Morgunblaðið - 16.10.1970, Blaðsíða 3

MORGUNHLAÐIÐ, PÖSTUDAGUR 16. OKTÓBER 1970
3
Samningar um360mill j.
kr. lán til hraðbrauta
— imdirritaðir við Alþjóða
bankann — Hraðbrautir
opnaðar í árslok 1972
SL. mánudag var undirritað-
ur samningur um lántöku ís-
lands hjá Alþjóðabankanum
að upphæð 360,8 milljónir ís-
lenzkra króna til fram-
kvæmda við vegagerð. Láns-
fé þetta nemur helmingi
áætlaðs kostnaðar eftir 1.
september 1970 við lagningu
hraðbrautar frá Reykjavík
austur að Selfossi og frá
Höfðabakka að Mógilsá í
Kollafirði, en helmingur
kostnaðar verður greiddur
af ráðstöfunarfé Vegasjóðs.
Lánið er til 20 ára án afborg-
ana fyrstu 4 árin og eru vext-
ir 71/3%.
Verksamningar hafa verið
undirritaðir við Aðalbraiít sf.
um hluta Vesturlandsvegar
og við Þórisós sf. um tiltek-
inn áfanga Suðurlandsvegar.
Jafnframt mun íslenzkt verk-
fræðifyrirtæki annast eftirlit
með framkvæmdunum, en
það nefnist Mat sf. Gert er
ráð fyrir, að hinar nýju
hraðbrautir verði opnaðar til
umferðar í árslok 1972.
Hér fer á eftir fréttatil-
kynning samgönguráðuneyt-
isins um þetta mál:
Mánudaginm 12. þ.m. var und-
irritaður í Washington samning
ur um lán.t öku Islands hjá Al-
þj’óðabankanuan, að upphæð 4,1
mil'ij. Bandaríkjadollarar, eða
360,8 milllj. isi. krónur til fram-
kvaeimda við vegagerð á Islandi.
Magnús V. Magnússon, am-
bassador íslands i Washington,
undirrifaðd samninginn af Is-
lands hálfu, í umboði fjármála-
ráðherra, en Burke Knapp,
bankastjóri í Alþjóðabankanum,
fyrir bankans hönd.
Lánsfé nemur heimingi áætl-
aðs kostnaðar eftir 1. septem-
ber 1970 við ilagningu hraðbraut
ar frá Reykjavík auistur að Sel-
fossi (á Suðurlandsvegi) og frá
Höfðabakka að Mógilisá í Kolla-
firði (á Vestiurlandsvegi), en
helminguir kostnaðar verður
greiddur af ráðstöfunarfé Vega-
sjöðs.
Þá mun bankinn einnig. lána
liðlega 45 millij. kr. tii kaupa á
tækjum til vegaviðhalds, að
mestu fyrir malarvegi. Lánið er
til tuttuigu ára, án afborgana
fyrstu 4 árin, og eru vextir
7%%.
Athuganir, sem gerðar voru
á vegum samgönguráðuneytis-
ins, með aðstoð Seðlabanka Is-
lands og Efnahagsstofnunarinn-
ar, meðal annars heildarathug-
un danska fyrirtækisins Kamp-
sax, árið 1968, sýndu fram á,
að fjárfesting i varanlegri vega
gerð, aðallega á höfuðleiðunum
i kringum Reykjavík, væri mjög
arðbær. Þannig töldu sérfræðing
ar Kampsax, að með fjárfest-
ingu í Vestiurlandsvegi, frá
Höfðabakika upp í Kollliafjörð,
myndi þjóðfélagslegur hagnaður
vegna minna stits á farartsékj-
um og greiðari umferðar, jafn-
giida því, að heildarfj'árfesting-
in gæfi af sér yfir 40% vexti.
Samsvarandi tala var 23% á
Suðurlandsvegi að Selfossi.
Það virtist því ekki leika vafi
á því, að þessar fram'kvæmdir
væru þjóðfélagslega mjög hag-
kvæmar. Hins vegar var djóst,
að með fjárráðum Vegasjóðs
einum saman myndi ekki unnt
að ljúka verkinu á æskilegum
tima. Yrði þvi að koma til sér-
stök lánsfjáröflun.
Fultrúar Islands á ársfund-
um Alþjóðabankans og Alþjóða-
gjaldeyrissjöðsins ræddu mögu-
leika á lánveitingu til hrað-
brautalagninga hér við Alþjóða-
bankann, bæði 1968 og 1969, og
var þeirri málaleitan tekið vei,
einkum eftir að skýrslúr Kamp-
sax lágu fyrir, en Kampsax
hafði áður gert svipaðar heild-
arathuganir í öðrum löndum,
sem bankinn hefur veitt lán til
samgöngubóta, og naut þar
trausts.
Vorið 1969 sendi Alþjóðabank
inn sérfræðing hingað til við-
ræðna við sérfræðinga Vegagerð
ar ríkisins, sém þá þegar höfðu
gert frumáætfanir að fram-
kvæmdunum.
Lokahönnun þessara fyrirhuig
uðu framkvæmda hófst haustið
1969 hjá Vegagerð ríkisins, sem
sá um hana, með aðstoð Al-
menna byggingafélaigsins h.f.,
sem hannaði þann hliuta Vestur-
landsvegar, sem byggja á í
fyrsta áfanga, og Verkfræði-
stofu Sigurðar Thoroddsen, sem
hannaði hluta af Suðurlandsvegi.
■ Fyrri hluta vetrar 1969—1970
fóru fram viðræður milli Vega-
gerðar ríkisins og verkfræðinga
Alþjóðabankans urn ýmis fram-
kvaamdaatriði, aðalllega þó um
forval væntanilegra verktaka.
Forvaiisgögn voru send út 15.
febrúar 1970, og var skilafrest-
ur tii 6. apríl. í forvali tóku
þátt 5 erlend verktakafyrirtæki,
þar af eitit í samvinnu við is-
lenzkt fyrirtæki, og þrjár ísltenzk
ar verktakasamsteypur, þar af
tvær, sem endanlega hiutu við-
urkenningu.
Á tímabilinu frá 27. apríl til
16. maí þ.á. dvaldi hér fjögurra
manna viðræðunefnd frá Al-
þjóðabankanum, og voru þá
rædd öll atriði málsins, er
snertu hönnun og fjármál fram-
kvæmdanna.
Hinn 31. maí þ.á. voru útboðs-
gögn fyrir fyrstu áfanga verks-
ins send hinum forvölldu verk-
tökum, og voru tiiboð opnuð 31.
júlíí þ.á. Fjögur tiliboð bárust í
Vesturlandsveg og fjögur i Suð-
urlandsveg, tvö islenzk og tvö
erlend í hvorn veg.
Vitað var, að Aiþjóðabankinn
setur mjög ströng skilyrði varð
andi eftirlit með veiktökum, og
var því þegar snemma á síðast-
liðnu s-umri byrjað að vdnna að
samvinnu íslenzkra verkfræð-
inga, með það fyrir augum, að
innlendir aðilar gætu tekið eftir
litið að sér i sem ríkustum mœli.
Lauk málinu með þvi, að þau
ráðgefandi verkfræðifyrirtæki,
sem hlut áttu að máli, stofnuðu
sameiginlegt félaig, Mat s.f.,
sem annast mun eftirlit með
framkvæmdum.
Rannsóknastofnun byggingar-
iðnaðarins annast alilar rannsókn
ir á jarðvegi og efni til vega-
gerðarinnar og meðferð þeirra.
Dagana 17.—19. ágúst fór svo
íslenzk samninganefnd til Wash
ington tii viðræðna við fulltrúa
væntanlegs iánveitanda um láns
kjör o.fL 1 nefndinni voru Brynj
ólfur Ingólfsson, ráðuneytis-
stjóri í samgön.guráðuneytinu,
Bjöm Tryggvason, aðstoðar-
bankastjóri Seðlabanka Islands,
og Sigurður Jóhannsson, vega-
málastjóri.
1 viðræðunum náðu aðilar
fufMu samkomulagi um orðalag
lánssamnings, að áskildu sam-
þykki íslenzku ríkisstjómarínn-
ar og bankastjórnar Alþjóða-
bankans.
Hinn 27. ágúst þ.á. samþykkti
rikisstjórnin yfrir sitt leyti orða
lag væntanlegs lántökusamnings
og einniig val tveggja ísHenzkra
verktaka, þeirra sem lægst
buðu í verkin. Voru vetksamn-
ingar umdirritaðir 21. f.m. við
Aðalbraut s.f. (um hliuta Vest-
urlandsvegar) og Þórisós s.f.
(um tiltekna áfanga í Suðurlands
vegi). Framikvæmdir hófust
nökkrum dögum síðar.
Hinn 6. þ.m. samþykkti stjóm
bankans síðan Hániveitinguna
formliega, og var liánssamning-
urinn undirritaður 12 þ.m., eins
og fyrr er sagt.
Gert er ráð fyrir, að unnt
verði að opna hinar nýju hrað-
brautir fyrir urnferð í árslok
1972.
ÞESSAR
VÖRUR
KOMU
í VIKUNNI:
DÖMUDEILD:
PEYSUR - BLÚSSUR
LAKKLEÐURSLÍKIS-
KÁPUR - LOÐFÓÐF
RÚSKINNSPILS
LAKKLEÐURSI.ÍKIS-
JAKKAR
KÁPUR
POKABUXUR
O. FL.
HERRADEILD:
PEYSUR - SKYRTUR
STAKIR JAKKAR
FÖT M. VESTI
BINDASETT
LAKKLEÐUR-
JAKKAR
STAKAR BUXUR
SJÓN ER SÖGU
RÍKARI
STAKSTEIIVAR

V íxlhækkanir
I>að kom fram í sjónvarpsvið-
tali við Jóhann Ilafstein, for-
sætisráðherra, si. þriðjudag, að
á döfinni er nú að gera sérstak-
ar ráðstafanir til þess að unnt
verði að varðveita þann bata,
sem orðið hefur í efnahagsstarf-
semi þjóðarinnar. En ljóst.er, að
þær vixliiækkanir kaupgjalds og
verðlags, sem átt liafa sér stað
að undanförnu, stuðla að veru-
legri verðbólguþróun, ef ekki
verða gerðar ráðstafanir af ein-
liverju tagi. í áðurnefndu sjón-
varpsviðtali benti forsætisráð-
herra á, að til íhugunar væri að
koma á einhvers konar verð-
stöðvun.
Þau viðfangsefni, sem við glím
um nú við í efnahagsmáhujum,
eru af mjög svipuðum toga spunn
in og þau vandamál, sem bæði
Danir og Svíar fást nú við, þð
að þær ráðstafanir, sem hér
verða gerðar, miði fyrst og
fremst að þvi að tryggja eifna-
hagsbatann. Vandinn er sá, að
koma í veg fyrir að launahækk-
ana gæti eins í verðlaginu eins
og verið hefur, og auka skiln-
ing á því, að raunhæfar launa-
hækkanir geta ekld farið fram
úr greiðslugetu atvinnuveganna.
Danir og Svíar
Svenska Dagbladet ræddi fyr-
ir nokkru um þessa efnahags-
erfiðleika Dana: „Hvers vegna
hefur ríkisstjórnunum mistekist?
Það hefur alltaf verið óstöðugur
þáttur í dönskuin stjórnmálum,
sem fyrr eða síðar hefnir sin.
Það er þó sjálfsagt ekki höfuð-
ástæðan. Hin sjálfvirka dýrtíð-
arskrúfa, verðtrygging launa,
sem er fólgin í samningunum á
vinnumarkaðnum, hefur hins veg
ar stuðlað í ríkum mæli að þessu
erfiða ástandi. Þeir hafa verið
eins konar verðbólguvaldur.
Hver verðhækkun hefur svo
smámsaman leitt til dýrtiðar-
hækkana á laimin. Síðan hefur
þetta hækkandi verðlag leitt til
nýrra sjálfvirkra launahækk-
ana. Engri ríkisstjórn hefur tek-
izt að hefta þessa þróim. Ríkis-
stjóm sú, er nú situr, setti fram
tillögur s.I. vor, sem a.m.k. um
stundarsakir áttu að stöðva þetta
stöðuga kapphlaup lanna og
verðlags. En lannþegasamtökin
höfnuðu tilboðinu. Þau geta vit-
anlega staðhæft, að þau treysti
ekki á getu stjórnvaldanna til
þess að stöðva verðbólguna. En
nú ættu forystumennimir að
hafa komizt að raun tim, aðþað
er tilgangslaust að halda áfram
þessum leikaraskap með dýrtíð-
aruppbætur. Danmörk er annars
ágætis dæmi, sem er þess virði
nú fyrir sænska stjórnmálamenn
og forystumenn liagsmunasam-
taka að kynna sér, og sýnir fram
á, að það er tilgangslaust að
nota uppbótakerfi til þess að
vinna bug á verðbólgu eða efna-
hagskreppu."
Aþekkur vandi
Það er ljóst, að okkar efna-
hagsvandi er áþekkur þeim
vanda, er bæði Danir og Sviar
glíma nú við. Kapphlaupið um
launahækkanir í krónutölu hef-
ur leitt til þess, að ekki hefur
verið hugað að því sem skyldi
að tryggja raunhæfar kjarabæt-
ur. Það viröist því vera mjög
brýnt verkefni, að efla almenn-
an skilning á því, að á hverjum
tíma verði að Imga að mögulegu
raungildi launaha>kkaina. I þessu
kapphalupi er tilgangslaust nð
spenna bogann svo hátt, að um
raunliæfar kjarabætur getí ekki
orðið að ræða.