Morgunblaðið - 27.10.1967, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 27. OKT. 1967
15
Ég vafði tveim blöðkum af kolsvörtu Ágús tínustóbaki
um sárið þegar patrónan braut á mér þumalfingurinn
Rætt við elzta sjósóknara Fáskróðsfirdinga, Aðalstein Stefánsson
Það hefði áreiðanlega ver-
ið tekið byssuleyfið af föðurn
um, ef hann hefði þá ekki
fengið enn þyngri refsingu,
er synirnir tveir annar 10,
en hinn 14 ára, komu með
3/4 tunnu hákarl (tunnu-
hákarl fyllti steinolíutunnu
af hákarlslifur) að landi og
auk þess hlaðinn bát af fiski.
Og áreiðanlega hefði hann
fengið dóm fyrir barnaþrælk-
un.
Þarna er átit við SteÆán bónda
á Höfðahúsuim, föður elzta nú-
lilfandi sjósóknara á Búðuim í
Fáskrúðsfirði, en Aðaflstetan
Steflánsson rær einn öll siuimur
á mótorbátnuim sínum Skarp-
héðni, 4 tonna d'ekklbát, aflar
vel og er ánægður með lífið,
þótt hant hafi blásið á stund-
um.
Við hiittum Aðalstein þar sem
hann var að kioma úr róðri ag
hafði gert góðan túr og var
að þvo lúðuna sína og rauð-
siprettuna, en þorskuri.nn lá í
hrúgu á gólfinu í sjóhúsinu
framan við húsið hans, innar-
lega í BúðakauptúnL
— Við skuflum láta þetta
eiga sig og koma okkur tan
í hlýjuna, sagði hann, þegar ég
hann tali þarna meðan hann
var að verki.
— Þú ert borinn og barnfædd
ur Fáskrúðisfirðingur?
— Já, fædidur hérna últi á
Höifðahúsum og var þar heima
þar til að ég kivæntist 22ja ára.
— Og tókst ungur til við sjó-
sófcnina?
— Byrjaði 10 ára gaimall með
karlinum (svo nefndi hann
föður stan), og þaðan réri ég
þar til ég varð 22ja ára að ég
kvæntist Valgerði Jónsdió'ttur,
æftaðri undan ByjafjöLlum. Ég
missti hana fyrir 6 árum.
— Og rérir þú alltaf með föð
ur þínum? v
— Nei ég tók við bátnum 18
ára og réri þá með tveimur
yngri bnæðrum mínum. Við vor-
um eigtaflega alfltaf þrír á.
Bræður mtair voru þá 16 og 12
ára.
— Hvernig farkostur var
þetta, sem þið réruð á?
— Færeyskt, þriggja manna
far og því máflti vel sigla- hafði
3 segl, fokku, sflórsegl og mess-
an Við sigldum mikið á h»n-
urn.
— Og komuist í hann krapp-
ann?
— Ekki verulega. Oflðkur gekfc
einu sinni illa að komast hérna
tan fjörðinn. Við höfum verið
að úti við Skrúð. >á var alltaf
nógur fiskur við Skrúð, þar erui
sandpollar í botninum sem
hann liggur við. Þá
stóð eiginlega þvert yfir
fjörðinn og við ætluðum að
reyna að ná upp utndir Skálla-
ví'ktaa, en höfðum það ekki. Ég
vatt þá upp segl. Með mér var
gamall maður, og 12 ára bróðir
minn. Þeir gátu efckent hjálpað
mér við seglið, svo ég kom því
upp einn og sigldi svo þvert
suður yfiir fjörðinn og við vor-
um svo heppnir að ná upp inn-
an við Garðsárkamb. Þar var
smásævaðra og okkur tókst að
berja inn að Fögrueyri, og það-
an gátum við svo silgt þvert
yfir að Höfðaihúsum. Faðir minn
hafði þá farið gangandi út í
Sfcálavík og ætlaði að hjálpa
okkur að róa inn eftir.
— Var þefcta stór bátur?
— Hann tók tvö skppund -1
tonn), en ég lét nú stundum
meira í hann, svona í blíðu, en
þá fflauit alveg með fjölum.
— Og hvenær hefur þú svo
eigin róðra?
— Þegar ég gifti mig. Þá en-n
á árabát við þriðja mann þar
til ég var þrítugur, að ég eign-
aðist trillu, sem ég átti í 12 ár
og réri á henni við þriðja
mann, eignaðist svo nýja
og átti í fjögur ár eða
þar til ég eignaðist hann
Skarphéðinn þriðjai, sem þarna
liggur frammi á legunni, 4 tonna
dekklbátur. Það þótti nú skip
maður, þegar ég eignaðist fyrstui
trilluna með tveggja hesta Vikk
mann. Hún bar flvö tonn.
— En hvenær ferðu svo að
róa úr Staðarhöfn?
gott að róa úr Staðarhöfn. >á
réru einir 12 árabátar úr Skála-
vífc. Staðairhöfn er líflhöfn og
ágætt að verka þarna fisfcinn.
En ekfci voru húsakynnin stór.
Ég vissi aldrei hvernig konan
kom ölflu draslinu fyrir þótt ég
kæmi með bátinn hilaðinn af
því. Og þarna vorum við með
börnin, kúna og hænsnin. Kon-
an fór alltaf gangandi með
kúna útfertir á vorin. Það var
fnábær dugnaðarkona.
— En var ekki lífshættulegt
að vera þarna með krakkana.-
Voruð þið ekki þarna með ein
sjö börn þegar allt kemur til
alls?
— Nei ekki nema 6, en það er
sama. Þetta var auðviltað hættu-
legt, örmjór grandinn milli Gjög
ursins og kólgandi skerjanna
utantill í höfninnú En konan
reyndi að halda börnunum að
leik ini í fjörumni.
— Þú sagðir að þeflta yrði
síðasti róðurinn þinn núna á
þessu hausti, þegar við giengum
inn?
— Já. Æflli það verði ekki.
— Ég hef heyrt að þú mot-
aðir mikið krækling og sfcel fyri
beitu. Segðu mér hvernig þið
farið með þann varning?
— Þeir plægja skeltaa á sand
fjöru, en ég nota hana aldrei.
Ég nota kræklinginn. Það er
góð beita. Sennilega sú bezta,
sem hægt er að fá. Fyrr á
árum náði ég henni með hrífu
hér úti á klöppunum, en nú.
fer ég inn til Reyðarfjarðar og
skef hana þar af bryggjustauir-
unum. Svo set ég kræklinginn
í byrgi niðri í fjöru þar sem
sfcöðugt flæðir, um hann og svo
flek ég úr byrginu og sker svo
eftir hendinni. Ætli verði ekki
annars hætt að nota skel fyrir
beitu, þegar ég hætti.
— Er kominn nofckur huigur
í þig að hætta?
maður hæflti. Annars lamgar
mig til að róa til sjötugis. Ég er
þá búinn að róa hérna í Fá-
skrúðisfirði í 60 ár.
— En þú hefir víðar róið?
— Jtá. Á mótoronum. Frá Vest
mannaeyjum 4 vetur. Þar fékk
ég konuna. Það er svo sem ekki
til að seg'ja frá því, en ég réri
það upp á bjóð og var hæstiur.
— En er ekki erfitt að róa
þetlta einn?
— Erfitt. Ég veit efcki hvað
segja skal. Þetta er etas og
að hafa miann að hafa þennan
„dráttarkarl“. Og svo bef ég
Lisflervél, forlátagrip.
— En hvaða siglingarfcæki, önn
ur en kompásinn?
— Engin.
— Geturðu ekki sagt mér ein-
hverja skemmtilega sögn, svona
til að lífga upp á samtalið. Ég
á nú ekki við raup, eða raus.
En einhverju hefirðu lent í
sem frásagnar er vert fram yf-
ir það venjiulega á nær 60 ára
sjómannsferli.
— Það væri þá ekki nema þeg
ar við fengum hákarlinn hérna
á firðinum. Við voru tveir á bátn
um, ég líklega 14 ára og Berg-
kvist bróðir mtan 10 ára. Þá var
nógur fislcur hér í Fáskrúðsfirði,
fiskur á hverjum krók. Nú svo
förum við að draga og allt geng-
ur vel þar til fer að nálgast
endann. Þá fer heldur að þyngja
og svo fórum við báðir að hala
og það gengur á ýmsu, ýmist
mistum við út eða við hölum
nokkuð inn. Stundum rann lín-
an út úr höndunum á okkur svo
við ekkert var ráðið. En svo
kom að því að það fer að bóla
á þessu uppi við vatnsskorpuna
og þá sjáum við að þetta er hér-
•umbil fullorðinn hákarl (%
tunnu, fullorðinn hákarl var tafl-
inn hafa steinolíufat af lifur).
— Hvað myndi hann vera
þungur allur, liggjandi í fjöru?
Myndi hann vera á borð við
hes't?
—• Já áreiðanlega á borð við
fullorðinn hest.
— En nú sjáum við að skéttan
(skekta) ætlar að fara að
sökkva á sér. Ég var mieð byss-
una með mér. Ég skylldi hana
nú aldrei við mig eftir að ég
fór að fara með byssiu. Ég tók
því það ráð að skjóta í hausinn
á honum.
— En er það ekki bara ein-
hver viss blettur, sem hitta þarf
til þess að þetta hafí áhrif?
— Þeir seg'ja það víst þeir
spöku, en ég vissi ekkert um
það. En hann dasaðist við skot-
ið. Við komum honum svo upp
undir borðstokfctan.
— Og var hann þá dauður?
— Nei hann var aldrei alveg
dauður, en við doðruðum þetta
af stað. Hann var með línuna
um sporðinn og þetta gekk svona
ósköp silalega upp undir landið
heima. Faðir okkar var farinn
að ganga um gólf úti og hélt
við værum einhvern fjandann
að slæpast, en hann sá þó að
við vorum alltaf að róa.
— Hefir ekkert slys hent þig
með menn þína?
— Nei aldrei slys. Ekki nema
sjálfan mig. Við vorum etau
sinni að leggja úti við Skrúð
og þá kom taumur (hvatar) og
lét okfcur engan frið hafa til
að leggja Ég tók þá byssuna og
•hlóð, en hef ekki gert það nógu
vel. Skotið hljóp fram úr byss-
unni, en patrónan í hendina á
mér og beinbraut mig hérna,
sérðu á vinstri hendinni, efst á
þumalfingrinum. Ég var þá far-
inn að tyggja tóbak, þetta svarta
Ágústínutóbak var það kallað,
tók tvö lauf og lagði yfir sár-
ið og batt svo um. En við lögð-
um avo og drógum og fórum
heim með aflann, en þegar ég
ætia að fara að bera upp úr
bátnum þá tók helldiur að blæða.
Og það var vafið og vafið og
ekfcert dugði. Fjórir menn réru
mér svo til læknis og hann gerði
að þessu.
— >ú kynntist Franzmönnum,
sem fleiri hér á firðinum?
— Já. Þeir voru ágætir við
þá sem ekkert gerðu á hlut
þeirra, beztu karlar. En þeir
gátu verið glettnir við þá sem
gerðu þeim á móti.
— Einhverjar glettnisögur?
—• Nei, segir Aðalsteinn og
strýkur sér um nefið, en kímir.
Það er ekki gleymf. Of snémmt
að segja frá því. En það kom
mörg björgin úr Flandraskútun-
um, kex og brauðmeti og koníak
og margt fleira en í staðinn
fengu þeir peysur og vettlinga.
— Hverskonar mál töluðuð
þið við þá?
— aÞð var furða hvað það
•gekk. Uasti minden (eða vota-
lin)?
(Viltu kaupa prjónales)
Vi, vi, svöruðu þeir ef þeir
vildu. No bon, ef þeim líkaði
ekki varningurtan eða viðskipt-
ta. Kanar, það þýddi fugl. Þeir
voru vitlausir í fugl. Furku moru
(mikill fiskur. Og þá voru þeir
ánægðir). En þeim var illa við
þokuna og strauminn. Puku
kuru (mikill straumiur). Brum
(þoka).
— Jæja. Hvað vildir þú. sem
róið hefir nærfellt 60 ár segja
að lokum án þess ég leggi fyr-
ir þig nokkra sérstaka spurn-
ingu?
— Ég er ánægður með lífið,
þótt hart hafi blásið á stundum.
Missir konu og barna var þung-
bært. (4 lifa af 7).
— Ég gleymdi alveg að spyrja
þig hvort þú hefðir komist í lífs-
háska.
— Já. Við vorum hætt komnir
á Geysi, er hann sökk undan
Hvarfi, (hérna undan Breiðdaln-
um). Það hefir líklega bjargað
okkur að ég náði í gogginn og
kom upp á hann blysi og þá
sá til okkar í sortanum og þeg-
ar skipið kom að okkur hent-
um við okkur allir yfir í einu
og svo hvarf Geysir í sortann.
yfirísaður. Það var ljóti rosinn.
Líklega er þetta það næsta sem
ég hef komist að ganga á vit
skaparans.
Hér með líkur þessu stutta
samtafli við hinn gamla sægarp,
sem 9 um sextugt lætur ekkl
aftra sér frá að róa einn afllt
sumarið. Hann er sléttur í and-
liti. blátt áfram unglegur, þétt-
ur á velli og glaðlyndur. Þegar
við gengum út úr húsinu, leit
gamli maðurinn upp í tunglskins
bjartan himininn í kvöldhúminu
og sagði:
— Nú verður sjóveður á morg
un. Nú væri gott að eiga þrjár
beittar (þ.e. 3 lóðir).
Eitt er víst. sem hann aldrei
gleymir, ef hægt er að renna
upp að klöppinni framundan
prestsetrinu á Kolfreyjustað að
henda þar upp vænni kippu af
góðfiski í soðið handa prestinum
sínum og hans stóru fjölskyldu.
— vig.
Verhfoll hjó far-
mönnum nð nýju?
EFTIR rúma vifcu falla úr
gildi bráðabirgðalög þau, sem
ríkisstjórnin gaf út í vor varð
andi verkfall stýrimanna. vél-
stjóra og kxftskeytamanna á
farskipum. Má eiga von á, að
verkfall hefjist að nýju hjá
þessum aðilum.
Verkfall þessara aðila hófst
26. maí sl., og stóð það í þrjár
vikur. eða þar til bráðabirgða-
lögin voru seflt á, en þá hafði
ekkert miðað í samkomulags-
áfct.
Innbrot ó Sel-
fossi um helginn
DÁLÍ'TIÐ annriki var um helg-
ina hjá lögreglunni á Selfossi.
Nokkur umferðaróhöpp urðu en
engin slys á mönnum. Kl. 2 að-
faranótt sunnudagis var lög-
reglunni tilkynnt að brotizt
hefði verið inn í Hóflel Selfoss.
Hafði þjófurinn farið inn um
glugga á vesturhiið hússins, sem
er áfast við Selfossbíó, og far-
ið inn í veitingasaiinn og brotið
þar upp afgreiðsluborð. í af-
greiðsluborðiinu voru geymdir
tveir litlir peningakassar, sem
þjófurin.n hirti, og munu hafa
verið í þedm u.þ.b. 3000 kr.
Dansleikur mun hafa verið í
Selfossbíói umrætt kvöld. Mál-
ið er óupplýst, og eru þeir sem
kynnu að geta gefið einhverjar
upplýsingar, vmsamlega beðnir
að hafa samband við lögregl-
una.
— Ég veit ekk-i. Ég hef nú
— Þegar ég fékk trilluna. róið einn síðustu fjögur árin
— Réru þá flleiri þaðan? og þegar maður er örðinn 60
— Nei, aðeins ég. Það varára, þá verður varla langt í að
•gerði mig líkflegan til að taka
Aðalsteinn Stefánsson.