Morgunblaðið - 22.01.1964, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLADIÐ
Miðvikudagut 22. jan. 1964
m áramó
eflir Gunnar Sigurðsson
bónda í Seljatungu
Seljatungu jan, 1964.
HER er öndvegisveðrátta og
hefir verið um langan tíma.
Aðeins á jóladaginn gjörði
nokkra snjógusu, sem óðara
var horfin fyrir blíðara og
betra veðri r.aestu daga. Lík-
lega gjöra of fáir sér daglega
ljóst hversu mikils virði Það
er okkur íbúum þessa norð-
læga lands, þegar svo vel viðr
ar sem nú er reyndin á um há
veturinn og þó eru menn him
inlifandi í umtali um góða
veðrið.
En alltaf eru þó menn hing-
að og þangað sem ekki telja
þetta og hitt illviðrakastið
hafa verið svo vont, en senni-
lega eru þeir hinir sömu ekki
síður þakkiátir fyrir góða
veðrið, heldur aðeins að þeir
erm ekki að æðrast yfir smá-
munum og það er ágætt og
ísiendingum líkt.
Og þá hafa menn enn hald-
ið heilög jól og hátíðleg ára-
mót, eða það er a.m.k. einiæg
von mín að svo hafi verið
sem víðast á landi voru. öll
vitum við, finnum og skiljum
hvað jóiin boða okkur, frið
sáttfýsi og velvild hvers í ann
ars garð. Þetta er það sem
engin rökvísi getur hnekkt
að sé rikjandi hjá öllum sæmi
lega þenkjandi mönnum er
jóiahátíðin nálgast og yfir
stendur. En því leiði ég orð
að þessu, að sannarlega illa
horfði hér í landi um frið og
sáttfýsi meðal manna fyrir
síðustu jól og á ég þar við hin
víðtæku og óheillavaenlegu
verkföll, er á var skellt rétt
í þann mund, er búsmæður
landsins vQru að hefja undir-
búning Þess að geta veitt heim
ilum sínum virðulega og fagra
jólahátíð.
I>að er þá heldur og ekki
minnsti vafi á því að fögnuð-
ur allra landsmanna var ein-
lægur er þvílíkum hernaði
lauk með samkomulagi við-
semjenda rétt fyrir jól og
mikil sannindi er forseti ís-
lands sagðj í áramóta-ávarpi
sínu. ,,Svo viðkvaem erum vér
enn fyrir jólum og áramótum,
að vér eigum erfitt með að
sætta oss vtð, að allt logi í
deiium, þegar friður á jörðu
er boðaður, og velþóknun
með mönnum “ Hitt er og
nauðsynlegt er að gjöra sér
ljóst, að verkföll eru í nútíma
þjóðfélagi úrelt tæki í hags-
mnnabarátlu og ósamboðin al-
veg sérstaklega þeirri þjóð,
er öðrum eins geysifjármun-
umr ver til þess að mennta
landslýðinn. Þau eru og allra
sízt samboðin öðrum verka-
lýðsforingjum en þeim er trúa
á hnefarétt og hefnigirni í
gárð stjórnarvalda ér kjörin
hafa verið til þess að fara-með
ríkisvald landsins. Eg skal
ekki gjöra frekar að umtals-
efni nýafstaðin verkföll laun-
þega landsins, né heldur þá
samninga ei gjörðir voru,
enda átti þetta að vera laus-
legt rabb um liðinn tíma eins
og hann kemur fyrir hjá ein-
um af mörgum fréttariturum
þessa blaðs. Aðeins vil ég þó
segja það, að mér sýnist ekki
Þurfa sérstaka hagspeki né
lærdóm til þess að sjá að hin-
ir nýju kjarasamningar auka
aðeins vanda þeirra er verk-
föiiin háðu, en minnka hann
ekki. Þeir færa engpm kjara-
bót heldur kippa enn einni
stoð undan þeirri framtíðar-
byggingu, er allir sannir ís-
lendingar vilja í raun og veru
hjálpast að, að reisa sér og
sínum til afkomuöryggis. Það
sem gjöra þurfti á lýliðnum
mánuðum var, að stöðva allar
hækkanir kaupgjalds og verð-
lags um nokkra mánuði með-
an í alvöru væri ræðst við um
hvernig að málum þeirra er
minnst bera úr býtum yrði
þokað í átt til betri afkomu.
Því miður varð ofstækið yfir-
sterkara skynseminni og hyggi
legum vinnubrögðum, þrátt
fyrir alla menntun og milljóna
austur í uppeldismál þjóðar-
innar. En árangurinn fleiri og
smærri krónur, og sá fátæk-
ari enn verr settur en áður.
En hvað sem öllum þrætum
og deilum um keisarans skegg
líður, þokast tíminn áfram og
árið 1963 er horfið með sínum
þrautum og gleði, allt eftir
því hvernig rás viðburðanna
hefir verið ætlað að vera á
því herrans ári. Vissulega hef-
ir það hér í sveit fært mörg-
um harm og ástvinamissi, en
öðrum gleði og bjarta fram-
tíðardrauma. Við íbúar Gaul-
verjabæjarhrepps höfum mátt
á því ári sjá á bak mörgum
mætum syni og dætrum þessa
sveitarfélags, fólki sem í kyrr
þey og af einstakri elju og
viljafestu barg sér og sínum
og studdi samfélagið, og son-
um sveitarinnar, sem þar að
auki fórnuðu starfi sínu til
forustu og Þjónustu við hrepps
búana. Við þökkum starf þessa
fólks og blessum í kyrrð hug-
ans minningu þess. Við heiðr-
um og gejmuim minninguna
um sveitarhöfðingjann Dag
Brynjúifsson, er um þrjátíu
ára skeið réði og ríkti fyrir
sveit okkar með þeim ágætum
og skörungsskap að merki
hans stendur ævarandi meðan
nokkur byggir okkar sveit, og
það sem meira er, að Suðurl.
þetta íðgróandi svæði afkotnu
og athafna, mun um alla fram
tíð njóta bjartsýni hans og fé-
lagsmáiahæfileika. Við þökk
um líf og starf hreppstjórans
unga, ívars Jasonarsonar í
Vorsabæjarhól, sem mitt i
starfsins öim var kallaður
burt frá okkur öllum, er að
ytra borði þurfum á að halda
réttsýnni forustu sameigin-
legra málefna. Forusta hans
í sveitarmalum okkar var
ekki látin vara nema um stutt
an tíma, en hún var samt nógu
lengi til þes3 að enginn git
villzt um að þai fór virkilegur
mannasættir. Skarpgáfaður og
réttsýnn, er hvert Ihál vildi
leysa og leysti með því að
hafa jafnan það er sann-
ara reynist En fyrst og
fremst var ívar þó hín mann-
lega persóna, maður sem eng-
an óvin átti en allsstaðar vini
og var hvarvetna auðfúsu-
gestur.
Hann var óvenju víða kunn-
ur af svo ungum manni og
olli því m.a. starf hans á unga
aldri fyrir búnaðarfélagsskap-
inn hér um slóðir. Allsstaðar
fékk hann sama góðá vitnis-
burðinn, skýr, hógvær, rétt-
Gunnar Sigurðsson.
sýnn á hvert viðfangsefni og
og léttur í máli svo að þar
ríkti jafnan gieði sem hann
kom.
Við söknum hans, og send-
um ástvinum hans, og allra
þeirra er í okkar sveit eru og
hafa verið, en hafa misst yfir
móðuna miklu á liðhu ári
vini sina og ættingja, einiægar
sa múðarkveð j ur.
Það er ærið oft í blöðum og
annarsstaðar á apinberum
vettvangi taiað um að ári3
1963 myndi verða Þriðja mesta
góðæri, er hér hefði komlð
yfir landið og þá vitanlega er
átt við það að afli til lands <jg
sjávar hafi verið óvenju mik-
ill. Ég held að hokkuð erfitt
geti verið að segja af
eða á um þetta.
Svo mikið er víst, að þótt
sjálfsagt 'sé að þakka Arak-
fallalaust veðurfar hér sunn-
anlands, þá er t.d. heyskapur
bænda hér sízt fyrir ofan með
allag, en nýting heyja varð
hinsvegar góð. Á hitt er svo
að líta, að a’drei fyrr hafa
bændur keypt annað eins af
áburði til pess að fá mikið
gras og s.l. vor. En grasið lét
alitof víða á sér standa jafn-
vel þótt að dreift væri áburði
á túnin eftir kúnstarinnar
reglum búfræðinnar. Og þrátt
fyrir góða nýtingu, eins og ég
áðan sagði eru kjarnfóður-
kaup bænda nrikil á þessum
vetri, og þegar röng vwðlagn
ing mjólkurvaranna bætist
þar ofaná er varla að gjöra
ráð fyrir að afkoma mjólkur-
framleiðenda verði góð, þegar
árið sem leið verður gjört upp.
Framkvæmdir í ræktun og
húsbyggingum voru nokkrar á
árinu eins og fyrirfarandi ár
hér í sveit. Víðast er orðið
allvel hýst þó að þróunin
kalli vitanlega á um breyting
ar og viðbætur svo sem heil-
brigt og eðlilegt er. Ræktun
heldur hér stöðugt áfram að
aukast enda sýnist mér að
vart verði með nokkurri skyn
semi staðið að búskap án góðr
ar undirstöðu hennar. Og það
er ef til vill eitt allra mesta
vandamál bænastéttarinnar í
dag hvernig sú ræktun verði
tryggð að beri jákvæðan ár-
angur Því ekki er nóg að
stækka töðuvöllinn, það þarf
að vera öruggt að hægt sé í
öllum Vieðalárum að fá arð af
þeim velli.
Fyrir því höfum við bænd-
ur því miður enga tryggingu
með þeim áburði, sem við
verðum að kaupa af Áburðar
verksmiðjunni. Reynzla allra
er sú að Kjarni tæri jarðveg-
inn með árunum og auka
verði skammt hans á sömu
spildu ár fra ári.
Þetta verður að lagast og
það er nær að Búnaðarþing
eyði tíma sínuir í að reyna að
finna heppilega lausn á þessu
vandamáli en sitji yfir því
að hugleiða með hverjur.1
hætti hægt sé að lögsækja
rikisvaldið fvrir að hafa gjört
bændastéttina það að leggja
lítið gjald á sig móti fjármun-
um frá ríkinu og neytendum
til þess að byggja upp lána-
stofnun fyrir landbúnaðinn.
Því miður er ég svo fá-
fróður að ég get ekki gjört
tillögu í þes3u vandamáli til
úrbóta, en hundruð manna
með lærdóm og búnaðarþekk-
ingu eru til sem án nokkurs
vafa geta íundið á þessu máii
viðhlýtandi lausn.
Mikið er oft talað um fólks-
flóttann úr sveitunum og
þaS með réttu. Hann er vanda
mál á marga vegu
en ektó nýtt. Hann er vanda-
mál, sem sízt ræðst bót á með
röngum fréttaflutningi og
pólitískri áreitni. ’í desember
s.l. flutti dagblaðið Tíminn
rosafrétt um fjölda eyðijarða
í Árnessýslu, er farið hefðu í
eyði á sl. þrem til fjórum ár-
um. Gaulverjabæjarhreppur
fékk þar sinn skammt, og skal
ég ekki orðlengja mikið í Því
tilefni, aðeins segja það, að
þar var í ýmsu rangt frá skýrt
svo sem að Rútsstaðir hefðu
farið í eyði á sl. vori. Þeir
fóru í eyði 1957 en síðan var
þar ábúð frá vori ’58 til vors
1959 en síðan er mér ekki
kunnugt um að þar hafi verið
ábúð. Eystri — Loftsstaðir
eru ekki heldur I eyði enn
sem komið er hvað sem síðar
kann að verffa. En ekkert af
þessu er aðalatriði, heldur
hitt að stemning fólksins fyrir
búskap í sveit dvinar hægt
og sígandi ár frá ári. Margir
hafa reynt að leita skýringa
á þessu gegnum árin en í
því sem öðru sýnist sitt hverj-
um. En ætli það sé ekki nokk
ur skýring að á meðan vax-
andi gróska er í sjávarútvegi
og iðnaði, samfara síaukinni
þjónustustarfsemi við eitt og
annað í þéttbýlinu, þá verði
lítill hugur í mönnum að
byggja afkomu sína á búskap
í sveit. Það er nefnilega ólíkt
fljótfengnari arðurinn af starf
inu við þau störf er ég áðan
nefndi og nú viljum við öll
fá alit undir eins í hendur.
Á árinu sem leið gjörðist
sá merkisviðburður hér í
sveit, að iokið var við að
leggja rafmagn frá Soginu til
þeirra bæja, er um tiu ára
skeið höfðu verið afskektir
með þau þægindi frá því er
fyrstu bæirnir í sven:nni
fengu rafmagn. Þetta var vissu
lega merkisviðburður og þess
verður að frá honum hefði
verið sagt fyrr, en hvað um
það, allir Þeir, er hér eiga
hlut að máli eiga þakkir skíld
ar fyrir að svo varð, og á ég þá
við aðilja ailt frá raforku-
málaráðherra til verkamanna
er unnu að uppsetningu lín-
unnar, en rafmagnið er frum-
skilyrði þess að hægt sé að
njóta þeirra þæginda er nú-
tíminn telur sjálfsögð vera.
Félagslíf var hér árið sem
leið með svipuðum hætti og
áður, umsviíalítil en farsæl
störf Kvenfélagsins, og ung-
mennafélagið sístarfandi að
hinum og þessum málefnum.
Auðvitað nusjafnlega gagn-
legum og þó fer sá dómur
sennilega nokkuð eftir þvl,
með hverjum augum hver og
einn litur á hvert viðfangsefni
er að hefir verið unnið. Leik
lits hefir mjög dregizt aftur
úr starfsenft félagsins hin síð-
ari ár og veldur þar fyrsí og
fremst breyttir tímar um kröf
ur fólks til túlkunar á þeirri
list, en fæstum kemur nú til
hugar að meta nokkurs sjón-
léik, sem ekki er færður upp
af leikstjóra og þá helst vön-
um og þekktum, en til þess
þarf fé -og mikla fyrirhöfn,
sem erfitt er í té að láta þar
sem á bak við stendur fátæk-
ur félagsskapur og fólksfá
heimili. Ungmennafélagið hélt
nú um áramótin aðalfund sinn
og þykir það sjálfsagt ekki
merkileg frétt Þótt eitt slíkt
félag haldi áðalfund. En hér
er þetta frásagnarvert vegna
þess, að á nefndum aðalfundi
lét Stefán Jasonarson ijóndi í
Vorsabæ af formennsku í fé-
laginu, en henni hefir hann
gegnt svo til samfleytt í 27
ár. Undan má skilja tvö ár, er
hann var fjarverandi úr sveit
inni, en tók síðan við féiag-
inu aftur og hefir síðan með
einstakri elju og fómfýsi
gegnt formennsku. Auðvitað
er hér um einstákt atriði í
lífssögunni að ræða, að sami
maður skuli svo lengi og af
svo miklum krafti veita einu
ungmennafélagi forustu. Fýrix
þetta starf á Slafán heiðuT og
miklar þakkir allra góðra
manna, sem unna rækhtn
„lands og lýðs“ í Þess orðs
fyllstu merkingu. Því þegar
svo vel er staðið í forustunni,
sem hér hefir verið gjört, er
ungmennafélagsskapurinn
vissulega meira en hopp og
hí, hann er styrk stoð undir
menningu og framförum sveit
arfélagsins. Formaður ung-
mennafélagsins var nú kjör-
inn Guðmundur Guðmunds-
son í Vorsabæjarhjáleigu, ung
ur maður og efnilegur, sem
fyllsta ástæða er til að vænta
góðs af um forustu og lík*
legan til að halda á lofti
merki fyrirrennarans. Aðrir 1
stjóra félagsins eru: Sigurður
Guðmundsson, Sviðugörðum,
féhirðir og Guðrún Guðmunds
dóttir Vorsabæjarhjáleigu, rit-
ari.
Gunnar Sigurðseon.
L3
Sýkingarhætta berkla minnkar ekki
jafnt og smituppsprettum fækkar
Mbl. sneri sér til landslæknis,
dr. Sigurðar Sigurðssonar, og
leitaði álits hans varðandi berkla
vcikina, sem upp kom á Akureyri
Aðspurður um smitunina kvaðst
landlæknir enn vilja minna á
það sem hann á undanförnum
árum hefði þráfaldlega tekið
fram, en það væri að þrátt fyrir
það að berkladauðinn hefði
minnkað mjög, berklasjúkling-
um fækkað, og nýsmitun barna
og unglinga orðið miklu fátíð-
ari en áður var, Þá væri enn
smitunar og sýkingarhætta f.vrir
hendi í þjóðfélaginu. Hún þarf
ekki að minnka að sama skapi
sem smitunaruppsprettum fækk-
ar, því aö jöfnum höndum eykst
þá fjöldi þeirra sem næmir eru
fyrir veikinni. Ilver uppspretta
getur þá valdið margföldum
usla á við það sem áður var.
Andvaraleysi í berklavörnum
þjóðarinnar gæti því haft hinar
alvar legustu afleiðingar.
Þá gat hann þess, að á- Akur-
eyri hefði naðst mjög snemma
til hins smitandi sjúklings og
væru því allar iíkur til þess að
horfurnar væru góðar fyrir það
fólk sem smitast hefði, enda
vissi hann ekki til annas en
þeir væru aliir á góðum bata-
vegi.
Á undanförnum árum hafa
oft komið smitanir en sjaldan
jafn víðtækar og þessi á Akur-
eyri. Hefur alltaf tekizt að ná
fyrir þær á mjög skömmum
tíma»
TÓKU KNGAR MTNDIR
London, 20. jan. (AP)
Elisabet Bretadrottning og
maður hennar. Philip prins,
komu í dag með járnbrautar-
lest til London frá Sandring-
ham. Fjöldi fréttaljósmyndara
var á járnbrautarstöðinni, en
enginn þeirra tók myndir,
heldur stóðu flestir með hcnd
ur í vösum. Var þetta ekki
gert til að mógði ijrottningu,
heldur til að mótmæla því hve
þeir voru látnir halda -sig
fjarri hjónunum.