Morgunblaðið - 16.11.1976, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 16. NÓVEMBER 1976
17
grun eða lauslegum grun, eins og var í
þessum tilfellum.
Ólafur sagði, að niðurstaðan í einu
þessara mála hefði orðið sú að skip-
verjar hefðu gefið þær skýringar að
hið tiltekna áfengismagn, sem vitað var
um í skipinu, hefði farið á milli hafna
erlendis. Framburð þennan hefði þó
aldrei verið hægt að sannreyna og
hugsanlegt væri að annað skip hefði
tekið áfengið i hinni erlendu höfn og
smyglað til landsins. Eins hefði i ein-
hverju málinu komið fram sú skýring,
að skipstjórinn átti að hafa látið kasta
öllu áfengi fyrir borð er hann komst að
því að smyglvarningur var um borð.
Ólafur kvaðst þannig geta staðfest, að á
þessum árum hafi það gerzt að tollgæzl-
unni var kunnugt um smygl um borð í
skipum, sem ekki náði alla leið hingað
til lands hvernig sem á því stóð.
Vegna þessa vöknuðu spurningar um
það hvort hugsanlegt væri að ein-
hverju af þessu smygli hefði verið
átappað í flöskur innan þessa veitinga-
húss eða veitingahúsa, og var þessi
grunur raunar upphaf þess að upp
komst um áfengisflutningana milli út-
sölu ÁTVR við Lindargötu og Klúbbs-
ins, eins og getur í upphafi. Það var
jafnvel grunur manna að ekki hefði
þurft að hella á milli flaskna heldur að
VH-miðarnir og einkennismiðar þeir
sem settir eru á flöskur þær sem ÁTVR
selur til veitingahúsanna, hefðu með
einhverjum hætti komist í hendur for-
svarsmanna Klúbbsins og þeir því ekki
þurft annað en álíma flöskur sem þeir
hefðu náð í úr smygli.
Eftirlitslaus prentun
einkennismiða
Hvort þessi kenning á við einhver
rök að styðjast verður ekkert fullyrt á
þessu stigi, enda liggur ekkert fyrir um
það hvort eitthvað hefur verið farið úr
í þennan þátt málsins í rannsókn saka-
dóms. Hitt er hins vegar ljóst sam-
kvæmt upplýsingum sem Morgunblað-
ið hefur aflað sér að af hálfu ÁTVR er
ekkert eftirlit með prentun þessara
álímingamiða fyrir fyrirtækið. Fyrir-
tækið Karl M. Karlsson og Co við Dals-
hraun í Hafnarfirði annast gerð þess-
ara miða fyrir áfengisverzlunina, sam-
kvæmt sérstökum prentsamningi við
ÁTVR. Að sögn forráðamanns fyrir-
tækisins hefur ÁTVR eftirlit með
prentuninni — séu fleiri miðar prent-
aðir en ÁTVR hefur óskað eftir eru
þeir eyðlagðir hjá fyrirtækinu. Miðarn-
ir eru ekki númeraðir. Þegar miðar
þessir koma siðan til Áfengisverzlunar-
inar eiga allar þær flöskur sem fara til
veitingahúsanna að vera merktar og
fer merkingin fram á lager þeim sem
ætlaður er til afgreiðslu fyrir veitinga-
húsin.
Framangreind tilgáta er hins vegar
að því leyti vafasöm, að hafi forráða-
menn Klúbbsins komist yfir VH-
miðana til að merkja flöskur smyglaðs
áfengis, þá hefði þeim jafnframt verið
í lófa lagið að merkja einnig þær flösk-
ur sem keyptar voru i hinni almennu
afgreiðslu ÁTVR eftir að þær voru
komnar inn í veitingastaðinn, og það
hefði óneitanlega gert húsleitarmönn-
um erfiðara um vik.
Annað atriði sem gagnrýnt hefur
verið er það, að rannsóknin skyldi ekki
spanna nema tæplega tvö ár í rekstri
veitingahúsanna Glaumbæjar og
Klúbbsins en í hinum óstaðfestu upp-
lýsingum sem þeir Kristján Pétursson
og Ásmundur Guðmundsson lögðu
fram á fundinum í Tollstöðinni töldu
þeir sig hafa heimildir fyrir því að
áfengisflutningarnir milli útsölunnar
við Lindargötu og veitingastaðanna
Glaumbæjar og Klúbbsins hefðu staðið
yfir í a.m.k. þrjú ár. Misferli þetta ætti
sér jafnvel raetur lengra aftur í tímann
og hefðu þá flutningar á áfengi jafnvel
átt sér stað á sunnudögum. Menn velta
því fyrir sér hvort starfsfólk Glaum-
bæjar hafi verið nægilega yfirheyrt í
því sambandi.
1 samtali við Morgunblaðið varðandi
þetta atriði sagði Þórir Oddsson aðal-
fulltrúi, að af hálfu forráðamanna
beggja þessara veitingastaða hefði
komið fram, að bókhald Glaumbæjar
hefði eyðilagzt þegar Glaumbær brann
og skortur á þessum gögnum hafi átt
sinn þátt í því að takmarka rannsókn-
ina. Fram hefur komið að engir voru
látnir sæta gæzluvarðhaldi vegna þessa
máls á sinum tíma og einhverjir kunna
að velta vöngum yfir þeirri staðreynd.
Til skýringar má þá benda á ummæli
Ólafur Jóhannesson dómsmála-
ráðherra svarar ásökunum Sig-
hvats Björgvinssonar á Alþingi
2. febrúar s.l.
fyrrverandi tollgæzlustjóra hér að
framan, að á þessum árum hafi verið
farið mun varlegar í sakirnar hvað
varðar gæzluvarðhaldsúrskurði. Hin
umfangsmiklu sakamál síðustu missera
virðast hafa valdið stefnubreytingu
innan dómskerfisins í þessum efnum.
Einnig hefur því verið haldið fram
að ekki hafi verið nægjanlega rannsak-
að um tengsl starfsmannanna tveggja
hjá útsölunni í Lindargötu við fram-
reiðslumann þann sem annaðist flutn-
inga áfengisins þaðan til veitingahúss-
ins. Erfitt er að meta réttmæti þessarar
gagnrýni meðan ekki fæst aðgangur að
gögnum sakadóms um yfirheyrslur yfir
mönnunum. Starfsmönnum Á.T.V.K.
var vikið frá starfi um stundarsakir en
síðan endurráðnir, og hafa raddir verið
uppi um að annarleg sjónarmið hafi
þar ráðið. En að þeim þætti verður
vikið síðar.
Framsóknarflokkurinn
dregst inn í málið
Allur gangur Klúbbmálsins og ferill
þess innan dómskerfisins hefur orðið
til þess að spurningar hafa vaknað um
það hvort forustumenn Framsóknar-
flokksins i ráðherrastóli og ýmsir
flokksmenn í lykilaðstöðu innan stjórn-
kerfisins hafi beitt áhrifum sínum til
að kæfa málið svo sem kostur var og
seinka því í meðferð dómstólanna.
Miklar umræður hafa orðið um þetta
atriði, því að þeirrar tilhneigingar hef-
ur gætt að líta á Sigurbjörn Eiríksson
sem eins konar skjólstæðing Fram-
sóknarflokksins í ljósi þess að um átta
ára skeið leigði hann Framsóknarhúsið
við Frikirkjuveg og rak i því veitinga-
húsið Glaumbæ. Hefur því verið haldið
fram að Framsóknarflokkurinn hafi á
þennan hátt haft verulegan fjárhags-
legan ávinning af viðskiptum sínum
við Sigurbjörn.
Þegar Klúbbmálið komst á nýjan leik
í hámæli fyrir skrif Vilmundar Gylfa-
sonar varð mönnum mjög starsýnt á þá
staðreynd, að fáeinum dögum eftir að
lögreglustjóri hafði tekið vínveitinga-
leyfið af Klúbbnum, gerðu stjórn Hús-
byggingarsjóðs Frammsóknarfélag-
anna í Reykjavík og Sigurbjörn með
sér samning og gengu frá skuldabréfi
þar sem fram kemur, að sjóðurinn lán-
ar Sigurbirni um 2.5 milljónir króna og
Sigurbjörn fellur við það frá um 5
milljón króna kröfu á sjóðinn og strax í
kjölfarið ákveður dómsmálaráðuneytið
samkvæmt áfrýjun Sigurbjörns' að
veita Klúbbnum á nýjan leik vín-
veitingaleyfið, sem lögreglustjóri hafði
tekið af staðnum á þeim forsendum að
það væri í þágu rannsóknar málsins
sem þá var að hefjast.
Fram kom í þeim umræðum sem
urðu út af þessu máli í fyrra, að lög-
reglustjóri var mótfallinn þessari
ákvörðun ráðuneytisins en kvaðst samt
myndu tilkynna Sigurbirni ákvörðun-
ina og i bréfi til saksóknara, þar sem
lögreglustjóri tilkynnir þessar lyktir
mála kemur fram að veitingabanninu
hafi verið aflétt að fyrirlagi ráðuneytis-
ins. Hallvarður Einvarðsson, aðalfull-
trúi saksóknaraembættisins um þetta
leyti, sem fylgzt hafði með málinu frá
upphafi, var algjörlega mótfallinn þvi
að vinveitingabanninu væri aflétt og
Cj UiÚLARÁÐUNEYTIÐ
W: M* W. «72
Luil:
Reykjavík, 18. okt. 1972.
Ég undirrltaður, Sigurbjörn Eiriksson, veitingamaður,
leyfi mer hér með að skjóta til yðar, hæstvirtur dómsmála-
ráðherra, þeirri ákvörðun lögreglustjórans í Reykjavík, að
banna áfengisveitingar í veitingahusinu nr. 2 við lækjarteig,
hér í borg, fyrst um sinn og þar til annað verður ákveðið,
sbr., hjálagt bref lögreglustjórans dags., 15. þ.m.
Er þess jafnframt farið á leit, að þér haestvirtur dóms-
malaráðherra fellið ur gildi nu þegar framangreinda ákvörðun
lögreglustjórans.
Til stuðnings tilmaelum mínum í málskoti þessu, leyfi
ég mér að færa fram eftirtalin rök:
1. Með heimild í 14. gr. 1. nr.82/1969, 2. mgr.
6. gr. rgj. nr. 118/1954 með siðari breytii
er lögreglustjórum heimilt að loka áfí
rnSegt með málskoti mfnu til
rar, hæstvirtur dómsmálaráðherra, og að ákvörðun
lögreglustjórans verði nu þegar ur glldi felld.
Virðingarfyllst,

Si^urbjörn Eirikssön, veitingam.
Upphaf og niðurlag bréfs Sigurbjörns Eirfkssonar þar sem hann skýtur máli sfnu til
dómsmálaráðherfa.
Klúbb-
málið
hinn 23. október sendi þáverandi sak-
sóknari, Valdimar Stefánsson, dóms-
málaráðuneytinu skýrslu og umsögn
Hallvarðs um þetta atriði.
Kemur þar fram, að þegar ráðuneyt-
ið aflétti vínveitingabanninu 20. októ-
ber 1972 hafi rannsókn málsins verið
hvergi nærri lokið og telur hann þess
vegna af hálfu saksóknara „hafa verið
allsendis ótimabær og ástæðulaus og
ekki studd almennum opinberum
réttarvörzluhagsmunum." Hins vegar
lætur hann ósagt um hvort ástæða sé til
endurskoðunar á framangreindri af-
stöðu ráðuneytisins.
Bannið ekki
nauðsyn
1 greinargerðum ráðherra og yfir-
manna dómsmálaráðuneytisins hefur
verið á það bent, að rannsóknardómar-
inn Þórir C„dsson hafi ekki talið vín-
veitingabannið skipta máli lengur fyrir
rannsóknina, enda þótt hann hafi talið
rétt að það yrði áfram í gildi. Þórir
Oddsson hefur staðfest þetta í samtali
við Morgunblaðið. Þórir sagði að við
húsleitina hefði auk manna úr saka-
dómi tekið þátt í henni Ólafur Nilsson
skattrannsóknastjóri, og hann hafi far-
ið ofan í allt bókhald þar á staðnum,
tekið allt pappirskyns, sem máli skipti,
auk þess sem leitað var víðar fanga.
Rannsóknin sjálf átti ekki að fara fram
innan veggja Klúbbsins og Þórir segir
það hafa verið mat sitt að í ljósi réttar-
farslaga væri ekki unnt að halda hús-
inu lokuðu. Þórir benti að vísu á, að
Klúbbnum hefði aldrei verið formlega
lokað heldur aðeins tekið af húsinu
veitingaleyfið en þá mætti e.t.v. segja
að það jafngilti í sjálfu sér lokun
veitingastaðar af þessu tagi. Sakadóm-
ur hefði ekki haft afskipti af þessu
atriði heldur hafi það verið lögreglu-
stjóri sem ákvað að taka leyfið af staðn-
um er hann heyrði málavexti.
Þórir sagði, að það væri skoðun hans
enn þann dag í dag að ekki hafi borið
nauðsyn til þess að halda húsinu lok-
uðu út af bókhaldsrannsókn þeirri sem
fyrirhuguð var. Það hafi heldur ekki
verið í hans verkahring að stöðva þenn-
an atvinnurekstur, enda þótt um brot
væri að ræða en þarna hafi það þó fyrst
og fremst verið grunur um brot þennan
dag sem rannsóknin hófst. Ljóst sé að
ákvörðun eins og þá að halda veitinga-
stað lokuðum verði að byggja á traust-
um grunni, og sagði Þórir, að benda
mætti á, að ýmis önnur fyrirtæki hefðu
orðið uppvis að söluskattssvikum en
honum vitanlega hefði það ekki haft í
för með sér að rekstur þeirra hefði
verið stöðvaður. Aftur á ^nóti hefði
gjaldfallinn söluskattur leitt til þess að
fyrirtækjum hefði verið lokað. Þess
vegna mætti spyrja hvort Klúbburinn
— þótt hann hefði ekki gott orð á sér —
ætti ekki að sitja við sama borð og aðrir
í þessum efnum.
Ráðherra ber
að láta til
sín taka
1 röksemdum ráðuneytisins hefur og
komið fram, að samkvæmt 14. grein
áfcngislaganna, sem áður hefur verið
rakin, sé dómsldmálaráðherra beinlín-
is uppálagt að leggja úrskurð á áfrýjun
þess aðila, sem bannið tekur til, hvort
heldur það er áfengisverzlun eða
veitingamaður. 1 umræðum á Alþingi
um þennan þátt málsins lagði dóms-
málaráðherra á það áherzlu, að framan-
greind heimildarákvæði áfengislag-
anna til handa lögreglustjóra væru sett
í því skyni að tryggja það að misnotkun
áfengisveitinga eigi sér ekki stað,
þannig að óreglu valdi, en ekki i sam-
bandi við réttarrannsóknir, ákvæðið sé
réttaröryggisúrræði en ekki réttar-
rannsóknarúrræði, sem sé að finna í
öðrum lögum — þeim lögum sem fjalla
um meðferð opinberra mála.
Ráðherra lagði einnig áherzlu á, að
lögreglustjóri mætti ekki beita þessari
lagaheimild um bann við vínveitingum
Framhald á bls. 33