Morgunblaðið - 21.02.1973, Blaðsíða 5

MORGUNBL.AÐIÐ, MIÐVIKUDAGTJR 21. FEBRÚAR 1973
5
Furðuverkið
— sköpunin
Æfing í Lindarbæ
Úr einu atriði leikritsins. I,,jósm. Mbl. Kr. Ben.
OKKt’B vantar börn til að
ganga hérna hringi i kringum
Kólina, Vilja ekki einhverjir
vera með ? Þetta er enginn
vandi...
— Úranus er sniðug:ur,
hann snýst öðru vísi en hinir
hnettirnir . . . Neptúnus er
ekki eins kjánalegur, hann
veit alveg hvert Iiann er að
fara . ..
Við erum stödd á leikæfingu
i Lindarbæ. Verið er að æfa
Furðuverkið, og þó að engin
börn séu nú á meðal áhorf-
enda, þá eiga sjálfsagt ófá
börnin eftir að horfa á Furðu-
verkið, eða réttara sagt taka
þátt í þvi á næstunni.
Við sjáum leikarana leika
glóandi jörðina, frumur og
fiska í sjónum, við heyrum
þá lýsa sköpun jarðarinnar
fyrir 5000 milljón árum, og
við sjáum lifið verða til.
Hvernig varð lífið til? Eigum
við að leika það og sýna, þeg-
ar það varð til? Og svo gerð-
ist það furðuverkið . . .
Árni Elvar hættir að leika
á orgelið og hlé verður á æf-
ingunni.
■———————a—
Furðuverkið fjallar «m
sköpun jarðar og þróunarsög
una, sagði Kristín Magnús
Guðbjartsdóttir, en Kristín
hefur eins og kunnugt er
stjórnað ferðaleikhúsinu und-
anfarin sumur.
— Ég hef verið að melta
þetta með mér undanfarin tvö
ár. Ég sá leikrit i London,
sem varð kveikjan að þessu
leikriti mínu. Erlendis er börn
um kennd sköpunarfræði, allt
frá sjö ára aldiá, en hér fer
engin slík kennsla fram, og
ég hef gengið úr skugga um,
að íslenzk barnabók, sem fjall
ar um sköpun jarðarinnar er
ekki til. En ég hef orðið vör
við áhuga á þessum málum
hjá börnum, og vonast til að
þau eigi eftir að hafa gaman
af þessu leikriti.
Þetta er fyrst og fremst
fræðandi stykki, sagði Kristín
eins og öll leikrit eiga að vera,
bætti hún við með bros á vör.
Verður þetta leikrit sýnt í
Þjóðleikhúsinu?
þetta sem farandsýningu. Við
ætlum að sýna þetta úti á
landi á litlum leiksviðum. Við
viljum fá börnin til að taka
þátt í leiknum, nota ímyndun-
arafl þeirra, og fá þau til að
taka afstöðu til okkar túlk-
unar, og koma með hug-
myndir.
Á mtlli atriða komum við
fram sem við sjálf, berum
fram spurningar og komum
með ágizkanir, en með því fá-
um við fram hugmyndir hjá
börnunum. — Þjóðleikhúsið
er að mínum dómi of stórt fyr
ir Furðuverkið, of stórt til að
ná til barnanna.
Hvar verður frumsýningin
og hvenær?
— Frumsýningin verður 11.
marz, en við viturn ekki enn
hvar. Við ætlum fyrst um
sinn að halda sýningar á Suð-
urlándsundirlendinu og ein-
göngu um helgar. Meðferðis
höfum við allan útbúnað, leik-
fatnað, myndir og leiksvið,
sem hægt er að taka sundur.
Er ekki hér um nýjung að
ræða?
— Jú, ég held að mér sé
óhætt að segja, að í þau 27
ár, sem Þjóðleikhúsið hefur
starfað, hefur ekki verið farið
með barnaleikrit út á land. Að
mínum dómi er nauðsynlegt
að halda fleiri sýningar á litl-
um sviðum og í þrengri hóp.
Börn hafa tilhneigingu til að
hugsa sér leikhús sem fínan
og skrautlegan stað, þar sem
allir mæti í sparifötum. En
það þarf í raun og veru ekk-
ert skraut til að skemmta
börnunum, aðalatriðið er að
fá þau til að taka þátt i leikn-
um.
Og áfram hélt æfingin og
við fylgdumst með þeim Krist
ínu, Herdísi Þorvaldsdóttur,
Höllu Guðmundsdóttur og Sig
mundi Erni Arngrímssyni,
bregða sér í gervi fruma,
fiska, apa og steinaldar-
manna, sem tóku okkur 5000
milljón ár aftur i tímann.
2d mynd:
Nei, ég hef hugsað mér
STIKUR
Jóhann Hjálmarsson
Skáldum gefnar
einkunnir
YFIRLEITT má segja um Andvara,
tímarit Bókaútgáfu Menningarsjóðs
og Hins islenzka þjóðvinafélags, að
menn missi ekki af m klu þótt þeir
sjái hann ekki. Andvari er í ákaflega
föstuim skorðum undir ritstjórn
þeirra Finnboga Guðmundssonar og
Helga Sæmundssonar, einhvers kon
ar kyrrstaða setur svip sinn á ritið.
Að vísu er hægt að benda á undan-
tekningar, sem bera þvi vitni að rit-
stjórarnir hafi löngun til að yngja rit
ið upp. Stundum birtast sýnishorn ís
lensks skáldskapar í ritinu og nokkr
ar athyglisverðar yfirlitsgreinar um
íslenskar bókmenntir hafa flotið með.
Efni af þessu tagi þyrfti að verða fyr
irferðarmeira i Andvara sé hugmynd
in raunverulega sú að ritið leggi eitt
hvað af mörkum til íslenskra bók-
mennta og umræðna um þær.
Meðal efnis í Andvara 1972 er löng
grein eftir Helga Sæmundsson um ís
lenska Ijóðlist 1969—1971. í inngangi
segir Helgi Sæmundsson að ljóðagerð
in setjl „sennilega enn mestan svip
á íslenzkar bókmenntir", og víkur
síðan að formbreytingunni í Ijóðlist-
inni: „Miklar deilur urðu um nýjung
ar í íslenzkri ljóðagerð upp úr seinni
heimsstyrjöldinni. Þeirra gætir naum
ast lengur. Breytingarnar voru um
margt heillavænlegar og leiddu eng
an veginn til byltingar eins og sum
ir óttuðust, heldur farsællar þróunar,
sem var fagnaðarefni. Af þeim hlut
ust ekki háskaleg kynslóðaskipti,
svo að djúp yrði staðfest miKli gam-
alla skálda og ungra. Fornri hefð var
eigi raskað, þó að nýir siðir kæmu til
sögunnar. Ljóðagerðin 1969—1971
sýnir, að deilumar fyrrum voru fjarri
lagi. Auðvitað breytist ljóðformið, en
alls ekk'. með þeim hætti, sem spáð
var tO að hneykslast á.“
Bækur eldri skáldanna verða Helga
Sæmundssyni minnisstæðastar: Inn-
an hringsins eftir Guðmund Böðvars
son, Ný og nið eftir Jóhannes úr Kötl
um, Vísur jarðarinnar eftir Þorgeir
Sveinbjarnarson og Rímblöð Hannes
ar Péturssonar. Þó kann hann ekki
að meta Hliðin á sléttunni eftir Stef
án Hörð Grímsson og þykir mér dóm
ur hans um bókina leiða í ljós nokk
uð takmarkaðan Ijóðasmekk. Stefán
Hörður er mestur nýjungamaður
þessara skálda og einstaklega ljóð-
rænt og hugþekkt skáld. Helgi talar
um nýjungar, „sem enn muni á til-
raunastigi", „brot“, kvæði, sem „ná
varla tilgangi sínum", listræna af-
stöðu, sem ekki dylst, en „fer ein-
hvern veginn út um þúfur.“
Kyndugast er að Helgi telur
sig þess umkominn að leggja
Stefáni Herði lifsreglurnar: „En
Stefán Hörður verður að ráðast
í meira, ef hann hyggst færa út riki
sitt.“ Að mínu viti er Ijóðabók Stff-
áins Harðar rökrétt framhaid fyrri
bóka hans. Hliðin á sléttunni er bók,
^em ekki veldur vonbrigðum og ef til
vili er hún merkasta verk þess tima
bils, sem Helgi Sæmundsson fjallar
um.
Aftur á móti verður hér tekið und
ir þau orð Helga Sæmundssonar að
ljóðabók Þuríðar Guðmundsdóttur
Aðeins eitt blóm sé snjallasta frum
smiðin á tímabilmu. Svo hrifinn er
Helgi af ljóðum Þuriðar að hann end
ar grein sína á eftirfarandi ummæl-
um. „Á nær þvi háifuim öðrum ára-
tug hafði ekkert ungt íslenzkt ljóð-
skáld kvatt sér hljóðs svipað og hún.“
Hér hefði verið óhætt að nefna frum
smið Nínu Bjarkar Árnadóttur, Unig
ijóð, sem einnig var mjög geðfellt
verk.
Helgi Sæmundsson er örlátur á
einkunnir í yfirlitsgrein simni. Hann
velur þann kost að láta Ijóðin tala,
greinin er mestmegnis tilvitnanir með
athugasemdum, sem stundum orka
tvimælis svo ekki sé meira sagt, en
eru þó margar settar fram af glögg-
skyggni eins og vænta mátti. Helga
er annt um íslenska ljóðiist og það
er aðalkosturinn við þessa samfylgd
hans.
í Andvara er ný smásaga eftir Indr
iða G. Þorsteinsson: „Lunginn úr jörp
um kerruhesti. Sagan er ismeygileg
þjóðlífsmynd, samin af þeirri iþrótt,
sem gerir sögur Indriða G. Þorsteins
sonar svo sérstæðar. Birt eru tvö ljóð
eftir Guðfinnu Jónsdóttur frá Hömr-
um. Ljóð Guðfinnu frá Hömrum hafa
öðlast nýtt gildi með hinni vönduðu
útgáfu Almenma bókafólagsins, sem
Kristján Karlsson sá um. Ritgerð
Kristjáns Karlssonar um skáidskap
Guðfinnu skipar henni i nýtt bók-
menntalegt samhengi. Það er því mið
ur sjaldgæft að þannig sé skrifað um
bókmenntir. En þeir, sem vilja fræð-
ast nánar um Guðfinmu frá Hömrum
Helgri Sæmundsson.
geta lesið grein Arnórs Sigurjónsson
ar um hana i Andvara, en greinin
samanstendur af persónulegum minn
ingum um skáldkonuna. Arnór er aft
ur á móti e'num of upptekinn af sjálf
um sér til þess að greinim hafi veru-
legt gildi.
Af öðru efni í Amdvara, sem ástæða
er t'I að mæla með, er til dæmis grein
eftir Jón Gíslason um uppeidi og
menntun Hellena, Aldarafmæli há-
skólafyrirlestra Brandesar eftir
Sverrl Kristjánsson, Næturvig i Gísla
sögu eftir Hermann Pálsson og grein
argerð eftir Gils Guðmundsson um
útgáfustarfsemii Menningarsj óðs.
Andvari er að þessu sinni með
hressilegra móti. En hitt er engu að
síður ljóst að timaritið er of þung-
lamalegt til þess að geta talist ó-
missand'. fyrir þá, sem telja að það
hafi skyldur að rækja við íslemskar
bókmenntir.