Morgunblaðið - 22.10.1983, Qupperneq 11

Morgunblaðið - 22.10.1983, Qupperneq 11
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. OKTÓBER 1983 11 Einsog mér sýnist Nei, Salka gekk ekki með pípuhatt Gísli J. Ástþórsson „Sé enda ekki hverju menn þykjast nær þó að þeir dengi hverju manns- barni undir sama hattinn ... “ Menn spyrja gjarna í ör- væntingu sinni þegar þeirri blöskrar mest hve langt sé hægt aö ganga í vitleys- unni, og svarið viröist því miöur vera á þá lund aö sá vegur sé jafnlangur eilífö- inni. Nýjasta dæmiö kem- ur til okkar frá Noregi þarsem verslunarmála- ráöuneyti Norömannanna er meö tilburöi i þá átt aö útrýma oröinu „sjómaður" úr tungunni og taka upp í staöinn annaöhvort „vinnuþegi til sjós“ eöa „vinnuþegi um borö“ ef mönnum finnst þaö liprara og smekklegra. Frá þessu sagöi, einsog lesendur rekur ef til vill minni til, í frétt hér í blaö- inu næstliöinn föstudag, og var sá ágæti maöur Per A. Borglund skrifaöur fyrir henni, sem ég vona aö fyrtist ekki og segi upp í fússi þóaö ég kalii hann ekki vinnuþega Morgun- blaösins í þessum heims- hluta heldur bara réttan og sléttan fréttaritara þess. Þaö er jafnréttisnefndin norska sem á hugmyndina aö þessum óskapnaöi, en hún berst nú fyrir því eins- og segir í skeyti Borglunds „aö enginn munur veröi á starfsheitum manna hvort sem þeir vinna i lofti eöa á láöi eöa legi“. Um tilefniö er ekki getiö né heldur væntanlegan ávinning, en ef hin ólýsanlega nefnd og hiö hraksmánarlega ráöu- neyti fá óáreitt aö ráöa feröinni, þá veröur þessari ótrúlegu nafngift skilst mér klístraö á norska far- menn og fiskimenn þegar í ár, eöa nánar tiltekiö viö útgáfu nýrrar sjómanna- löggjafar sem nú kvaö vera í buröarliðnum. Jafnréttiö sem svo er kallaö er vitanlega fögur hugsjón, og ég skal ekki vefengja heilindi þeirra karla og kvenna hér heima og erlendis sem þar eru í fararbroddi, en ég leyfi mér hinsvegar aö vefengja rétt þessa fólks til þess aö misþyrma móðurmáli sínu á þann raunalega for- kostulega hátt sem var lýst hér á undan; og skil enda ekki hverju menn þykjast nær þóaö þeir dengi hverju mannsbarni undir sama hattinn ef svo mætti orða þaö. Ég hefði haldiö aö glundroöinn væri nægur fyrir. Svoaö viö vendum nú okkar kvæöi ( kross og flytjum okkur á heima- slóöir þá sé ég ekki hvern- ig misréttið getur orðið hætishót minna fyrir þaö þóaö viö förum líkt aö og Norsarinn og byrjum eíns- og viö erum þegar byrjuö aö uppræta starfsheiti sem íslendingar hafa bor- iö meö reisn öld framaf öld og bögglum saman í staöinn svo limpilegum oröum og oröasambönd- um aö minnstu munar aö lapiö leki niörúr textanum í rituöu máli: ég kem semsagt ekki auga á þaö hvernig þaö getur oröiö einum né neinum til tram- dráttar hvernig sem hann framfleytir sér og sínum þóaö íslenskan verði orðin svo snauö af oröum um næstu aldamót skulum viö segja aö viö veröum farin aö tjá okkur á álíka litríku máli og litla gula hænan í samnefndri barnabók. Ég nefni ekki tildurstitl- ana sem menn hafa veriö aö hengja á sjálfa sig af einskærri fordild: þaö yröi of mikiö mál; en mér er einsog nærri má geta ofarlega í huga hiö for- kastanlega oröskrípi „starfskraftur” sem var hafiö hér til vegs fyrir nokkrum árum einkanlega aö undirlagi jafnréttisráös er ég hræddur um og sem allar götur síðan hefur ver- iö aö þvælast í atvinnu- auglýsingum dagblaö- anna, engum til góös og mörgum manninum satt best aö segja til sárrar skapraunar. Menn taki samt eftir því og séu af heilum hug þakklátir fyrir þaö, aö svo rík er málkenndin meö okkur ennþá hér útí hafinu aö engum kemur til hugar að nota þennan sálarlausa lepp í mæltu máli nema þá í glettni eöa ölæöi. Enginn er svo skyni skroppinn eöa svo tilfinningalaus aö hann segi í alvöru aö hann hafi veriö aö enda viö aö ráöa til sín „þrjá starfs- krafta“ né heldur, svoað annaö dæmi sé tekið, aö allt gangi á afturfótunum hjá tilteknu fyrirtæki afþví fjórir starfskraftar séu komnir meö flensuna og sá fimmti á steypirinn. Maöur á líka ennþá eftir aö sjá þetta í verkum skáldanna og guöi sé þökk fyrir þaö; jafnvel þau „alþýölegustu" eru þegar jjetta er ritað ekki byrjuð aö skrifa af andakt: „Karl- starfskrafturinn horföi ein- arölega á kven-starfs- kraftinn handan við flatn- ingsborðiö. Viö starfs- kraftarnir veröum aö standa saman, sagöi hann meö hægö“; og Starfs- kraftasamband íslands á líka enn eftir aö líta dags- ins Ijós, enda yröi Ás- mundur þá væntanlega sem toppurinn á lagkök- unni aö gera svo vel aö titla sig kraftajötun. Þó veit ég ekki betur en aö auglýsendur geti lent ( stappi og illindum ef þeir leyfa sér aö sniöganga þetta óhrjálega samheiti og aö tilurö þess eöa aö minnstakostl gengi sé af- leiöing skollaleiks sem er augljóslega af sama toga og vinnuþegavitleysa norsku jafnréttisnefndar- innar. Hér uppá Fróni er at- vinnurekendum hótaö höröu svo gáfulegt sem þaö er ef þeir gefa um þaö minnstu vísbendingu í auglýsingum sínum eftir fólki hvort heldur þaö sé kven- eöa kallpeningur sem þeir hafi augastaö á. Réttlætinu er ekki fullnægt að mati jafnréttisráös ef slíkar upplýsingar koma fram í texta; og má mikiö vera hvort þetta er ekki í fyrsta skipti í íslandssög- unni sem menn eru skikk- aöir til þess aö láta fólk hlaupa apríl. Þó segir þaö sig auövit- aö sjálft aö maöur sem ætlar aö ráöa kvenmann í vinnu — nú, eöa kallmann — hann heldur sínu striki þóaö honum sé uppáiagt aö viölagöri refsingu aö fara meö þaö einsog mannsmorð í fjölmiölum. Þannig koma þessi láta- læti þeim einum í koll sem þau eiga aö þjóna. Þau rugla fólk í ríminu og láta þaö flengjast erindisleysu bæinn á enda. Aö vísu gerist þaö æ tíöara aö menn virði þessa „jafn- réttisreglu“ aö vettugi: þannig fer ævinlega fyrir öllum boöum og bönnum sem ganga þvert á heil- brigöa skynsemi. En „starfskrafturinn" er jafn- mikiö afstyrmi allt um þaö, og þóaö þetta sé kannski orðið alltof langt mál um lítilf jörlegt oröskrifli, þá sýnir nýjasta tiltæki norsku jafnréttisforkólf- anna aö svona vitleysa vindur uppá sig þegar hún er á annaö borö komin í gang. Aö lokum langar mig aö segja að ég er eins viss um þaö einsog tvisvar tveir eru fjórir aö í sókn sinni til jafnréttis og feg- urra mannlífs er íslensku kvenfólki álíka mikil stoö í fyrrgreindri nafnbót eins- og ef Salka Valka heföi oröiö sér úti um pípuhatt áöuren hún réöst í vaskiö hjá Jóhanni Bogesen. Hvað er að íslensku þjóðkirkjunni? — eftir Leif Sveinsson Á næsta ári, 1984, verður minnst 400 ára afmælis útgáfu Guðbrandsbiblíu. Útgáfa Guð- brandsbiblíu var svo afdrifarík fyrir okkur, að án hennar væri ekki til íslensk þjóð í dag. Það hefur geysilega þýðingu fyrir alla framtíð þjóðkirkjunnar, hvernig til tekst með þetta af- mæli. Hingað til Spánar barst mér eintak af Mbl., þar sem skýrt er frá því, að bjóða eigi Billy Graham til fslands í tilefni afmælisins. Vonandi er þetta snemmbúið 1. apríl-eintak 1984. Ef rétt væri, þá spyr ég stjórn Hins ísl. biblíufélags: Hver gefur ykkur heimild til þess að sví- virða minningu Guðbrands Þor- lákssonar með slíku heimboði. Rússlandsferð Billy er mönnum enn í fersku minni, þar sem hann varð sér til ævarandi skammar. Á fjórða áratugnum var boðið hingað norskum út- skúfunarbullara, prófessor Hall- esby. Honum var jafnvel hleypt inn í kirkjur landsins, þar sem hann svívirti látna menn með útskúfunarbulli sínu. Eina afrek hans í íslandsheimsókninni var Leifur Sveinsson það að gera tvo guðfræðistúd- enta truflaða á geðsmunum. Norðmenn afhjúpuðu svo Hall- esby fyrir skattsvik og er hans nú hvergi getið nema í sakaskrá Noregs. Við, sem starfað höfum að safnaðarmálum á fslandi, höfum vaxandi áhyggjur af þjóðkirkj- unni. Börn eru fermd, síðan sjást þau ekki í kirkju fyrr en þau koma til prestsins um tvítugt með sambýlismann og panta giftingu, oft skírt um leið. Þá vaknar spurningin, hvernig í ósköpunum geta prestar haft börn í spurningum rjómann úr heilum vetri og ekki haft meiri áhrif en það, að þau sjást ekki i kirkjunum í 6—7 ár. Hér er meira en lítið að. Líta ungl- ingarnir á ferminguna sem fjár- plógshátíð, þannig að þegar búið sé að uppskera, þá séu þau laus allra mála í bili? Halldór Kiljan Laxness skóp ógleymanlega persónu í Sölku Völku, þar sem Tobba trunta var. Ef Hið ísl. biblíufélag vill endilega fá einhverja froðufell- andi ofsatrúarmanneskju á sam- komur sínar, þá leynist örugg- lega einhver Tobba trunta ennþá meðai okkar. Hana má panta á öllum árum öðrum en 1984. En að minnast Guðbrandar Þor- lákssonar með því að flytja inn erlent skurðgoð væri meiri óhamingja en íslensk kirkja stæði undir. Costa del Sol, 12. október 1983. Leifur Sreinsson er forstjóri Timb- urverzlunar Yölundar hf og rar formaður sóknarnefndar Dóm- kirkjusafnaóarins 1971—1975. Keflavík: Bjarni Jónsson sýnir í Glóðinni Sýning á myndum Bjarna Jónsson- ar stendur nú yfír í Glóðinni við Hafnargötu í Keflavík. Bjarni Jónsson tók fyrst þátt í samsýningu Félags islenskra myndlistarmanna árið 1952, en sína fyrstu einkasýningu hélt Bjarni árið 1957 í Sýningarsalnum í Reykjavík. Síðan hefur hann tekið þátt í fjölda samsýninga auk nokk- urra einkasýninga. Bjarni hefur myndskreytt fjölda námsbóka og kennsluspjöld fyrir Ríkisútgáfu námsbóka, bæk^ margra útgáfufyrirtækja, auk þess sem hann hefur unnið leikmyndir fyrir áhugamannaleikfélög. Á sýningu Bjarna Jónssonar í Glóðinni eru þjóðlífsmyndir, dýra- myndir, blómamyndir, landslags- myndir o.fl. Sýning Bjarna er opin daglega frá kl. 13—17.30, nema föstudag og sunnudag, en þá er hún opin til kl. 21. Sýningunni lýkur sunnudaginn 23. október. t %

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.