Morgunblaðið - 17.08.1968, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. ÁGÚST 1»68
Óskar Þorvarðsson
í DAG verður til moldar borinn
að Akurey í Vestur-Landeyjum
Óskar Þorvarðsson, e.n hann and-
aðist á Borgarspítalanum í
Reykjavik hinn 7. ágúsit s.l.
Vegna langra kynna og vináttu,
langar mig til þess að minnast
Óskars með nokkrum orðum.
Óskar var fæddur að Eystri-
Tungu í Vestur-Landeyjum 1.
nóvember 1903, sonur hjónanna
Þorvarðs Sigurðssonair og Mar-
grétar Magnúsdóttur. Er for-
eidrar Óskars fóru frá Eystri-
Tungu, var Óskar þar eftir og
ólst þar upp hjá Guðna Þorsteins
syni og Ingibjörgu Vigfúsdóttur.
Voru þau hjónin honum sem
beztu foreldrar og minntist
hann þeirra ávallt með mikilli
virðingu og þakklæfi. Sömuleið-
is var alla tíð mjög kært með
honum og fóstursystkinum hans
og þeirra börnum.
Á heimili fósturforeldra sinna
starfaði Óskar, unz hann stofn-
aði sitt eigið heimili árið 1930,
en það ár hinn 5. júlí gekk hann
að eiga Lilju Einarsdóbtur frá
Kálfssföðum í Landeyjum og
hófu þau búskap að Ljótarstöð-
um í Austur-Landeyjum. Þar tók
hann á heimili sitt aldraða for-
eldra sína, svo þau mættu njóta
þar skjóls í ellinni. Var mikil
hamingja hinna ungu hjóna og
bjartar framtíðarvonir. En sorg-
in barð að dyrum fyrr en nokk-
urn varði, því Lilja dó skyndi-
lega 16. júlí 1931, eftir aðeins
eins árs sambúð. Óskar tók
hörðum örlögum með karl-
mennsku og æðruleysi, en mun
þó hafa borið ógróna und í hjarta
til æviloka, þó ekki blæddi hún
svo aðrir sæu. Hann hugði aldrei
til hjúskapar upp frá þessu, en
gerðist mikiil verkmaður í ann-
arra þágu.
Árið 1940 fluttist Óskar að
Bjargi á Seltjamarnesi og var
þar í mörg ár hjá þeim sæmdar-
hjónum Isak Vilhjáimssyni og
Jóhönnu Björnsdóttur. ísak var
hinn bezti drengur, umsvifa-
mikill og hafði mörg jám í eld-
inum, því heimilið var stórt og
barnmargt. Þeim Óskari og ísak
féil svo vel saman, að nálega
voru þeir sem fóstbræður. Ósk-
ar var að eðlisfari ákaflega barn-
góður, eins og háttur er beztu
manna. Hann lagði mikið ást-
ríki á börn fsaks bónda og var
þeim traustur vinur og huggari,
jafnt í smáum raunum sem stór-
um, enda var hann valmenni að
t Guðmundur Gestur Kristjánsson, lézt 16. júlí sl. Útför hefur farið fram. Aðstandendur. t Hjartans þakkir fyrir auð- sýnda samúð og vinarhug við andlát og jarðarför sonar míns og bró'ður okkar, Njáls Gunnlaugssonar. Sérstaklega þökkum við lækn um og hjúkrunarfólki, sem stundaði hann veikan. Guð
Sigríður Sigurðardóttir, Hulda Gunnlaugsdóttir, Sigfús Gunnlaugsson, Jón Gunnlaugsson.
t Eiginmaður minn og faðir,
Þórður Jóhannesson
frá Viðey, Álftamýri 34,
andaðist að kvöldi 15. þ.m. t
Sólveig Sigmundsdóttir og böm. Þökkum auðsýnda samúð við andlát og jarðarför föður okk ar, tengdaföður og afa,

t Guðjóns Þorsteinssohar trésmíðameistara, Hellu.
Bálför móður minnar, Halldóru Gísladóttur, fer fram frá Fossvogskirkju mánudaginn 19. ágúst kl. 3 síðdegis. Þeim sem vilja minn ast hennar er bent á líknar- stofnanir. Gísli Ilaukur Jóhannsson. Kristrún Guðjónsdóttir, Magnús Guðmundsson, Margrét Guðjónsdóttir, Óskar Karelsson, Sigurður Guðjónsson, Bjamhéðinn Guðjónsson, Pálmar Guðjónsson og barnabörn.

t Bálför eiginmanhs míns, Sigfúsar Halldórs frá Höfnum fer fram frá Fossvogskirkju þriðjudaginn 20. ágúst kl. 3 e. h. — Þeim, sem vildu minnast hans, er bent á líknarstofnanir. Fyrir hönd vandamanna, Þorbjörg Halldórs frá Höfnum.
allri gerð. Þessi mörgu böm, sem
hann lagði svo mikla ást á, nutu
umhyggju hans og hjálpsemi til
hans síðustu stundar.
Mörg síðustu ár ævinnar átti
Óskar við mikla vanheilsu að
stríða, þótt hann væri við vinnu
meðan unnt var. Bar hann þján-
ingar sínar af karlmennsku og
vildi sem minnst um veikindi
sín tala og gat han-n jafnan haft
gamanyrði á vör.
Óskar var ungur að ámm, er
fundum okkar bar fyrst saman
fyrir meira en hálfri öld og
hélzt með okkur vinátta upp frá
því. Hann var allra manna trygg
astur og brást aldrei, hvorki í
gleði né sorg, en hann þekkti
hvort tveggja.
Að leiðarlokum þakka ég Ósk-
ari trygga vináttu við mig og
mitt fólk. Ég veit hann á góða
ferð fyrir höndum yfir móðuna
miklu.
Ingi Gunnlaugsson.
*
Arni G. Eylands:
Meira um kal og kalk
í hinni miklu grein sinni: Er
verið að gera Hvanneyrartil-
raunina að þjóðtrú?, í Morgun-
blaðiniu 3. ágúst, víkur Vignir
Guðmundsson að smágrein eftir
mig: Kalið og kalkið, sem kom
í Morgunblaðinu 1. ágúst. V.G.
telur að ég skjóti yfir markið í
greinarkorni þessu, er ég ræði
um að kalka nýræktarland jafn-
óðum og það er ræktað, vegna
þess að ég byggi „á rangri for
sendu, þar sem er lítið annað en
eiin tilraun á Hvanneyri og nið-
urstöður hennar.“
Ég var að rembast við að
skrifa stutt að þessu sinni, svo
sem ritstjórar Morgunblaðsins
vilja láta gera, og að vonum,
þótt þeir brjóti nú stundum eig-
in boðorð um það, og er ekki
laust við að mér þyki V.G. vega
í þann knérunn í þessari grein
sinni, þótt margt segi hann þar
réttilega.
Ennfremur skilur (misskilur)
V.G. ummæli mín þannig, að ég
vilji „ofurselja túnin sem fyrir
eru í landinu, eyðileggingu kalk
skortsins, ein hugsa aðeins um
nýræktirnar.“ Þriðja atriðið
sem hann finnur að hjá mér, ef
ég má nota það orðalag, er, að
ég gæti þess að engu, „að of
mikið kalk í jarðveginum getur
skaðað uppskeruna."
Þannig hefnist mér fyrir að
skrifa of stutt, nú verð ég að
bæta við, þar eð V.G. misskilur
mína stuttarlegu framsetningu,
og þá munu vafalaust aðrir gera
það og miklu fremur.
Skýt ég yfir márkið? —
Tek ég of mikið tillit til
Hvanneyrartilraunarinnar? Ef
grein mín er lesin mieð athygli
kernur fram greinilega, að ég
byggi harla lítið og ekki neitt á
Hvanneyrartilrauninini, þótt ég
telji mikilsvert að það skuli
koma þar fram sem tilrauna-
sannindi, þetta sem við höfum
vitað lengi, að það leiði til ó-
farnaðar að nota kalksnauðain á
burð ár eftir ár og það í mikl-
um mæli. Ég byggi sem sé miklu
meira á gömlum reynslusannind-
um hieldur en Hvanneyratilraun
inni — sem staðfestir þessi
kunnu sannindi.
Og ég geng svo langt að benda
á að það sé tómt mál, að fana
nú, með Hvanneyrartilnauinina í
höndum, „að áminna bændur
að fara nú að kalka túnin“.
Málið er ekki svo einfalt. Kostn
aðurinn girðir fyrir slíka stór-
taka úrlausn, meðan kalk fæst
ekki nema á einum stað á land-
inu, og við háu verði í þokka-
bót. Þetta árétta ég ennfremur
með því að benda á, að,. það
myndi kosta eigi minna en 24-
25 millj. króna að kalka ár
hvert land það sem ræktað er
sem nýrækt, ásamt því sem sam-
tímis er endurræktað. Ég áætl-
aði þetta um 5000 ha, eða svip-
að eins og hin árlega nýræktun
er nú. En mér skilart að V.G.
hafi sézt yfir það, að ég nefni
nýræktun og endurræktun í
sömu andránni, enda er það eðli
legt, svo lauslega tók ég á
þessu. Nú verð ég um að bæta.
Hin mjög svo laualega áætl-
uin og — „vel væri hugsamlegt“
tillaga mín, um að kalka um
5000 ha árlega byggist einfald-
lega á þeirri trú minni, að það
sé mjög vænlegt til ræktunar-
bóta að kalka nær allt lamd Sem
ræktað er sem nýrækt til túna.
Mest er það mýrlendi sem rækt-
að er og þar yrði kalkgjöfin
nær undantekningarlaust til
bóta. Og svo er það endurrækt-
unin. Við skynsamlega endur-
ræktun lélegra túna má segja
að kölkunin sé sjálfsögð, og um
leið er það nauðsyn, að eitt-
hvað íé gert til þess að gera
bændum kleift að kalka tún sem
þeir endurrækta til betri frjó-
semdar. Þeim sem hafa lagt það
á sig að lesa það sem ég hefi
skrifað um ræktunarmál hin síð
ari ár, mun vera það vel kunn-
ugt, að ég held því fram að nú
sé svo komið, að miklum fjölda
bænda sé meiri mauðsyn og hag-
ur að bæta ræktiun þeirra túna
sem fyrir eru hjá þeim, heldur
en að auka ræktaða landið að
víðáttu. Mesta umbótasporið
sem hægt sé að stíga í íslenzkri
jarðrækt (túnrækt) nú á næst-
unni, sé að hefja skipulega end-
urræktun mjög mikils hluta
allra þeirra túna sem bændur
hafa hraðræktað með flýtisrækt
un og á svo ófullkominn hátt
undanfarin 15-20 ár, að það á
varlia skilið nafnið ræktun, og
sízt af öllu nafnið góð ræktun.
Eg tel að nú eigi bl'átt áfram
að draga stórlega saman seglin
um nýræktun um sinn, og í stað
nýræktarframkvæmdanma eigi
að koma mikil endurræktun
eldri nýræktartúna, með nýjum
og bættum ræktunarháttum, sem
ég ætla ekki að lý^a, en þar verð
ur plógurinn og mykjan að vera
aðalatriðið. Til þees að nefna
einhverjar töíur teldi ég sæmi-
legt þótt nýrækt næstu ára
yrði ekki nema um 1000 ha á ári,
ef endurræktun eldri túna kæm
ist um leið upp í um 4-5 þús-
und ha á ári. Með því móti
mætti takast að endurrækta al'lt
að því helming allra túna á land
inu á 10-12 árum. Væri þá farið
að saxast á nýræktartúnin lé-
legu, sem nú setja svo mikið
svip á túnræktina og valda erf-
iðleikum í búskap bænda.
En til þess að slík siðabót
komist á í túnræktinni verður
hér miklu að breyta: löggjöf,
leiðbeiningaþjónustu og búnað-
arfræðslu. Enn bólar því miður
ekkert á þeim sinnaskiptum, sem
eru óumflýjanlegur undanfari
slíkrar siðabótar og nýrra rækt-
unarhátta. Því er nú miður.
Athugi menn þessar kenning-
ar mínar og hafi þær í huga er
ég ræði um að kalka nýræktir
og endurræktunarflög, svo sem
ég gerði stuttlega í Morgun-
blaðsgreininni 1. ágúst, verður
ljóíst, að ásökun V.G. um að ég
geri ekki ráð fyrir, „að ofur-
selja túnin sem fyrir ieru í land-
inu, eyðileggingu kalkskorts-
ins“ —. Ég ráðlegg ekki að
stefna þá leið, heldur að hefja
sígandi skipulega sókn til rækt-
unarbóta, og þar er kölkun
lands, sem er endurræktað á
skynsamlegan hátf, eitt megin-
atriði.
Að búa til vandamál. —
En nú munu margir segja:
Hér er um annað og meira að
ræða, isn það hvað Á.G.E. „tel-
ur rétt vera“ — „heldur“ og
„er sannfærður um“. Hér verða
vísindin og rannsóknirnar að
koma til og vísa bændumum
leið, hvað gera skal og hvern-
ig. Ekki dettur mér í hug að
neita þessu, en er ekki gert full
mikið að því að bíða í hálfgerðu
úrræðaleysi og kalla á vísindi
og rannsóknir? Búa menn sér
ekki til vanda og erfiðleika á
sumum sviðum, þar sem litill og
jafnvel enginn vandi er á ferð-
um? Er það ekki svo um tún-
ræktina, að verulegu leyti? í
stað þess að vinna að ræktun-
inni með gamalkunnum og
reyndum tökum, sem í áratugi
hafa gefið góða raun, eru menn
alltaf að „spekúlera" í að stytta
sér leið í ræktunarmálunum, og
svo er keldan vaðin beint af
augum og árangurinn verður
allt of viða eftir því. Hin nýja
tækni hefir ekki veæið samrýmd
gamalli ræktunarreynslu sem
skyldi.
Þótt heilsa beri árangri vís-
indaathugana með gleði, og öllu
því sem verða má til bóta við
ræktun með aukinni tækni, finn
mér, eftir 50 ára sýsl við rækt-
unarmúl, að í raun og veru sé
fremur einfalt og auðgert að
rækta íslenzka jörð til túna, ef
menn búa sér ekki til vanda, en
gefa sér tíma til að gera það
sem rétt er og reynt að góðu,
á réttan hátt. En það þýðir sem
sagt að flýta sér hægar heldur
en gert hefir verið nú um siran.
Stóru tökin og flýtisverkin hafa
verið réttmæt að nokkru og víða
þau hafa fleytt bændum yfir
kreppuhjalla ræktunarleysis og
lítilla fanga. En nú er kominn
tími til að gera betur. Það er
auðveldlega hægt, ef ráðamienn
fara að hlynna að þeirri stefnu,
í stað þess að einblíinia á meiri
ræktun — meiri víðáttu lélegra
túna.
Það kostar að bæta fyrir af-
glöpin í áburðarmálinu. Best
verður það gert með skipulegri
endurræktun hinna harkarækt-
uðu túna — með mykju og plógi,
og um leið með kölkun mjög
víða. i
Og loks kemur framtíðarlausn
in, sem þarf að flýta svo 9em
mögulegt er, — það er að frarn-
leiða og láta bændunum í té til
notkunar tilbúinn áburð sem
ekki sýrir jarðveginn og veld-
ur uppskerugöllum og voða.
Ofmikið kalk. —
Ég lengi ekki mál mitt með
því að ræða spumimguna um of
mikið fealk í jarðvegi, svo að
það geti skaðað uppskeruna. Á
slíku mun óvíða hætta hér á
landi, getur þó komið fyrir á
sandjörð helst nærri sjó. Ég
ætla leiðbeinendum í jarðrækt
svo mikinn hlut, að þeir forði
þeim fláu bændum, sem í hlut
eiga, frá þeim afglöpum að kalka
slíka jörð.
Læt svo útrætt um þessi mál,
en þeim sem vilja kynna sér það
hieilzta sem ég hefi ritað um
„endurræktunarsteflnuna" í jarð
ræktinni, ef ég má nefna það
svo, vil ég benda á ritgerð í
Andvara 1967, og aðra í Ársriti
Ræktunarfélags Norðurlands
sama ár.
Reykjavík, 9. ágúst 1968
Árni G. Eylands
------------------ i
LEIKKONA RÆND.
London, 15. ágúst (AP')
ÞJÓFAR brutust í nótt inn í
íbúð leikkonunnar Nathalie
Woods, þar sem hún býr í sum-
arleyfi sínu í London, og stálu
þaðan um 100 þúsund dollara
(5,7 millj. kr.) viPði af skartgrip-
um og loðfeldum.
Nágirannar kölluðu lögreglu á
vettvang þegar þeir sáu að stigi
hafði verið reistur við húsið að
glugga á annari hæð. Þjómuistu-
stúlka leikkonumm.ar sat og las
í herbergi sínu þegar ránið var
framið, og varð einskis vör fyrr
en lögreglan kom. Sjálf var ledk-
konan í matarveizlu 'hjá vina-
fólki.
Innilegar þakkir, færum vfð
hjónin öllum þeim, er sendu
okkur heillaskeyti og hlýjar
árnaðaróskir, vegna gullbrúð-
kaups okkar, þann 14. júM sl.
Helga D. Jónsdóttir,
Steingr. Davíðsson.