Morgunblaðið - 08.06.1984, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 8. JÚNÍ 1984
Hitaveita Akraness og Borgarfjarðar:
95,6 milljóna kr.
tap á sfðasta ári
Vextir tæplega sjöfaldar árstekjur fyrirtækisins
Á mvndinni eru, talið frá vinstri: Stefán Halldórsson, markaðsfulltrúi Arnarflugs, Örn Helgason, forstöðumaður
innanlandsflugs, Magnús Oddsson, markaðsstjóri, og Sveinn Haraldsson, flugmaður, fyrir framan hina nýju vél
Arnarflugs. Vélina er enn ekki búið að mála í ritum félagsins. Ljósm. Mbi.: Friðþjófur.
Ný vél í flota Arnarflugs
NÝ FLUGVÉL bættist í flugflota
innanlandsdeildar Arnarflugs fyrir
skömmu. Vélin, sem er af gerðinni
('essna 402 C Businessliner, er með
níu farþegasæti og stórar dyr til að
auðvelda vöruflutninga.
Flugvélin, sem er af árgerð 1981,
var fengin í skiptum fyrir Piper
Cheyenne II skrúfuþotu, sem Arn-
arflug hafði átt í tæp fjögur ár.
Kaupverð nýju vélarinnar var
tæpar sex milljónir króna, en sölu-
verð hinnar rúmar sjö milljónir
króna.
Að sögn Magnúsar Oddssonar,
markaðsstjóra Arnarflugs, er nýja
vélin mun hagkvæmari í rekstri og
viðhaldi, en eldri vélin. Kvað
Magnús ástæðu til að ætla, að
Arnarflug nái umtalsverðum
hagnaði í ár og nefndi því til stað-
festingar að fyrstu fimm mánuði
ársins voru farþegar í áætlunar-
flugi 30% fleiri en á sama tímabili
í fyrra og aukning í vöruflutning-
um væri 164%, á þessu sama tíma-
bili.
Stefán Pétursson hjá Landsbankanum um afurðalánin:
„Það er heimilt sam-
kvæmt veðlögunum“
Borgarnesi, 7. júní.
95.6 MILUÓNA kr. tap varð á rekstri
Hitaveitu Akraness og Borgarfjarðar á
síðastliðnu ári. Hitaveitan skuldaði
851.6 milljónir kr. um áramótin og var
eigið fé fyrirtækisins þá neikvætt um
260 milljónir, þrátt fyrir að eignir hafi
verið færðar upp miðað við bygginga-
vísitölu og til tekna hafi verið færð
reiknuð verðbreytingafærsla að upp-
hæð 283,4 milljónir kr.
Þessar upplýsingar koma fram í
reikningum HAB sem lagðir hafa
Eyrarfosssmyglið:
Allir lausir úr
gæsluvarðhaldi
ALLIR mennirnir fimm sem stóðu
að fíkniefnasmyglinu mikla með
Eyrarfossi eru nú lausir úr gæslu-
varðhaldi. Sá sem dæmdur var í
styttst gæsluvarðhald var látinn
laus á mánudaginn var, en hinir
fjórir voru allir látnir lausir í
fyrrakvöld. Mennirnir voru úr-
skurðaðir í gæsluvarðhald, mið-
vikudaginn 30. mai síðastliðinn,
tveir þeirra í 30 daga, tveir í 21 dag
og einn í 15 daga. Yfirheyrslum er
að fullu lokið og málið talið upplýst,
þannig að ekki er lengur þörf á því
að hafa mennina í gæsluvarðhaldi-
„FYRIR ÞAÐ fyrsta, þá veit ég ekki
hversu mikið launaskrið á sér stað í
Hampiðjunni," sagði Magnús Gunn-
arsson framkvæmdastjóri Vinnuveit-
endasambands íslands í samtali við
Morgunblaðið í gær, er hann var
spurður álits á því sem Gunnar Svav-
arsson forstjóri Hampiðjunnar grein-
ir frá í frétt í Morgunblaðinu í gær,
að talsvert launaskrið eigi sér stað
innan fyrirtækisins í kjölfar samn-
inga þeirra sem gerðir voru í febrúar
sl. og að það sé einkum tilkomið til
þess að breikka launaskalann á nýj-
an leik, en hann hafi dregist verulega
saman við gerð síðustu kjarasamn-
inga, vegna ákvæðisins um lág-
markslaun.
„Ég held að þetta sýni kannski
fyrst og fremst þann vanda sem við
er að etja, á hverjum tíma, þegar
reynt er að semja þannig að samn-
ingarnir komi láglaunahópunum
sérstaklega til góða,“ sagði Magn-
ús, „og við höfum margoft ítrekað
það hérna hjá Vinnuveitendasam-
bandinu, að það er ekki stemmning
fyrir því, nema í orði, að þjappa
launaskalanum of mikið saman.
Það er óhjákvæmilega það sem ger-
ist, þegar sérstaklega er samið um
meiri hækkanir fyrir þá sem
lægstu launin hafa.“
Magnús var spurður hvort hann
teldi að launaskrið það sem á sér
stað innan Hampiðjunnar, fyrir
utan alla kjarasamninga, endur-
speglaði ef til vill það sem væri að
gerast í atvinnulífinu almennt:
„Mér er miklu meira áhyggjuefni
atvinnuástand á næstu mánuðum,
heldur en útlit fyrir miklu launa-
skriði. Staðreyndin er sú, ef menn
horfa á þá stöðu sem ríkir nú í dag,
að það hefur skapast tímabundin
spenna, vegna þessarar erlendu
lántöku sem hefur haldið opinber-
verið fyrir Hreppsnefnd Borgar-
neshrepps og Bæjarstjórn Akra-
ness. Tekjur hitaveitunnar af vatns-
sölu voru 59,9 milljónir. Rekstrar-
gjöld voru 41 milljón en fjármuna-
gjöld voru 114,4 milljónir. Vaxta-
gjöld, verðbætur og gengistap var
403,4 milljónir kr., eða tæplega sjö-
faldar árstekjur fyrirtækisins, en
frá þeim eru í reikningum dregnar
vaxtatekjur að upphæð kr. 5,6 millj.
kr., og reiknaðar tekjur vegna verð-
lagsbreytinga að upphæð kr. 283,4
milljónir. Eignir HAB eru metnar á
590,8 millj. í reikningunum, þar af
eru veitukerfi 562,9 milljónir kr.
Eignir höfðu þá verið hækkaðar upp
skv. verðbreytingastuðli sem reikn-
aður er eftir byggingavísitölu.
Skuldir voru um áramót 851,6 millj-
ónir en þar af voru erlendar skuldir
819 milljónir. Eigið fé var neikvætt
um 194,9 milljónir kr. auk gengis-
jöfnunarreiknings, sem færður er í
reikningunum, að upphæð kr. 65,9
milljónir, eða samtals rúmar 260
milljónir kr.
Stærsti hluti tekna HAB fyrir
vatnssölu kom frá nolendum á
Akranesi, eða 38,7 milljónir kr., 17,8
milljónir komu frá notendum í
Borgarnesi og 2,9 milljónir frá not-
endum í sveitum. HAB selur mín-
útulítrann núna á 1.130 krónur, en
gjaldskráin hækkaði um 9,7% um
mánaðamótin. Á síðasta ári hækk-
aði gjaldskráin um 119%.
um framkvæmdum gangandi. Um
leið hefur þessi spenna skapað eft-
irspurn eftir starfsfólki, tímabund-
ið. Hins vegar er ástandið þannig í
fiskveiðunum t.d. hér á höfuðborg-
arsvæðinu, að atvinnunni er haldið
gangandi með karfavinnslu, sem
öllum er mjög vel kunnugt um að
ber sig ekki nægilega vel. Ég tel
það því fyrirsjáanlegt að sjávar-
útvegsfyrirtækin eiga eftir að
lenda í miklum erfiðleikum. Reynd-
ar þarf ekki að fara mörgum orðum
um sjávarútveginn og fiskvinnsl-
una og þá stöðu sem þar er. Bæði
aflamagnið og aflasamsetningin er
svo slæm að fyrirtækin koma ekki
til með að geta klárað sig. Það hef-
ur safnast upp einn vandinn í við-
bót, bæði í útgerð og fiskvinnslu,
sem kemur til með að stöðva allan
þennan rekstur, ef ekki rætist úr.
„FORYSTA ASÍ hefur ekki verið í
neinum beinum samningum við
Hampiðjuna, — þetta er því einhliða
yfirlýsing þeirra," sagði Björn Þór-
hallsson, varaforseti ASÍ í samtali við
blm. Morgunblaðsins í gær, er hann
var spurður hver skoðun forystu ASÍ
væri á því sem kemur fram í frétt
Morgunblaðsins í gær, um launaskrið
innan Hampiðjunnar.
„Vitaskuld erum við því fegnir,"
sagði Björn, „ef fólkinu er borgað
betra kaup heldur en þessir
skammarlegu samningar sem við
náðum við vinnuveitendur gera ráð
fyrir, en okkur .kom það. áreiðan-
„VIÐ byggjum álit okkar á veðlög-
um, fyrst og fremst fjórðu málsgrein
fjórðu greinar laganna," sagði Stefán
Pétursson lögfræðingur hjá Lands-
banka íslands í samtali við blm. í
gær er hann var spurður á hverju
Mér finnst í umræðunni í þessu
þjóðfélagi að við séum mikið til bú-
in að gleyma því hvaðan kjarni
þeirra lífskjara sem við búum við
kemur. Við erum í raun og veru
eins og skip sem er að reyna að
keyra á úrbræddri vél.“
Magnús sagðist telja að það
tímabundna ástand sem upp væri
komið í dag skapaði falska örygg-
iskennd, bæði hjá fólki og stjórn-
málamönnum um að ástandið væri
bara nokkuð gott. Ég óttast það,“
sagði Magnús, „að framundan séu
feikilega erfiðir tímar, og að það
sem við lifum við í augnablikinu sé
kannski aðeins lognið á undan
storminum. Þess vegna er það mér
miklu meira áhyggjuefni að at-
vinnuástandið á næstu mánuðum
haldist þokkalegt, heldur en að það
verði mikið launaskrið."
lega öllum á óvart að það skyldi
vera Hampiðjan af öllum fyrir-
tækjum, sem þetta gerir."
Björn sagði að ekki færi hjá því
að þeim hjá ASÍ dytti í hug sú
spurning, hvers vegna vinnuveit-
endur, stjórnendur Hampiðjunnar,
væru að hæla sér af því í blöðum að
gera betur en samningar segja til
um — þeir sem hefðu verið taldir
hvað lakastir í því að borga fólki
sínu kaup. „Af hverju er Vinnuveit-
endasambandið svona gjörsamlega
slitið úr sambandi við sína með-
limi, að þetta geti gerst án vitund-
ar þess,“ _spurði_ Björn^ ^„og það er
lögfræðingar Landsbankans byggðu
það álit sitt, sem fram kemur í yfír-
lýsingu bankastjóra Landsbankans
hér í blaðinu í gær, að þeim sem hafa
afurðir til sölu sé heimilt að veðsetja
þær.
Veðlögin eru frá árinu 1887 en
grein sú sem Stefán vitnar til er
frá árinu 1960 og hljóðar hún svo:
„Svo er og útgerðarmanni, fram-
leiðanda sjávarafurða og landbún-
aðarafurða og öðrum, sem vörur
þessar hefur til sölumeðferðar,
heimilt að setja banka eða spari-
sjóði að sjálfsvörsluveði afla og til-
greindar tegundir afurða og
rekstrarvöru sjávarútvegs og land-
búnaðar, sem veðsali á eða kann að
eignast á tilteknu tímabili, allt að
einu ári í senn, til tryggingar lán-
um þeim, er hann tekur út á hin
veðsettu verðmæti.” Stefán sagði
að þungamiðja málsins væri sú að
sá sem veðsetur vöruna verði að
hafa hana undir höndum, í um-
ræddu tilviki umboðssalarnir.
Almennt um veitingu afurða-
Iána sagði Stefán: „Afurðalán
gilda fyrst og fremst um sjávar-
útveg og landbúnað en einnig um
iðnað, en í minna mæli. í sjávar-
útvegi eru lánin tvískipt. Annars-
vegar rekstrarlán til útgerða með
veðsetningu í væntanlegum afla en
þau lán geta útgerðarmenn einir
tekið. Hinsvegar eru veitt afurða-
lán út á fiskinn á hinum ýmsu
framleiðslustigum. í landbúnaðin-
um er þessi aðskilnaður ekki til
hjá okkur. Þar eru eingöngu veitt
lán vegna framleiðslu landbúnað-
arvara. Gerður er afurðalána-
samningur við lántakandann þar
sem lántakandi lýsir því yfir að
eitthvað mjög mikið að, þegar jafn-
vel Hampiðjan segist vilja borga
hærri laun en Vinnuveitendasam-
bandið er tilbúið að semja um.“
Aðspurður um hvort ASf gæti
notfært sér þessa vitneskju sína í
komandi kjarabaráttu, svaraði
Björn: „Það veit ég ekkert um og
um það vil ég ekkert fullyrða á
þessu stigi, en vissulega er þetta
athugunarefni í þeirri stöðu sem
nú er — bæði fyrir Vinnuveitenda-
sambandið og fyrir ríkisstjórnina,
sem öllu öðru virðist vilja sinna en
hann veðsetji bankanum tilteknar
tegundir afurða, sem hann á eða
eignast kann á framleiðsluárinu,
með 1. veðrétti og sjálfsvörsluveði.
Út á þessa veðsetningu lánum við
til landbúnaðarins og hefur það
verið föst venja að veita sláturleyf-
ishöfum og öðrum þeim sem ann-
ast vinnslu landbúnaðarafurða
lánin. Það fer síðan eftir atvikum
hvort bankinn hefur tekið frekari
tryggingar, í fasteignum eða öðru,
en það er ekki gert nema sérstök
ástæða þyki til.
Rétt er að taka fram að það
reynir á báða þætti lagagreinar-
innar því sumir sláturleyfishafar
eignast kjötið við slátrun en aðrir
taka það í umboðssölu. Þegar þeir
eignast kjötið er þetta óumdeilt en
í hinu tilvikinu hefur verið deilt
um hvort orðalag lagagreinarinnar
geti stangast á. Það er sannfæring
okkar að þetta ákvæði sé sett í lög-
in til að gera veðsetningu vörunn-
ar mögulega þó að hún sé farin frá
framleiðanda. Mig langar til. að
bæta því við, af því að undanförnu
hefur mikið verið talað um rekstr-
arlán til bænda, að hjá okkur eru
engin lán skráð þannig, heldur er
þetta lánað í einni heild út á þá
samninga sem.ég greindi frá áðan.
Hinsvegar er í veðlögunum ákvæði
þar sem bændum er heimilað að
veðsetja ákveðna flokka búfjár
síns til tryggingar rekstrarlánum.
Ég tel að sú grein hafi verið sett
inn í lögin til að gera bændum
kleift að taka rekstrarlánin beint
til sín en sú heimild hefur aldrei
verið notuð svo ég viti,“ sagði Stef-
án Pétursson lögfræðingur hjá
Landsbanka íslands.
ugt versna. Allt annað má ganga
sinn sjálfvirka hækkunarveg, svo
sem landbúnaðarvöruverð, verslun-
in og þjónustan. Ef ríkisstjórninni
væri alvara í því að byrja á öðrum
þætti viðfangsefna sinna, eins og
formaður Sjálfstæðisflokksins lýsti
yfir að nauðsynlegt væri að byrja
á, þarf vitanlega frið til þess, en sá
friður fæst ekki ef kaupmátturinn
er látinn rýrna áfram, án þess að
nokkuð sé að gert. Ríkisstjórnin
hefur úrslitaaðstöðu til þess að
hafa áhrif á þetta ástand, og vilji
hún fá frið, þá getur hún ef til vill
kjörum launafólks, þau mega stöð- skapað sér hann.“
- HBj.
Magnús Gunnarsson, framkvæmdastjóri VSÍ, um launaskrið í þjóðfélaginu:
„Meiri áhyggjur af
atvinnuástandinu“
Björn Þórhallsson, varaforseti ASÍ, um launaskrið innan Hampiðjunnar:
„Stjórnin hefur úrslitaaðstöðuu