Morgunblaðið - 04.10.1972, Page 10
10
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 4. OKTÓBER 1972
Mazda 818
ódýr miðað við kosti
Mazda 818.
Verð frá 385 þús. kr.
Með 81 ha vél, fjögurra
gíra, fjögurra strokka.
Umboð: Bílaborg,
Hverfisgötu 76.
I»Ó að Mazda hafi ekki verið
á islenzkum markaði nema
síðan í maí í vor, er hann
engan veginn nýr bill. Toyo
Kogyo verksmiðjurnar, sem
framleiða Mazda hafa starfað
síðan um 1920. Af einhverjum
ástæðum hefur Mazda þó ver-
ið óþekktur hér i Evrópu,
þar til í mai 1970, þegar sala
á honum þangað hófst. Þö að
Mazda sé kominn um háifan
hnöttinn, er hann ekki dýr
bill, sér í lagi ef tekið er til-
lit til útbúnaðar og frágangs.
Mazda er fluttur beint til
Islands frá Japan, en ekki í
gegnum Danmörku, eins og
hinir japönsku bilarndr, og er
það til að lækka verðið nokk-
uð. Það segir þó ekki alla sög-
una, því framlei ðslu kostn aðu r
í Japan er liágur, miðað við
Evrópu, ekki vegna ódýrs
vinnuafLs, heldur vegna hag-
kvæmra framleiðsiuhátta.
Mazda 818 er til í þrernur
gerðum. Fjöguma dyra,
tveggja dyra coupé og
statdon. Útlitið er nokkuð sí-
gilt, enda hefur það haldizt
óbreytt um skeið og ekki bú-
izt við ú tl‘i tsbreytdn gum innan
næstu fjögurra ára. Áður en
innflutningur á Mazda tdl Is-
lands hófst, hafði honum
verið ekið hér í eilefu mán-
uði tii reynslu. Út frá þeirrd
reynslu, sem þá fékkst, voru
þeir bílar sem hingað eru
fluttdr sndðndr eftir islenzkum
aðstæðum, sett á þá stærri
dekk og felgur, hituð aftur
rúða, stærrd rafali og raf-
kerfflð sndðið fyrir ísienzkan
norðanigarra. í*á er Mazda
sem hingað er ffluttur á
beltadekkjum og mýkra
fjaðrakerfi.
Þó að Mazda 818 sé fyrst
og fremst fjölskyldubíll, hef-
ur maður það frernur á til-
finninigunni að maður sé að
fást við sportbíl, þegar sezt
er unddr stýni. Stýrdð er látið,
stutt girstönig á sdórum kon-
sól, sem nær upp að mæla-
borðinu. Körfustólar eru að
framan, með hadlandi bökum.
Innrétting öll er matt-svört.
Mælitækjum er komið fyrir
í tveim kringlóttum mælum,
coupé-bíilldnn hefur þó nokkra
ferkantaða aukamæla. Þrír
hraðar eru á miðstöð, sem
er nokkuð óvenjulegt og ljós-
um og þurrkum er stjórnað
með armi í stýri og þarf ekki
að sLeppa stýrinu til að kom-
ast að honum.
Vélin er 81 hestafl en ná-
kvæmar tölur um viðbragð
höfum við ekki, né heldur
eyðslu, ekki er þó ástæða til
að ætla að Mazda 818 sé ekki
samkeppnisihæfur hvað það
snertir. BilLdnn er mjög
skemmtiLegur í akstri, véiin
tekur vel við sér og gírkass-
inn er frábær. Stýrið er mjög
Létt og það vekur athygii
hvað beygju-radiíus er lítill,
aðeins 8,6 metrar.
Frammi í er Mazda 818
mjög þægilegur og rúmgóður,
þó er ekki laust við að slæmt
útsýnd sé fyrir hávaxna. Aft-
ur í er bílldnn hinis vegar
nokkuð þrömgur, og er þá
pláss fyrir fætur haft i huga,
en i coupé-gerðinni er mjög
lágt undir Loft að aftan.
Mazda 818 er hamnaður fyr-
ir Wankel-véL, sem nú er óð-
um að ryðja sér til rúms.
Mazda verður fyrstur með
þá véL á íslenzkum markaði,
eftir u.þ.b. 5—6 mánuði.
Verðið á Mazda 818 er 385
þús. kr., fjögurra dyra, 398
þús. kr. fyrdr coupé og 408
þús. kr. fyrir statdon.
Gísli Ölafsson:
Slysatrygging-
ar sjómanna
MEÐ lögum nr. 58/1972 var
gerð breyting á siglingalögum
(66/1963), sem var fyrdrferðar-
lítil á þimgskjali, en efnislega
gerbylting á skaðabótareglum
siglingalaganna.
Eftir breytinguma er 2. mgr.
205 gr. siglingalaga þannig:
„Ákvæði um takmarkaða
ábyrgð gilda ekki um kröfur
vegna lífs- eða ldkamstjóns skip-
stjóra, skipverja, og annarra
manna, sem ráðnir eru hjá út-
gerðarmanni, eða Leiðsögumanns,
enda hafi slys borið að hönd-
um, er hlutaðeigandi var stadd-
ur á skipi eða vann i þágu skips.
Útgerðarmaður ber ábyxgð á
kröfum þessum, enda þótt slysið
eða tjónið verði ekki rakið til
bilunar á tækjum eða ónógra ör-
yggisráðstafana né heldur van-
rækslu eða yfirsjónar þeirra, er
starfa i þágu skips. Lækka má
fébætur eða láta þær niður falla,
ef sá, sem fyrir slysi eða tjóni
varð, hefur með framkomu sinni
sýnt vitavert gáleysi, sem leitt
hefur til slyssins eða tjónsins.
Hér er ekki um að ræða slysa-
tryggingu sjómanna sérstaklega,
heldur fyrst og fremst skaða-
bótaábyrgð útgerðaraðila, félaga
og/eða einstaklimga. Með lögun-
um, sem tóku gildi 1. október sl„
er ábyrgð útgerðaraðila gerð
hlutlæg og miklu víðtækari, en
að er látið liggja í greinargerð
fyrir frumvarpinu, en í henni
kemur fram, að tilgamgur þess
væri að tryggja sjómönnum víð-
tækari rétt til slysaskaðabóta
frá vinnuveitenda sínum heldur
en starfsfólk í landi hefur.
Eins og ljóslega kemur fram í
orðalagi laganna, eru þau miklu
viðtækari og sýnilegt, að mikil
hroðvirkni hefur verið viðhöfð
við afgreiðslu þess, eða, eins og
sagt hefur verið, stórkostlegt
„slys“ hefur átt sér stað.
Samkvæmt lögumum ber út-
gerðarmaður hiutlæga ábyrgð á
starfsmönmum sinum, er vinna í
þágu skips hans, hvort sem við-
komandi starfsmaður kemur
nokkurn tíma um borð i skipið eð
ur ei. Eftir orðanna hljóðan er
hugsanlegt, að sjálfstæðix fram-
kvæmdaaðilar falli undir hina
hlutlægu ábyrgð. Orðalagið
„ráðnir hjá útgerðarmanni“ get-
ur a.m.k. átt við slika aðila, þar
sem engin skilyrði eru í lögum-
um um að þeir sem „vinma í þágu
skips“, skuli vera háðir hús-
bóndavaldi útgerðarmanns.
Sem dæmi má nefna vörubif-
reiðastjóra útgerðaraðila, er
slasast d umiferðarslysi, þegar
hann er að aka vistum, afla eða
veiðarfærum til eða frá skipi.
Útgerðarmaður bæri hlutlæga
ábyrgð á líkamstjóni mannsins.
Sama gæti gilt varðandi t.d. vél-
virkja, er ynni að viðgerð á hlut
úr skipi á verkstæði í landi og
slasaðist við það. Slík tilfelli, sem
að ofam hafa verið rakin, eru
mjög fallin til deilna, og vist er,
að dómstólar fá ærin verkefni að
dæma í slítoum málum.
Hin fjárhagslega ábyrgð, sem
lögð er á útgerðaraðila með lög-
unurn, er gifurleg. Ábyrgðin er
misjöfn og fer eftir fjölda skip-
verja og framfærsluskyldu. í til-
felli af skipstapa má gera ráð
fyrir, að hún geti numið frá 30—
200 millj. króna, eftir að búið er
að draga frá bætur frá Trygg-
ingastofnun ríkisins. Þá eru ótal
in einstök slys, er menn verða
fyrir og geta kostað nokkrar
milljónir króna hvert.
Mér er ókunngt um, að sams
konar ákvæði gildi í öðrum lönd-
um, og á endurtryggingamörkuð-
um, er íslendingar nota, eru þau
óþekkt.
Verði ábyrgð þessi könnuð til
hlítar segir huigur minn, að kostn
aður hennar vegna yrði útgerð-
araðilum óbærilegur og gerði is-
lenzka útgerð ósamkeppnisfæra
við erlenda keppinauita sína.
Það er algert ábyrgðarleysi,
að minni hyggju, að láta skeika
að sköpuðu. Arðsemi útgerðar er
ekki slíik, að menn hætti öllum
eignum sínum vegna atburða,
sem þeir hafa engin tök á að forð
ast eða gera ráðstafanir gegn.
Þá má og nefna, að kröfur sam-
kv. lögum þessum hafa sjóveð-
rétt, og ekki er vitað um viðhorf
eða viðbrögð lánastofnana né
fjárfestingarsjóða sjávarútvegs-
ins í þessu sambandi.
Upphæðir slysabóta sjómanna
eða slysatryggingar þeirra eru
allt annað mál. Um þær hefur
verið samið milli aðila og verið
einn hluti i samningi þeirra á
milli. Engin vandkvæði hafa ver-
ið, eða eru, á að tryggja slíkar
fastákveðnar upphæðir. Að mín-
um dómi eiga ákvæði um slysa-
tryggingar sjómanna ekki heima
í sigliingalögum.
Gísli Ólafsson..
Þórdur Jónsson, Látrum:
Vetrarkvíði
Yfir stendur nú annað
„þors(kastríð“ okkar, og tel ég
engan vafa, að sigurinn sé okk-
ur vis sem í hinu fyrra. En það
er sagt að oft sé erfiðara að
gæita fengins f jár en afla, og það
æöa ég að ræða lítillega.
Við útfærsluna úr 12 í 50 míl-
ur má öllurn vera Ijóst, að mikið
skal tiL að verja það svæði allt
svo viðunandi sé fyrir ágeng-
um veiðiþjóf-um.
Það er enn hulið mínum sjón-
um, hvernig hægt er að gera það
með þeim skipastól, sem Land-
helgisgæzlan hefir nú á að
skipa, og þeim flugvélakosti, sem
hún hefir, því ekki má gleyma
öðrum mikivægum þætti í störf-
um hennar, það er björgun-
armálunum. Mér þætti það ekki
óffiklegt, að mörgum bátasjó-
manninium og aðstandendum
þeirra yrði hugsað til komandi
vetrar, ef þessi fáu varðskip
verða upptekin við störf út við
50 míina línuna. Hvað verður þá
um öryggisgæzl'U bátaflotans á
grunnmiðum.
Ég tel að hér sé stórt vanda-
mál í uppsiglingu, sem verður að
snúa sér að að leysa með ein-
hverjum hæfcti fyrir kom-
andi vetrarriki. Landhelgisgæzla
að vetrinum, út við 50 mílbna
mörkin kallar á stór og fullkom
in skip á borð við Ægi eða stærri
með úrvals mannskap.
Til gæzlu bátaflotans á hans
miðum, þurfum við einniig
stór og hraðskreið skip,
en hægt væri þó að komast af
með minni skip í bili. En mér
finnst liggja í augum uppi, að
Landhelgisgælan þunfi að fá
eitt stórt skip á ári í næstu 4—5
ár til þéirrar þjónustu sem hún
hefir veitt á undanfömum
árum, og þeirrar viðbótar, sem
nú kemur rmeð útfærslunni í 50
mílur.
Mér brá því nokkuð, þegan ég
heyrði að leitað var tii þjóðar-
innar um fjársöfnun fyrir Land-
helgisgæzluna og einmitt nú.
Enginn má þó ætla, að ég sé á
móti því, að fólk gefi í söfmun
þessa, þvl það er ekki rétt, gefi
hver sem betur getur, fyrst hæst
virtur forsætiisráðherra bað um
það.
En ég hélt það í einfeldni
minni, að sú mikla þjónusta, sem
Landheligisgæzlan hefir veitt með
ágætum og mun veita, ætti að
kostast af rikinu, og það væri
Alþingis og rikisstjórnar að sjá
um það, að hún fengi það fé,
sem þarf tii þess, sem af
henni er krafizt. Hér þarf svo
mikið fé til að mínu viti, að fjár-
söfnun meðal almennings fyrir
þessum rekstri og uppbyggimgu
hrekkur skammit.
En ný og heppileg skip koma
ekki á stundimni. Vart verður
þvl hjá komizt að taka Leiguskip
fyrir næsta vetur. Ef til vili eru
þau til í landimi, og koma mér
þá í hug hvaLbátarmir ef falir
eru, þvl mér er sagt að það séu
góð skip, og nokkuð hraðskreið,
nú eða þá önnur skip ef til
eru.
Til Landheligisgæzilunnar var
æöað á síðuistu fjáriögum 151
mlllj. og þar af 20 miLlj. vegna
útfærslunnar í 50 milur, en 20
millj. er sem svarar rekstri eins
skips, svo hér er ekki af miklu
að taka.
Þetta er að sjálfsögðu alltof lít
ið fé, rniðað við' verkefnið sem
fyrir er. Ég vildi leggja til, að
áriega væri lagt til Landhelgis-
gæzlunnar, eins og ætlað er til
yfi rstjórnar ráðuneytanna, það
væri ekki óeðliLegt, en aðeins tiL
yfirstjómar þeirra, er æöað í
síðustu fjáriögum 396 millj. kr.,
og til æðstu stjómar ríkisins 129
mililj. Þetta er þó óhagistæðara
hlutfaU í ár fyrir gæzluma mið-
að við ráðumeytin en var á fjár-
lögum fyrir 1971. Þá voru gæzl-
unni ætlaðar 115 milj. en yfir-
stjórn ráðuneytanna ekki nema
149 millj. og æðstu stjóm rikiis-
ins ekki nema 81 millj.
Já, það er ekki að neita því,
að dýrtíð hefir dálitið aukizjt, en
það er sama, mér þæbö líkLiegt
að gæzflan ætti að bjarga sér með
uppbyggingu og rekstur, jaifinvel
smá kofa í landi, fiengi hún sama
fjánmagn árlega og yfirstjórn
ráðuneytanna kostar.
ÁreiðaWega ViLL þjóðin
ekki að hér sé skorið við nögl
til skaða af háLtfu ríkisins,
til að gera þessa miiklu þjóm-
ustu mögulega.
Ef öl vill er búið að gera ráð-
stafamir sem að gagni mega
koma í þessum efnum, þótt al-
menningur hafi eMti uim frétt,
en þá er vél, þvl mér finnsit truál-
ið bæði veigamilkið, og aðkaM-
andi.
Látrum 13.9. 1972.