Morgunblaðið - 04.11.1972, Blaðsíða 16

1(5
MORGUÍNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 4. NÓVKMBER 1972
skýrsla um iðnþróunaráform.
Þannig fóru frarri í tíð fyrr
verandi ríkisstjórnar meiri
og ítarlegri kannanir á iðn-
aðinum og væntanlegri þró-
un hans en nokkru sinni áð-
ur. Þetta mikla undirbún-
ingsstarf er grundvöllur
þeirra áætlana, sem nú er
verið að vinna að á þessu
sviði.
Jóhann Hafstein minnti
einnig á í þessu sambandi,
að Viðreisnarstjórnin hefði
lagt ríka áherzlu á samhliða
uppbyggingu í léttum iðnaði
MIKILVÆGI IÐNAÐARINS
O.tgöfandi hrf Árvakup Röykijavík
PriSTríkvæmdastjóri Ha.raWur Sveinaaon.
Ritsrtjórar Matflhlas Johannassan,
Eýj'ólifur Konráö Jónsson.
9tyrm ir G unnarssun.
RKstjórnarfulftrúi horbijörn Guðrrvundssofl
Fréttastjóri Björn Jóhanrvason
Auglýsingastjón Ámi Garöar Kristinesorv
Rítstjórn og afgreiðsia Aöolstræti 6, sfmi 10-100.
Augilýsingar Aðalstrwti 8, sfmi 22-4-60
Áskriftargjald 220,00 kr á 'rnám-uði irmoniands
I teusasöTu 15,00 kr eintakið
TPil skamms tíma hafa menn
-*• litið á sjávarútveg og
landbúnað sem tvo höfuðat-
vinnuvegi þjóðarinnar. í raun
réttri er það fyrst á síðustu
árum, að menn hafa almennt
gert sér ljóst, að iðnaðurinn
er orðinn ein af meginundir-
stöðunum í íslenzku atvinnu-
lífi. Þannig töluðu núver-
andi stjórnarflokkar fyrir
síðustu kosningar um að
leggja ætti höfuðáherzlu á
að efla hina þjóðlegu at-
vinnuvegi, sjávarútveg og
landbúnað.
Þetta eru fyrir löngu orð-
in úrelt sjónarmið. Efnahags-
legar framfarir í landinu eru
að verulegu leyti undir iðn-
aðinum komnar. Og þýðing
iðnaðarins í efnahagslífinu
mun enn aukast á komandi
árum. Þannig er t.a.m. fyr-
irsjáanlegt, að iðnaðurinn
mun taka við stærstum hluta
vinnuaflsaukningarinnar í
næstu framtíð.
Viðreisnarstjórnin lagði
grundvöll að uppbyggingu
iðnaðarins í landinu. Jóhann
Hafstein, formaður Sjálf-
stæðisflokksins, lýsti á Al-
þingi fyrir skömmu störfum
Viðreisnarstjórnarinnar að
iðnaðarmálum, er hann
mælti fyrir frumvarpi um
eflingu iðnlánasjóðs. Hann
skýrði m.a. frá, að um lang-
an tíma hefði verið unnið í
iðnaðarráðuneytinu að undir-
búningi iðnþróunaráætlunar,
og árið 1971 hefðu komið út
á vegum ráðuneytisins
og stóriðju. Hann hrakti þær
fullyrðingar, að Viðreisnar-
stjórnin hefði stefnt að því,
að iðnfyrirtækin yrðu eign
erlendra aðila. Þannig er
kísilgúrverksmiðjan við Mý-
vatn að meirihluta til eign
íslendinga, en hagkvæmara
þótti að hafa annan hátt á
við byggingu álverksmiðj-
unnar í Straumsvík. Álverk-
smiðjan var einnig undir-
staða stórvirkjana í Þjórsá.
Öll þjóðin sér nú, að í þess-
um efnum var stefnt í rétta
átt, þó að úrtölumenn hafi á
sínum tíma reynt allt hvað
þeir gátu til þess að bregða
fæti fyrir framgang þessar-
ar iðnaðarstefnu. Nú hefur
ný ríkisstjórn tekið við völd-
um, og hún hefur valið þann
kost að feta í öllum megin verandi ríkisstjórn markaði
atriðum í þau spor, sem fyrr- í iðnaðarmálum.
FORNRITIN
í ALÞJÓÐLEGT
UMHVERFI
Tslendingar hafa löngum
verið eða a.m.k. viljað
vera bókaþjóð. Eflaust eru
þetta orð að sönnu, enda er
bókaútgáfa mikil í landinu,
og bókmenning okkar er
byggð á fornum og traustum
merg. I raun réttri eru þess-
ar fornu bókmenntir undir-
staða þjóðlegrar menningar
okkar og reisnar sem sjálf-
stæðrar þjóðar í heimi risa-
velda.
Nýlega var haldin umfangs
mikil alþjóðleg bókasýning í
Frankfurt. Vakin hefur verið
athygli á, að á þessari sýn-
ingu hafi fátt eitt verið, er
minnt hafi á íslenzka bók-
menningu. Alþjóðlegar bóka-
sýningar af þessu tagi eru þó
engu að síður kjörinn vett-
vangur til þess að kynna ís-
lenzkar bókmenntir fornar
og nýjar. Þeirri hugmynd
hefur verið varpað fram, að
nauðsynlegt væri að gera úr
garði heildarútgáfu á forn-
bókmenntunum á einni eða
tveimur heimstungum.
Þessar bókmenntir eru ekki
einungis söguleg arfléifð,
þær eiga að lyfta okkur í
sessi á meðal þjóðanna. Þær
eru okkar framlag til alþjóð-
legrar bókmenningar. En
þessi gömlu rit eru engan
veginn jafn þekkt meðal ann
arra þjóða eins og oft hefur
verið haldið fram. Af þeim
sökum höfum við mikið verk
að vinna á þessu sviði.
Vönduð útgáfa á fornrit-
unum á erlendum tungumál-
um er bezt til þess fallin að
kynna íslenzka bókmenn-
ingu meðal þjóðanna. Við
eigum að koma slíkum út-
gáfum á alþjóðlegar bókasýn
ingar Hér er að vísu um
geysilega fjárfrekt verk að
ræða; þessu yrði því aldrei
komið í framkvæmd nema
með samstilltu átaki margra
aðila. Menn mega hins vegar
ekki láta kostnaðinn vaxa
sér í augum, því að þessar
bækur eru einmitt sá bak-
hjarl, sem fært hefur sönn-
ur á tilverurétt okkar smáu
þjóðar.
Hneykslin hjálpa
George McGovern
Eftir William Millinship
TJW7
THE OBSEKVER
Detroit — George McGovern öld-
ungadeildarmaður hefur tekið
upp þá aðferð á lokastigi kosninga-
baráttunnar í Bandaríkjunum að
túika hana sem baráttu góðs og ills
og sem baráttu um þjóðarsál Banda-
ríkjanna.
Hann treystir mikið á sjónvarpið,
og áskoranir hans til kjósenda um
brautargengi eru á þá leið að hann
sé heiðvirður maður, sem muni end-
urvekja trú venjulegra Ameríku-
manna á heiðarlegri stjórn. Hann er
ekki lengur í vöm og gagnrýnir
hvert einasta atriði í stjórnarferli
Nixons, en leggur langmesta áherzlu
á tvennt: að Nixon skuli ekki hafa
bundið enda á Víetnamstriðið fyrir
fjórum árum og að fréttir herma að
nokkrir nánustu ráðunautar Nixons
séu viðriðnir pólitískar njósnir og
skemmdarverk, er hafi beinzt gegn
Demókrataflokknum.
Baráttuaðferðir McGoverns og
Nixons eru gerólíkar. McGovern boð
ar Ameríkumönnum háleita framtíð-
arsýn, en sameinar beinskeytta
mælsku og rólega, einbeitta og
stundum alþýðlega framkomu.
Þótt Nixon hafi orð fyrir að vera
einhver harðskeyttasti baráttumaður
bandariskra stjómmála á síðari tím-
um, lætur hann eins og hann sé hátt
hafinn yfir dægurþras stjórnmál-
anna. Skoðanakannanir spá honum
líka sögulegum sigri í kosningunum.
Hann lýtur aldrei svo lágt að nefna
mótframbjóðandann. Hann nefnir
sjaldan Repúblikanaflokkinn. Þeg-
ar hann ferðast, ferðast hann sem
forseti, en ekki sem frambjóðandi og
lætur undirtyllur sínar um að
svara árásum mótframbjóðandans.
McGovem talar af heilagri vand-
lætingu um stríðið og „spillingu" og
virðist raunverulega sannfærður um
að „litla fólkið", sem hann kallar
umbjóðendur sína, hljóti að vera
jafnhneykslað og hann. Hann sann-
færðist greinilega ennþá betur um
þetta þegar Washington Post Ijóstr-
aði því upp að H.R. Haldeman, yfir-
maður starfsliðs Nixons forseta, væri
i hópi embættismanna, sem hefðu að-
gang að 700.000 dollara leynisjóði,
sem staðhæft er að hafi verið notað-
ur til þess að kosta njósnir og
skemmdarverk gegn demókrötum.
Sama dag og fréttin birtist sagði
McGovern á fundi með hrifnum
áheyrendum í Cleveland: „Nú
er hægt að rekja alla þræði þessar-
ar viðurstygírilegu spillingar og
skemmdarverka beint til Richard
Nixons." Síðar um daginn kom
McGovem fram í sjónvarpi og talaði
í hálftíma um þörfina á heiðarlegri
stjóm: „Við stöndum andspænis sið-
gæðislegri og þingræðislegri kreppu,
sem á sér enga hliðstæðu," sagði
hann.
Afstaða McGoverns til stríðsins
grundvallast á þeirri forsendu, að
Nixon forseti hefði getað bundið
enda á það fyrir fjórum árum með
mjög svipuðum skilmálum og líklegt
er að hann semji um nú. Hann spyr
af mikilli mælsku í næstum því öll-
um ræðum, sem hann heldur, og næst
um því alltaf þegar hann kem-
ur fram í sjónvarpi: „Nixon forseti,
hvers vegna var nauðsynlegt
að drepa 20.000 unga Bandaríkja-
rikjamenn til viðbótar í þessu stríði?
Hvað vannstu með þvi að flæma sex
milljónir manna burtu frá heimilum
sínum, aðallega í Suður-Víetnam?
Hvað vannstu með því að eyða
60.000 milljónum dollara í stríðið síð-
ustu fjögur árin? Færðirðu all-
ar þessar fórnir til þess að bjarga
pólitískri aðstöðu þinni vegna aagn-
rýni hægrisinna?" McGovern segir,
að allt þetta hafi Nixon gert til þess
að halda Thieu hershöfðingja við
völd í Saigon* manni sem hann kallar
„spilltan einræðisherra" og „þorp-
ara“, sem hafi stolið bandariskri að-
stoð og sé ekki þess virði að fyrir
hann sé fórnað einum einasta banda
rískum blóðdropa og ekki einum ein
asta bandarískum dollara.
Hann spyr fleiri mælskuspurninga
um pólitískar njósnir, leynisjóði,
hneyksli sem stjórnin sé viðriðin og
„sérhagsmunahópa", sem kosti kosn-
ingabaráttu Nixons á laun.
McGovern virðist hafa litið svo á,
að uppljóstranirnar um Haldeman
hafi verið týndi hlekkurinn í þess-
um „spillingarmálum", sem geri hon-
um kleift að skella skuldinni á
Nixon sjálfan. Allt frá upphafi kosn
ingabaráttu McGoverns hafa
demókratar vonað, að aðalmál kosn-
inganna yrði Nixon sjálfur. Aðferð-
ir republikana, óheppni demókrata,
klofningur þeirra, klaufaskapur
þeirra og heimska gerðu það að verk
um, að McGovern var lengi vel i
varnarstöðu. McGovern varð aðalmál
kosninganna, en ekki Nixon.
McGovern lenti í stöðugum víta
hring vegna þess að hann þurfti að
útskýra fyrri mistök og breytingar
frá fyrri afstöðu.
Nú hefur hagur hans vænk-
azt smátt og smátt, ef trúa má skoð-
anakönnunum, og hann er kominn í
sókn. Hann heldur uppi árásum á
forsetann sjálfan og virðist trúa því
í einlægni að einhvern veginn muni
forskot Nixons hverfa á síðustu vik-
um kosningabaráttunnar. McGovem
hefur oft komið fram í sjónvarpi á
undanfömum vikum, og það hefur
greinilega hjálpað honum. Eftir sjón
varpinu að dæma er hann grandvar
maður, trúverðugur og einlægur og
greinilega óþreytandi að svara
spumingum venjulegra kjósenda.
George MeGovern.
Hann fullyrðir, að viðbrögð al-
mennings við stríðinu og spillingar-
málunum séu þegar orðin harðari en
skoðanakannanir gefi til kynna.
Hvort sem hann hefur rétt fyrir sér
eða ekki, tengir hann alla gagnrýni
sína á Nixon-stjómina við þessar
tvær höfuðásakanir. Hann held-
ur því fram, að striðið hafi leitt til
hækkandi verðlags og efnahagslegra
skakkafalla, sem hafi haft atvinnu-
leysi i för með sér, og að nú sé svo
komið, að hjá því verði ekki komizt
að bandaríska þjóðin færi fórnir. En
þessara fóma sé krafizt af venjuleg-
um skattgreiðendum, en ekki auðug-
um og áhrifamiklum borgurum, sem
kaupi sér sérréttindi af Nixonstjórn
inni með framlögum í leynilega kosn-
ingasjóði.
Vikum saman hefur McGovern tek
ið fyrir fjölda mála, og fjölbreytt
gagnrýni hans hefur aðeins ruglað
kjósendur í ríminu, en nú virðist
hann hafa fundið einfalda og áhrifa
mikla leið tii þess að finna höggstað
á stjóminni. Hann hefur sameinað í
eina auðskilda ræðu aðalásakanir
sínar á stjórnina, svo að allir skilja
hann. Þetta er kannski ástæðan til
þess, að hann er haldinn meiri sann-
færingarkrafti en áður. Hann á lít-
inn tima eftir, en ef honum tekst a8
láta taka meira mark á hreinskilni
sinni og einbeitni má vera að barátt
an sé ekki vonlaus og að úrslit kosn-
irbgaTina verði tvísýn.