Morgunblaðið - 24.10.1975, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 24. OKT0BER 1975
Stefán Thoraren-
sen —Mmningarorð
Stefán Thorarensen úrsmiður
frá Akureyri lézt í Landakots-
spftalanum aðfararnótt 3. október
sl., að ég hygg 78 ára að aldri, en
annars var mér furðu ókunnugt
um ýmsar slíkar staðreyndir varð-
andi ævi hans, miðað við það hve
kynni okkar voru orðin löng og
góð. Ég hafði til dæmis aldrei
fyrir því að biðja hann að kenna
mér næstu þætti ættar sinnar, og
rek ég ekki nánar af hverju slfkt
stafaði, — en um helztu æviatriði
hans var mér kunnara orðið um
það er lauk, af ýmsu sem af hend-
ingu barst í tal á milli okkar eins
og gengur.
Kynni okkar Stefáns voru, eins
og af þessu má marka, á dálftið
sérstöku sviði, og þetta sérstaka
svið var nú einmitt það sem víð-
tækast er ef rétt er á litið, og það
sem víðast ætti við að koma, en
það var varðandi kenningar dr.
Helga Pjeturss og stefnu Nýals.
Fundum okkar bar fyrst saman
árið 1966 í leiguhúsnæði félags
Nýalssinna á Laugavegi 24, þegar
enn var verið að leitast við að
samstilla kraftana til framgangs
því nauðsynjamáli, sem öllum
þótti brýnast vera, sem þar komu
nærri.
Það fann ég fljótt að Stefán var
maður viðlesinn og fróður og
smekkmaður á mál og stil. Skiln-
ingur hans var skarpur og hugsun
hans skýr. Ef til vill þótti sum-
um hann full-kappsamur í sam
ræðum, en ekki fann ég til þess.
Að einurð hans og hreinskilni
þurfti ekki að spyrja. Það var
bjart yfir svip Stefáns og sagði
það rétt til um það sem inni fyrir
bjó þvi að hann var góðviljaður
maður. Fannst mér það eiga vel
við hið mikla áhugamál hans og
okkar allra, sem þarna komum
saman, enda naut ég margs góðs
af honum um fræðslu og þekk-
ingarauka, sem betra var að vera
ekki án.
— Þegar fréttirnar tóku að ber-
ast af hinum nýju lífgeislakenn-
ingum og tæknilegum staðfesting-
um þeirra austan hafs og vestan,
og okkur fór að þykja gott að
vitna í rússneskar og bandariskar
rannsóknir, minnti Stefán mig á
rannsóknir próf. W. Stempells i
Múnchen um 1935, sem 'gert hafði
lífgeislatilraunir á þeirri tíð. Varð
þetta tíl þess að opna augu mín
betur fyrir forsögu þessara mála.
Glaðlyndur var Stefán að eðlis-
fari, og undir það síðasta, þegar
honum var orðið ljóst að hverju
fór, var ekki annað að sjá en hann
gengi til þess leiks með sama vak-
leika og létta hug og honum mun
hafa verið eiginlegur allt frá
æsku.
Glaðr ok reifr
skyli gumna hverr
unz sinn biðr bana
hefðu vel mátt vera einkunnar-
orð Stefáns gagnvart þeim at-
burði, sem margir hafa talið vera
hinn siðasta fyrir hverjum einum,
en nú má vel vita, að er aðeins
upphaf nýs æviskeiðs.
Þökk og heiður sé þessum góða
vini mínum og félaga fyrir sann-
leiksást hans og hiklaust fylgi við
réttan málstað.
Þorsteinn Guðjónsson.
að Aðalsteinn yrði að fá að
njóta sannmælis að því leyti að
margt í grein hans um aðstöðu
myndlistarmanna á Akureyri
væri sanngjarnt „Af okkar
hálfu eru þetta ekki nein illindi
út í manninn, því að við getum
vel tekið gagnrýni en teljum
hins vegar að hún verði að vera
byggð á einhverri raunhæfri
viðmiðun."
Aðalsteinn vill hins vegar
fyrst og fremst telja að boð
Akureyringanna til hans og
ummæli þeirra í garð gagnrýni
hans séu fyrst og fremst sprott-
in af því, að þeir hafi ekki þolað
gagnrýnina. I svargrein í Dag-
blaðinu í gær segir Aðalsteinn
m.a.:
„Ég tek svo skýrt fram í
greininni að í sumum tilfellum
skrifa ég eftir ljósmyndum.
„Undirritaður hefur fengið í
hendur ljósmyndir af verkum
þátttakenda og vil ég minnast á
þau nokkrum orðum, með þeim
fyrirvara þó að erfitt er að
dæma fyllilega eftir ljósmynd-
um.“ Og einnig undirstrika ég
að þegar ég minnist á lit, þá er
það eftir minni: „myndir Öla G.
Jóhannssonar minnir mig að
séu í skærum Iitum“ og um örn
Inga segi ég: „litaval hans
hefur einnig verið sætt og
beiskt.“ Þau tíðindi að Óli G.
Jóhannsson máli nú i dökkum
og gráum litum þykja mér góð,
en það breytir ekki því hvernig
myndir hans voru til skamms
tíma.
En skyldi það vera þessi „in
absentia“ umfjöllun sem angr-
ar Akureyringana? Ætli það sé
ekki fremur það að þeir hafa
ekki fengið ómyrka gagnrýni i
Iengri tfma og bregður því við?
Ef þeir hafa áhuga á því að
halda liststarfsemi sinni áfram,
skal ekki standa á mér að leggja
þeim lið og eitt það besta sem
ég og aðrir getum gert þeim er
að gagnrýna afdráttarlaust það
sem miður fer f list þeirra.
Annars er hætta á því að lista-
mannahópur í litlu samfélagi
verði að einangraðri og sjálf-
umglaðri klfku sem ekki sam-
þykkir neitt það sem sagt er um
list þeirra utan samfélagsins.
Vinsamlegast
Aðalsteinn Ingólfsson"
— Ljóðið og . .
Framhald af bls. 17
skáldanna af hinum mód-
erníska skóla, sem enn eru á
lífi. Sá, sem leggur á sig að
kynna sér ljóðlist hans af al-
vöru, verður margs vísari. Ég
verð að gera þá játningu að
þrátt fyrir einlæga aðdáun
mfna á skáldinu hefur hann lfkt
og fjarlægst, horfið inn í ein-
hverja klassíska birtu, sem er
ekki alveg i samhljómi við
okkar tíma. Ég hef margsinnis
reynt að þýða ljóð Montales, en
ekki tekíst. Aftur á móti hef ég
þýtt Quasimodo og Ungaretti.
Skýringin er ef til vill sú að
Montale sé mestur þeirra
þriggja?
Á Nóbelsverðlaun Montales
freistast ég til að líta m.a. sem
viðurkenningu á italskri ljóð-
list. Italir hafa verið og eru
frábær Ijóðskáld.
— Fyrirtæki
Framhald af bls. 2
línuleið, kostnaðaráætlun og
byggingaráætlun vegna vænt-
anlegrar framkvæmda.
Annar hluti verksins fer sið-
an fram á fyrrihluta næsta árs
og er stefnt að þvf að 1. útboð á
línunni geti farið fram upp úr
miðju ári 1976.
— Montale
Framhald af bls. I
þar að kæmi.
Montale sagðist vita að hann
hefði komið til greina en hann
hefði ekki talið sig hafa mikla
möguleika til að hljóta verð-
launin.
Montale er sjötiu og níu ára
gamall og hefur oft áður verið
nefndur í sambandi við bók-
menntaverðlaun Nóbels. Hann
•kvaðst- 'enn->f«8t nokkuð >við
yrkingar en þó aðeins Öðru
hverju. Hann var spurður hvort
hann áliti að Ijóð hans ættu
erindi til fólks og kvaðst hann
vona að svo væri. Hann sagði að
ekki byggist hann við breyt-
ingu á lífsháttum sfnum eftir
þessi verðlaun, en þau gerðu
óneitanlega lff hans „sem oft
hefur verið þrautasamt, mun
ljúfara.“
Meðal þeirra sem þóttu mjög
líklegir sem bókmenntaverð-
launahafar er bandaríski rit-
höfundurinn Saul Bellow.
Ymsir hafa i Stokkhólmi gagn-
rýnt veitinguna í dag og talið
hana bera vott um „dæmigerða
íhaldsmálamiðlun". Fimm
ftalskir höfundar hafa áður
hlotið bókmenntaverðlaun
Nóbels sfðast Quasimodo árið
1959.
Fimmtíu ár eru sfðan fyrsta
bók Montales kom út, ljóða-
bókin Ossi de seppia, og síðan
hafa aðeins fjórar ljóðabækur
komið frá hans hendi, árið
1939, 1948 og síðast árið 1972.
Auk ljóðagerðar hefur Montale
skrifað í óbundnu máli og
fengizt við ritgerðaskrif og
töluvert við þýðingar. Flest
helztu Ijóða Montales hafa
verið þýdd á önnur tungumál
aðallega á ensku.
— Klaufalega að
Framhald af bls. 40
sjómanna, sem hefði átt að taka
upp sjóða- og fisksverðsmálið
við stjórnvöld og hefði þessi
nefnd átt að fá 1—2 mánaða
vinnufrið. Ef ekkert hefði gerzt
f málinu að þeim tfma liðnum,
hefði átt að grfpa til þeirra
aðgerða, sem nú eru orðnar
raunveruleiki. Úr þvf sem kom-
ið er förum við ekki á miðin
eftir að við komum f höfn, til
þess að sýna samstöðu, en við á
Brettingi komum til Vopna-
fjarðar f fyrramálið,“ sagði
Tryggvi.
Þá sagði hann að lokum:
„Þetta mál verður að leysa
með góðvild, harka má ekki
koma upp og alls ekki pólitfk.
Annars held ég að þetta þjóð-
félag sé að verða vitlaust."
„Ég veit ekki hvað við gerum,
en mér finnst mjög klaufalega
staðið að þessu, “ sagði
Guðmundur Gfslason, skip-
stjóri á Ljósafellinu frá
Fáskrúðsfirði, „við hér vorum
ekki samþykkir þeirri kröfu-
gerð sem var send til sjávarút-
vegsráðuneytisins, eins og hún
hljóðaði. Það þarf enginn að
halda að hægt sé að breyta eða
afnema jafn veiga mikinn hlut
og sjóðakerfið er á einni viku.
Vissulega erum við ekki ánægð-
ir með fiskverðið, en það hefði
átt að taka öðru vfsi á þessu
máli.“
— Þjóðartekjur
Framhald af bls. 1
samanburðar má geta þess, að
á erfiðleikaárinu mikla 1968
minnkuðu þjóðartekjur á
mann um 8%.
0 Talið er að viðskiptakjörin á
þessu ári muni versna um
16—17%.
0 Þrátt fyrir mikla aukningu er-
lendra lána er búizt við að
nettógjaldeyrisstaðan muni
versna um 2500 milljónir.
0 Kaupmáttur ráðstöfunartekna
heimilanna mun Ifklega lækka
um 16—17% frá fyrra ári. A
árinu 1974 jókst kaupmáttur
tekna og útgjöld heimila um
9%. Þjóðartekjur f ár minnka
um 9%. Á þessu ári munu þvf
metin jafnast.
0 Frystideild Verðjöfnunarsjóðs
er tæmd. Ef ytri skilyrði, svo
sem útflutningsverð batna
ekki er hér a.m.k. um 2000
milljón kr. vanda að ræða á
ársgundvelli.
0 Stefna verður að þvf marki að
viðskiptahallinn eyðist á
næstu þremur til fjórum ár-
um. Jafnvel þótt þvf marki
verði náð yrðu erlendar skuld-
ir Islendinga engu að sfður
komnar upp f 50% af þjóðar-
framleiðslu f lok áratugarins
og greiðslubyrðin yrði þá um
20% af heildargjaldeyris-
tekjum. ------- .
Haukur Kristjáns-
son —Minningarorð
hann sagði m.a.: Ég eiska foreldra
Fæddur 28. febrúar 1956.
Dáinn 22. september 1975.
„Haukur frændi frá Húsavík er
kominn" var alltaf viðkvæðið
þegar hann kom í heimsókn. Svo
var það einnig laugardagskvöldið
20. sept. s.l. Haukur frændi var
kominn. Blíða brosið hans og
æskuglampinn í augunum yljaði
manni um hjartarætur. Það var
lífsglaður og kátur 19 ára
drengur, sem kominn var til að
kveðja, en morguninn eftir var
ferðinni heitið til Mallorka. Hann
kvaddi okkur svo innilega eins og
hann ævinlega gerði. En þessi
kveðjustund var eitthvað öðruvfsi
að mér fannst. Ég fylgdi honum
út, og mér fannst sem hann mætti
ekki fara alveg strax, en vinur
hans beið eftir honum. Hann
faðmaði mig að skilnaði og sagði:
„Bless elsku fráenka mín, ég sé
ykkur eftir 2 vikur.“ Það var þvf
þungt áfall er sú harmafregn
barst frá Mallorka mánudaginn
22. sept. að Haukur frændi væri
látinn. Því var vart trúað. Það
getur ekki verið satt! Hann var
vinmargur, vinsæll, gjöfull og
góður drengur. Sárt er hans sakn-
að af frændfólki og vinum. En
sárastur er harmurinn foreldrum
hans og systkinum, sem unnu
honum svo heitt. Ég bið góðan
guð að styrkja Gerði systur mína,
Kristján mág minn og börn
þeirra, Björn, Sigurbjörgu og
Huldu, í þeirra mikla missi. En
minningin um hugljúfan, glaðan
og góðan dreng lifir. Hvar sem
hann kom var hann aufúsugestur.
Það»Iý*ti^ér-beí;t inHræti&hansei
mína, þau eru mér allt.
Elskulega frænda mínum
þakka ég allar ánægjustundir sem
hann veitti okkur.
Harpa.
— Viðræður
Framhald af bls. 1
sem koma fram f skýrslu Haf-
rannsóknastofnunarinnar. Nú er
það stjórnmálamannanna að
fjalla um þær upplýsingar frá
pólitfsku sjónarhorni en ég held
að báðir aðilar séu það nálægt
hvor öðrum að það nægi til að ná
samkomulagi fyrr eða sfðar.“
Aðspurður um það hvort hann
væri bjartsýnn sagði ráðherrann:
„Ég hlýt að vera bjartsýnn.“-
0 Morgunblaðið bar þessi um-
mæli Hattersley um skýrsluna
undir Jón Jónsson, forstjóra Haf-
rannsóknastofnunarinnar og
hann sagði: „Það gleður mig að
Hattersley skuli hafa sagt þetta.“
Þá náði blaðið tali af Burd frá
brezku Hafrannsóknastofnuninni
f Lowestoft og hann sagði: „Það
er rétt sem ráðherrann sagði, en
þó eru óneitanlega ýmis atriði
sem við viljum skoða nánar."
Einar Ágústsson utanríkisráð-
herra sagði að nær allur dagurinn
hefði farið í að ræða skýrslu Haf-
rannsóknastofnunarinnar þar
sem hún hefði verði Bretum
ókunn. Hefðu þeir viljað láta sína
vfsindamenn fjalla um hana áður
en þeir segðu nokkuð um efni
hennar. Einar sagði að engar
ákveðnar tillögur um lausn
deilunnar hefðu verið lagðar
fram en hugsanlegt að það yrði
gert á morgun, en ekki líklegt,
þótt erfitt væri að fullyrða það,
því að tíminn væri fljótur að líða
ef menn byrjuðu að ræða málin.
Utanríkisráðherra kvaðst ekki
eiga von á því að málið yrði til
lykta leitt í þessuin viðræðum og
annan fund mundi þurfa. Að-
spurður hvenær hann teldi að sá
fundur gæti farið fram, sagði
ráðherrann að hann yrði að vera
fyrir 13. nóvember. Ráðherrann
sagði að Islendingar hefðu talið
sig gera mjög skýra grein fyrir
afstöðu sinni og ekki sfzt þeim
breyttu viðhorfum sem skapazt
hefðu við birtingu skýrslunnar.
Matarhlé var gert um kl. 12.30
og buðu Bretar þá til hádegis-
verðar f Laneaster House. Form-
legi fundurinn hófst svo aftur um
kl. 14.30 og stóð til rúmlega
fjögur, er Einar fór á fund Callag-
hans, en Jón Jónsson for-
stöðumaður Hafrannsóknastofn-
unar og Már Elísson fiskimála-
stjóri héldu áfram viðræðum við
brezka fiskifræðinga um
skýrsluna, þær tölur sem þar
koma fram og þær aðferðir sem
notaðar voru til útreikninga.
í íslenzku sendinefndinni eru,
auk Einars Ágústssonar og
Gunnars Thoroddsen þeir Jón
Jónsson forstöðumaður Hafrann-
sóknastofnunarinnar, Már EIís-
son fiskimálastjóri, Hans G.
Andersen sendiherra,
Guðmundur Garðarsson alþingis-
maður, Þórarinn Þórarinsson al-
þingismaður, Einar B. Ingvarsson
aðstoðarmaður sjávarútvegsráð-
herra, Níels P. Sigurðsson, sendi-
herra Islands í London, og einnig
sat fundinn Helgi Ágústsson
sendiráðsritari. I brezku nefnd-
inni eru Roy Hattersley aðstoðar-
utanríkisráðherra, Edward
Bishop aðstoðar sjávarútvegsráð-
herra, G. Strung aðstoðarland-
búnaðarráðherra, A. Burd frá
brezku Hafrannsóknastofnuninni
í Lowestoft, Anderson, lögfræði-
ráðunautur brezka utanríkisráðu-
neytisins, Hulse sem fer með mál
íslands í brezka utanrfkisráðu-
neytinu, East sendiherra Bret-
lands á íslandi, Atkinson úr
brezka viðskipta- og flutninga-
málaráðuneytinu, Westbrook,
aðstoðarmaður Hattersleys, og
Jupe úr matvælaráðuneytinu.
— Málverk
Framhald af bls. 2
sem ég hef t.d. búið til voru
síðast til sýnis í Reykjavik á
sýningunni í Norræna húsinu,
sem vakti þó nokkra athygli en
þá er þessi maður við nám úti i
útlöndum eftir því sem ég bezt
veit. Vegna þeirrar gagnrýni
sem þar kom, seldust ekki
margar myndir til Reykjavíkur
og liggja því ekki á lausu á
sunnlenzkum málverkamark-
aði, þannig að ég tel alveg
öruggt að hann hefur ekki séð
mynd eftir mig áður. Þá hefur
hann örugglega ekki séð mynd
eftir Hallmund Kristinsson
áður nema hvað getur verið að
hann hafi séð teiknaða mynd
eftir hann á forsíðu Þjóðviljans
á sínum tíma.“ Um myndir
Hallmundar segir hins vegar
Aðalsteinn í grein sinni: —
Hallmundur Kristinsson hefur
hingað til verið klaufi i teikn-
ingu og málun en virðist hér
vera i framför hvað myndhugs-
un og frágang snertir.
ÍVi tetti þyí; hins yegar ,vj$,