Morgunblaðið - 28.08.1980, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 28. ÁGÚST 1980
tfgtfsiÞIftfeifr
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guömundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösta: Skeifunni 19, sími 83033.
Áskriftargjald 5.000.00 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 250
kr. eintakiö.
Afturhaldsflokk-
ur í orkumálum
Sveitarstjórnarmenn á A'ustfjörðum hafa gert einróma
ályktun um stórvirkjun og orkufrekan iðnað í fjórðungnum.
Það er samdóma álit þeirra að slík framþróun sé óhjákvæmilegur
hlekkur í atvinnu- og efnahagslegri uppbyggingu landshlutans, ef
stefna eigi til öryggis og velmegunar.
Þessi sjónarmið koma heim og saman við staðreyndir
þjóðarbúskaparins.
Stofnstærð nytjafiska setur nýtingarmörk, sem ekki má yfir
fara. Afrakstursgetu gróðurmoldar eru og takmörk sett, auk þess
sem markaðurinn setur búvöru framleiðsluramma. Einsýnt er því
að þriðja auðlindin, orkan í fallvötnum landsins, ásamt orkufrek-
um iðnaði, verður til að koma í ríkara mæli en nú er, ef tryggja á
vaxandi þjóð atvinnuöryggi og sambærileg lífskjör og nágrannar
búa við — á komandi árum og áratugum.
Verðmætasköpun í þjóðarbúskapnum skammtar okkur lífskjör,
bæði sem heild og einstaklingum. Einkaneyzla, samneyzla,
félagsleg þjónusta og allir aðrir þættir í daglegu lífi almennings
byggja á þessari verðmætasköpun — og standa eða falla með
henni. Það er því sjálfgefið að skjóta þeim stoðum undir
verðmætasköpun í þjóðarbúskapnum, sem tiltækar eru og
auðveldað geta leiðina til bættra lífskjara.
Á næsta vori eru 10 ár frá samþykkt heimildarlaga um Sigöldu-
og Hrauneyjafossvirkjanir. Það er talandi dæmi um, hvern veg
hefur verið að þessum málum staðið af iðnaðarráðherrum
Alþýðubandalagsins í tveimur ríkisstjórnum, að ekki er enn til
staðar ákvörðun um næstu stórvirkjun — né fastmótuð stjórnar-
stefna í virkjunar- eða stóriðjumálum. Ákvörðun um næstu
stórvirkjun verður þó óhjákvæmilega að taka á næsta Alþingi.
Það var Jóhann Hafstein, fyrrv. formaður Sjálfstæðisflokksins,
sem mælti fyrir frumvarpi um staðfestingu svokallaðs álsamnings
1965, sem gerði 210 MW virkjun við Búrfell fjárhagslega
mögulega. Án hans hefðum við orðið að virkja smærra og mun
dýrara á orkueiningu. Alþýðubandalagið hamaðist gegn þessum
stórvirkjunarforsendum. Orkusalan til ISALS greiðir stofnkostn-
að við Búrfellsvirkjun á 25 árum. Framleiðslugjald ISALS hefur
verið einn helzti tekjustofn atvinnujöfnunarsjóðs (síðar byggða-
sjóðs), sem gegnt hefur mikilvægu hlutverki í atvinnuuppbyggingu
í strjálbýli. Álútflutningur hefur verið um 14% af gjaldeyrisöflun
okkar liðin ár. Árið 1979 greiddi ISAL 3.1 milljarð króna í orku- og
framleiðslugjald, 5 milljarða króna í launakostnað og útflutningur
áls það ár nam 35.5 milljörðum króna. Allar hrakspár Alþýðu-
bandalagsins um álverið í Straumsvík hafa orðið sér rækilega til
skammar í ljósi reynslunnar, sem ólygnust er.
Það var einnig Jóhann Hafstein sem mælti fyrir heimildafrum-
varpi að tveimur 170 MW virkjunum í Tungnaá, árið 1970, annarri
við Sigöldu, sem komin er í gagnið, hinni við Hrauneyjarfoss, sem
nú er að unnið. Þá viðruðu þingmenn Alþýðubandalagsins
hinsvegar 30 MW virkjunarkost í Brúará við Efstadal. Þeim þótti
Tungnaárvirkjanir of stórar, miðað við orkumarkað, og bjóða upp
á stóriðjufreistingar.
Það er eftirtektarvert að Alþýðubandalagið, sem nú ræður
ríkjum í iðnaðarráðuneyti, hefur alltaf andæft gegn stórvirkjun-
um, og barðist raunar með kjafti og klóm gegn álsamningnum,
sem var forsenda Búrfellsvirkjunar. Sjálfstæðisflokkurinn hafði
hinsvegar forystu um þær stórvirkjanir, sem nú eru ýmist
staðreynd í þjóðarbúskaþnum eða í byggingu, — og má gjarnan
minnast frumkvæðis Jóhanns Hafsteins á þeim vettvangi.
Samþykkt sveitarstjórnarmanna á Austfjörðum um orku- og
stóriðjumál sýnir ljóslega, hvert hugur landsmanna stefnir í
atvinnuuppbyggingu næstu framtíðar. Það lofar hinsvegar ekki
góðu, að helzti afturhaldsflokkur í íslenzkum orkumálum,
Alþýðubandalagið, hefur húsbóndavald í orkuráðuneytinu. Það
horfir heldur ekki til heilla, að engin fastmótuð stjórnarstefna er
til um næstu stórvirkjanir né hvern veg á að nýta orku frá þeim.
Yfirlýsingar orkuráðherra í sjónvarpi á dögunum um „pólitísk
skilyrði Alþýðubandalags" fyrir eðlilegri framþróun í orkubúskap
þjóðarinnar vekja og tortryggni, með hliðsjón af því, að
Alþýðubandalagið hefur í meir en tvo áratugi verið helzti
þröskuldur í vegi ákvarðanatöku Alþingis varðandi hina stærri
virkjunarvalkosti. Það er svona álíka og ef sjávarútvegsráðherra
hefði verið á móti útfærslu íslenzkrar fiskveiðilögsögu á sínum
tíma. Hvar stæðum við nú, ef svo hefði verið?
Það vekur athygli. að skipið er skráð í Kaupmannahöfn þótt það heiti íslenzku nafni. — Álafoss
Kebenhavn.
Markar þáttaskil í
flutningum Eimskips
— sagði Hörður Sigurgestsson, forstjóri félagsins,
m.a. við komu Álafoss, nýs fjölskips, sem Eimskip
hefur tekið á leigu með forkaupsrétti
„ÞAÐ er óhaett að íullyrða, að koma þessa nýja skips
markar þáttaskil í vöruílutningum Eimskipafélagsins,“
sagði Hörður Sigurgestsson, forstjóri Eimskipafélags
íslands, m.a. á fundi með blaðamönnum um borð í ms.
Álafossi, öðru tveggja nýrra fjölskipa eða ekjuskipa,
sem félagið hefur tekið á leigu, með forkaupsrétti.
„Skipin eru sérstaklega
hönnuð fyrir gáma- og ein-
ingaflutninga og er fjöl-
hæfni þeirra einstaklega
mikil. Undirlest er ætluð
fyrir bíla eða einingavöru. Á
milliþilfari er unnt að flytja
20 feta gáma, hálfgáma og
vörur á flutningapöllum.
Efsta þilfar er ætlað fyrir
142 gáma og má stafla þeim
upp i þremur hæðum. Einnig
er skýli fyrir margskonar
ökutæki. Ein stór lyfta og
tvær minni flytja vörur á
milli þilfara í skipinu,,, sagði
Hörður ennfremur.
Bæði skipin eru smíðuð í
Danmörku fyrir rúmlega ári
og verða skráð þar í landi á
meðan þau eru í leigu hjá
Eimskip. Fimmtán manna
áhöfn verður á hvoru skipi
og fékkst undanþága hjá
dönskum yfirvöldum til þess
að unnt væri að manna þau
íslendingum, að öðru leyti
en því, að skipstjórar verða
danskir. Þetta er í fyrsta
sinn sem íslenzkt skipafélag
tekur skip á leigu erlendis og
mannar það svo til eingöngu
með íslenzkri áhöfn. Um er
að ræða nýja tegund flutn-
ingaskipa, svokölluð fjölskip
eða ekjuskip, og samfara
þessari nýju flutningatækni
hefur tækjakostur félagsins
í landi verið endurnýjaður
verulega. Álafoss mun
ásamt systurskipi sínu, Eyr-
arfossi, halda uppi viku-
legum siglingum milli
Reykjavíkur, Antwerpen,
Felixstowe, Rotterdam og
Hamborgar.
Skipin geta flutt alls um
260 gáma auk annarrar
vöru, en væru þau fyllt af
fólksbílum gætu þau tekið
356 stykki. Skipverjar létu
vel af hinu nýja skipi, sögðu
það hafa gengið mjög vel á
leiðinni heim, eða frá 14,3 til
15,7 sjómílur. Allar vistar-
verur áhafnarmeðlima eru
hinar vistlegustu, sögðu
menn þær vera þær beztu á
íslenzka kaupskipaflotanum.
í vetur hefur Eimskipafé-
lagið, í tengslum við ferðir
til Noregs, haldið uppi viku-
legum siglingum til ísa-
fjarðar og Akureyrar, auk
hálfsm^naðarlegra ferða til
Siglufjarðar og Húsavíkur.
Með tilkomu nýju skipanna
hafa enn opnazt möguleikar
á aukinni strandferðaþjón-
ustu. Ms. Úðafoss mun verða
í föstum ferðum milli
Reykjavíkur, ísafjarðar, Ak-
ureyrar, Siglufjarðar og aft-
ur til Reykjavíkur.
Sjá ennfremur Viðskipti
bls. 28-29.
, Ljósm. Mbl. Rax.
Álafoss, hið nýja skip Eimskipaféiagsins í Sundahöfn i tfær. en eins og
sjá má. er það í ýmsu frábrugðið þeim hefðbundnu flutningaskipum,
sem við eigum að venjast, t.d. er öll yfirbygging skipsins að framan.