Morgunblaðið - 19.04.1984, Side 26

Morgunblaðið - 19.04.1984, Side 26
74 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 19. APRÍL 1984 — Svo skal sveinninn skyndilega standa á eigin fótum mitt í hríngiðu alls kyns magnaðra ytrí ihrífa — þar sem harðsnúinn og ísmeygilegur iróður úr austri og vestri bylur á vanþroska hans, eins og óveður i ótraustum vegg. Hungursneyð hefir geisað. Saklaus, svört börn hafa tærzt upp, soltið til bana... íslensk blöð eru það smá í sniðum, að þau hafa ekki fjárhagslegt bol- magn til að hafa fastráðna fréttarit- ara að störfum víðs vegar um heim- inn, né heldur að senda fréttamenn sína snöggar ferðir, eða til langdval- ar, þangað sem stóratburðir gerast og fæðingarhríðir heimssögunnar eiga sér stað hverju sinni, svo sem mörg erlend stórblöð gera. — En jafnvel hin litlu, íslenzku blöð væru ekki trú því hlutverki blaðamennsk- unnar að vera nokkur spegill sam- tíðarinnar og skrá helztu drætti sög- unnar jafnóðum og hún skapast, ef þau reyndu ekki af fremsta megni, eftir því sem aðstæður leyfa, að fylgjast með því, sem gerist úti í þeim hinum stóra heimi, og greina lesendum sínum frá því, sem merkast má telja hverju sinni. — I>að gengur ofast sæmilega — með hjálp tækninnar. I Hérna innan við „bása“ okkar blaðamannanna eru tvö lítil her- bergi, þar sem hann Guðmundur Eyþórsson, loftskeytamaður Morgunblaðsins, ræður ríkjum. — Auk öflugs útvarpstækis eru þarna tveir svonefndir fjarritar (þ.e.a.s. móttökutæki), sem flytja okkur fréttir frá erlendum frétta- stofnunum. Þar streyma stöðugt inn frásagnir af því, sem helzt er að gerast í heiminum — fra Tókíó til San Francisco, frá Nasrsarssu- ak til Höfðaborgar o.s.frv. — oft langar og nákvæmar fréttir, sem við verðum að endursegja og oft að stytta mikið, vegna takmarkaðs rúms í blaðinu okkar. — í stað þess að standa augliti til auglitis við atburðina og komast í beina snertingu við þá, þreifa á þeim, ef svo mætti segja, göngum við á vit þeirra — inn í næsta herbergi. Eða, réttara væri víst að segja, að viðburðirnir, hvort heldur stórir eða smáir — þjóðaruppreisn í Ungverjaiandi, eða einungis miðl- ungi merk skálaræða Krúsjeffs í sendiráðsveizlu í Mozkvu — komi þar til móts við okkur, vélrænt og án persónulegra blæbrigða. Ofast gengur maður víst líka að þessu eins og hverju öðru daglegu starfi, án sérstakra hughrifa, e.t.v. dálitið vélrænt — smitast kannski af fjarritunum, þegar óvæntar fréttir fleygjast skyndilega í fang- ið á manni, fréttir af atburðum, sem e.t.v. valda straumhvörfum í heimsmálunum og marka djúp spor í söguna, fréttir af ægilegum ; náttúruhamförum, mikilfengleg- um eða harmsárum mannlegum örlögum o.s.frv. II Ég er staddur við fjarritann. Hann stöðvast skyndilega í miðri setningu í langri og leiðigjarnri frétt af þingfundi í Nýju Delhi — tekur síðan viðbragð og ritar í snarheitum á blaðið: „IJRGENT" (áríðandi). Þá má búast við ein- hverju athyglisverðara en þing- ræðunni hans Nehrús, — þótt hann sé sjálfsagt ágætis ræðu- maður. Og ósjálfrátt leita spurn- ingar fram í hugann, um leið og ritarmar fjarritans skrifa fyrr- nefnt orð á blaðið — Náttúru- hamfarir? — stórslys? — hernað- arátök? — uppreisn? — kannski andlát Krúsjeffs ... eða Church- ills ... eða einhvers annars frægs manns? — En ekki þarf lengi að velta þessu fyrir sér, því að svarið kemur von bráðar. Fjarritinn byrjar að „pikka" fréttina með miklum hraða: — Elisabethville, Congo Republic, February 13. (Reuters) — — — — Strax eftir fyrstu orðin, hugsa ég með sjálf- um mér: — Stórfrétt! Ég les fréttina jafnóðum og hún ritast á blaðið, og hugurinn reikar lauslega til þess, sem á undan hef- ir gengið, aðdragandans að þess- um tíðindum, — og til þess, hver áhrif og eftirköst þau kunni að hafa í bráð og lengd. — Undarlegt annars, kemur mér snöggvast í hug — ég, staddur hér, lengst í norðri, og les þetta aðeins ör- skömmu eftir að það kemur opin- berlega fram þarna langt inni í hinni „svörtu“ Afríku, sunnan miðbaugs. Hið fornkveðna, að seint sé um langan veg að spyrja ný tíðindi, er svo rækilega úrelt orðið, að heita má, að einu gildi, hvar atburður- inn gerist, — fréttin er flogin um allan heim á samri stundu. En hér gefst ekki tími til hug- renninga. Ég er „á vakt“, og frétt- in er ekki sein hingað, alla þessa leið, til þess að verða mér tilefni til hugleiðinga, á þessari stundu. Mitt verk er að vinna úr henni, svo að Morgunblaðið geti flutt hana lesendum sínum að morgni. — Ég ríf blaðið af fjarritanum og geng fram, mæti ritstjóranum á gang- inum og sýni honum blaðið þegj- andi. — „Stórfrétt!" er iíka fyrsta orð hans. Við ráðgumst stuttlega um frágang fréttarinnar og „upp- setningu" — og síðan hraða ég mér að ritvélinni. Ekki er til set- unnar boðið. Þetta er að vonum ekki eina fréttin í dag, og hér þarf allt að ganga með vissum hraða — blaðamaðurinn getur ekki frestað verkinu til morguns. Hann er knú- inn til að vinna hratt og ákveðið, jafnvel þótt hraðinn kunni stöku sinnum að verða til þess, að dökkir blettir komi á hina göfugu tungu feðranna — en oft hefir heyrzt ljótur söngur um spjöll og jafnvel regin-skemmdarverk blaðamanna í musteri tungunnar, eins og þið kannist við. En nóg um það. — Ég sezt við ritvélina — og daginn eft- ir birtist fréttin á forsíðu blaðsins, undir stórletraðri fyrirsögn: Lumumba myrtur Það var tilkynnt opinberlega í dag (13. febr.), að Patrice Lum- umba, fyrsti forsætisráðherra Kongó, sem verið hafði í haldi undanfarna mánuði, hefði verið drepinn í gær af íbúum þorps nokkurs í Suður-Katanga ... III Þarna stendur það skýrum stöf- um: Maður er myrtur — ung kona er orðin ekkja, fjögur börn föður- laus. En þótt ég hafi sjálfur skrif- að um þennan hörmulega viðburð — þetta níðingsverk — og lesi fréttina yfir á ný í blaðinu daginn eftir, er eins og atburðurinn sjálf- ur hafi ekki náð til mín, ef svo mætti segja. Þetta er aðeins frétt um nokkuð, sem gerðist langt í burtu, stórfrétt að vísu, en ekki öllu meira — ennþá. — Fjarlægð- in gerir ekki aðeins fjöllin blá og mennina mikla, hún getur líka smækkað menn og málefni, dregið úr gildi mikiila viðburða, slævt brodd hörmulegra tíðinda fyrir okkur. Fjarlægðin slær gjarna ryki í augu okkar. En næstu daga berast ýmsar framhaldsfréttir — um eftirleik morðsins og viðbrögð manna í austri og vestri, norðri og suðri. 'Öldur tilfinninganna rísa víða hátt gegn böðlum Lumumba. Fólk safnast saman á strætum og torg- um ýmissa stórborga, fer með há- reysti, steytir hnefa og lætur reiði sína gjarna bitna á sendiráðs- byggingum Belga. Það telur Belga bera ábyrgð á því, að Lumumba var fluttur í fangelsi erkióvinar síns, Moise Tsjombes í Katanga — og þar með að nokkru meðseka um morðið. Fólkið kastar grjóti, það brýtur og bramlar, hvað sem fyrir verður, í vanmáttugri — e.t.v. réttlátri — reiði sinni og hatri á Belgum. En myrtur maður verður ekki vakinn til lífsins, þótt haft sé hátt og rúður séu brotnar með grjótkasti ... IV Myndin er tekin að skýrast í huganum — atburðirnir færast nær og leita á. En það tekur tíma að vinna á fjarlægðinni. Fréttirnar halda áfram að streyma inn gegnum fjarritann, með vélrænum, ópersónulegum hætti: — Rússar skella skuldinni á Dag Hammarskjöld, heimta hann rekinn úr embætti framkvæmda- stj. Sameinuðu þjóðanna — há- reysti og ryskingar á áheyrenda- pöllum Öryggisráðs SÞ. — Og það berast myndir af Lumumba í fjötrum, með þjáningarsvip á and- litinu — og mynd af ungu konunni hans, Pauline, þar sem hún situr flötum beinum með nakinn, svart- an barm (sorgartákn Kongó-búa) og drúpir höfði í orðvana ómæl- isharmi. — Ég horfi lengi á þessa mynd — get ekki haft af henni augun. Hún er fögur, í ógn hins hyldjúpa harms — eins og mál- verk mikils listamanns. Og ósjálfrátt skýtur nafni 'snillings- ins Gauguins upp í hugann. Hefði hann ekki orðið stoltur af slíku mótívi? — „Sorg í svörtu hjarta“ hefði málverkið getað heitið, hugsa ég. Én þótt þessi mynd sé svo „mal- erísk", ef horft er á hana frá því sjónarhorni hugans, er hún þó fyrst og fremst bláköld, nakin

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.