Morgunblaðið - 12.01.1965, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 12. janúar 1965
Kálfsbein sett í menn
i . ^
FRAM AÐ þessu hafa margir
þeirra sjúlclinga, sem orðið
hafa að gangast undir beina-
aðgerðir, orðið að leggjast
tvisvar á skurðarborðið. í
þessum mánuði kemur á
markaðinn i Bandaríkjunum
ný framleiðsla, en það eru
bein, sem tekin hafa verið úr
kálfum og verður hægt að
taka þau beint úr umbúðun-
um og setja þau í mannslíkam
ann.
TVEIR ÞÆTTIR
Til þessa hafa viðgerðir á
beinum manna orðið að fara
fram í tveimur þáttum. Fyrst
þurfti að skera á einum stað
til þess að taka þaðan heil-
brigt bein og síðan á öðrum
stað til þess að setja beinið í
stað hins skemmda beins. —
Þessi aðferð hefur gefið nokk
uð góða raun og mun að með
altali hafa heppnast í næstum
níu af hverjum tíu tilfellum.
En hún hafði sína ókosti. í
fyrsta lagi varð kostnaðurinn
við aðgerðina mikill, vegna
þess að í rauninni var um
Hægt er að fá BOPLANT í niu mismunandi gerðum eftir því
hvað þarf að gera.
tvær aðgerðir að ræða og oft
verkjaði sjúklinginn á þeim
stað, sem bein hafði verið tek
ið.
Fyrir varlá meiru en tíu ár
um þótti það fullvíst, að ekki
þýddi að ræða um að setja
bein úr dýri í mann. Rúmlega
40 ára saga skurðlækninga
sýndi það svart á hvítu að
slíkar aðgerðir hefðu ekki
heppnast. Gátu læknar því
haldið því fram að mannslík
aminn myndi að öllum líkind
um hrinda frá sér öllum að-
komuefnum — hvort sem um
væri að ræða nýra, flutt úr
móður í son, eða bein úr kálfi
grætt í skemmda mjaðmar-
grind miðaldra manns.
TILRAUNIR HAFNAR
Það var ekki fyrr en árið
1956 að fyrirtækið Squibb í
Bandarikjunum, sem löngu er
frægt orðið fyrir lyf sín og
lækningatæki, fékk sex hæf-
um læknum það verkefni að
rannsaka möguleika fyrir
því að útbúa bein úr dýrum
á þann hátt að ef þau y n
grædd í mannslíkama myndu
þau ekki setja af stað efna-
breytingar, sem ú.tiloka að-
komuefni frá mannslíkaman-
um. >eir vísindamenn, sem
fengu þetta verkefni voru
doktorarnir James A. Ding-
wall, Oskar Wintersteiner,
Robert Millonig, Wayne Wes-
cott, Aleck Borman og Mr.
James Perotta.
Þessir menn kusu bein og
brjósk úr kálfum fyrir tilraun
ir sínar. Bentu ýmsar tilraun-
ir til þess að bein og brjósk
úr 6—8 vikna gömlum kálf-
um væru heppilegust til þess
ara hluta.
Nú var hafin leit að þeim
Vísindamenn vinna að því að hreinsa kálfsbein. Beinin eru
valin úr heilbrigðum úrvalskálfum.
efnum, sem komu af stað þeim
efnabreytingum í mannslíkam
anum, er hrintu frá sér eða
útilokuðu utanaðkomandi
efni. Þegar þau efni fundust
varð að íinna leið til þess að
ná þeim úr kálfsbeinunum,
án þess að veikja beinin eða
skemma á nokkurn hátt.
ABFERÐIN FUNDIN
í júní árið 1959 hafði þessi
hópur vísindamanna fundið
réttu aðferðina og varð allt
að fara fram á hinn hrein-
legásta hátt. Þeir, sem unnu
við framleiðslu þessara beina
urðu meira að segja að nota
tvenna hanzka. Þær efnabreyt
ingar og hreinsanir, sem bein
og brjósk þurfa að gangá í
gegn um þar til þeim ej/pakk
að í lofttóm ílát, taka um það
bil fimm og hálfan mánuð.
BOPLANT, en það nafn
hefur þessi framleiðsla feng-
ið, var fyrst sett í prófun árið
1S60, en fjórum árum seinna
hafði fengizt sá vitnisburður,
sem nægði til þess að nú er
byrjað að dreifa BOPLANT.
Samanlagt náðu tilraunir með
BOPLANT til rúmlega 5.000
sjúklinga, sem það var grætt
í.
í 4.000 af þessum 5.000 til-
fellum urðu úxslitin jafngóð
og jafnvel betri en þegar bein
voru tekin úr mönnum. I þeim
1.000 tilfellum, þegar BO-
PLANT var notað í lagfæring
ar á líkamslýtum (plastic
surgery) heppnuðust aðgerð-
irnar algjörlega í 88 af hverj
um 100 tilfellum án bólgu,
roða o. þ. h.
Með skýrslur um þúsundir
velheppnaðra lækninga hefur
Squibb þess vegna ákveðið að
senda á markaðinn nýjustu
framleiðslu sína, BOPLANT.
Hægt verður að fá níu mis-
munandi gerðir af BOPLANT
til mismunandi aðgerða.
Umboðsmenn Squibb hér á
landi eru O. Johnson og Kaa-
ber.
Reglur settar um starfsemi
Norræna hússins í Reykjavik
Frá íundi menntamálaráðherra Norðurlanda
Menntamálaráðherrafundur
Norðurlanda var haldinn í Oslo
7. og 8. þ. m. Sóttu allir mennta-
málaráðherrar Norðurlandafund
inn, ásamt ýmsum embættis-
mönnum.
Meðal verkefna fundarins var
að setja reglur um starfsemi og
rekstur Norræna hússins í
Reykjavík. Voru reglur þær,
sem fyrir fundinum lágu, ræddar
ítarlega og samþykktar, eftir að
teknar höfðu verið til greina
breytingartillögur, sem bornar
voru fram af íslands hálfu, og
taka þær gildi 15. febrúar nk.
Samkvæmt þeim leggur ísland
af mörkum ókeypis lóð undir
húsið og tekur auk þess þátt í
öðrum stofnkostnaði að 1/6 hluta
eins og Danir, Finnar og Norð-
menn, en Svíar greiða 2/6. Um
rekstrarkostnað stofnunarinnar
fer eftir þeim ákvæðum, sem í
gildi verða á hverjum tíma um
greiðslu kostnaðar við rekstur
stofnana, sem Norðurlönd standa
sameiginlega straum af. Nú eru
þessar reglur mismunandi fyrir
hinar ýmsu stofnanir, en ef sam-
þykkt verður tillaga nefndar,
sem starfað hefur að samræming
þeirra, þá myndi hluti íslands
verða 1,5% af rekstrarkostnað-
inum.
Stjórn Norræna hússins verður
skipuð sjö mönnum og tilnefna
aðildarlöndin sinn manninn
hvert, en auk síns fulltrúa skipar
íslenzka menntamálaráðuneytið
einn fulltrúa í nefndina sam-
kvæmt tilnefningu Háskóla ís-
lands og annan samkvæmt til-
nefningu Norræna félagsins. Síð-
an munu þrír úr þessari sjö
manna stjórn, þar af væntanlega
tveir íslendingar, annast dagleg-
an rekstur stofnunarinnar, á-
samt framkvæmdastjóra, sem
stjórnin ræður til fjögurra ára
í senn.
Þá á að mynda ráðgefandi
nefnd eða ráð, skipað allt að 20
mönnum, sem í eiga sæti m.a.
fulltrúar frá Norrænu félögun-
um á íslandi, Danmörku, Finn-
landi, Færeyjum, Noregi og Sví-
þjóð. Þetta ráð kemur saman til
fundar annaðhvert ár.
Norræna húsinu er ætlað að
vera miðstöð norrænnar sam-
vinnu að því er ísland varðar og
stuðla að auknum menningar-
tengslum milli landanna.
Menningarsjóður Norðurlanda
Þá var rætt á fundinum um
stofnun menningarsjóðs Norður-
landa, en það mál hefur vérið
til umræðu á fyrri ráðherrafund-
um, bæði í Reykjavík og Hels-
jngfors. Arleg fjárframlög á
Norðurlöndum til menningar-
mála á sviði norrænnar sam-
vinnu munu nú nema um 20
milljónum danskra króna Létu
menntamálaráðherraarnir í ljós
þá skoðun, að æskilegt væri að
til umráða sé, auk fjárveitinga
í hverju landi um sig, sameigin-
leg fjárhæð til þess að geta hrint
skjótlega í framkvæmd ýmsum
málum, t. d. varðandi samstarf á
sviði lista. Töldu ráðherrarnir
eðlilegt að Norræna menningar-
málanefndin hefði fé til að sinna
slíkum verkefnum og ákváðu að
fela embættismönnum að gera
breytingar á starfsreglum Menn-
ingarmálanefndarinnar með til-
liti til þessa.
Norræn tónlistárverfflaun
Ræddar voru og samþykktar
reglur um norræn tónskálda-
verðlaun. Verðlaunin nema 50
þúsund dönskum krónum og
veitast þriðja hvert ár. Væntan-
lega verða verðlaunin veitt í
fyrsta sinn í febrúarmánuði 1965
hér í Reykjavík í sambandi við
fund Norðurlandaráðs. Við verð-
launaveitingu koma einungis til
greina tónverk núlifandi tón-
skáld. Menntamálaráðuneytin á
Norðurlöndum skipa hvert um
sig til þriggja ára í senn 2 menn
í dómnefnd um tónverkin, svo
og einn varamann. Af íslands
hálfu hafa verið skipaðir í nefnd
ina Árni Kristjánsson, tónlistar-
stjóri Ríkisútvarpsins, og Páll
Kr. Pálsson, organleikari í Hafn-
arfirði, en varamaður er dr.
Róbert A. Ottósson, söngmála-
stjóri þjóðkirkjunnar.
Samræming á skólakerfi
A menntamálaráðherrafundin-
um var rætt um samxæmingu á
skólakerfi Norðurlanda. Hafði
menntamálaráðherra N o r e g s ,
Helgi Sivertsen, hreyft því á
fundi Norðurlandaráðs í Stokk-
hólmi í fyrra, að stefna bæri að
samræmingu skólakerfa Norður-
landa. Ættu Norðurlandaþjóðir
svo margt sameiginlegt á sviði
menningarmála, að samræming
skólakerfanna myndi framkvæm
anleg enda miðaði þróuninni í
átt til samræmingar, einkum á
skyldufræðslustiginu. Síðar báru
fjórir fulltrúar á fundi Norður-
landaráðs, Finni, Norðmaður og
tveir Svíar, fram tillögu um sam-
ræmt skólakerfi. Á menntamála-
ráðrerrafundinum var málið rætt
allítarlega og mun það koma fyr-
ir fund Norðurlandaráðs í Reykja
vík.
Sýningar á verkum
ungra myndlistarmanna
Þá samþykkti ráðherrafundur-
inn að efna til sýninga annað-
í SÍÐUSTU viku gerði lögreglan
í Reykjavík leit í húsi einu að
stolnum myndavélum. Höfðu
henni borizt fregnir þess efnis,
að maður hefði sézt fara þar
inn með nokkrar myndavélar.
Taldi lögreglan, að hér gæti ver-
ið um að ræða hluta af þýfi úr
verzluninni Gevafoto við Lækj-
artorg, en þar var brotizt inn fyr
ir skömmu og meðal annars stol
ið mörgum myndavélum.
Enginn í húsinu kannaðist við
að hafa orðið var við grunsam-
legar ferðir manna með mynda-
hvert ár á verkum ungra mynd-
listarmanna á Norðurlöndum.
Skulu sýningar þessar verða til
skiptis í löndunum, hin fyrsta í
Kaupmannahöfn árið 1966. Gert
er ráð fyrir að sýnendur verði
allt að 5 frá hverju landi, hver
með allt að 5 verk. Sérstök nefnd
í hverju landi Um sig velji verk
til sýningar, en sameiginleg dóm-
nefnd fjalli um verðlaunaveit-
ingar. Verður nánar kveðið á
um einstök atriði síðar.
Fleiri mál voru til meðferðar
svo sem málefni, sem Norræna
menningarmálanefndin h a f ð i
haft til athugunar, þ.á m. há-
skólakennsla og rannsóknir á
Norðurlöndum í Afríku- og Asíu-
fræðum, norrænt samstarf á
sviði haffræði, skiptiferðir nem-
enda milli norrænna skóla og
aukinn stuðningur við Norræna
listbandalagið.
(Frá Menntamálaráðuneytinu).
vélar í húsinu, og gerði lögregl-
an húsleit þar með fullu sam-
þykki húsráðanda.
Fundu lögreglumenn engar
myndavélar’T húsinu, en í hús-
næði, sem leigubílstjóri einn hef-
ur til umráða íannst nokkuð
magn af áfengi. Var þar m. a.
um að ræða fimm flöskur af
Genever og þrjá pela af viskýi,
sem ekki báru merki Tóbaks- og
áfengisverzlunar ríkisins. Gaf
leigubílstjórinn þá skýringu, að
hér væri um að ræða vanskila-
farangur, sem farþegi hefði skil-
ið eftir í bifreið sinni.
Húsleit að myndavélum
smyglað áfengi fannst