Morgunblaðið - 29.11.1975, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 29. NÖVEMBER 1975
19
n, þorsk-
tar
miðunum. En um sömu mundir og
hann lýsti þessu yfir, þá greiddi hann á
Alþingi atkv meS því aS semja viS
Breta til tveggja ára og veita þeim
heimild til þess aS veiSa 130 þús.
tonn á ári, sem var aSallega þorskur,
eins og allir vita. Þessar fullyrðingar
þingmannsins fyrr og siðar um að það
sé enginn vandi fyrir okkur að verja
landhelgina, hafa bara ekki staðizt
reynsluna, þvi miður. Um leið og við
berum hið fyllsta traust til Landhelgis-
verið i þeim málum. Hann notaði fleiri
falleg orð, heybrækur o.s.frv., sem er
harla ólíkt þeim orðprúða manni Hann
hélt þvi fram, að vinstri stjórnin væri
upphafsaðili að 200 milunum, vegna
þess að á landhelgisráðstefnu hefði
það mál verið flutt. Ég rengi það ekki,
að fulltrúar þáv. stjórnar hafi orðað það
á landhelgisráðstefnunni, að við
mundum gjarnan vilja fá 200 milur.
En hins vegar tala staðreyndirnar hér
heima sínu máli. Alþýðubandalags-
menn stóðu gegn því hér heima fyrir,
að Alþ. ákvæði að færa út i 200 milur
á ákveðnum tima. Sjálfstfl. flutti um
það þáltill. fyrir réttum tveimur árum í
okt 1973, að færa fiskveiðilandhelg-
Hægt að einbeita
landhelgisgæzlunni að
einum
gæzlunnar og vott um þakkir og að-
dáun þeim duglegu starfsmönnum
hennar, sem nú sýna hyggindi, einurð
og snarræði, þá verðum við auðvitað
að minnast þess, að landhelgisgæzl-
unni eru takmörk sett, vegna skipa-
kosts og flugvéla m a. Og reynslan
sýnir það, að jafnvel á þeim tímum,
þegar Landhelgisgæzlan gat einbeitt
sér að þýzku togurunum, þá veiddu
þeir samt sem áður 68 þús. tonn hér
við land. Þær tölur, sem hér hafa verið
fluttar í þessum umr. um að á þessu ári
veiði Þjóðverjar ekki meira en 40 þús
tonn, eru óstaðfestar og enginn hefur
fengizt til þess að upplýs^ þrátt fyrir
Itrekaðar áskoranir, hvaðan þær eru
fengnar. Við höfum, eins og hæstv.
utanríkisráðherra minntist á. gert
itrekaðar tilraunir til þess að fá upplýs-
ingar um þetta frá opinberum aðilum.
en ekki fengið Sennilegast þykir
mönnum nú. að Lúðvik Jósepsson hafi
búið þessar tölur til.
• SJÁLFSTÆÐISFLOKK
URINN OG 200
MÍLURNAR
Það kom fram i ræðu hv. 3. þm
Reykn., Gils Guðmundssonar, að Sjálf-
stfl. hefði nú ekki af miklu að státa i
landhelgismálum Dragbltur hefði hann
ina út í 200 milur eigi slðar en 31.
des. 1974 Sú till fékkst ekki sam-
þykkt þá vegna þess að þáv stjórnar-
flokkar voru henni andvigir En það er
ekki aðeins það, heldur lýsti um þessar
mundir Lúðvík Jósepsson þvi yfir i
blaði sínu Þjóðviljanum (með leyfi
hæstv forseta): ,,að i dag stöndum vjð
í baráttu um 50 mílna landhelgi. Þessi
barátta skiptir nú öllu máli. Hitt er allt
annað mál, hvort við jslendingar
tökum okkur 200 milna landhelgi
einhvern tima í framtíðinni, þegar
slíkt er heimilt samkv. breyttum al-
þjóðalögum eða að lokinni hafréttar-
ráðstefnu Sameinuðu þjóðanna."
Áhuginn var nú ekki meiri þá, i sept.
1973. „Við getum fært út i 200 mílur
einhvern tima i framtíðinni I"
• AÐ TALA Á
NAFNI ALÞJÓÐAR
Herra forseti. Ég skal nú Ijúka þessu
máli, þar sem ræðutiminn er á enda
En ég vil aðeins minnast á það að
lokum. að hver ræðumaður stjórnar-
andstöðunnar eftir annan kemur hér
upp i ræðustól og talar í nafni allrar
þjóðarinnar. Ræðumenn Alþýðubanda-
lags, Alþýðuflokks og jafnvel SFV, allir
tala þeir í nafni allrar þjóðarinnar. Öll
þjóðin er á móti þessum samningi,
segja þeir. Og m.a. vitna þeir i hinn
glæsilega og fjölmenna útifund i
Bretum
Reykjavik i dag. Nú vitum við það allir,
sem hér sitjum á Alþ , að aðstand-
endur þess fundar urðu fyrir sárum
vonbrigðum, vegna þess hve fámennur
hann var, eða miklu fámennari heldur
en þeir höfðu látið sig dreyma um. Og
í sannleika sagt er það næsta furðu-
legt, að þegar jafnfjölmenn launþega-
samtök boða til fundar eins og hér var,
Alþýðusamband íslands, Verkamanna-
samband (slands, Farmanna- og fiski-
mannasamband íslands, Sjómanna-
sambandið og öll stjórnarandstaðan,
m.a. Alþb með allt sitt skipulag. þá
skyldu þeir ekki fá fjölmennari fund.
Þar hafa verið í mesta lagi 4000
manns Það þykir nú ekki mikið hér.
Það er hins vegar mikil smekkleysa
hjá þeim, sem að þeim fundi stóðu. að
boða hann til þess samtímis, að mót-
mæla herskipainnrás Breta og þessum
samningi, sem tiggur hér fyrir Alþ.,
samningsdrögum við Vestur-Þjóðverja
Það er vitanlegt. að allir landsmenn
vilja mótmæla ofbeldi og innrás Breta.
Öðru gegnir um samningsdrögin við
Vestur-Þjóðverja Þá eru mótmæli viða
fjarri alþjóðarvilja.
Hwr á Alþ. stendur mikill meiri hl.
þings með þessum samningum Það
verða yfir 40 þm. af 60, sem greiða
atkv. á morgun með þessum samningi.
Þessir menn, sem hér tala, hafa ekkert
umboð til að tala ! nafni íslenzkrar
þjóðar allrar.
niÞinci
ungfisks
þvi sem hæstvirtur utanrlkisráðherra
hefur upplýst, þá mun I fyrstu verða
miðað við 5/12 hluta veiðimagnsins,
eða 25 000 tonn frá 1 desember til 1
maí n.k.
Það er ekki aðeins að Vestur-
Þjóðverjar fallist á, að samningnum
verði frestað, eftir því sem háttvirtur
utanrlkisráðherra hefur upplýst, heldur
liggur það fyrir, að á meðan sllkt
ástand er fyrir hendi þá færa togararnir
sig út fyrir 200 mllna mörkin, og I þvl
sambandi vil ég segja það, að ef slikt
ákvæði eða timasetning hefði verið I
samkomulaginu, sem gert var við
Breta, þá stæðu þau mál á annan og
hagstæðari hátt fyrir íslendinga I dag
en raun ber vitni um
Háttvirtur þm Benedikt Gröndal
sagði I sinni ræðu hér I gær, að það
hefði verið fyrir sig að gera þetta
samkomulag ef bókun 6 kæmi til fram-
kvæmda jafnhliða Þingmaðurinn
sagði
„Ég tel, að þetta ákvæði sé okkur
mjög þungt I skauti og benti i þvi
sambandi á þá erfiðleika, sem að nú
eru fyrir hendi um sölu á rækju, m.a.
og sem rekja má til þeirra afleiðinga,
sem af þessu hefur leitt'.
Ég er háttvirtum þingmanni sam-
mála um, að hér er mikið i húfi, en ég
vil þó benda á, að óllkt stöndum við
betur að vlgi hvað þetta snertir með
það samningsuppkast, sem hér liggur
fyrir, en það sem fólst I samkomulag-
inu við Breta, eins og ég hefi áður vikið
að Hitt er svo annað mál, að margt
bendir til þess, að enn llði nokkur tími
þar til ákvæði þetta kemur til fram-
kvæmda — meðan sáttmáli EBE land-
anna er þannig, að eitt aðildarrlki hefur
neitunarvald, má það Ijóst vera, að eftir
að Bretar gerðu alvöru úr hótun sinni
um að senda herskipaflota sinn gráan
fyrir járnum inn I islenzka landhelgi til
að vernda þar brezka veiðiþjófa, þá eru
samningar við Breta ekki I næstu fram-
tið Með þessu hafa Bretar fyrirgert
rétti sinum til áframhaldandi viðræðna
um veiðiheimildir þeim til handa. og
það ættu Bretar að hafa lært, að með
ofbeldi og ógnun herskipaflota verður
málstaður (slands og skýlaus réttur
þjóðarinnar til auðæva hafsins um-
hverfis strendur landsins, ekki sigrað-
ur
Verndun fiskstofnanna
aðalatriSið
Það kann að vera svo. að Bretar
dragi þá ályktun af fyrri reynslu sinni I
þessum málum, að þeir geti hvenær
sem er dregið herskipaflota sinn til
baka og siðan sezt að samningaborði
Það situr sizt á þeim Alþýðubandalags-
mönnum að vera að brigsla öðrum um
óheilindi og sýndarmennsku I barátt-
unni fyrir stækkun landhelginnar, eða
hvað gerðu þeir 1973, þegar brezk
herskip voru búin að vernda veiðiþjófa
sina árlangt og drógu sig siðan til baka
og hófu samninga við þá rikisstjórn,
sem þeir Alþýðubandalagsmenn áttu
aðild að
Þessa hefði háttvirtur 3. þingmaður
Reykjaneskjördæmis, Gils Guðmunds-
son, átt að vera minnugur, þegar hann
talaði sem digurbarkalegast um þessi
mál hér áðan
Yfirleitt hefur það komið fram I þeim
umræðum, sem hér hafa verið flutt af
hendi þeirra, sem i stjórnarandstöð-
unni eru, að þeir sjá ekkert nýtilegt i
þeim drögum að samkomulagi, sem
hér er til umræðu. — Ekki dettur mér i
hug að halda þvi fram, að ég sé að öllu
leyti ánægður með þær málalyktir,
sem að nú liggja fyrir En það er jafnan
svo, að þegar samið er um mál, sem
ágreiningur er um, þá hlýtur svo að
fara i þessu máli sem öðrum, að ekki
næst allt fram, sem maður hefði helzt
kosið, en ég vil þó taka fram, að ég tel
að I þesSum samningsdrögum felist
þýðingarmikil réttindi okkur íslending-
um til handa, ef rétt er á haldið, sem
geti orðið okkur að verulegu liði, hvað
við kemur verndun fiskistofnanna, og á
ég þar við 5. og 6. tölulið samkomu-
lagsins, eins og ég hefi áður vikið að
Það eru þau atriði, sem að skipta miklu
máli, að samkomulag hefur náðst um
Framhald á bls. 31.
Verksmiðju- og frystitog-
arar út fyrir 200 mílurnar:
Þorskveiðar
Þjóðverja nær
því úr sögunni
Hyggilegt að kljúfa fjandafylkingu,
segir Þorvaldur Garðar Kristjáns-
son í þingræðu
HÉR fer á eftir þingræða Þor-
valds Garðars Kristjánssonar,
forseta efri deildar Alþingis,
er hann svaraSi ásökunum
Karvels Pálmasonar (SFV) í
umræðum um samningsdrög-
in við Vestur-Þjóðverja.
0 Málflutningur stjórnarand-
stæðinga og fullveldishugtakið.
Margt hefur nú borið á góma i
ræðum hæstvirtra þingmanna stjórnar-
andstöðunnar um þingsályktun þá,
sem hér er til umræðu. Ég ætla ekki að
fara að elta ólar við allt sem þeir hafa
sagt og allar þeirra fullyrðingar. Þess
gerist heldur ekki þörf. Margt af þvi
fellur marklaust um sjálft sig
Þetta er kannski engin furða Menn
tala eins og við ættum alls kostar við
hvern sem er. Stundum eru
fullyrðingar ályktanir og málatilbún-
aður þessara manna eins og staða
okkar islendinga sé utan við tima og
rúm.
Sú var tiðin að sjálfstæðishugtakið
að þjóðarrétti var skilgreint þannig. að
sjálfstætt var það ríki talið sem gat
framfylgt vilja sínum með valdi. Þessi
timi er nú löngu liðinn, eða að minnsta
kosti er nú öllum rlkjum sett meiri
takmörk i þessu efni en áður var.
Jafnvel risaveldunum eru nú sett viss
takmörk í valdbeitingu. sem felst i
möguleikunum á gagnkvæmri beitingu
nútíma tortimingarvopna
Sjálfstæðishugtak íslands hefir
aldrei að þjóðarrétti byggzt á valdi. Það
eru aúgljósar ástæður fyrir þvl, sem
ekki þarf að ræða. Smáþjóðir hafa nú
til dags takmarkað vald og jafnvel þær
þjóðir, sem við höfum kallað stórveldi
En þær hafa nægilegt vald til að beita
okkur hervaldi og viðskiptalegu of-
beldi, svo sem dæmi sýna i landhelgis-
máli okkar Islendinga
Þetta eru staðreyndír sem ekki tjóar
að láta sem vind um eyru þjóta En
þessar staðreyndir draga ekki úr gildi
þess réttar sem við höfum til fiski-
miðanna umhverfis landið Þvert á
móti er þessi réttur meira virði vegna
þess, að við höfum ekki annað en
réttinn til að beita fram gegn óréttin-
um. Þess vegna veltur á mestu hvernig
við förum með þennan dýrmæta rétt
okkar Við íslendingar megum ekki
gleyma þvi að i raun og veru eigum við
allt undir þvi að lög og réttur ráði í
samskiptum ríkja og þjóða. Við búum
ekki yfir öðru valdi en þvi sem lög,
réttur mannvit og þroski þjóðarinnar
veitir
Þess vegna hljótum yið islendingar
öðrum þjóðum fremur að halda i heiðri
þá grundvallarneyzlu réttarskipulags-
ins að jafna ágreiningsmál okkar við
aðrar þjóðir með samningum En við
gerum samt ekki samninga við aðrar
þjóðir nema þeir þjóni hagsmunum
okkar betur gerðir en ógerðir. Það er
betra að þola órétt án samþykktar en
lúta órétti samkvæmt samningi Þetta á
við um landhelgismálið ekki siður en i
öðrum efnum.
0 Samningsdrögin við V-Þjóðverja
— Að kljúfa fjandafylkingu.
Drög þau að samningi til lausnar
landhelgisdeilu okkar við Vestur-
Þjóðverja sem hér eru til umræðu hafa
bæði kosti og galla Ekki var við öðru
að búast Raunar er það útilokað, að við
hefðum getað fengið allar okkar óskir
uppfylltar Samkvæmt eðli málsins er
samningum ekki komið á nema báðir
aðilar sjái sér nokkurn hag i.
Við verðum þvi að vega og meta hvað
megi sin meir fyrir okkur, kostirmr eða
gallarnir.
Frá minu sjónarmiði vega kostirnir
meir en ókostirnir og þess vegna mun
ég greiða atkvæði með þingsályktunar-
tillögu þeirri. sem hér er til umræðu
Það sem einkum ræður minni
ákvörðun er. að þorskstofninum er
hlíft með ákvæðinu um 5000 tonna
hámarksafla, frystitogurunum er
stuggað út fyrir 200 mflna fiskveiði-
lögsöguna og gert er ráð fyrir að
tollalækkanir skv bókun 6 komi til
framkvæmda. Ég hefði kosið að
hámark heildaraflans, 60 þús tonn.
hefði verið lægra. veiðisvæðin minni
og fjær landi og samningurinn tæki
ekki gildi fyrr en bókun 6 kæmi til
framkvæmda. En það vegur þungt i
minum huga að geta klofið þá fjanda-
fylkingu. sem að okkur sækir, með þvi
að ná samkomulagi við þær þjóðir,
sem viðmælanlegar eru. til þess að við
getum embeitt okkur þeim mun betur
að erkióvininum. Bretum, sem nú er að
mæta í sínum versta ham.
Hv. 5 þingmaður Vestfirðinga kvað
mig hafa verið kokhraustan árið 1973.
þegar landhelgissamningurinn var
gerðúr við Breta. Hér mun vera átt við
að ég greiddi þá atkvæðí gegn þeim
samningi Það er látið liggja að þvi, að
það samrýmist ekki að greiða atkvæði
gegn brezku samningunum en með
þeim samningi sem við nú ræðum hér.
Hér er að sjálfsögðu um misskilning
að ræða, svo ekki sé meira sagt Auð-
vitað ber þingmönnum að taka afstöðu
til þess samnings. sem nú liggur fyrir
eftir efni og skilmálum samningsins
sjálfs, en ekki eftir afstöðu, sem þeir
kunna að hafa tekið til allt annars
samnings, hvort sem þeir hafa verið
með þeim sama samningi eða á móti
Ég hafði ekki ætlað mér að fara að
gera samanburð á þeim samnings-
drögum sem hér liggja fyrir og samn-
ingum við Breta 1973 í sjálfu sér sé
ég ekki, að slikúr samanburður hafi
mikið gildi Við gerum raunar allt of
mikið af að raupa um það sem liðið er.
En þar sem ég var einn þeirra sem
greiddi atkvæði gegn landhelgissamn-
ingnum við Breta 1 973 og látið er eins
og sú afstaða samrýmist ekki þvl að
vera með þeim landhelgissamningi
sem við nú ræðum, kemst ég ekki hjá
þvi að vikja litillega að þessu efnr
Samningagerð Breta 1973
Við atkvæðagreiðslu i sameinuðu
þingi 13 nóvember 1973, um þings-
ályktunartillögu um bráðabirgðasam-
komulag við Breta um veiðar brezkra
togara. voru sjálfstæðismenn skiptir i
afstöðu smm í- ótt þessi ágreiningur
væri fyrir hendi um afstöðu til þessa
landhelgissamnings voru þingmenn
Sjálfstæðisflokksins sammála um, að:
0 1 leita skyldi samkomulags við
Breta og koma á friði á miðunum til að
bægja frá hættunni,
0 2. magnaðir gallar væru á þess-
um samningi;
0 3 unnt hefði verið að ná betri
samningum en raun bar vitni um, ef
betur hefði verið staðið að málum
Þingmenn Sjálfstæðisflokksins
lögðu hins vegar mismunandi áherzlu
á kosti og galla samningsins Sumir
töldu kostina vega svo mikið. að þeir
greiddu atkvæði með samningunum
Aðrir þingmenn Sjálfstæðisflokksins
töldu galla samningsins svo magnaða
að þeir greiddu atkvæði gegn samn-
ingunum.
Framhald á bls. 31.