Morgunblaðið - 15.11.1970, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 15. NÓVEMBER 1970
Örin bendir á uppfyllinguna þar sem skemma Eimskipafélagsins á Akureyri á að rísa. —
(Ljósm.: Mats Wibe-Lurud, jr.)
byggja nýtt farþegaskip, verð-
um við að hafa fulla vissu fyrir
að rekstur skipsins verði á
traustum grundvelli. Farþega-
skip hafa aðeins næg verkefni
hér yfir sumarið. Á vetrum hðf-
um við svo verið að reyna að
senda Gullfoss í ýmsar skemmti-
ferðir.
Sem dæmi um erfiðleikana á
rekstri farþegaskipa, má geta
þess, að lagt hefur verið báðum
skipum Sameinaða gufuskipafé-
lagsins, sem tekin voru í notkun
á s.l. ári til ferða með farþega
milli Álaborgar og Kaupmanna-
hafnar. Flugið hefur tekið mik-
ið af farþegunum og önnur sam-
keppni komið til, og var ekki
hægt að reka skipin nema með
miklu tapi.
Við verðum að vera vel á
verði og gæta þess að verkefni
sé fyrir farþegaskip, áður en
það er smíðað. Skip, sem er held
ur stærra en Gullfoss kostar 6
til 7 hundruð milljónir íslenzkra
króna og áður en smíði skipsins
lýkur, þarf að leggja út 120 til
140 milljónir króna. Það þótti
sumum nóg um, þegar við lögð-
um í þá fjárfestingu, sem þurfti
til að smíða 3 vöruflutningaskip
og vörugeymsluhús að auki. Áð-
ur en ráðizt verður í þá stór-
framkvæmd, sem smíði farþega-
Hagur Eimskipaf élagsins er
hagur allrar þjóðarinnar
Samtal við Óttarr Möller, forstjóra
Eimskipafélag Islands á nú
von á tveimur nýjum skipum á
næstunni. Dettifoss kemur heim í
byrjun desember, systurskip
hans, sem enn hefur ekki verið
gefið nafn, í vor, og ekki er
langt síðan nýi Goðafoss bætt-
ist í skipaflotann. Einnig eru
töluverð umsvif hjá félaginu við
byggingu nýrra vöruskemma i
Reykjavík og á Akureyri. Morg-
unblaðið leitaði af því tilefni eft-
ir viðtali við forstjóra Eimskipa
félagsins, Óttarr Möller og ræddi
við hann um rekstur og afkomu
fyrirtækisins og framtiðarhorf-
ur.
— Jú, það er rétt. Dettifoss
er væntanlegur 5. til 6. desem-
ber og kemur með vörur frá
Rotterdam, Hamborg og Felix-
towe í þessari fyrstu ferð, sagði
Óttarr, er fréttamaður var
setztur með blokk og penna í
skrífstofu hans. Dettifoss er
mjög fullkomið skip, líkt Goða-
fossi, nema hvað í því ér auka
millidekk og vökvaknúnar lúg-
ur. Dettifoss er byggður fyrir
einingalestun á vörum, á vöru-
pöllum eða í geymum (contain-
ers), og getur tekið 70 20 feta
geyma. Einnig er skipið mjög
hagkvæmt til bilaflutninga
vegna millidekkjanna. Þessu
nýja skipi er ætlað að verða í
föstum áætlunarferðum til meg-
inlandsins og Bretlands, en við
höfum um skeið haldið uppi
reglulegum ferðum vikulega til
Hamborgar, Felixtown og Rott-
erdam.
— Svo fáið þið annað skip
sams konar í vor, er það ekki?
smíði þessara skipa, því í lok
ársins 1968 var hægt að ná góðu
verði og kjörum. Síðan hefur
verðið hækkað um 30%.
— En hvernig er með nýju
pakkhúsin? Eru þau langt kom-
in?
Fyrri áfangi Faxaskála var
tekinn í notkun í marz 1969 og
sá síðari upp úr síðustu áramót-
um. Er húsið tvílyft stein-
hús með bilageymslu á þakinu
eins og kunnugt er. Hefur þetta
hús komið í góðar þarfir og
reynzt afar vel. Ráðgert er að
stækka þetta hús til mjög veru-
legra muna, þegar hagur félags-
ins leyfir. Þessi stækkun verður
reist þar sem Austurskálinn svo
kallaði stendur nú, en hann
verður væntanlega fluttur inn í
Sundahöfn. 1 þessari viðbótar-
byggingu við Faxaskála er gert
ráð fyrir að verði, auk vöru-
geymslu, viðgerðarverkstæði og
mötuneyti fyrir starfsmenn vöru
afgreiðslunnar.
— Framkvæmdir við vöru-
geymslu á Akureyri hafa tafizt
um eitt ár. í ljós kom að undir-
stöður byggingarinnar höfðu sig
ið, heldur Óttarr áfram. Þetta
sig virðist hafa stöðvazt, og svo
framarlega sem haldið verður
áfram með bryggjusmíðina
þarna næsta vor, og lokið fyrir
haustið, munum við reisa vöru-
geymsluna á næsta sumri. Upp-
haflega átti þessi vörugeymsla
að vera tvær hæðir eins og
Faxaskálinn, en henni hefur ver
ið breytt þannig, að hún verður
ein hæð á stærri grunnfleti en
upphaflega var ráðgert. 1 öðr-
um enda vörugeymslunnar verð
ur frystirúm, sem taka mun um
350 tonn af frystum fiski, og
skrifstofur og sérgeymslur
verða hinum megin húsinu.
Bryggjan og vörugeymslan
verða mikil lyftistöng fyrir at-
vinnulíf Akureyrarbæjar og á
Norðurlandi, því að Akureyri
hefur skort góða bryggju og
vörugeymsluaðstöðu. Við leggj-
um áherzlu á, að útlit hússins
verði stílfagurt, þar sem það
stendur á áberandi stað í hinum
fallega og hlýlega höfuðstað
Norðurlands.
— Svo við víkjum aftur að
skipunum, hvaC um nýtt farþega
skip? Er nýr Gullfoss á dag-
skrá?
— Um þetta er oft spurt og
við verðum alltaf að gefa sama
svarið. Þetta mál er stöðugt í at-
hugun, en áður en hægt er að
skips, til viðbótar þvi, sem áð-
ur er nefnt, þá verðum við að
hafa ákveðið hve stórt farþega-
rýmið á að vera og hve mikið
vörurými, og hafa vissu fyrir
því að rekstrargrundvöllur
skipsins sé traustur. Viljinn er
sem sagt fyrir hendi, en getan
ekki enn sem komið er.
— Fækkar farþegum yfirleitt,
sem ferðast með skipum?
—- Já, t.d. með farþegaskipum,
sem sigla í reglubundnum áætl-
unarferðum yfir Atlantshafið.
Jafnvel skemmtiferðaskipum,
sem komu hér árlega, eins og
Argentína og Brasil, hefur ver-
ið lagt. Þeir sem hraða þurfa
ferð sinni, ferðast að sjálfsögðu
með flugvélum, en hinir, sem
hafa nægan tíma og eru í fríi,
óska gjarnan að sigla yfir hafið.
Nú þykir mörgum flutnings-
gjöldin liækka mikið. Hvernig
stendur á því að þau hafa
hækkað?
Um 65% af rekstrarútgjöldum
okkar er kostnaður erlendis,
þ.e. olía, tryggingai varahlutir
og viðgerðir að veruiegum hluta,
lestunarkostnaður innifalinn i
flutningsgjaldi, hafnargjö'd o.s.
frv. Olía hefur hækkað í verði
um 60% á þessu ári, vátrygging-
argjöld hafa margfaldazt á síð-
— Jú, systurskip Dettifoss
kemur væntanlega í apríl eða
maí 1971. Bæði þessi skip eru
byggð þannig, að þau mæti
kröfum tímans eins og áður seg-
ir. En einnig verður að hafa í
huga, að siglingar við strendur
íslands eru erfiðar og skipin
þurfa að vera traustbyggð og
styrkt til siglinga í ís. Við þurf-
um ávallt að læra af öðrum þjóð
um við smíði nýrra skipa, en
einnig að hafa í huga sérstæður
lands okkar.
— Árið 1966 gerðuð þið fram-
kvæmdaáætlun til 1970. Hvernig
hefur hún staðizt?
— Hún hefur staðizt. Þá var
ákveðið að bæta við skipastól
félagsins 2 til 3 nýjum vöru-
flutningaskipum á árunum 1968
til 1970. Goðafoss er kominn,
Dettifoss kemur fyrir áramótin
og þriðja skipið í vor. Við vor-
um lánsamir, þegar samið var um
Dettifoss í skipasmíðastöðinnl
ustu árum og hafnargjöld og
lestunarkostnaður hækkar stöð-
ugt. En sem kunnugt er, er mik-
il verðbólga í þeim löndum, sem
við siglum til. Þegar flutnings-
gjöldin hækka hjá okkur er það
því ekki hvað sízt vegna hækk-
unar á kostnaði erlendis, en að
sjálfsögðu einnig vegna kostnað
arhækkunar innanlands. Til
fróðleiks má geta þess að flutn-
ingsgjöld á stykkjavöru miðað
við erlendan gjaldeyri stóðu í
stað frá 1966 til 1970, en á sama
tíma stórhækkuðu flutnings-
gjöld hjá erlendum skipafélög-
um. Ég held líka að það sé ein.s
dæmi í víðri veröld að flutnings
Óttarr Möller.
gjöld séu háð verðlagsákvæðum
eins og á íslandi á sér stað um
stykkjavöruflutninga.
— Stundum er talað um ein-
okunaraðstöðu i sambandi við
Eimskip?
— Það er mesta fjarstæða,
svaraði Óttarr. Við þurfum að
keppa við innlenda og erlenda
aðila og höfum harða samkeppni.
Það eru óskráð lög, að ef við
siglum til Hollands, Engiands
eða annarra landa, þá hafa skipa
eigendur í þessum löndum sama
rétt til að sigla hingað. Skip ann
arra þjóða héldu uppi reglu-
bundnum ferðum hingað til
skamms tíma, en eru hætt því.
Það kemur þvi i ljós, að íslenzk
skip veita þjónustu, sem erlend-
ir aðilar treysta sér ekki til að
keppa við hvað gæði og verð
snertir.
— Geti íslenzkir skipaeigend-
ur sýnt fram á, að þeir flytji
varning fyrir sama verð eða
minna en erlendir keppinautar,
þá eiga þeir að njóta þess, held-
ur Óttarr áfram. Væri svo,
myndu þeir endurnýja og
byggja skipastól sinn upp örar
en nú gerist. Undanfarna ára-
tugi hafa margar aðrar þjóðir
styrkt skipafélög sin og veitt
þeim fjárhagsaðstoð, en íslenzk-
um skipafélögum hefur á sama
tíma verið iþyngt.
— Hvernig er aðstaðan til sigl
inga á ströndina hér heima?
— Þar er hlutur skipafélag-
anna fyrir borð borinn miðað
við önnur flutningatæki. Til að
kanna þetta mál til hlítar, fól
Eimskipafélagið kunnáttumönn-
um í þjónustu félagsins að gera
könnun um gjöld til hins opin-
bera af flutningum með skipum
annars vegar og einkanlega
vörubifreiðum hins vegar. Niður
staðan af þessari rannsókn sýn-
ir Ijóslega hversu mikils misræm
is gegnir um opinber gjöld af
flutningum með framangreind-
um flutningatækjum í formi
vörugjalds, söluskatts af út- og
uppskipun- og í hafnargjöldum á
móti þungaskatti. Auk þess er
mér ekki kunnugt um að bílar
Framhald á ||b. 23