóttir af erlendum og
innlendum ferðamönnum. Hér er
um menningarmál að ræða, sem
einnig hlýtur að vera nobkurt
metnaðarmál íslenzku þjóðarinn-
ar. —
Bátum hlekkist á
FRÉTTARITARI Mbl. á Siglu-
firði símaði í gærkvöldi, að þang-
að hafi um kl. 4,30 í gær komið
vélbáturinn Gunnólfur frá Ólafs-
firði, með bátinn Baldvin Þor-
valdsson í eftirdragi. Hafði vél
skipsl_ bil_ð hér út af firði.
Þetta er í annað skipti á skömm-
um tíma, sem Gunnólfur bjargar
báti þessum til hafnar hér.
Fréttaritari Mbl. á ísafirði sím-
aði að Sæbjörg hefði komið þang-
að í gær með vélbátinn Freyju
frá Suðureyri. Hafði báturinn
slitnað upp í ofsaveðri aðfara-
nótt sunnudagsins og rekið á
land. Báturinn er ekki talinn mik
ið skemmdur.
Rússar taka tvo
danska fiskibáta
RÖNNE á Borgundarhólmi 16.
febr. (NTB) — Um miðja síðustu
viku tóku Rússar tvo danska
fiskibáta út af Ligau í Lettlandi.
Þriðji báturinn komst undan.
Öanirnir voru á laxveiðum í
Eystrasalti og munu Rússar saka
þá um að hafa verið innan 12-
mílna landhelgi Rússlands.
Fiskibátarnir tveir, sem teknir
voru nefnast, Alkana og Stomine
og eru báðir frá Kolding. Er tal-
ið að hvor um sig hafi verið
búinn að fá um 500 laxa. Er búizt
við að skipstjórarnir fái sekt og
aflinn verði gerður upptækur.
Eins og frá var skýrt í Mbl. á sunnud., olli hafrótallmiklum spöllum á hafnarmannvirkjum i
Grindavík í suðvestanveðrinu aðfaranótt þriðjudags sl. Þessi mynd er tekin á athafnasvæðinu
við Grindavíkurhöfn eftir að veðrinu slotaði og sýnir, hvernig hin steinsteypta plata hefir brotn-
að á allstóru svæði. Nokkuð af plötubrotunum bar hafrótið inn í sjálfa höfnina.
(Ljósm. Björn Björnsson).
Fróðlegar umrœður
kjördœmamálið
í gœrkvöldi
um
á fundi Hvatar
í gærkvöldi hélt Sjálfstæðis-
kvennafélagið Hvöt fund í Sjálf-
stæðishúsinu og var hann fjölsótt
ur. Formaður félagsins, Maríá
Maack, setti fundinn. Fundar-
störf hófust með því að kjörnir
voru fulltrúar á væntanlegan
landsfund, sem halda á 11. marz.
Því næst talaði Jóhann Haf-
stein, alþingismaður, og ræddi
hann kjördæmamálið, sem verð-
ur stærsta baráttumálið í vænt-
anlegum kosningum. Rakti hann
sögu þess frá því fyrst kom fram
hreyfing um að breyta skipan
þessara mála árið 1930, 1934 og
1942, þegar kosningalöggjöfinni
var breytt í núverandi horf. —
Sagði Jóhann að á þeim 17 árum,
sem liðin eru síðan, hefði greini-
lega komið í ljós í 5 kosningum,
að enn væru gallar á kosninga-
löggjöfinni, enda væri þetta
langur tími, þegar tekið væri til-
lit til þeirra þjóðlífsbreytinga,
sem orðið hafa síðan. Greinileg-
ast hefðu ókostir kjördæmaskipu
lagsins komið í ljós, þegar
Hræðslubandalagið var stofnað,
til þess beinlínis að ganga á það
lagið að nota sér galla þess.
Skýrði Jóhann fyrir fundar-
konum hina nýju skipan kjör-
dæma, sem Sjálfstæðisflokkurinn
helzt hallaðist að, taldi fram
kosti hennar og galla, rakti gang
mála, frá því að von var til að
málið næði fram að ganga, eftir
að vinstri stjórnin féll og skýrði
líkurnar fyrir því að þessari
stjórnarskrárbreytingu yrði kom-
ið á á þessu þingi.
Jóhann lauk ræðu sinni með
því að lýsa þeirri skoðun sinni,
að hið fyrirhugaða kosningaskipu
lag muni víkka sjóndeildarhring
kjósenda og þingmanna.
Á eftir báru fundarkonur fram
fyrirspurnir og ræddu málið.
Frú Auður Auðuns, forseti bæj-
arstjórnar, lét í ljós þá skoðun
sína, að hin stóru kjördæmi með
fleiri fulltrúum mundu auka lík-
urnar fyrir því að konur kæmust
á þing, en of fáar konur hefðu
gefið sig að þeim störfum hingað
til. Þá lögðu þær frú Kristín Sig-
urðardóttir og frú Helga Mar-
teinsdóttir fyrir þingmanninn
spurningar varðandi þetta mál,
og fengu greið svör. Voru um-
ræður hinar fróðlegustu.
Að því loknu var sezt að kaffi-
drykkju og skemmti Hjálmar
Gislason með gamanvísum.
Danskur vetrarmaður
heið bana undir heyvagni
BLÖNDUÓSI, 16. febr. — Fár-
viðrið, sem gekk yfir landið á
sunnudaginn, kostaði ungan
Dana, sem er vetrarmaður á
Þingeyrum, lífið. Maður þessi
hét Bent Sögaard, maður aðeins
um tvítugt.
Slys þetta varð heima við Þing
eyrar um klukkan tvö á sunnu-
daginn. Var hér, sem og undan-
gengna daga, hvassviðri og gekk
á með mjög snörpum hryðjum.
Jón bóndi Pálmason á Þingeyr-
um, ætlaði að flytja til stóran
heyvagn, sem stóð skammt frá
ur hans, Bent Sögaard, var með
honum. Var Jón á traktor og var
búið að tengja vagninn aftan í
traktorinn. Ekki var Jón kominn
af stað, er mjög snörp vindhviða
skall á hlið vagnsins með þeim
afleiðingum, að honum hvolfdi
og varð Sögaard undir honum og
beið nær samstundis bana af.
Sögaard hafði komið að Þing-
eyrum í haust. Hann á foreldra
heima á Jótlandi. Aðstoðarlæknir
héraðslæknisins fór þegar á vett-
vang, en sem fyrr greinir, lézt
hænum. Hinn danski vetrarmað-hinn ungi Dani nær samstundis.
Rússor stælo Fólksvogninn
LONDON, 16. febr. ;— Rússar eru
nú að hefja framleiðslu á nýrri
tegund smábíla, sem er stæld
eftir þýzka Fólksvagninum. Hef-
ur verið skýrt frá þessu í Moskvu-
útvarpinu og í rússneskum blöð-
um. Er opinberlega viðurkennt,
að rússneskir bílasmiðir hafi að
undanförnu reynt og rannsakað
helztu smábilategundir Evrópu.
Eftir þær athuganir voru hand-
smíðaðar tíu mismunandi tegund-
ir smábíla og þær reyndar áður
en komizt var að lokaniðurstöðu
Ekki jafnlöng landlega í
Vestmannaeyjum síðan
um það hvernig framtíðar-bíllinn
ætti að líta út.
Hin nýja bílgerð á að koma í
stað Moskvich-bílanna. Hún nefn
ist Mikrolitrazhney óg virðist
jafnvel í smáatriðum vera smíð-
uð eftir Fólksvagninum. Vagninn
mun vega 600 kg, hámarkshraði
er nálægt 100 km á klst. og benzín
eyðslan 6 lítrar á hverja 100 km.
Vélin er loftkæld og verður
aftan til I bílnum. Frammi í
vagninum verður benzíngeymir,
varahjól og svolítið geymslurúm.
Bíllinn er fyrir þrjá farþega auk
ökumanns. Að því er virðist er
eini munurinn á þessum vagni og
þýzka Fólksvagninum, að botn-
inn í honum er nokkru hærra frá
jörðu. Er það nauðsynlegt vegna
þess, hve þjóðvegirnir í Rúss-
landi eru slæmir.
1920
VESTMANNAEYJUM, 16. febr.
— 1 dag hefst fjórða vika hinnar
samfelldu landlegu bátaflotans
hér. Vestmannaeyingar telja sig
ekki muna svo langan óveðurs-
kafla og landlegu síðan 1920.
Þetta stöðuga aðgerðarleysi hjá
vertíðarfólki er alvarlegast fyrir
fólkið, sem landvinnuna stundar,
og hingað er komið langt að. —
Má með sanni heimfæra það til
núverandi ástands hér, að þorra-
dægrin þykja löng þegar hann
blæs „á sunnan".
Tap það, sem hin stöðuga land-
lega hefur í för með sér skiptir
hundruðum þúsunda króna.
Tvisvar á síðustu þrem vikum
hafa bátar komizt sem snöggvast
út, en hreppt þá vitlaust veður
á miðunum.
I kvöld hefst fjórða vika land-
legunnar og það eru allt annað
en horfur á að veðrahamurinn sé
að ganga niður því spáð er
stormi. Hér er í dag foráttubrim
og gengur á með hörðum og
dimmum éljum. Bj. Guðm.
í röntgenmyndim
f GÆRKVÖLDI um klukkan átta
var komið með sjúkling í slysa-
varðstofuna til röntgenmynaun-
ar. Hann var illa haldinn. Hafði
hann gleypt bein og var það kom-
ið niður í garnir. — í fylgd með
sjúklingnum, sem var stór og
fallegur hundur, var dýralæknir.
Ætlaði hann að fá góða röntgen-
mynd af görnunum og stað þeim
er beinið var á, því dýralæknir-
inn ætlaði strax á eftir að fram-
kvæma uppskurð á hundinum.