Morgunblaðið - 06.11.1980, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 6. NÓVEMBER 1980
21
Harðari af-
staða í utan-
ríkismálum
STJÓRN Reagans mun líkle^a
taka harðari afstöðu I þjóðarör-
yggismálum og gagnvart Sovét-
rikjunum en fyrri ríkisstjórn.
Hann hefur heitið því að efla
samskipti við gamla bandamenn
Bandarikjanna, þar á meðal ísra-
el. Hann segir, að Bandarikin og
Vesturveldin verði að efla varnir
sínar til að koma i veg fyrir
sovézk hernaðarævintýri. Hann
segir, að sýna verði Rússum svo
að ekki verði um villzt, hvað
Bandaríkin telji vera lífsmikil-
væga hagsmuni sina.
Reagan segir, að hann muni
bæði forðast undanhald og hernað-
aríhlutun í stefnu sinni í utanrík-
is- og varnarmálum. Hann hefur
gagnrýnt Carter
fyrir að hætta
við smíði B1
hljóðfráu
sprengjuþot-
unnar, tefja
smíði MX-eld-
flaugarinnar,
Trident-kafbát-
anna, Cruise-
eða stýriseld-
flauga og nift-
eindaodda og
skera niður
skipasmíðar um
helming. Gert er
hann muni fyrirskipa, að unnið
verði aftur af fullu kappi við allar
eða flestar þessar áætlanir.
Reagan er eindreginn andstæð-
ingur Salt-samningsins um tak-
mörkun kjarnorkuvígbúnaðar
(Salt II), þar sem hann telur
alvarlega hnökra á honum. En
hann vill segja Rússum, að Banda-
ríkjamenn séu þess albúnir að
sitja eins lengi að samningaborði
og nauðsynlegt reynist til þess að
ná viðunandi samkomulagi um
takmörkun vígbúnaðarkapp-
hlaupsins.
Hann hefur heitið áframhald-
andi stuðningi við NATO og sagt,
að reyna muni á þolrifin í banda-
laginu á næstunni, þar sem „Rúss-
ar reyna að reka fleyg milli okkar
og samherja okkar". Hann mun
ítreka sérstaka vináttu Banda-
ríkjamanua við Vestur-Þjóðverja
og Breta. Óvissu hefur gætt í
sambúð Þjóðverja og Bandaríkja-
manna síðan Carter varð forseti,
meðal annars vegna rígs hans og
Helmut Schmidts kanzlara, en
Þjóðverjar hafa líka gagnrýnt oft,
að bandaríska stjórnin hafi ekki
verið sjálfum sér samkvæm í
utanríkis- og varnarmálum í for-
setatíð Carters.
í Asíu mun Reagan leggja
áherzlu á náin tengsl Bandaríkj-
anna við Japan og einnig Ástralíu.
Reagan hefur gagnrýnt Carter-
stjórnina fyrir að halda illa á
sambandinu við Taiwan, en hann
hefur heitið því að ýta undir hin
sívaxandi samskipti við Kínverja.
Reagan hefur gefið til kynna, að
hann muni auka hernaðarmátt
Bandaríkjanna í nánd við Persa-
flóa og hefur látið svo um mælt, að
furstaríkið Oman sé „mjög hag-
kvæmur og hernaðarlega mikil-
vægur staður". Hann hefur alltaf
verið stuðningsmaður ísraels-
manna. Sumir
telja, að hann
muni efna til
hernaðarsam-
vinnu ísraels og
Bandaríkjanna í
Miðausturlönd-
um.
Ymsir leiðtog-
ar í Rómönsku-
Ameríku álíta,
að Reagan muni
hætta þrýstingi
gegnherforingja-
stjórnum í þeim heimshluta í
mannréttindamálum, en einn að-
stoðarmanna hans hefur sagt, að
Reagan sé eindreginn stuðnings-
maður verndunar mannréttinda,
þótt tónn baráttunnar á þessu
sviði og baráttuaðferðirnar muni
breytast.
Reagan hefur sagt, að hann
muni leita eftir einhvers konar
Norður-Ameríku-samkomulagi við
Mexíkó og Kanada, en Mexíkanar
hafa tekið þeirri hugmynd fálega.
Þrír menn hafa aðallega en ekki
eingöngu verið nefndir líklegir í
embætti utanríkisráðherra Reag-
ans:
George P. Schultz, ráðunautur
Reagans um langt skeið og vinnu-
mála- og fjármálaráðherra í stjórn
Nixons.
Alexander M. Haig, sem var
yfirhershöfðingi NATÖ, þangað til
hann dró sig í hlé fyrr á þessu ári.
Henry Kissinger, fyrrverandi
utanríkisráðherra.
Samkvæmt sumum heimildum
er trúlegra, að Haig verði skipaður
landvarnaráðherra. (AP.)
Ilenry
Kissinjíer
ráð fyrir því, að
Alexander
llaÍK
erfiði þeirra árangur, og Reagan
mun sverja embættiseið forseta
20. janúar nk.
Engar skoðanakannanir bentu
til svo auðvelds sigurs fyrir
Reagan fyrir kosningarnar. Þeir,
sem voru hræddir um, að hann
myndi vinna, hugguðu sig við, að
þingið yrði áfram í höndum
demókrata og hann gæti því ekki
komið íhaldssamri stefnu sinni
til framkvæmda. En repúblikan-
ar unnu verulega á í fulltrúa-
deild þingsins og unnu meiri-
hluta í öldungadeild þess í fyrsta
sinn í aldarfjórðung. Demókrat-
arnir George McGovern, Birch
Bayh, Frank Churc og Warren
Magnusson og fleiri, sem allir
hafa lengi átt sæti á þinginu og
verið leiðtogar frjálslyndari
hluta þingmanna misstu sæti
sín. Howard Baker mun væntan-
lega verða leiðtogi meirihluta
deildarinnar, en hann afþakkaði
boð Reagans um varaforsetastól
í von um leiðtogaembættið.
George Bush, varaforseti Reag-
ans, verður forseti öldungadeild-
arinnar.
Demókratar eru að sjálfsögðu
slegnir yfir ósigrinum, en repú-
blikanar fagna honum. Almenn-
ingur er hissa á hinum stóra
sigri. Margir segjast hafa kosið
Reagan af því að þeir vilji breyta
til og Carter hafi alls ekki staðið
sig sem skyldi í embætti. Margir
velta fyrir sér, hversu lengi
Reagan muni njóta vinsældanna,
sem sýndu sig á kjördag. Hann á
á hættu að fæla marga frá sér, ef
hann fylgir mjög íhaldssamri
stefnu í efnahagsmálum, en get-
ur misst stuðning sinna elstu
stuðningsmanna, ef skoðanir
hans mildast og hann sker ekki
verulega niður afskipti ríkisins
og sýnir Sovétmönnum í tvo
heimana. Fylgi kjósenda er fljótt
að breytast og ef Reagan stendur
sig ekki eins og við er búist,
munu Bandaríkjamenn „hreinsa
aftur til í Washingtqn eftir
fjögur ár“, eins og einn kjósandi
komst að orði á miðvikudag.
LEGO er nýtt leikfang
á hverjum degi
GRINDUR
OG SKÚFFUR
KB BYGGINGAVÖRUR HE
SUÐURLANDSBRAUT 4. SÍMI 33331.