Morgunblaðið - 14.05.1982, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 14. MAÍ1982
Þórdís Sigríöur Sig-
urðardóttir — Minning
Fædd 18. október 1898
Dáin 13. apríl 1982
Það er bjart yfir minningum
þeim, sem ég á um frænku mína
Sigríði Sigurðardóttir allt frá
bernsku. Ég ólst upp á heimili for-
eldra hennar frá því ég var 6 mán-
aða gamall, og þegar ég var lítið
barn kom það oft í hlut frænku
minnar að líta eftir mér við leiki
og störf. Hún var 11 árum eldri en
ég. Frændsemi okkar er þannig að
móðir hennar Þórunn og amma
mína Rebekka voru bræðradætur.
Annars leit ég á Sigríði sem syst-
ur mína frá því ég fyrst man eftir
mér, og móður hennar kölluðum
við bæði mömmu og föður hennar
pabba.
Sigríður var jafnan nefnd sínu
síðara nafni, sem var nafn móður-
ömmu hennar. Foreldrar Sigríðar
voru hjónin Sigurður Jónsson
bóndi á Þórarinsstöðum og hrepp-
stjóri Seyðisfjarðarhrepps í ára-
tugi og Þórunn Petrún Sigurðar-
dóttir, valinkunn sæmdarhjón, við
landbúnað og sjávarútveg. Heim-
ilið var því mannmargt og stórt í
sniðum. Við þessar aðstæður ólst
Sigríður upp í foreldrahúsum.
A Þórarinsstöðum er útsýni
mikið og fagurt, og setti það sinn
svip á mannlífið þar. Móðir Sigríð-
ar var glaðvær kona og stjórnsöm
og setti það einnig sinn svip á
heimilislífið til yndisauka og far-
sældar. Faðir hennar var einnig
glaðsinna og vinsæll svo af bar.
Viðurkenndur heiðursmaður, virt-
ur af öllum sem honum kynntust.
Sigríður var falleg stúlka og eftir
því góð, enda átti hún margt vina,
bæði innan sveitar og í kaupstaðn-
um. Þær voru ekki fáar heimsókn-
irnar sem hún fékk frá vinkonum
sínum og frændfólki innan frá
kaupstaðnum, þótt þar skildi á
milli um 10 km vegalengd, og sú
leið aðeins ruddar hestagötur, ef
farið var landleiðina um Fjarð-
arströnd, en svo var líka stundum
farin sjóleiðin.
Sigríður var söngelsk og hafði
yndi af góðri tónlist. Orgel var á
heimilinu og var oft gripið í það,
og ekki spillti það gleðinni þegar
snillingurinn Ingi T. Lárusson
kom í heimsókn og lék á orgelið af
sinni alkunnu snilld, stundum dill-
andi danslög og var þá stiginn
dans af miklu fjöri í stofunni
heima. Sigríður dáði Inga Lár sem
tónskáld og góðan dreng.
Berjaland er mjög gott á Þórar-
insstöðum, og var oft farið í berja-
mó á sólbjörtum síðsumarsdögum,
voru þá stundum með í berjamón-
um góðir gestir úr kaupstaðnum.
Þannig liðu æskuár Sigríðar
heima. Og ung fór hún til náms í
Kvennaskólann í Reykjavík, en
var heima á sumrum.
En svo dró ský fyrir sólu. 18.
febrúar 1920 andaðist móðir Sig-
ríðar (sem ég nefndi mömmu).
Seinasta kvöldið sem hún lifði,
virtist auðsýnt hvert stefndi með
sjúkdóminn, sem mun hafa verið
blæðing á heila. Trúarstyrkur var
mikill á heimilinu, trú á lífið eftir
dauðann. Sigríður bað mig þá,
litla frænda sinn, að vera hjá sér í
herberginu þessa örlaganótt. Ég
gerði sem hún bað.
Kvöldinu varði hún með því að
flytja heitar bænir til guðs um að
varðveita móður sína. Ég reyndi
að vera með á þessari bænastund í
minni barnslegu trú. Þegar leið að
miðnætti kom pabbi okkar og
sagði okkur með sinni einstöku
nærgætni og trúarstyrk að
mamma okkar væri dáin. Þessi
kvöld- og næturstund líður mér
aldrei úr minni, þegar hugurinn
leitar til þessara löngu liðnu
stunda. Þórunn var rúmlega sex-
tug þegar hún lést, fædd 8. des-
ember 1859.
Þetta mun hafa verið fyrsti
harmur, sem fyrir okkar bar og
markaði djúpstætt spor í lífi
okkar beggja. Eftir lát móður
sinnar tók Sigríður við hennar
störfum, og stóð fyrir búi með föð-
ur sínum þá á 22. aidursári, þar til
hún flutti alfarin til Reykjavíkur
haustið 1921.
A kvennaskólaárum sínum í
Reykjavík mun Sigríður hafa
kynnst unnusta sínum Guðmundi
Jenssyni, sem þá var skrifstofu-
stjóri hjá Gamla kompaníinu, að
mig minnir, og síðar eigandi Nýja
Bíós, að hálfu, á móti Bjarna
Jónssyni frá Galtafelli, og enn síð-
ar meðeigandi í Austurbæjarbíói.
Guðmundur var framkvæmda-
stjóri Nýja Bíós eftir að hann
eignaðist það.
Þessum úrvalsmanni giftist Sig-
ríður 23. september 1921. Hjóna-
vígslan fór fram á heimili brúðar-
innar á Þórarinsstöðum. Sr. Björn
Þorláksson prestur á Dvergasteini
gaf brúðhjónin saman. Skömmu
eftir giftinguna héldu brúðhjónin
til Reykjavíkur og reistu bú að
Skólavörðustíg 17a. 6 árum síðar
reistu þau Guðmundur og Sigríður
sitt glæsilega hús við Oldugötu 16
í Reykjavík, hvar þau bjuggu æ
síðan meðan bæði lifðu og Sigríð-
ur áfram eftir lát manns síns enn
í nokkur ár, þar til hún varð að
yfirgefa sitt fagra heimili sökum
heilsubrests. Guðmundur var rétt-
nefndur fagurkeri, og kunni hús-
freyjan það vel að meta enda
smekkvís á allt fagurt og gott eins
og maður hennar. Ég átti því láni
að fagna að gista á heimili þessara
góðu hjóna nokkrum sinnum þeg-
ar ég þurfti að dvelja í Reyjavík,
sem utanbæjarmaður. Alltaf átti
maður þar sama góða viðmótinu
að fagna. Ég hefi hér að framan
getið nokkurra æskuára Sigríðar,
heima á Þórarinsstöðum í Seyðis-
firði. Þeim rúmu 60 árum, sem
hún var búsett í Reykjavík, er ég
minna kunnugur hennar ævi-
braut, nema þau skipti sem ég var
gestur á heimili hennar, svo sem
áður er getið. Einn er sá atburður
frá þessum árum, sem ég vil minn-
ast og það er sem hér segir:
Sumarið 1941 veiktist faðir Sigríð-
ar heima á Þórarinsstöðum. Þegar
leið að hausti var sjúkdómurinn
orðinn mjög kvalafullur þótt reynt
væri að halda honum niðri með
kvalastillandi lyfjum. Vildu þau
systkinin Sigríður og Sveinn að
faðir þeirra yrði fluttur til
Reykjavíkur. Þar væri betur hægt
að rannsaka sjúkdóminn og betri
aðstaða til þess að láta sjúklingn-
um allt í té til þess að lina þján-
ingarnar og vinna að iækningu.
Þórarinn, sonur Sigurðar, og ég
vorum báðir á Þórarinsstöðum
þegar þessi veikindi steðjuðu að
föður hans og fóstra mínum, og
fylgdumst með líðan hans. Við
urðum því fegnir þegar þau systk-
inin fyrir sunnan vildu fá föður
Kosningasjóður
Sjálfstæðisflokksins
o
Kosningarnar sem eru framundan 22. maí nk. ráöa úrslitum um
framgang og framtíö ótal mikilvægra framkvæmda og framfara-
mála um land allt.
í Reykjavík stefnir flokkurinn aö meirihluta á nýjan leik. Kosn-
ingabaráttan er umfangsmikil og dýr. Nú sem fyrr treystir Sjálf-
stæöisflokkurinn á fórnarlund og flokkshollustu flokksmanna og
annarra stuöningsmanna. Framlag þitt í kosningasjóöinn auöveld-
ar okkur sameiginlega baráttu og tryggir sameiginlegan sigur.
Framlög til Kosningasjóðs Sjálfstæöisflokksins má senda skrif-
stofu flokksins. Háaleitisbraut 1, P.O. Box 1392 eöa leggja inn á
gíróreikning 17 10 18.
X ■
sinn þangað. En hvernig átti að
flytja hann? Þetta var á stríðsár-
unum. Þá var norsk flugdeild á
Austurlandi, sem notaði sjóflug-
vélar. Það var haft samband við
herstjórnina, og ein norska flug-
vélin var send til Seyðisfjarðar, til
þess að flytja fóstra minn suður.
Ég fylgdi fóstra mínum ásamt
öðrum að vélinni og spurðist fyrir
um flugtíma og annan aðbúnað.
Með flugvélinni var norskur her-
læknir sem annaðist sjúklinginn á
leiðinni og flugtimann áætluðu
þeir um 2 klukkustundir. Þetta
var fyrir miðjan október. Ferðin
suður gekk vel. Fóstri minn var
rannsakaður á sjúkrahúsi í
Reykjavík.
Sjúkdómurinn reyndist krabba-
mein á háu stigi, ólæknandi. Lét
þá Sigríður flytja föður sinn heim
til sín, á Öldugötu 16, og útvegaði
hjúkrunarkonu til þess að annast
hann þann tíma sem hann átti
'ólifaðan. Sveinn bróðir Sigríðar
var henni til aðstoðar í öllum
þessum málum. 30. október andað-
ist Sigurður eftir hálfsmánaðar
dvöl á heimili dóttur sinnar. Þetta
var hans fyrsta og síðasta ferð til
Reykjavíkur. Síðasta daginn sem
Sigurður lifði bað hann fyrir
kveðjur heim að Þórarinsstöðum,
og sagði að sér liði vel. Hann var
svo jarðsettur í heimagrafreit að
Þórarinsstöðum. Sigurður dó 73
ára, en hann var fæddur 27. sept-
ember 1868. Þau hjónin Guðmund-
ur og Sigríður komu nokkrum
sinnum í heimsókn til Seyðisfjarð-
ar og dvöldu þá um viku tíma
heima á Þórarinsstöðum í hvert
sinn. Börn þeirra voru 3 og komu
þau með foreldrum sínum austur
að heimsækja afa og æskustöðvar
móður sinnar. Börnin voru þessi:
Þórunn, elst, giftist Ólafi Hall-
grímssyni, framkvæmdastjóra.
Næst að aldri var Erna, giftist
John Kesson, bandarískum sendi-
herra, og yngstur Sigurður, giftur
Önnur Flygenring. Þórunn missti
uppkomna dóttur sína Sigríði af
slysförum erlendis 1967 og mann
sinn 1968. Erna lést í París 1971.
Sigurður er framkvæmdastjóri
Nýja Bíós, tók við því starfi að
föður sínum látnum. Guðmundur
lést annan páskadag 1968.
Eftir allan þennan ástvinamissi
slasaðist Sigríður, lærbrotnaði og
beið hennar nú langvarandi
sjúkrahúsvist. Við þessi snöggu
umskipti virtust rætast orð
sálmaskáldsins:
„Svo örstutt er bil milli blíðu ok éls
og brugðist getur lánið frá morgni til kvelds."
Ég vil lítillega minnast á ætt
Sigríðar, frænku minnar. Sigurð-
ur faðir hennar var fæddur að
Þórarinsstöðum við Seyðisfjörð.
Móðir hans var Þórdís Pálsdóttir,
hún var komin af Hafnar- og
Njarðvíkurættinni í Borgarfirði
eystra. Og faðir hans Jón Jónsson,
fræðimaður, kominn af Fjarðar-
ætt í Seyðisfirði. Móðir Sigríðar,
Þórunn Petrún, var dóttir Sigurð-
ar Eiríkssonar, bónda á Sörlastöð-
um í Seyðisfirði og Sigríðar Árna-
dóttur frá Skálanesi í Seyðisfirði.
Þórunn fæddist á Sörlastöðum
sama ár og móðir hennar dó 23
ára, 1859. Hún var af Ásunnar-
staðaætt, en Sigurður af ætt
Magnúsar á Borg. Eftir lát Sigríð-
ar Árnadóttur flutti Sigurður Ei-
ríksson að Dölum í Mjóafirði og
þar ólst Þórunn upp þar til hún
fluttist til Seyðisfjarðar og giftist
Sigurði á Þórarinsstöðum 16. nóv-
ember 1889. Hann þá 21 árs en
hún 29 ára.
Börn þeirra Þórarinsstaða-
hjóna, Sigurðar og Þórunnar,
voru, í þessari aldursröð, Sveinn
Sigurjón, f. 8. desember 1890 á af-
mælisdegi móður sinar, sem þá
var 31 árs; Þórarinn, f. 22. febrúar
1893; Friðrik, f. 1. apríl 1895, og
yngst Þórdís Sigríður sem hér er
minnst. Sveinn var lærður guð-
fræðingur, stundaði fyrst skrif-
stofustörf og þýðingar, varð síðar
um margra ára skeið ritstjóri þess
sígilda tímarits Eimreiðin og rak
Bókastöð Eimreiðarinnar í all-
mörg ár. Hann var giftur Stein-
unni Jóhannsdóttur. Þau voru
alltaf búsett í Reykjavík. Sveinn
er látinn fyrir allmörgum árum.
Þórarinn varð bóndi á Þórarins-
stöðum eftir daga föður síns og
hreppstjóri Seyðisfjarðarhrepps,
hann lést 1974. Friðrik hefur verið
búsettur í New York í áratugi.
Hann fór til Ameríku alfarinn ár-
ið 1914, þá 19 ára og hefur aldrei
til íslands komið síðan, stundar
hárskeraiðn í New York, giftur
norskri konu.
Andlát Sigríðar bar að á afmæl-
isdaginn minn, þegar ég varð 73
ára. Það minnir mig einnig á að
oft gaf hún mér einhverja afmæl-
isgjöf, sem gladdi lítinn dreng, og
lengi fékk ég frá henni afmælis-
kveðjur eftir að hún flutti til
Reykjavíkur.
Ég kveð Sigríði frænku mína
með þökkum fyrir liðnar samveru-
stundir og bið guð að varðveita
hana.
Ég enda svo þessi orð mín með
því að votta börnum og barna-
börnum Sigríðar mína fyllstu
samúð.
Sigurður Magnússon
frá Þórarinsstöðum.
Jóhanna Egilsdótt-
ir — Kveðjuorð
Hún amma ykkar er dáin, voru
þau tíðindi er okkur bárust
snemma morguns þann 5. maí síð-
astliðinn. Þrátt fyrir háan aldur
ömmu í árum, kom þessi frétt
okkur á óvart. Hún var svo ern að
við gerðum okkur vonir um að fá
að njóta samveru hennar hérna
megin landamæranna enn um
sinn. En kallið kom og amma
kvaddi þennan heim sátt við Guð
og menn.
Nú þegar leiðir skiljast um sinn,
minnumst við með þakklæti ailra
þeirra samverustunda er við átt-
um með ömmu síðustu áratugina.
Okkur fannst það mannbætandi
að sitja hjá henni og hlusta á
viðhorf hennar til lífsins. Góð-
mennska, heiðarleiki og umhyggja
fyrir þeim er minna máttu sín
voru hennar aðalsmerki. Hér á ár-
um áður þegar starfsorka ömmu
var óskert, tók hún þannig til
hendinni, að nú mörgum árum
seinna býr fólk að verkum hennar.
Þrátt fyrir mikið starf úti í þjóð-
lífinu, átti amma alltaf tima af-
lögu fyrir okkur barnabörnin, sem
leituðum mikið til hennar, allt frá
barnæsku og fram á þennan dag.
Það að vera afkomandi hennar
hefur verið okkur mikið og gott
veganesti. Hún og hennar verk eru
okkar stolt. Þegar nú er komið að
kveðjustund, viljum við þakka
elsku ömmu okkar fyrir allt sem
hún var okkur og biðjum henni
Guðs blessunar á nýju tilverustigi
þar sem hún á góða heimkomu,
slíkir hafa lífsdagar hennar verið
hér á jörð.
Guð blessi Jóhönnu ömmu
okkar.
Ágúst, Kinar og Örn.