Morgunblaðið - 18.05.1980, Blaðsíða 34

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 18. MAÍ1980
34
Pottarim
Umsjón: SIGRÚN
DAVÍÐSDÓTTIR
Eftir góða veðrinu að
dæma mætti láta sér detta í
hug að vorið væri komið. Þá er
það vissulega skemmtilegt að
láta vorsins gæta í mataræði
og bera á borð vorlegan mat.
Hér áður fyrr var mataræði í
mun ríkara mæli háð árstíðum.
Þetta átti einkum og sérílagi
við um grænmeti, sem geymist
yfirleitt illa, að kartöflum und-
anskildum. Nú er öldin önnur.
Frystur matur og niðursoð-
inn er auðvitað ekki árstíða-
bundinn. Meginbreyting er þó
innflutningur á nýju grænmeti
mestan hluta ársins. Því get-
um við í þéttbýlinu keypt t.d.
nýja tómata allt árið. En gæði
þessa innflutta grænmetis eru
mjög misjöfn. Mikið af því er
ræktað þannig, að mikill
áburður er notaður svo að vaxt-
artíminn verður mjög stuttur.
Auk þess er allt miðað við
fagurt útlit og jafna stærð.
Þetta er mjög á kostnað bragðs,
hollustu og geymsluþols.
Grænmetið verður bragð-
daufara, fátækara að nær-
ingarefnum og geymist illa.
Þetta er því býsna alvarlegt
mál. Eg vona að íslenzkir
grænmetisbændur læri af mis-
tökum erlendra grænmetis-
bænda og fari ekki inn á þessar
ræktunarbrautir.
Nú er til nóg af íslenzkum
gúrkum í búðum. Mér þykir
það nokkuð skuggalegt, þegar
gúrkur eru seldar sem II.
flokks vara aðeins vegna
óreglulegs vaxtalags. Auðvitað
má segja að þetta sé ágætt, því
þannig getum við fengið ódýr-
ari gúrkur en ella. En ég er
hrædd um, að þetta leiði til
þess að grænmetisbændur fari
að dunda við óþarfa pjatt í
ræktuninni á kostnað mikil-
vægari atriða. Bragð og holl-
usta er og verður aðalatriðið.
Það þykir eðlilegt að mann-
Síðan eru það svalirnar. Þar
er hægt að rækta ótrúlega
mikið í kössum, því jarðvegurinn
þarf ekki að vera djúpur. Auk
kryddjurta er tilvalið að
rækta salat á svölunum. Smá
skiki gefur ótrúlega mikið af sér.
Nú, svo er það garðurinn. Þar
er auðvitað ekki erfitt að
rækta kryddjurtir. Graslaukur
vex held ég alls staðar eins og
arfi og veldur engum vandræð-
um í ræktun. Dill og stein-
selju er líka auðvelt að rækta
víðast hvar. Kerfill vex einnig
óhemju vel hefur mér sýnzt. Og
svo eru það ýmsar sjaldséðari
tegundir. Fræ hafa alltaf feng-
izt í Sölufélagi garðyrkjumanna
og víðar í miklu úrvali, og þar
er líka hægt að fá góðar
leiðbeiningar, ef á þarf að
halda. Og nú er ekki seinna
vænna að fara að skipuleggja
VORMÁLTIÐ
fólkið sé hvert með sínum
svip, og hvers vegna þá ekki
grænmetið líka?
Hvernig á þá dæmigerð
vormáltíð að líta út? Auðvitað
eru fleiri en einn girnilegur
kostur, en ég ætla að leggja
aðaláherzlu á grænmetið. Þó
má ekki gleyma að rauðmagi er
sannarlega ekki amalegur. Ég
sting upp á fersku og stökku
grænmeti í forrétt, gúrku-
súpu með þunnum ræmum af
reyktum rauðmaga sem aðalrétt.
í eftirrétt er sjálfsagt að nota
fyrstu stönglana af rabarbar-
anum, sem nú er víða orðinn
vænn. Því er ekki að neita að
fyrstu stönglarnir eru alveg
sérstaklega góðir, þó hinir
séu það einnig.
Vorið er einnig sá tími,
þegar hentar að huga að rækt-
unarmálum. Hvernig væri að
rækta eigin kryddjurtir? Það
er gott að geta keypt þurrk-
aðar jurtir allt árið um kring,
en þó jafnast að sjálfsögðu
ekkert á við nýjar. Það þarf
ekki víðáttumikinn garð til
kryddjurtaræktunar. Fyrst ber
að nefna eldhúsgluggann. Þar
má léttilega rækta margt gott.
krydd- og matjurtaræktun
Góða skemmtun!
Forréttur
Þessa dagana er að koma í
búðirnar íslenzk paprika, tóm-
atar, blaðlaukur og fleira.
Hvernig væri t.d. að skera
papriku í stafi, tómata í báta
og raða á disk? Með þessu er
óþarfi að hafa sósu, en ef þið
viljið getið þið annaðhvort
borið fram edikssósu eða
dreift örlitlu af þeirri sósu á
grænmetið. Einnig er hægt að
bera sósuna fram í skál, svo að
hver og einn geti difið bitum
í. Sósan er búin til úr 1 hluta af
ediki, gjarnan vínediki, eða
sítrónusafa, og 3 hlutum af
olíu. Síðan má setja saxaða
steinselju í, gjarnan íslenzka
auðvitað, ef þið náið í hana.
Graslaukurinn er sjálfkjörinn
líka. Hann er aldrei eins
bragðmikill og á vorin. Hvít-
laukur er víst því miður ekki
ræktaður hér svo nokkru nemi,
en kannski sjáum við ein-
hvern tíma íslenzkan hvítlauk.
Þangað til notum við innfluttan
í edkisósuna og í annað, sem
okkur finnst ástæða til.
Blaðlaukinn getum við
skorið í um 5 cm langa bita,
sett út í sjóðandi vatn og látið
mýkjast. Síðan er hann settur
undir kalda vatnsbununa,
kældur og látinn þorna vel. Þá
er hann tilbúinn á grænmetis-
diskinn, gjarnan með sósunni
sem lýst er hér að ofan, eða
látinn liggja í henni um stund.
Fíflar eru ekki aðeins illgresi.
Blöðin eru auðug af vítamíni.
Litlu, ungu blöðin eru bragð-
bezt. Eru þau ekki sjálfkjörin á
vordiskinn?...
Og svo er einnig tilvalið að
bera grænmetið fram á fati,
þannig að hver velji sér það sem
hann vill.
Gúrkusúpa
(Handa f jórum)
Það er ekki óþekkt fyrir-
brigði úti í hinum stóra heimi
að nota örmjóa strimla af reykt-
um eða söltum mat út í annan
mat, rétt eins og krydd. Það
er þá gjarnan reyktur lax eða
skinka, þar sem slíkt er á
boðstólum. Mér þykir reyktur
rauðmagi mikill herra-
mannsmatur, og nota hann því
gjarnan í mat, en ekki aðeins
sem álegg. Hér er dæmi um
slíkt. Súpan er býsna góð, því
bragðmikill fiskurinn fer vel í
mildri súpunni. Hún er nokkuð
þykk og matarmikil, en að
sjálfsögðu getið þið þynnt
hana eins og ykkur lízt. Þá þarf
e.t.v. að bæta svolitlu af soði út í,
svo bragðið verði ekki alltof
dauft. En hafið í huga, að
fiskurinn er saltur, svo að þið
skulið fara varlega með súputen-
ingana. Það er fátt óskemmti-
legra en kjötkraftsbragð að
mat...
lstór eða 2 litlar gúrkur ca.
600 gr.
l'k dl rjómi
2'k dl vatn
‘/2 kjúklingasoðteningur,
sem er ætlaður í 'k 1 af vatni
örlítið af nýmöluðum pipar
50—100 gr af reyktum
rauðmaga.
1. Afhýðið gúrkuna og
skerið í bita. Setjið hana í pott
ásamt rjómanum, ca. 1 dl af
vatninu og teningnum. Sjóðið
bitana þar til gúrkan er orðin
vel mjúk. Merjið hana þá í
gegnum sigti.eða notið þar til
gerðar vélar til að létta ykkur
starfið. Þar á ég við tætara
(blender, mixer). Setjið nú
maukið og gúrkurjómasoðið í
pottinn aftur og bætið við
afganginum af vatninu.
Bragðið á og bætið, eftir því
sem ykkur sýnist.
2. Skerið rauðmagann í ör-
mjóa strimla. Látið suðuna
koma upp á súpunni, bætið
fisknum út í og berið fram um
leið. Galdurinn er ekki að
láta fiskinn sjóða lengi í súp-
unni. Hann hleypur saman þeg-
ar hann kemur í heita súpuna,
og það er alveg hæfilegt.
Rababarapönnukaka
(Handa f jórum)
Á Bretagne-skaga í
Frakklandi er til kaka, sem er
kölluð „clafouti“. Það er berja-
eða ávaxtakaka og auðvitað
nota Bretónar það sem nóg er
til af þar, og hafa þá gjarnan
kirsuber í kökuna. Hér vaxa
tæpast kirsuber á trjánum, en
hins vegar sprettur rabar-
barinn vel, okkur til ánægju og
yndisauka.
Rabarbarinn er gömul
nytjajurt, ættaður úr Mið-
Asíu, þó okkur þyki hann ekki
sérlega framandlegur lengur.
Þaðan barst hann til Vestur-
Evrópu á 14. öld. Nafnið ber
það reyndar með sér að hann er
kominn úr ókunnugum lönd-
um, því orðið merkir jurt úr
landi barbara, eða villimanna.
Munkar tóku einna fyrstir ást-
fóstri við plöntuna og notuðu
hana til lækninga, því þeir
stunduðu þær ákaft áður fyrr.
Það þótti t.d. kröftug mixtúra að
blanda saman rabarbara og
hunangi. Það er góð blanda
og óþarfi að bíða eftir næstu
flensupest til að reyna hana.
Lækningamáttur rabar-
barans er kannski ekki alveg
einhlítur. Þannig þykir ekki
ráðlegt að borða rabarbara
mjög oft, og einkum þykir
hann óheppilegur fyrir börn,
því að i honum er oxalsýra, sem
eyðir kalkforða líkamans. Mest
er oxalsýran þó í blöðunum,
enda eru þau ekki notuð til
matar. Þetta þýðir alls ekki að
rabarbari sé hættulegur á
neinn hátt, heldur aðeins að
það er ráðlegt að borða hann í
hófi. Það er ekki úr vegi að
drekka glas af mjólk með,
sérstaklega á það við um
börn, því að mjólk er mjög
kalkauðug.
400—500 gr rabarbari
1 dl hunang / púðursykur
75 gr hveiti
3 dl mjólk
4 egg
1. Setjið ofninn á 175°.
Smyrjið eldfast fat eða form.
Kakan næst ekki úr forminu, svo
að það þarf að vera hægt að
bera það fram. Formið má að
sjálfsögðu vera hvort heldur er
kringlótt eða ferhyrnt. og bezt er
að það sé grunnt.
2. Skerið hreinsaða rabar-
barastönglana í bita og stráið
þeim í botninn. Hrærið deigið og
hellið á bitana. Bakið kökuna á
neðstu rim í u.þ.b. 1 klst eða
þar til deigið er hlaupið saman
og þurrt. Berið kökuna fram,
volga, gjarnan með
þeyttum rjóma.
Heildverslun M. Magnúsdóttir
Brautarholti 16, sími 24460
Nýjung í hárrúllum
Bæöi permanents-og lagningarrúllur
Engar spennur, engir pinnr
Þægilegt, fljótlegt og
auðvelt í notkun
Fæst í verslunum um land allt