Morgunblaðið - 29.07.1960, Blaðsíða 11

Föstudagur 28. júlí 1960
MfíKCflPiBLAÐlÐ
Norrænt samstarf jiarf að
komast á fastari grundvöll
Frá þingi IMorðurlandaráðs í
Háskólanum í gær
EKKI hefur í annan tíma
fleira stórmenni verið saman
komið í Háskóla íslands en i
gær, er Norðurlandaráðið hóf
þar 8. þing sitt. Árla morg-
uns voru fánar Norðurland-
anna dregnir að húni á tröpp-
um Háskólans og um 9-leytið
tóku Norðurlandaráðsþing-
menn og ráðherrar Norður-
landanna að streyma til þing-
staðarins.
★
ASur en þingr Norðurlanda-
ráðsins var sett að þessu sinni,
blýddu fulltrúar messu. Er það
Býmæli í venjum ráðsins en
hvert land vill gjarnan viðhafa
•itthvert nýmæli, er þing Norð-
urlandaráðsins er þar í fyrsta
■inn haldið. Kusu fslendingar að
láta athöfnina hefjast með
messu, en sem kunnugt er hef-
ur Alþingt íslendinga eigi svo
■törf að prédikun farl ekki á
undan.
Ræða hlskups
Biskup Islands, hr. Sigurbjörn
Einarsson, messaði yfir þingfull-
trúum. Flutti hann skörulega og
tímabæra ræðu, drap á varan-
leik heilags orðs og minntist
nokkuð kirkjusögulegra merkis-
staða á fslandi, svo sem Skál-
holts og Þingvalla. Biskup flutti
prédikun sína á sænsku og höfðu
sænskir fulltrúar á þinginu við
orð, að ekki hefði mátt heyra
að þar talaði útlendingur.
Þingið sett
Að messu lokinni var gengið
I hátíðasal Háskólans en þar
situr þingið. Hófst setningarat-
höfnin með ræðu, er formaður
Norðurlandaróðs, Bertil Ohlin,
flutti. í upphafi máls síns minnt-
ist Ohlin H. C. Hansens, forsæt-
isráðherra Danmerkur, er lézt á
sl. vori. Fór hann um hann við-
urkenningarorðum, sem mann
og stjórnmálamann og kvað
minningu Hansens' lengi mundu
lifa á Norðurlöndum. Risu full-
trúar úr sætum til að votta hin-
um látna forsætisráðherra virð-
ingu sína.
Menningarhlutverk
Norðurlanda
Ohlin lýsti gleði sinni yfir því
að þing Norðurlandaráðsins
skyldi haldið á íslandi að þessu
Bértil Ohlin setur þingið
sinni. Kvað hann þá norrænu
menningararfleifð, sem hér hefði
varðveitzt hafa vakið undrun
allá heimsins. Sagði hann þjóðir
Norðurlanda smáar miðað við
heimsbyggðina en þó hefðu þær
sína sérstöku menningu og þýð-
ingarmiklu hlutverki að gegna.
Norræn samvinna væri mjög
gagnleg til að þoka þessu hlut-
verki áleiðis.
★
Þá ræddi prófessor Ohlin
nokkru nánar um einstök mál,
sem Norðurlandaráð hefur fjall-
að um og úrslit þeirra. Væri
nauðsynlegt að koma efnahags-
samvinnu Norðurlanda á fastan
grundvöll því fyrr gætu löndin
ekki látið að sér kveða út á við.
★
Þá vék ræðumaður að sam-
vinnu Norðurlandanna á sviði
vísinda og tækni. Kvað hann
nauðsynlegt að auka möguleika
einstakra vísindamanna til að
stunda rannsóknir í einhverju
öðru Norðurlandanna en heima-
landi sínu. Hefði norræna menn-
ingarmálanefndin raunar þegar
fjallað um þetta atriði.
Nauðsyn betra skipulags
Bertil Ohlin sagði að lokum,
að norræn samvinna yrði ekki
byggð upp nema í áföngum.
Þeir sem nú værU í ráðinu, yrðu
að ræða það sem hægt væri að
gera og það sem þyrfti að gera.
Fyrir ráðinu lægi margt þýð-
ingarmikilla mála, sem yrði að
leysa, en enn mikilvægara væri
að koma betra skipulagi á nor-
rænt samstarf. Aðeins með því
móti gætu Norðurlöndin skap-
að þá einingu, sem fær væri að
miðla þjóðum þessara landa af
sameiginlegri arfleifð norrænn-
ar menningar. Að svo mæltu
bauð Bertil Ohlin fulltrúa ríkis-
stjórna og þjóðþinga, ritara og
Ólafur Thors, forsætisráð-
herra, á þingi Norðurlanda-
ráðsins.
blaðamenn velkomna til 8. þings
Norðurlandaráðsins.
Gísli Jónsson kjörinn forseti
Þá fór fram kjör forseta Norð-
urlandaráðsins. Var Gísli Jóns-
son, formaður íslandsdeildarinn-
ar, kjörinn forseti í einu hljóði,
en varaforsetar voru kjörnir
Erik Eriksen frá Danmörku,
K. A. Fagerholm frá Finnlandi,
Nils Hþnsvald frá Noregi og
Bertil Ohlin frá Svíþjóð.
, Andi menningar og dáða
Hinn nýkjörni forseti ráðsins,
Gísli Jónsson, flutti ræðu. í upp-
hafi máls síns bauð hann full-
trúa, ráðherra og sérfræðinga
velkomna f .h. íslandsdeildar til
þessa fyrsta fundar Norðurlanda-
Gísli Jónsson flytur ræðu sína.
ráðsins hér á landi. Sagði hann,
að þar sem þinghús íslendinga
rúmaði ekki þann fjölda, er
sækti þetta þing, hefði Háskól-
inn verið valinn til fundahalda,
og kvað það ósk sína og bæn
að sá andi menningar og dáða,
sem daglega hvíldi yfir þessum
húsakynnum og mótaði lífsskoð-
anir þeirra, er hér undirbyggju
sig í leit að sannleikanum til
viðhalds frelsi og hamingju þjóð
ar sinnar, mætti einnig í rík-
um mæli hvíla yfir störfum þings
ins og móta þær ályktanir, sem
þar yrðu endanlega afgreiddar.
Ef norrænn andi ríkti
Gísli Jónsson lauk máli sínu
með þessum orðum:
„Ef allar þjóðir gætu í dag
tileinkað sér norrænan anda,
norrænar lífsskoðanir og nor-
ræna menningu, þá bæru ekki
milljónir manna ótta í brjósti
fyrir því, að yfir dyndi kjarn-
orkustyrjöld með öllum þeim
hörmungum, sem henni fylgja.
Þá þekktist engin kynþáttadeila
eða yfirdrottnunarkúgun, heldur
vaxandi skilningur í lífsþörf van
ræktra þjóða til meira frelsis
og betri afkomu.
Menning, frelsi og lífshamingja.
Það er á valdi Norðurlanda-
ráðs sjálfs og fulltrúa þess, eldri
sem yngri, að miða jafnan störf-
in við það eitt, Sem vekur menn-
ingu og dáð og skipar Norður-
löndunum réttilega til forystu i !
baráttu fyrir betri lífskjörum og
meiri lífshamingju í sambúð við
aðrar þjóðir. í öllum löndum
heims eru þúsundir manna, sem
hlusta eftir slikum boðskap, þrá
hann og biðja, að hann verði
meiri en orðin tóm. Engin þjóð-
þing og engar ríkisstjórnir
megna að daufiheyrast um lang-
an aldur við þeim röddum, sem
slíkur boðskapur vekur, og eng-
inn megnar að kæfa þann eld sera
þannig váknar í sálum þjóða,
sem þrá vaxandi menningu, frelsi
og lífshamingju.
í því trausti, að þannig hagi
Norðurlandaráðið jafnan störf-
um, verður nú gengið til dag-
skrár þeirrar, sem hér liggur
fyrir“.
Almennar umræður.
Að ræðu forseta lokinni var
ákveðið hvaða mál skyldu tekin
á dagskrá og í hvaða röð. Þá var
kosið í fimm fastanefndir þings-
ins, laganefnd, menntamála-
nefnd, félagsmálanefnd, sam.
göngumálanefnd og efnahags-
málanefnd. Að nefndarkosnjngu
lokinni hófust almennar umræð
ur og töluðu þessir: Nils H0ns-
vald, formaður Noregsdeildar-
ráðsins, Nils Meinander, fyrrv.
ráðherra frá Finnlandj, Ólafur
Thors, forsætisráðherra, Viggo
Kampmann, forsætisráðherra
Danmerkur, Finn Moe, formað-
ur utanríkismálanefndar Stór-
þingsins norska, Erjk Eriksen,
formaður Danmerkur-deildar
ráðsins, Jöhannes Sukselainen,
forsætisráðherra Finna og Einar
Gerhardsen, forsætjsráðherra
Norðmanna.
Klukkan 12,45 var umræðum
frestað og sátu fulltrúar mið-
degisverðarboð íslandsdeildar
Norðurlandaráðsins í Lido.
★
Almennu umræðunum um nor-
ræna samvinnu var svo hald ð
áfram kl. 15:30 og tók þá fyrstur
til máls Tage Erlander, forsætis-
ráðherra Svíþjóðar; næstur hon-
um var Gylfi Þ. Gíslason, við-
skiptamálaráðherra, og síðan þeir
I Ole Björn Kraft (D), Chr. L.
Holm (N), Knud Thestrup (D),
Helge Seip (N), Olov Rylander
(S), Gunnar Lange (S), Arne
Skaug (N), Hertta Kuusinen (F),
Erling Wikborg (N), Martin Skog
lund (S), Bertil Ohlin (S), Trond
Hegna (N) og Ole Björn Kraft
aftur. Fleiri kvöddu sér ekki
hljóðs og umræðum slitið um kl.
18:30.
Önnur mál á dagskrá fundar-
ins, voru afgreidd umræðulaust
og fóru flest til nefnda, sem nalda
fundi fyrir hádegi í dag.