Morgunblaðið - 06.11.1979, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 6. NÓVEMBER 1979
13
hálfum cm styttri en hin, og það
er vitað, að Filippus var haltur, af
því að annar fótur hans var
styttri.
Auk þess fundust í gröfinni
fimm höfuðmyndir úr fílabeini, og
reyndist auðvelt að bera kennsl á
þrjár þeirra. Þær sýna hinn
skeggjaða og eineygða Filippus, en
hann hafði særst og misst annað
augað af afleiðingum þess. Önnur
myndin var af Alexander, u.þ.b. 18
ára gömlum og auðþekkjanleg
vegna höfuðburðar hans, og sú
þriðja af Olympias, móður Alex-
anders. Hinar tvær myndirnar
gætu líklega verið af foreldrum
Filippusar.
Allir dýrgripirnir sem fundust í
Vergina eru nú til sýnis í nýju
safni í Þessaloniku, ásamt fjölda
annarra verðmætra muna úr sögu
Makedoníu. Þeirra vegna er vissu-
lega þess virði að fara þangað og
skoða þá. Á uppgreftrarstaðnum í
Vergina er aftur á móti lítið að sjá
fyrir ferðamenn. Af ótta við graf-
arræningja hefur Andronikos lát-
ið hylja staðinn og girða rækilega.
Auk þess hefur hann látið setja
upp skilti, sem á stendur að
myndatökur séu óheimilar. í skjóli
þessa alls er svo uppgreftrinum
haldið áfram. Enn er meirihluti
hólsins óhreyfður, enda þótt fleiri
grafir hafi nú verið uppgötvaðar.
Dag og nótt gæta varðmenn þess,
að enginn reyni á eigin spýtur að
komast inn í hólinn, sem Andron-
ikos ætlar að geymi grafir margra
fleiri konunga Makedoníu og
skylduliðs þeirra. Meira að segja
þorpsbúarnir, sem aðallega lifa af
tóbaks- og bómullarræktun, hafa
nú hafist handa um að hindra
ferðamenn, svo þeir fá ekki einu
sinni að taka myndir af hólnum.
Nokkru utan við þorpið og ofan við
sjálft svæðið með gröfunum, er þó
nokkuð sem vel er þess virði að
sjá, þ.e.a.s. rústir stórrar hallar,
sem grafnar hafa verið upp. Enski
fornmálafræðingurinn N.G.L.
Hammond, prófessor í grísku við
háskólann í Bristol, var þegar
fyrir tíu árum síðan sannfærður
um, á grundvelli málfræðilegra
athugana, að þetta væri hin forna
konungshöll Makedoníu og Aigai
hlyti að hafa verið við Vergina en
ekki við Edessa. Þessi sannfæring
hans varð eiginlega aðalhvati þess
að leitað var að konungsgröfum
við Vergina.
Höllin í Vergina (oftast merkt
sem „Palatsia" á landakortum og í
ferðapésum) reyndist þó ekki það
konunglega aðsetur, sem svo
fjálglega er lýst í fornum ritum,
og þar sem Filippus bjó og Alex-
ander ólst upp með heimspeking-
inn Aristoteles sem kennara sinn.
Því þegar fyrir daga Filippusar
var Áigai hætt að vera höfuðborg
í stjórnmálalegum skilningi. Aðal-
stjórnaraðsetrið hafði verið flutt
norður til Pella, sem lá betur við
samgöngum. Um þann stað hafði
Sókrates sagt, þegar stungið var
upp á því við hann að komast hjá
dauða sínum með því að flýja
þangað: „Enginn mun nokkurn
tíma koma til Makedoníu bara til
þess eins að líta konunginn aug-
um, hinsvegar myndu margir
koma langt að í þeim tilgangi
einum að sjá höll hans“.
Í Pella (norðan við veginn frá
Þessaloniku til Edessa) hefur ver-
ið grafið allt frá árinu 1957, en
höllin hefur þó enn ekki fundist.
Þrátt fyrir það að aðsetur
stjórnarinnar var flutt til Pella
glataði Aigai ekki þýðingu sinni.
Staðurinn hélt helgi sinni og
konungar voru áfram greftraðir
þar. Hátíðaleikar fóru þar einnig
fram eins og áður, m.a.s. eftir að
Pyrrhos konungur hafði látið eyði-
leggja bæinn, en staðurinn var þó
byggður upp á ný. Drottnararnir
frá Makedoníu notuðu svo kon-
ungshöllina í Vergina sem sumar-
dvalarstað. „í Vergina", segir
prófessor Andronikos, „hef ég
fram til þessa aðeins afhjúpað
tindinn af borgarjakanum."
„Þessi skúta var smíðuð á
konunglegri skipasmíðastöð í
Skotlandi. Byrðingurinn er
skrúfaður með koparskrúfum, í
henni eru hokkinbönd og sviga-
bönd. Byrðingur úr pitspane,
teak í dekki og yfirbyggingu, öll
innrétting úr mahogny. Þessi
bátur var smíðaður með góðu
hugarfari, annars væri hann
fyrir löngu orðinn ónýtur."
Blaðamanninum var boðið um
borð í súkkulaði-molakaffi. í
„messanum" voru rauðbólstraðir
bekkir en áklæðið var upplitað.
Boðið var upp á rjómakaffi,
þvottaklemma var notuð til að
loka rjómafernunni, og vöfflur
með sultutaui. Jón, Gunnar og
Þorsteinn, tengdasonur Gunn-
ars, sögðu hvor öðrum sögur úr
útlandinu og voru gamansamir.
„Jæja, ég má ekki vera að
þessu," sagði Gunnar og menn
fóru til vinnu sinnar.
Blaðamaðurinn fékk sér súkku-
laðimola og skvetti restinni úr
bollanum upp í sig, súkkulaðið
bráðnaði í munni hans.
í skútunni var baðherbergi
þar sem var klósett, vaskur og
spegill. Stálvaskur og gaseldun-
artæki í eldhúsinu, þarna voru
kojur og skápar, allt massíft úr
dökkum við, með góðu hand-
bragði.
Uppi á dekki var Þorsteinn að
lakka öldustokkinn; með skozku
lakki.
„Ert þú í sjálfboðavinnu?"
„Hvað heldurðu, ég er ekki hér
til að taka peninga, þá væri ég
orðinn kolvitlaus. Eg er hér
vegna þess að ég er svolítið
skotinn í þessari skútu.“
„Ertu hrifinn af seglskipum?"
„Mér þykir þetta svo fallegt
skip, þú sérð ekki svona fallegar
spýtur í húsgögnum í dag. Svo er
vindurinn ókeypis, það er gott í
olíukreppu."
„Ekki hefur veðrið verið vin-
sælt í sumar."
„Veðrið getur ekki orðið verra,
þess vegna getur það ekki annað
en skánað.“
„Ertu með bátadellu?"
„Eg hélt ég væri kominn með
hana, en þeir segja að ég fái
hana ekki fyrr en farið verður að
sigla."
Blaðamaöurinn krotaði í litla
stílabók. Hann þakkaði fyrir
kaffisopann og spjallið og hjól-
aði áleiðis heim, með vindinn í
fangið.
Á laugardagsmorgni nokkru
seinna var blaðamaðurinn í
morgungöngu á sjávarkambin-
um á Ægisíðunni. Stráin voru
byrjuð að gulna og gufu lagði
upp frá skolpræsunum, er fjarað
hafði frá, gargandi mávar flögr-
uðu þar yfir. Á lygnum Skerja-
firðinum lónaði risastór segl-
skúta.
„Þarna er ein af þessum nýju
plastskútum. Nei, heyrðu, hvað,
þetta er Stormsvalan. Þetta er
falleg sjón. Eru allir hættir að
búa til eitthvað sem er sólítt og
gott, nú til dags?"
Hann nam staðar og varð
hugsi um stund.
„Ef það sem ég skrifa á að
standast tímans tönn, verð ég að
gera það með góðu hugarfari.“
Hann tók á rás og hljóp við
fót; flýtti sér heim í kvisther-
bergið þar sem ritvél með grárri
yfirbreiðslu beið hans.
Asgeir Þórhallsson:
Blaðamadurínn
og seglskútan
Efst: eigandinn, Gunnar, lengst t.v.: Jón á ellefu og Þorsteinn að lakka öldustokkinn.
Stormsvalan á þurru
Um mitt sumar, á sunnudegi
og í norðanátt, var blaðamaður,
sem skrifar greinar upp á eigin
spýtur og selur blöðum, að slæp-
ast inni í Elliðavogi. Rak hann
þar augun í gamla seglskútu á
þurru landi. Tveir menn voru að
vinna við skrokkinn, en byrðing-
urinn var úr að hluta, einn var
við málningarvinnu um borð. Á
jörðinni lágu spænir.
„Góðan daginn."
„Góðan daginn."
„Er verið að gera við?“
„Já, hér er unnið alla daga,“
sagði þrekinn karl með alpahúfu
og plokkaði spæni úr handhefli.
„Eruð þið að gera upp þessa
skútu?“
„Já, það erum við að gera,“
sagði hinn sem var að reka bolta
upp í kjölinn.
„Þetta hlýtur að vera rosaleg
viðgerð."
„Ekki er hægt að segja það,
miðað við hvað þetta er gamalt.
Skipta þurfti um kjölstykkið, í
leiðinni endurnýjum við hluta
byrðingsins."
„Var þetta ekki ógurlegt
verk?“
„Við erum nú ekki að súta
svoleiðis, manni minn. Við höfð-
um kjölstykkið í heilu lagi,
þurftum að panta tréð frá Dan-
mörku því svo stórt tré var ekki
til hér, við strikuðum eftir því
gamla, söguðum það lauslega í
bandsög, síðan hjó Jón það með
exi.“
„Hver er Jón?“
„Eg heiti Jón Ö. Jónasson og
rek þessa bátasmíðastöð," sagði
þessi með alpahúfuna.
„Hann er kallaður Jón á ellefu
og er frægur skipasmiður," sagði
hinn.
„Og hvað heitir þú?“
„Ég heiti Gunnar, við skulum
láta það duga.“
„Eigið þið skútuna saman?"
„Nei, nei, tveir menn geta ekki
átt sömu skútuna. Ég er víst
eigandinn," sagði Gunnar.
„Hvaða skúta er þetta?"
„Þetta er Stormsvalan, maður.
Stærsta skúta á landinu; fimmt-
án metra löng og mastrið er
átján metrar frá þilfari. Smíðuð
í Skotlandi árið 1936.“
„Hvað ert þú búinn að eiga
skútuna lengi?"
„Ég eignaðist hana áramótin
77—78. Þá var hún að grotna
niður, allar rúður brotnar, synd
að sjá svona fallegt skip skemm-
ast af vanhirðu."
„Hver er eiginlega tilgangur-
inn?“
„Þetta er hraðskreiður ferða-
bátur og ég ætla að hafa hann
fyrir fjölskylduna, skreppa út
líkt og menn skreppa í sumarbú-
stað á Þingvöllum. Sá sem einu
sinni fær bátadellu losnar ekki
við hana, eina ráðið er að vera á
kafi í þessu. Þetta er fjórði
báturinn minn, sá fyrsti var
seglbátur."
„En hvers vegna ertu að gera
upp gamla skútu?"
„Þetta er eina leiðin fyrir mig,
þar fyrir utan er þetta svo
fallegt fley. Mér finnst þessar
plastskútur ekkert fallegri. Þessi
er orðin fjörutíu og þriggja ára
gömul og stendur enn fyrir sínu.
I vetur skóf ég dekkið; svo er
ég búinn að slá í hana alla. Ríkir
karlar mundu fá sér menn í
vinnu en þá mundu þeir líka
tapa ánægjunni. Þetta er mitt
brennivín."
„Hvenær verður sett á flot?“
„Maður gerir engar áætlanir,
þetta verður að hafa sinn gang;
þróast af sjálfu sér. Tími er til
kominn að bleyta í henni, hún
fer illa á því að standa á þurru
þar sem sólin skín á viðinn. Ætli
hún skríði ekki á flot í sumar."
Blaðamaðurinn sneri sér að
Jóni, sem var að máta planka við
skrokkinn.
„Hvers vegna hefur þessi
skúta staðið hér uppi í mörg ár?“
„Hún varð fyrir tjóni vorið
sextíu og níu, var dregin hingað
og tekin upp í febrúar sjötíu. Að
viðgerð lokinni kom upp misklíð
á milli tryggingafélagsins og
eigenda, síðan hefur skútan
staðið hér.“
„Er hún ekki fúin?“
„Nei, ekki til fúi í þessu. í
byrðingnum er pitspane sem er
feitt eins og hestakjöt og lekur
úr því harpexið."
„Er þetta sams konar viður og
þú ert að setja þarna í?“
„Nei. Pitspane fæst ekki hér.
Þetta er filipseyja-mahogny.
Það er ágætt."
„Þið notið ekki furu?“
„Förum ekki að lækka á henni
standardinn," sagði Gunnar.
„Jón, er þetta ekki of gamalt
til að gera það upp?“
Stormsvalan
á Sker ja-
firðinum