Morgunblaðið - 10.04.1979, Qupperneq 21

Morgunblaðið - 10.04.1979, Qupperneq 21
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 10. APRÍL 1979 21 athugun hafi verið ákveðið að flytja alla rafreiknivinnslu bank- ans til Reiknistofu bankanna. Eig- in rafreiknideild bankans verði þá lögð niður og gert væri ráð fyrir, að þessari yfirfærslu til Reikni- stofu bankanna verði lokið nú í maí mánuði. Gunnar J. Friðriksson fjallaði þá um útgáfu jöfnunarhlutabréfa og þá þýðingu sem þau hefðu fyrir hluthafa. Frá 1970 hafi hlutabréf Iðnaðarbankans verið áttfölduð með útgáfu jöfnunarbréfa og á sama tíma hefði vísitala fram- færslukostnaðar 8,5-faldast. Mætti því fullyrða, að hlutabréfa- eign í Iðnaðarbankanum hafi fylli- lega haldið í við verðbólguna á þessu tímabili. Að lokum sagði Gunnar J. Frið- riksson, að um langt árabil hafi bankar starfað sem skömmtunar- stofur vegna þess, að eftirspurn lána hafi verið langt umfram framboð, vegna siminnkandi sparnaðar. Með fyrirhugaðri verð- bindingu sparifjár muni hlutirnir væntanlega snúast við. Gera verði ráð fyrir að sparnaður aukist verulega og dragi úr eftirspurn lána. Kemur þá til með að reyna mjög á aðlögunarhæfni stjórnar og starfsliðs bankans. En Iðnaðar- bankinn væri mjög lifandi stofnun og hann efaðist ekki um að ný og breytt staða muni verða hvatning til enn frekari dáða. Bragi Hannesson, bankastjóri, skýrði því næst reikninga bank- ans. Rekstarkostnaður bankans nam 561 millj. króna og jókst á árinu um 75%. Hæsti liður rekstr- arkostnaðar er eins og áður launa- lcostnaður og er hann um 74% af heildarreksturskostnaðinum. Með- alfjöldi starfsfólks jókst á árinu um 12% og væri það lítil aukning miðað við aukin umsvif bankans, en færslufjöldi jókst á árinu um 31,4% miðað við 13,3% árið áður. Tekjuafgangur bankans var 64 millj. króna samanborið við 9,5 millj. króna árið áður. Þessi batn- andi afkoma væri í samræmi við þróunina í öllu bankakerfinu, því almennt væri afkoma banka og sparisjóða mun betri en árið 1977. Megin ástæða þessa bata lægi fyrst og fremst í vaxtarbreyting- um í nóvember 1977 og febrúar 1978. Bragi Hannesson rakti síðan ýmsar aðgerðir sem gripið hefði verið til undanfarin misseri til að draga úr reksturskostnaði. Ræddi hann í því sambandi nýja áætlun um vélvæðingu, sem bankaráðið hefði samþykkt í ársbyrjun 1978. Um væri að ræða rafreiknikerfi, sem nefnist IBM-3600. Væri mark- miðið með þessari breytingu að draga verulega úr svonefndri bak- vinnu, sem að mestu leyti er unnin utan dagvinnutíma starfsfólks. Gert væri ráð fyrir, að þetta nýja kerfi verði fullbúið og komið í notkun í lok maí mánaðar. Væri þess að vænta að þessi tækninýj- ung byrjaði að skila bankanum arði strax á þessu ári. Bundin innstæða í Seðlabankan- um hækkaði á árinu um 598 millj. króna og var í árslok 1.685 millj. króna. Innstæða á viðskipta- reikningi nam í árslok 247 millj. króna en var í upphafi ársins 19.7 millj. króna. Heildarinnstæður Iðnaðarbankans í Seðlabankanum voru þannig 1.9 milljarðar króna í árslok. Bókfært verð fasteigna bankans er nú 884 millj. króna og hækkaði á árinu vegna endurmats um 193 millj. króna og 58 millj. króna vegna nýrra fjárfestinga. Eru fasteignir bókfærðar á fast- eignamatsverði. Heildarútlán bankans námu í árslok 5.961.5 millj. króna og hefðu þau aukist á árinu um 56,2%, en aukning svonefndra þaklána, sem eru útlán án endursölu, hafa orðið 54,2%. Væri þetta verulega meiri aukning þaklána en stefnt hafi verið að á árinu í lánfjáráætlun. En þessum breytingum hafi fyrst og fremst valdið hin mikla inn- lánsaukning bankans. Heildarinnlán í bankanum námu í árslok 7.682.7 millj. króna og hefðu aukist um 2.841 milij. kr. á árinu, sem er 58,7%, en meðal- aukning hjá öllum viðskiptabönk- unum nam 48%. Er þetta mesta innlánsaukning milli ára í sögu bankans, að frátöldu öðru starfs- ári hans. Af einstökum innlánsteg- undum jukust vaxtaaukainnlán mest eða um 86,6% og voru þau í árslok 20,6% af heildarinnlánum bankans. Heildarendurkaup Seðlabank- ans af Iðnaðarbankanum námu í árslok 474 millj. króna en á sama tíma voru bundnar innstæður í Seðlabankanum 1.685 millj. króna eða 1.211 millj. króna hærri en fyrirgreiðslu Seðlabankans nemur. Eigið fé bankans í lok ársins nam 707.7 millj. króna samanborið við 462.3 millj. króna í upphafi ársins. Aukningin er 53,1%. Eigin- fjárhlutfallið er nú 9,2% miðað við innlán en 7,7% sé miðað við niðurstöðutölur efnahagsreikn- ings. Að lokum sagði Bragi Hannes- son, að á velgengni banka væru oft lagðir þrír einfaldir mælikvarðar: Innlánsþróun, lausafjárstaða og afkoma. Það væri ánægjulegt að geta sagt það á þessum aðalfundi, að öll þessi þrjú atriði hafi að þessu sinni verið með besta móti í Iðnaðarbankanum. A aðalfundinum var samþykkt að greiða hluthöfum 9% arð. Þá var samþykkt að þrefalda hlutafé bankans, sem nú er 180 millj. króna með útgáfu jöfnunar- hlutabréfa og nemi hlutafé að því loknu 540 millj. króna. Einnig samþykkti aðalfundur- inn heimild til bankaráðs til út- gáfu nýs hlutafjár að upphæð allt að 270 millj. króna. Var bankaráði falið að útbúa skilmála og sjá um aðra framkvæmd þessarar sam- þykktar. Að útgáfu þess hlutafjár lokinni verður hlutafé bankans samtals 810 millj. króna. Þá samþykkti aðalfundur Iðnaðarbankans nokkrar breyting- ar á samþykktum og reglugerð bankans og var þar um að ræða breytingar, sem óhjákvæmilegar eru í kjölfar nýrra laga um hluta- félög. Eru þar með felldar úr gildi allar hömlur sem verið hafa á viðskiptum með hlutabréf í bank- anum. Pétur Sæmundsen, bankastjóri, gerði því næst grein fyrir starfsemi Iðnlánasjóðs árið 1977. Samtals voru veitt á árinu 443 ný lán að fjárhæð alls um 1.864 millj. króna. Arið 1977 voru afgreidd 422 að fjárhæð 1.380 millj. króna. Útistandandi lán sjóðsins í árslok 1978 námu 4.468 millj. króna samanborið við 3.030 millj. króna. Er aukning heildarútlána því um 48% frá árinu áður. Pétur Sæmundsen ræddi nokkuð lánskjör sjóðsins og þá stefnu stjórnarinnar að vera vel á verði í því efni að varðveita eigið fé sjóðsins. Væri eigið fé hans nú 3.073 millj. króna samanborið við 2.100 millj. króna árið áður. Gert væri ráð fyrir að útlánageta sjóðs- ins muni vaxa meira á þessu ári en nokkru sinni fyrr og verða um 3.000 millj. króna. En spurning væri hvort lánageta mundi vaxa tiltölulega að sama skapi og eftir- spurnin, en fyrstu þrír mánuðir ársins benda til að svo verði ekki. Á aðalfundinum skýrði Haukur Eggertsson frá því, að hann hefði beðist undan endurkjöri í banka- ráðið, en þar hefði hann átt sæti síðast liðin átta ár. Voru honum þökkuð mikil og heilladrjúg störf fyrir bankann. I bankaráð voru kjörnir Gunnar J. Friðriksson, Sigurður Kristinsson og Kristinn Guðjónsson. Varamenn voru kjörnir Sveinn S. Valfells, Þórður Gröndal og Magnús Helgason. Iðnaðarráðherra skipaði þá Sig- urð Magnússon og Kjartan Ólafs- son sem aðalmenn í bankaráðið og Guðjón Jónsson og Guðrúnu Hallgrímsdóttur sem varamenn. Síðast liðin 4 ár hafa Magnús Helgason og Páll Sigurðsson verið fulltrúar iðnaðarráðherra í banka- ráðinu og voru þeim færðar þakkir fyrir góð störf í þágu bankans. Endurskoðendur voru kjörnir þeir Haukur Björnsson og Þórleif- ur Jónsson. Oddur Olafsson, blaðamaður: Löglærðir menn kvarta stund- um yfir því að blaðamenn séu illa að sér í lögformlegum gjörn- ingum og gangi dómsmála og beri skrif þeirra um þau mál þess iðulega vitni. Þetta er vafalaust rétt en áreiðanlegá bögglast þau fræði fyrir brjóst- inu á fleirum en blaðamönnum. Fúslega skal viðurkennt að ég hef takmarkaða þekkingu á starfi dómstóla og þekki þau ekki af eigin raun, þótt ég hafi i starfi mínu í nærfellt tvo ára- segulband og vélritaði aftan við. Greinina afhenti ég yfirmönn- um mínum á ritstjórn. Sem fyrr segir var það alls ekki á mínu starfssviði að ákveða hvaða efni birtist í blað- inu. Enn má geta, að á þeim tima sem greinin birtist hafði blaðamaður, sem þá starfaði á Tímanum, það verkefni að sjá um dálkinn „Lesendur skrifa". Eg kom þar hvergi nærri og það var ekki í mínum verkahring að ganga frá slíku efni til prentun- Höfundarheiður afþakkaður tugi þurft að fjalla um gang einstakra mála í fréttaskrifum. En það verður að játa að skilningur minn á þessum mál- um stóð á núllpunkti þegar ég las í frétt í Morgunblaðinu 15. apríl s.l., að gjörðir mínar væru beinlínis orsök sakarefnis og dómsúrskurðar í máli sem búið var að flytja fyrir tveim dóm- stólum. Virðist ég vera höfuð- vitni í málinu, sem þegar hefur verið dæmt í bæði í sakadómi og héraðsdómi, án þess að hafa nokkru sinni verið kallaður fyr- ir. Hér er um að ræða mál sem Kristján Pétursson og Haukur Guðmundsson höfðuðu gegn Þórarni Þórarinssyni, ritstjóra og ábyrgðarmanni Tímans, vegna ummæla sem birtust um þá í dálknum „Lesendur skrifa" í mars 1976. Efni þess pistils læt ég liggja milli hluta, en mót- mæli því að ég sé höfundur þessara skrifa og jafnframt því að ég hafi látið birta umrætt lesendabréf, enda var það alls ekki í mínum verkahring á þessum t.íma að ákveða hvaða efni væri birt í Tímanum. Það voru aðrir aðilar sem skáru úr um hvað þótti birtingarhæft og hvað ekki. Umrætt mál var tekið fyrir hjá Sakadómi Reykjavíkur og Bæjarþingi Reykjavíkur. í fyrr- greindu tölublaði Morgunblaðs- ins voru raktar forsendur dóms- ins yfir Þórarni Þórarinssyni. Þar las ég m.a. „I þeirri rann- sókn kom fram, að höfundar umræddrar blaðagreinar voru tveir, þeir Árni Yngvason, versl- unarmaður, og Oddur Ólafsson, blaðamaður á Tímanum." Þetta þótti mér kyndugt og fór því á stúfana að afla mér upplýsinga um hvaðan borgar- dómara kæmi sú vitneskja, að ég væri höfundur greinarinnar að hluta og staðhæfa það í dómi. Málið var fyrst tekið upp hjá Sakadómi Reykjavíkur. I grein- argerð um rannsókn málsins þar segir m.a. er skýrt var frá vitnisburði Árna Yngvasonar: „Það kvaðst (þ.e. vitnið) því hafa skrifað umrædda grein, þ.e.a.s. fyrri helming hennar og haft síðan samband við Odd Ólafs- son, blaðamann hjá Tímanum, sem skömmu áður hafði skrifað athyglisverða grein í Tímann um þá Kristján og Hauk. Oddur tók við grein þessari og hafði seinna símasamband við vitnið og var þá prjónað aftan við greinina, og var það Oddur sem skrifaði upp það sem vitnið las upp í símann. Vitnið kvaðst reyndar ekkert hafa ætlast til að skrif þessi væru birt í blaðinu sem grein heldur viljað gefa blaðamanninum punkta til að nota eftir því sem honum hent- aði.“ í dómi Sakadóms í málinu segir m.a.: „Þá var yfirhéyrður maður sá er var heimildarmað- pr Tímans að umræddri grein, en ákærði skýrði frá nafni hans.“ Og síðar: „Kveðst Árni síðan hafa skrifað grein er hann hafði farið með til Odds Ólafs- sonar blaðamanns hjá Tíman- um. Hann tók við greininni og síðar hringdi hann til Árna og ræddi nánar við hann og skrif- aði út frá því síðari hluta greinar þeirrar sem svo birtist, en fyrri hluti greinarinnar er það sem Árni hafði skrifað og látið Oddi í té.“ í dómi Sakadóms kemur fram að 26 vitni hafa verið yfirheyrð vegna málsins. Að mínum dómi hefðu þau að ósekju mátt vera 27. Svo virðist sem borgardómari byggi sinn dóm á rannsókn og dómi Sakadóms og staðhæfir samkvæmt vitnisburði að ég sé að hluta höfundur margum- ræddrar greinar. Bókað er eftir vitninu að ég hafi skrifað „athyglisverða grein um þá Kristján og Hauk.“ Hið rétta er, að nokkru áður en „lesendabréfið" barst inn á rit- stjórn Tímans skrifaði ég tvær greinar um það yfirgripsmikla upplýsinga- og rannsóknarstarf sem þeir félagar höfðu þá stund- að um hríð og lét þar í ljós undrun yfir því gífurlega upplýsingaflæði sem frá þeim streymdi og fjölmiðlar kok- gleyptu og demdu síðan yfir allan landslýð. Óþarft mun að fjölyrða um þá gjörningahríð. Hún er mönnum enn í fersku minni. Þar voru margir bornir þungum sökum og ef einhverjir dirfðust að bera hönd fyrir höfuð sér öskruðu nashyrning- arnir, sem óðu um þjóðlífið, og töldu slíkt athæfi aðeins sanna sekt þeirra sem undir áburðin- um lágu. Greinar þessar voru merktar upphafsstöfum mínum og þurfti enginn að fara í graf- götur með hver var höfundur þeirra, enda var það gert af þeim sem þóttust þurfa að svara. Þessi skrif mín munu vera ástæðan til að höfundur „les- endabréfsins" afhenti mér það en ekki yfirmönnum á ritstjórn. Hann ræddi við mig um efni þess og skildi það eftir á rit- stjórninni er hann fór. Síðar hringdi hann í mig, en ekki öfugt, og taldi sig þurfa að bæta nokkrum setningum aftan við ritsmíðina. Eg tók þær upp á ar og ég samdi ekki fyrirsögnina að greininni, sem dómstólar telja niðrandi. Enn má geta, að á Tímanum sem öðrum blöðum, eru handritalesarar, sem leið- rétta villur og færa mál til betri vegar ef þurfa þykir. Hafi ein- hverju í margumræddri grein verið breytt, var það ekki heldur í mínum verkahring. Enn má bæta við að ég var þess ekki hvetjandi að greinin yrði birt, enda hafði höfundur hennar á orði, að hann væri þess ekki sérstaklega fýsandi. Taldi hann þær upplýsingar, sem þar voru, gætu komið blaðinu að gagni í einhverri ímyndaðri baráttu við óvinveitt öfl. En honum og öðrum til upplýsinga skal tekið fram, að Tíminn ástundaði ekki neins konar „rannsóknarblaða- mennsku". í starfi mínu hef ég tekið við þúsundum greina, fréttatilkynn- inga, auglýsinga og frá mörgu af þessu hef ég gengið frá undir prentun. En það hefur aldrei hvarflað að mér að ég væri höfundur þess efnis sem ég ekki skrifa sjálfur. Um árabil hef ég m.a. tekið við og búið til prent- unar allar minningagreinar, sem birtst hafa á Tímanum. Almáttugur guð og dómstólar forði mér frá að vera talinn höfundur þeirra. Um niðurlag „lesendabréfs- ins“, sem ég tók upp í gegnum síma, vil ég aðeins geta þess, að það er ein hvimleiðasta skylda blaðamanna að breyta handrit- um eða bæta inn í þau þegar höfundar eru búnir að skila þeim inn á ritstjórn. Þetta er því miður mjög algengt eins og blaðamenn geta vitnað um. Það þarf að leita uppi handrit eða prófarkir og koma viðbót eða leiðréttingum á rétta staði. Mér er ekki kunnugt um annað en blaðamenn verði við þessum óskum, þótt þeim sé það ekki ljúft. Það er hringt í blöð á öllum tímum og beðið um leið- réttingar. Að telja blaðamann sem tekur við efni af þessu tagi höfund þess er fráleitt. Það skiptir hann engu máli hvort hann er sammála því sem höf undur vill bæta við hjá sér eða ekl^i. Hann er aðeins að sinna starfi sínu, og þær greinar, góðar eða slæmar, sem ég hef fjallað um á þennan hátt eru ótaldar, og ég frábið mér allan höfundarheiður að þeim. Að síðustu ítreka ég að ég er ekki höfundur umræddrar greinar í heild eða að hluta og að birting hennar var ekki á mínum vegum, og tel að í þessu efni sem öðrum fari best á því að hver éti úr sínum poka.

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.