Morgunblaðið - 21.06.1963, Blaðsíða 23

Föstudagur 21. júní 196S
MORGVNBLAÐIÐ
23
— Nýr stjórn-
búnaður
Framhald af bls. 24.
þetta í mörg ár, sagði Sturlaug-
ur. Við höfum verið að velta því
fyrir olckur hvað unnt væri að
gera til að skipin verði ekki eins
og reköld á sjónum þegar þau
liggja við nótina. Við höfum
spurzt fyrir hjá skipasmíðastöðv-
Franz J. Zacharias
um, en engin viðunanleg svör
fengið. f nýja skipinu, sem nú er
í smíðum, verður 765 hestafla
Caterpillar vél, sem við keyptum
gegnum umboðið hér, Heildverzl
unina Heklu. Eitt sinn þegar ég
var þar staddur að ræða við
Kjartan Kjartansson, sölustjóra
Caterpillar-bátavéla, hlustaði
hann á þegar ég var að ræða
þetta mál við norskan skipa-
verkfræðing. Þegar svo Kjartan
var staddur á fiskiðnaðarsýning-
unni í London í sumar, hitti hann
að máli þýzka Verkfræðinginn,
Franz J. Zacharias, sem jafn-
framt er framkvæmdastjóri hjá
félaginu Pleuger Unterwasser-
pumpen í Hamborg, en það félag
hefur einkaleyfi á smíði aflstýra.
Á sýningunni voru Pleuger afl-
stýri og Pleuger stefnisþrýstir,
og kynnti Kjartan sér þessi tæki.
Við heimkomuna hafði hann
svo samband við mig með þeim
afleiðingum að Zacharias er nú
hingað kominn, og við höfum
pantað þessi tæki í nýja skipið.
— Eins og kunnugt er, hélt
Sturlaugur áfram, reyndu nokkr-
ir af nýsköpunartogurunum sum
arsíldveiðar, þeirra á meðal Hall-
veig Fróðadóttir. Togararnir
þóttu of þungir og svifaseinir, og
gekk þeim illa við veiðarnar. En
ég er viss um að sagan hefði
verið önnur, ef þeir hefðu verið
búnir þessum tækjum. Þá stund-
uðu þeir enn síldveiðar á sumr-
in. Og þá gætu þeir fylgt síld-
inni eftir alla leið til Noregs.
í stuttu máli sagt álít ég að hér
sé um stórkostlega nýjung að
ræða, og furðulegt að hún skuli
ekki fyrr hafa verið tekin upp
hér.
í 200 skipum
f sambandi við þessa merku
tilraun Akranesfeðga sneri blað-
ið sér til Kjartans Kjartansson-
ar hjá Heildverzl. Heklu, og
innti hann frekari upplýsinga um
málið. Bauðst Kjartan til að
koma blaðinu í samband við
Zacharias framkvæmdastjóra,
sem e? hér staddur eins og fyrr
segir, og var það vel þegið.
— Þetta er ekkert nýtt1 fyrir-
brigði, sagði Franz Zacharias, því
fyrsta skipið fékk þessi tæki ár-
ið 1950. Var það ein af snekkj-
um hafnarlögreglunnar í Ham-
borg. Að vísu var þá aðeins um
aflstýri að ræða, því fyrsti stefn-
isþrýstirinn kom ekki til sögunn-
ar fyrr en 1955. En frá upphafi
höfum við búið um 200 skip
Pleuger siglingartækjum, og eru
skip þessi dreifð út um allan
heim. AIls konar skip búin þess-
um tækjum eru nú gerð út frá
Bandaríkjunum, Kanada, Frakk-
landi, Sovétríkjunum, Japan,
Ástralíu, öllum hinum Norður-
löndunum, Bretlandi, Ítalíu, Ind-
landi, Hollandi, Brazilíu og fleiri
löndum.
— Flestar fiskveiðiþjóðir hafa
búið rannsóknarskip sín þessum
tækjum, sagði Zacharias. Og
fiskiskip og hvalveiðiskip margra
þjóða hafa notað þau með góð-
um árangri. Alls staðar er sama
vandamálið. Þegar skipið er í
kyrrstöðu, er stýrið óvirkt. Pleug
er stýristækin, sem við nefnum
„Aktiv-ruder“, gerir það að verk
um að skipið verður kvikt eins
og köttur, getur elt rófuna á sér
eða stokkið til hliðar, og unnt
er að gera jafnvel stærstu haf-
skip jafn meðfærileg og smá-
jullur.
Sturlaugur Böðvarsson
30 ára reynsla
— Rafmótorarnir, sem notaðir
eru við þessi stýristæki, eru
smíðaðir eftir 30 ára reynslu af
rafmótorum úr neðansjávardæl-
um, sem Pleugers félagið dregur
nafn sitt af. Pleuger, forstjóri fé-
lagsins, hafði lengi unnið að rann
sóknum og tilraunum með neð-
ansjávar siglingartæki, þegar
hann fann upp aflstýrið. Keypti
hann þá skip, sem hann nefndi
„Pleugerpumpe 2“ til að reyna
tækið, og gengu tilraunirnar vel.
Seinna keypti Pleuger annað
skip, „Irmgard Pleuger“, til frek-
ari tilrauna. Árangurinn vakti al-
heimsathygli. Af skipum, sem
komið hafa hingað til fslands og
búin eru Pleugers siglingatækj-
Einar Baldvin Guðmundsson, stjórnarformaður, Óthar Möller, framkvæmdastjóri, og frúr
þeirra, bjóða ásamt Birgi Thoroddsen skipstjóra vestur-íslenzku gestina velkomna um borð í
Lagarfoss. Vestur-íslendingarnir á myndinni eru Sigurður Johnsson, 82ja ára, og hjónin Krist-
björg og Sigurbjörn Sigurðsson, fyrrv. fiskimálastjóri í Manitoba.
Þátttaka V.-íslendinga í stofnun Eim-
skipafélagsins fegursti vottur
um þjóðrækni þeirra
í GÆR bauð Eimskipafélag ís-
lands Vestur-íslendingunum,
sem hér eru í heimsókn, ásamt
fleiri gestum til síðdegisdrykkju
um borð í Lagarfoss, en á sínum
tíma áttu Vestur-íslendingar mik
inn þátt í stofnun Eimskipafé-
lagsins, sem kunnugt er.
Einar Baldvin Guðmundsson,
stjórnarformaður Eimskips, bauð
gestina velkomna. Hann minnti
á að Eimskipafélag íslands er nú
nærfellt hálfrar aldar gamalt og
á þær vonir sem vöknuðu á ís-
landi við stofnun þess um bætta
og bjartari framtíð. — En það
voru ekki eingöngu Islendingar,
búsettir á íslandi, sem áttu hlut
að stofnun Eimskipafélagsins,
sagði Einar. Þar komu einnig við
sögu Vestur-íslendingar og mun
láta nærri, að 1/10 hluti hluta-
fjárins sé í eign þeirra. í lok
ræðu sinnar minnti hann á um-
mæli í 25 ára afmælisriti Eim-
skipafélagsins, sem hann kvað
enn í fullu gildi en þar segir
m.a.: „Þátttaka Vestur-íslend-
inga í stofnun Eimskipafélagsins
er fegursti og stærsti vottur um
þjóðrækni þeirra og hugarþel
til gamla landsins, sem enn hefir
sýndur verið. Langflestir þeirra,
sem lögðu fram fé til fyrirtæk-
isins í fyrstu, bjuggust ekki við
því, að hljóta neinn arð af fé
sínu. Heill og velferð ættjarðar-
innar réð eingöngu gerðum
þeirra.....“
um, má nefna þýzka eftirlitsskip-
ið Anton Dorn, franska eftirlits-
skipið Thalassa, og brezka eftir-
litsskipið Cleona.
— Til gamans skal ég sýna ykk
ur bréf, sem félag okkar fékk
frá frönsku útgerðarfélagi, sagði
Zacharias, og dró fram ljósmynd
af bréfinu. Þar stóð að fiskiskip-
ið „Daney“ hafi verið að veiðum
130 sjómílur frá ströndinni, þeg-
ar vélin bilaði. En það kom ekki
að sök, því skipið komst hjálp-
arlaust til hafnar á aflstýrinu.
Hefur því verið fleygt að vá-
tryggingarfélög muni lækka ið-
gjöldin af þeim skipum, sem bú-
in eru aflstýri.
Aflstýri í Albert
Zacharias skýrði blaðinu frá
frá því að hann hafi rætt við
skipaskoðunarstjóra, Hjálmar R.
Bárðarson. Blaðið hafði samband
við Hjálmar í gær og bað hann
að segja álit sitt á þessum tækj-
um.
— Ég hef verið að ræða þessa
hugmynd við fjölmarga útgerð-
armenn undanfarið, sagði skipa-
skoðunarstjóri. Eins og fram
kemur í ummælum Zacharias er
þetta ekki nýtt fyrirbrigði. Til
dæmis má benda á að eftirilts-
skipið Albert, sem ég teiknaði,
og smíðað var hér heima árið
1957, var búið aflstýri frá Pleug-
er. Eins teiknaði ég í vetur fiski-
skip fyrir Baldur Guðmundsson
útgerðarmann og Harald Ágústs-
son skipstjóra á Guðmundi Þórð
arsyni, þar sem gert er ráð fyrir
þessum útbúnaði. Ég tel það ekk-
ert vafaatriði að þessi útbúnað-
ur geti komið að mjög miklum
notum á síldveiðum, og eru marg
ir útgerðarmenn að yfirvega að
setja þessi tæki í skip sín. f því
sambandi leitaði ég tæknilegra
upplýsinga hjá framleiðendum
slíkra tækja, m.a. frá Pleugers.
— Reikningur
Frh. af bls. 1.
lagsbreytinga og annarra þarfa
borgarinnar.
Að Iokinni ræðu borgarstjóra
talaði Guðmundur Vigfússon,
borgarfulltrúi kommúnista. Hann
gerði athugasemdir við nokkrar
tölur í reikningunum, en ræddi
ekki frekar um fjármálastefnuna
eða niðurstöður hinnar góðu af-
komu borgarinnar 1962. Síðan
var reikningunum samhljóða vis-
aö til annarrar umræðu.
★
Geir borgarstjóri færði í upp-
hafi ræðu sinnar þakkir til em-
bættismanna borgarinnar fyrir
störf að samningu reikningsins,
einkum þeim Gunnlaugi Péturs-
syni, borgarritara, Guttormi Er-
lendssyni, aðalendurskoðanda ag
Kristjáni Kristjánssyni, aðalbók-
ara börgarinnar. Reikningurinn
var Iagður fram prentaður og er
hann 344 síður í 4to broti. Fylgja
honum glögg greinargerð borgar-
ritara Oig abhugasemdir endur-
skoðanda kommúnista, ásamt
svörum borgarstjóra Og hafnar-
stjóra.
I ræðu sinni sagði borgarstjóri
rekstrargjöld borgarinnar skv.
reikningum vera 213 þús. hærri,
en áætlað hafi verið, en það væri
sem svaraði 0,07%. Hér væri ekki
tekið tillit til aukinna rekstrar-
útgjalda vegna 7% kauphækkun-
ar frá 1. júní, en hún samsvar-
aði 5,7 millj. auknum útgjöldum
umfram áætlun. Sé aftur á móti
tekið tillit til hennar við saman-
burð á áætlun og reikningi, þá
verða rekstrargjöldin 5,5 millj.
undir áætlun eða 1,8%.
Þá gerði borgarstjóri ýtarlega
grein fyrir því, hvernig umfram-
tekjum borgarirmar hefði verið
varið, t. d. hefði 7,7 millj. verið
varið til nýrra skóla, 3,3 millj.
til verkamannahúsa og barna-
heimila, og rúml. 1,7 millj. til
sjúkrahúsa, leikvalla og íþrótta-
mannvirkja.
Borgarstjóri sagði hreina eign
borgarinnar hafa vaxið á árinu
um 96,7 millj. Væri þá búið að
draga frá skuldir, sem jukust um
36 millj. Þessi aukning skuldanna
stafar fyrst og fremst af því, að
nú var reikningum lokað um ára
mót, en áður ekki fyrr en í lok
febrúar árið eftir, Útsvarstekjur,
sem inn koma í jan-febr. eru því
ekki til lækkunar skulda, eins og
á undanförnum árum, heldur
hækka þáu eftirstöðvar útsvara.
Þejsvegna stafaði þetta reikn-
ingslega af þeirri endurbót, sem
g-rð er með reikningshaldinu og
inr.heimtunni með stofnun gjald-
heimtunnar.
Borgarstjóri lagði í lok ræðu
sinnar til, að reikningunum yrði
vísað til annarrar umræðu.
★
Að lokinni ræðu borgarstjóra
talaði Guðmundur Vigfússon,
borgarfulltrúi kommúnista. Hann
ræddi nokkrar tölur í reikning-
unum, en kvaðst mundu gera því
meiri skil við aðra umræðu. Ekki
ræddi hann heildarstefnuna í fjár
málum borgarinnar, né almennar
niðurstöður, en sagðist þurfa að
endurskoða rekstur borgarinnar,
þrátt fyrir virðingarverðar til-
raunir börgarstjóra í þá átt. Þé
hældi hann mjög athugasemdum
endurskoðanda kommúnista, —
sagði borgarfulltrúa eiga að vera
honum þakklátir og hvatti alla
fundarmenn til þess að kynna sér
athugasemdimar.
Þess má geta, að athugasemd-
imar eru prentaðar í reikningn-
um og er þar öllum svarað af
borgarstjóra og hafnarstjóra.
Að lokinni ræðu Guðmundar
kvöddu sér ekki fleiri hljóðs og
var reikningunum að tillögu
borgarstjóra samhljóða vísað til
annarrar umræðu.
Franski
flotinn
úr IMATO

París 20. júní (NTB)
HAFT var eftir áreiðanleg-
um heimildum í París í kvöld
að Frakkar muni krefjast þess
að Atlantshafsfloti þeirra
verði leystur undan stjórn Atl
antshafsbandalagsins.
Gert er ráð fyrir að fasta-
ráði bandalagsins verði skýrt
frá þessu, er það kemur sam-
an til fundar n.k. miðvikudag.