Morgunblaðið - 20.05.1984, Blaðsíða 12

60
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. MAl 1984
Ég vil fá
að deyja,
læknir
Vestur-þýski læknirinn Julius
Hackethal er ekki alveg
ókunnugur viðkvæmum deilumál-
um enda hefur hann skrifaö nokkr-
ar bækur um mistök koliega sinna
i læknastétt og tilraunir þeirra til
aö þagga þau niður. Nú ber hins
vegar svo viö, aö þaö er Julius
sjálfur, sem fer með aðalhlutverkiö
í stormasömum átökum og deilum
um skyldur læknisins viö sjúkling
sinn, hvaö læknirinn eigi aö gera
þegar skjólstæöingur hans er
haldinn ólæknandi sjúkdómi, sem
dregur hann til dauöa hægt og bít-
andi og á kvalafullan hátt.
Deilurnar eru jafn ákafar og
raun ber vitni vegna þeirra at-
buröa, sem oröið hafa í Þýska-
landi, hinna stórkostlegu „líknar-
morða“ nasista, sem myrtu á
valdatíma sínum a.m.k. 70.000
geösjúklinga og annaö andlega
vanheilt fólk.
Máliö nú snýst um konu, sem
aðeins er kölluð „Hermy E“, og dr.
Hackethal var ekki i neinum vafa
um hvernig hann átti aö bregöast
við. Skömmu fyrir síöustu páska
baö hún um aö fá aö deyja á skjót-
an og virðulegan hátt og dr.
Hackethal útvegaöi henni fjögur
grömm af blásýru. Fyrir þetta hefur
hann veriö úthrópaöur í hverju ein-
asta læknafélagi í Vestur-Þýska-
landi og sakaður um aö hafa
þverbrotið allar siðareglur stéttar-
innar. Einn læknir hefur auk þess
höföaö mál á hendur honum.
Um viöbrögö almennings er erf-
itt aö dæma en dr. Hackethal seg-
ir, að siðan málið varö opinbert,
hafi siminn „aldrei þagnað“ og aö-
eins einn maöur mótmælt verkinu.
Dr. Julius Hackethal hefur sagt
söguna eins og hún gekk fyrir sig í
viötali viö tímaritið Der Spiegel og
var af því tilefni mynd af honum á
kápusiöu ritsins. Segir hann, aö
Hermy E hafi vel vitaö, aö hún var
dauövona enda búin aö gangast
undir 13 aögeröir og geislameö-
ferö vegna krabbameins í andtiti.
Þegar hún kom á læknastofuna til
dr. Hackethals, sem er á strönd
vatnsins Chiemsee um 60 km fyrir
sunnan Múnchen, vó hún rétt
rúmlega 40 kíló og var oröin ófær
um aö neyta fastrar fæöu. Hún
kvaldist hræöilega og gat í mesta
lagi lifaö í níu mánuöi enn.
„Hjálpaðu mér," sagöi hún. „Eg
get ekki haldiö þetta lengur út.“
í viðtalinu viö Der Spiegel segir
dr. Hackethal, aö ef ööru vísi heföi
staöiö á héföi hann aukiö smám
saman morfínskammtinn til aö lina
kvalirnar þar til sá síöasti heföi
veriö oröinn banvænn. Væri það
líka nauösynlegt, þvi aö þol sjúkl-
ingsins ykist fljótt, og algengt, aö
þýskir læknar heföu þennan hátt-
inn á. Hermy E vildi hins vegar
deyja strax og of stór morfín-
skammtur heföi ekki veriö neitt
annað en morð.
Á ráöstefnu, sem haldin var um
rétt dauðvona manna til aö stytta
sér aldur, ræddi dr. Hackethal viö
lagaprófessor, sem sagöi honum,
aö þótt þaö væri andstætt lögum
aö drepa einhvern aö hans eigin
ósk, þá væri þaö ekki bannað aö
hjálpa til viö þaö. Þegar lögfræð-
ingur dr. Hackethals haföi staöfest
skoðun prófessorsins lét hann frú
Hermy fá blásýrutöflurnar og
vatnsglas og fór síðan út úr her-
berginu. Ættingi Hermy E leysti
töflurnar upp i vatninu og gaf
henni síöan. Eftir örfáar mínútur
var hún dáin.
Dr. Hackethal fyllti sjálfur út
dánarvottorðiö: Frú Hermy E lést
af óeðlilegum ástæöum. Bana-
meiniö var blásýrueitrun.
í viötalinu viö Der Spiegel segist
dr. Hackethal ekki hafa fyllt dán-
arvottoröiö út á þennan hátt til aö
vekja á sér athygli. „Ég vissi ekki,
aö lögreglan myndi gera þetta
opinbert. Ég hélt þeir væru bundn-
ir þagnareiöi," sagöi hann en tók
þó fram, aö hann heföi gert ráö
fyrir lögreglurannsókn.
Fylkissaksóknarinn biöur enn
niöurstööu þeirrar rannsóknar og
vill ekkert um máliö segja fyrr en
hún liggur fyrir. Dr. Hackethal iör-
ast hins vegar einskis. „Ég vil,“
segir hann í Der Spiegel, „aö siöa-
reglum lækna veröi breytt þannig,
aö þegar sérstaklega stendur á sé
þaö skylda læknis aö hjálpa sjúkl-
ingi aö deyja, alveg á sama hátt og
honum ber nú skylda til aö bjarga
lífi manna."
TONY CATTERALL
Úr Gúlaginu í
geimfarasögu
Sovézkum andófsmönnum er
skemmt um þessar mundir
vegna þess að þeir eru sannfærðir
um aö Arthur C. Clarke, hinn kunni
bandartski höfundur, sem fæst
einkanlega viö samningu vísinda-
skáldsagna, hafi leikiö á ritskoöara
ríkisins þar eystra.
Einn andófsmanna hefur komizt
svo aö oröi, að Clarke hafi laumaö
litlum en knáum trójuhesti inn í
bók sína 2010; Odysseifur tvö,
sem er framhald skáldsögu hans
2001: Odysseifur í geimnum, en á
henni byggöi Stanley Kubric sam-
nefnda kvikmynd.
Rússar eru öörum þjóöum
áfjáöari í vísindaskáldsögur. Mun
þaö hafa veriö haft í huga, er vin-
sælt sovézkt vísindarit ákvaö aö
birta sögu Clarkes sem fram-
haldssögu. Þar meö snýr tímaritiö,
Tekhnika Molodozhi, viö þeirri
mynd, sem yfirleitt er brugöiö upp
af Bandaríkjamönnum í sovézkum
fjölmiölum. í sögunni eru ekki
lengur erkifjendur Rússa, eins og í
fréttum jafnt sem skáldskap, held-
ur hafa þjóöirnar tvær tekiö hönd-
um saman viö geimrannsóknir.
Sagan segir frá sameiginlegum
leiöangri þeirra um tungl Júpíters
til aö grafast fyrir um leyndar-
dómsfullt flykki, sem sást í kvik-
myndinni 2001.
En þótt hér kveöi viö nýjan tón,
er þaö samt ekki hann, sem sov-
ézkir lesendur henda gaman af og
telja aö sloppiö hafiö í gegnum rit-
skoöunina. Slíkt gerist varla óvart.
Þaö eru nöfnin á sovézku geimför-
unum, sem hafa vakiö athygli og
hlátur og þá spurningu, hvort rit-
skoðararnir séu orönir næsta
SPILAÐ A KERFIÐ
Góðfúslega
sendið mér
milljón
Ekki nokkrum manni í hinu
viðamikla skrifstofubákni
Efnahagsbandalagsins, sem
bara fæst við niðurgreiðslur,
datt í hug að gera athugasemd
þegar skólastjóri í smáskóla í
Boulogne í Frakklandi sótti um
meira en 700.000 pund, um
30.000.000 ísl. kr., í mjólkur-
peninga fyrir tveggja ára tíma-
bil — meira en greitt var fyrir
alla skóla í París á sama tíma.
Skólastjórinn, sem heitir
Daniel Telliez og er 32 ára
gamall, hefur viðurkennt fyrir
rétti að hafa „fundiö upp“
40.000 börn til að réttlæta fjár-
kröfurnar og það er óvíst, að
upp um hann hefði komist ef
skattaeftirlitsmaður nokkur
hefði ekki farið að furða sig á
hvernig kennari með sem svar-
ar 17.000 ísl. kr. í laun fór að
því komast yfir villu, tvær
íbúðablokkir og 15 bíla.
Telliez á yfir höfði sér þriggja
ára fangelsi en dómarinn hefur
hingað til varið meiri tíma í að
yfirheyra aðra en svikahrapp-
inn sjálfan, nefnilega ríkis-
starfsmennina, sem borguðu
Telliez alla peningana, á níundu
milljón franka, án þess að
blikka auga. Allir hafa þeir líka
sömu söguna að segja, það var
alltaf einhver annar, sem bar
ábyrgðina.
Landbúnaðarsjóðurinn, sem
var stofnaður árið 1977, greiðir
25 pence, rúmar tíu ísl., með
hverjum lítra, sem hægt er að
fá skólakrakka til að drekka,
og er það meiningin, að þannig
megi grynnka nokkuð á mjólk-
urhafinu. Telliez kom á laggirn-
ar eins konar góðgerðastofn-
un, sem hann kallaði „Vacanc-
es Loisirs, Plein Air“, var sjálfur
formaður og gjaldkeri og
krafðist mjólkurniðurgreiðslna
út á börnin, sem hann þóttist
vera með í sumarleyfi.
Til að láta líta út fyrir, að
stofnunin væri ekta, hengdi
Telliez upp veggspjöld víða um
Boulogne með mynd af sjálfum
sér og auglýsingu um starf-
semina. I september árið 1981
sótti hann um 36.000 kr. í
niðurgreiðslu fyrir 50 börn í
sumarleyfisbúðum og þegar
enginn hafði fyrir því að athuga
hvort búðirnar eða börnin
væru til jók hann barnafjöldann
heldur betur og fór nú fram á
nokkuð á sjöundu milljón kr.
Þegar kom fram á árið 1982
var Telliez að nafninu til með
15. 000 börn á sínum snærum,
í sumarleyfisbúðum, leikskól-
um eöa í vikulegum hjólreiða-
túrum.
Telliez sagði við dómarann,
að það hefði ekki verið neitt
sérlega sniöugt við svikin, hann
hefði bara fyllt rétta pappíra
samviskusamlega út og látið
fylgja með falsaðar nótur fyrir
mjólkina, sem hann þóttist
hafa keypt. „Sjóðurinn sendi
mér umsóknareyðublöðin og
ég fyllti þau út af mestu vand-
virkni.“
glámskyggnir. Sannleikurinn er
nefnilega sá aö geimfarar í sögu
Clarkes eiga sér allir nafna i hópi
sovézkra andófsmanna. Sex þeirra
afplána um þessar mundir dóma í
vinnubúöum Gúlagsins eöa eru í
útlegö vegna baráttu fyrir mann-
réttindum í Sovétríkjunum, og
samkvæmt ströngum fyrirmælum
ritskoöunarinnar er þessa fólks
sárasjaldan getiö í sovézkum fjöl-
miölum og þá aöeins í ófrægingar-
skyni.
„Þetta er vissulega stórskrýtin
tilviljun," sagöi sovézkur gyöingur,
sem hefur tekið virkan þátt í
mannréttindabaráttunni. Aö sögn
hans er tímaritinu dreift í 1,7 millj-
ón eintökum og sagði hann aö
þessi uppgötvun hlyti aö koma illa
við starfslið þess, enda þótt í Ijós
kynni aö korha að tilviljun ein réöi
nafnavalinu.
I sögu Clarkes fara tveir Banda-
ríkjamenn ásamt indverskum
tölvuvísindamanni og sjö rússn-
eskum geimvísindamönnum út í
geiminn. Rússarnir heita; Brail-
ovsky, Kovalev, Marchenko, Orlov,
Rudenko, Ternovsky og Yakunin.
Þeir eru nafnar sovézku andófs-
mannanna Viktor Brailovsky, Ivan
Kovalev, Anatoly Marchenko, Uri
Orlov, Leonid Ternovsky, Mylola
Rudenko og Gleb Yakunin. Allir
hafa þeir vakiö mikla athygli á
Vesturlöndum og verið glöggt
dæmi þess hvernig mannréttindi
eru fyrir borö borin í Sovétrikjun-
um. Vísindamenn og aðrir þeir
sem áhuga hafa á hafa fylgzt meö
störfum þeirra, en kunnastir
sjömenninganna munu vera þeir
Orlov og Brailovsky.
Ekki er algerlega loku fyrir þaö
skotiö aö þessar nafngiftir séu til
komnar fyrir einbera tilviljun. Sov-
ézkir andófsmenn í Moskvu eru þó
efins um það. Sum þessara sjö
nafna eru næsta óalgeng, t.d.
Brailovsky og Yakunin. Hér gæti
þaö því átt viö, sem Clarke lætur
eina af söguhetjum sínum segja
viö ákveöiö tækifæri: „Einu sinni er
óviljaverk og tvívegis tilviljun, en
þegar þaö sama gerist í þrígang þá
er þaö samsæri."
ROBERT GILLETTE