Morgunblaðið - 19.06.1985, Blaðsíða 47

47
MORGUNBLAÐIÐ, MIDVIKUDAGUR 19. JÚNÍ 1985
Það er gaman að rifja upp, þeg-
ar þau hjónin komu í heimsókn í
Roðgúl á hörðustu stríðstímum
undirskráðs fyrir 12—13 árum —
stundum jafnvel eldsnemma að
morgni. Þau geystust í hlaðið í
ameríska station-drekanum, sem
Jónas átti þá (átta gata). Og
fyrsta verk kapteins Jónasar var
að biðja um vatn í fötu til að þvo
farkostinn.
„Hefurðu aldrei spúlað dekk,
Steingrímur?“ sagði hann, og nú
sýndi hann vinnubrögð eins og á
dekki úti á sjó. Og það var rösk-
lega að gengið — heldur betur.
Þau hjónin komu stundum þeg-
ar humarvertíðin stóð sem hæst
— og hafgolan lék um ströndina
og sólin var hvít og sterk og beina
línan til Suðurskautsins — ekkert
land á milli eins og vitað er — var
eins og langur ósýnilegur töfra-
sproti að uppsprettu eilífðarinnar.
Og það var svo sannarlega ham-
ingja í loftinu. Jónas var þá ein-
mitt rétt byrjaður að takast á við
myndlistargyðjuna, og það hafði
fallið í hlut greinarhöfundar að
skrifa um fyrstu sýningu hans,
sem lofaði góðu vegna lífsorku og
á vissan hátt góðs smekks. Gár-
ungarnir sögðu stundum, að hel-
vítin hann Steingrimur og hann
Jónas skiptust á að hæla hvor öðr-
um. Það var hent gaman að slíkri
stríðni á báða bóga.
Enn er i fersku minni, þegar
Jónas var að velta þvi fyrir sér,
hvort hann ætti að ráðast til at-
lögu á myndlistarsviðinu og gera
„málverkið" að atvinnugrein.
Hann var þá heimsóttur á vinnu-
stofu, sem hann hafði á Laufás-
veginum. Það var svo margt, sem
var að brjótast i Jónasi á þeim
tíma. Hann vann þá að verzlun-
arstörfum i Bankastræti — seldi
ruggustóla, sem voru smíðaðir i
Stykkishólmi — og þá var hann
byrjaður að mála af alefli — og
nær eingöngu í acryl-litum. Hann
hafði mörgum árum áður setið á
skólabekk í gamla Handíða- og
myndlistarskólanum og notið
kennslu Þorvaldar Skúlasonar og
fleiri listamanna — svo að mynd-
listarnáttúran blundaði ávallt í
honum. En sjórinn var alltaf hans
aflstöð og þangað sótti hann and-
legu reynsluna i verk sín, hvort
sem það var í ritmennskuna elleg-
ar í pentskúfinn.
Hann gat skrifað skemmtilega
— og það var sjaldan dautt hans
skrifaða orð. Hann var eins og
ýmsir aðrir kraftmenn umdeildur
og jafnvel öfundaður — en hann
lét það vonandi ekki á sig fá nema
til að læra af því og draga já-
kvæða ályktun af þvi.
Það er ekki langt síðan hann
kom að reyklausa borðinu næst
við skenkinn á Hótel Borg og
heilsaði upp á greinarhöfund með
sjómannshandtaki sínu. Þá mælt-
ist svo til, að hann yrði heimsóttur
fljótt á Bakkanum, staðnum, sem
honum virtist þykja vænt um og
þar sem hann skrifaði og málaði
af sama krafti og hann væri að
vinna að aðgerð á bát. Nú síðast
var hann orðinn kapteinn (hann
var menntaður sjóliðsforingi frá
júess og auk þess með skipstjórn-
arréttindi á varðskipum) — og
þegar hann minntist á nýju stöð-
una sína, brá hann á glens eins og
hans var háttur. Hann kryddaði
tal sitt og skrif sin með húmor,
sem honum brást aldrei. Ekki
hefði á þeirri stundu (þar á Borg-
inni) verið hægt að ímynda sér, að
þetta yrði síðasta samverustund-
in. Og þó var það ekki allra síðasta
samverustundin. Tveim dögum áð-
ur en hann gaf upp öndina var
eins og örlög réðu því ellegar því
væri stjórnað, að hans var vitjað á
banabeðinn.
Það var setið við rúm hans með
vinstri lófann því sem næst snert-
andi við hægri handlegg þess deyj-
andi. Þá gagntók mann sú skynj-
an, að það væri ekki verið að gef-
ast upp og að sá, sem nú er látinn,
kærði sig ekki um að skipta um
vistarverur á þessu stigi. Það var
eins og lífsorka hans, þessi dæmi-
gerði kraftur hans í lifanda lifi,
gæti ekki yfirgefið þennan heim
eða þessa jörð. Jónas átti mikið
eftir. Hann átti svo margt ósagt.
Og það er erfitt að sætta sig við
það, að hitta hann ekki oftar til að
segja ýmislegt, sem maður átti
vantalað við hann og lá manni á
hjarta. Jónas var maður lífsins og
því gott að bera saman bækur sín-
ar við mann eins og hann.
Guð gefi Jónínu og börnum
þeirra og ættingjum og vinum
styrk og trú.
Að Hsðardragi, Rvík,
Steingrímur St Th. Sigurðs-
son
Kveðja frá Borgarmálaráði Fram-
sóknarflokksins.
Við kölluðum hann stundum
þúsundþjalasmiðinn. Hann var
líka ýmist titlaður stýrimaður,
málari eða rithöfundur. Sumir töl-
uðu um framsóknarmanninn Jón-
as Guðmundsson.
Allar þessar nafngiftir segja
sitt. Vissulega var hann óvenju-
legur um margt. Afköst við rit-
störf og málaralist voru með ólík-
indum. Þó virtist hann ávallt eiga
aflögu stund til annarra verka.
Hann átti fjöld vina og kunn-
ingja enda mannblendinn og hafði
gaman af að blanda geði við fólk.
Hann var ekki aðeins ræðinn held-
ur litríkur í máli og orðheppinn í
besta lagi.
Jónas Guðmundsson átti sæti í
hafnarstjórn Reykjavíkur síðast-
liðin sjö ár. Þar var vissulega rétt-
ur maður á réttum stað. Þar naut
sín vel reynsla hans frá sjómanns-
árunum. Á sjómennsku og sigling-
um hafði hann brennandi áhuga
og var fjölfróður um allt sem að
þvi laut. Það var því engin tilvilj-
un að uppáhaldsmyndefni hans
var skip, bryggjur og haf.
I borgarmálaráðinu var hann
allan þann tíma er hann var í
hafnarstjórn. Hann stansaði jafn-
an stutt á fundum okkar enda í
mörgu að snúast. Hann leit þó
jafnan inn, sagði skoðun sína á
þeim málefnum sem um var rætt,
og kryddaði ræðuna með gam-
anmáli sem lá honum svo létt á
tungu. Svo var hann þotinn og
stóllinn var auður eftir. Það
gladdi okkur þó jafnan er hurðin
féll að stöfum að við gátum átt
von á honum síðar.
Nú hafa umskipti orðið. Stóllinn
er auður og hurð hefur fallið að
stöfum. Um þær dyr er aðeins
gengið til einnar áttar og enginn
sem um þær fer kemur aftur.
Jónas Guðmundsson hefur kvatt
fyrir fullt og allt.
Við söknum hans öll og vottum
Jónínu og börnunum okkar dýpstu
samúð.
Jónas Guðmundsson er fallinn
frá. Hann var einn þessara ágætu
drengja, sem gott var að kynnast.
Hann var kominn af traustu og
góðu fólki, sem stóð föstum rótum
í íslenskri mold. öll vitum við og
kynntumst því, hve margt honum
var gefið í vöggugjöf og hvernig
hann vann úr þessum efnivið. Jón-
as kom víða við á listferli sínum
enda var hann góður listamaður,
maður orðsins, maður litanna og
pensilsins. Hann hafði líka notið
sín vel á sjónum ekki síður en t.d.
við skriftir í stofunni heima hjá
sér. Það væri óskandi að Island
ætti eftir að eignast fleiri slíka
menn sem Jónas. Fjölskyldu hans
votta ég inniiega samúð. Megi
ljósið lifa sem vinur minn Jónas
kveikti.
Þorkell Valdimarsson
LITTXJ
um leið og þú
lítur í bæinn
Sumartískan frá Ole Frandsen