Morgunblaðið - 18.12.1985, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR18. DESEMBER1985
43
skrautklæddu smán. Gerum okkur
grein fyrir afstæðu mati í þessum
leik. Lifum því aðeins að við höfum
kjark til að skilgreina sérhvert
hugtak á nýjan leik þegar við
stöndum andspænis nýjum tíma,
nýrri vitneskju um staðreyndir og
nýrri þekkingu, þ. á m. nýrri
þekkingu á manninum eins og
einhvers staðar hefur verið bók-
fært.
XIV
Ungur var Sigurður Bjarnason
frá Vigur eldhugi meðal annarra
stjórnmálamanna. Hann var allur
í baráttunni. Það er í eldinum sem
járnið er hert. Járn brýnir járn
og maður mann. Og það var jafn-
ræði með Sigurði og helztu and-
stæðingum hans. Ævisagnaritur-
um hættir til að gera sem minnst
úr andstæðingum sínum eða hetju
sinnar, halda jafnvel sumir hverjir
að þeir eða hún rísi helzt til hæða
í átökum við ofstækismenn, aum-
ingja og illmenni. En það er rangt.
Bandarísk leikkona, Jessica Tandy,
fædd í Bretlandi, segir frá því í
samtali að leikarinn Donald Wol-
fitt hafi verið stórkostlegur Lér.
„En hann vildi einungis leika á
móti lélegum leikurum. Það leiddi
til þess að hann hlaut aldrei neinn
frama á borð við Olivier og Giel-
gud. Gielgud valdi alltaf nákvæm-
lega mótleikara sína í smærri
hlutverkum og ætlaðist til að þeir
væru hluti af því sem gerðist á
sviðinu. Sjálfur ljómaði hann eins
og geisli — en hann skein ekki á
kostnað annarra."
Það er í samskiptum við sterka
menn og mikilhæfa sem við sýnum
hvað í okkur býr. Þess vegna eigum
við að hafa hönd í bagga með móti
hverjum við leikum í þessu and-
stutta lífi. Og við eigum að vera
vandlát í þeim efnum. Eg hygg að
Sigurður Bjarnason hafi kunnað
þá list að velja sér mótleikara, svo
er annað mál að það á enn við á
okkar dögum sem áður var sagt
um kjarna íslendinga sagna:
Bændur flugust á!
Sigurður Bjarnason var metnað-
arfullur þingmaður umbjóðenda
sinna og átti það ekkert skylt við
forna merkingu orðsins metnaður
sem gat átt við yfirgang í héraði.
Hann var oft í kjördæmi sínu,
stundum langdvölum fyrir kosn-
ingar, t.a.m. sumarið og haustið
1959 þegar kosið var tvisvar vegna
kjördæmabreytinga. Þá unnum við
Bjarni Benediktsson meir saman
á Morgunblaðinu en nokkru sinni
fyrr eða síðar.
Sigurður hefur ávallt átt mann-
heill og mikla virðingu í kjördæmi
sínu.
XV
Sigurður Bjarnason frá Vigur
hefur gott póhtískt nef eins og
sagt er og kom það sér vel. Stjórn-
málamanni er það jafn nauðsyn-
legt og þegar bóndi er veðurglögg-
ur. Allt getur verið undir veðri og
vindum komið, einnig í stjórn-
málum. Eitt sinn stóðum við Jón
bóndi Guðmundsson úti á hlaði á
Fjalli á Skeiðum. Það var bjart
af sól. Nú verður gott veður á
morgun, sagði ég. Jón gáði til
veðurs. Nei, sagði hann, það verður
væta á morgun. Sérðu ekki blik-
urnar? Og benti. Ég fylgdi fingri
hans úr suðri til útsuðurs og virti
fyrir mér blikurnar milli Hest-
fjalls og Ingólfsfjalls yfir Hvítá
að sjá. Um nóttina snerist veður
í vætu og rigndi allan næsta dag.
Þannig stóð Sigurður Bjarnason
oft úti á hlaði og gáði til veðurs.
Hann þekkti blikurnar á himni
íslenzkra stjórnmála. Þessi himinn
er honum í blóð borinn. Það var
honum mikill styrkur sem stjórn-
málamanni, ekki sízt heima í hér-
aði. Þar var hann á heimavelli. Ég
hef fyrir satt að bezt sé að kynnast
Sigurði heima í Vigur. Þangað
horfðu Ögurmenn aðdáunaraug-
um.
Aðeins einu sinni man ég til
þess Sigurði fipaðist í pólitísku
glerkúlulistinni. Við ritstjórar
Morgunblaðsins fórum upp á Hótel
Holt að eindreginni ósk Gunnars
Thoroddsens á vikulega fundi með
honum fyrir forsetakosningarnar
1968. Einn þessara funda hófst
með því að Sigurður sagði Gunnari
og okkur Eykon að sig hefði
dreymt óvenjugóðan draum þá um
nóttina og væri hann fyrir vel-
gengni í kosningunum. Hann hefði
í draumnum verið í Gamla bíói á
kosningafundi hjá Gunnari Thor-
oddsen og þar hefði verið allálit-
legur hópur manna og Hannes
Hafstein verið einn þeirra sem
lýstu yfir stuðningi við Gunnar.
Þetta þótti góður draumur, þangað
til skáldið benti á kosningarnar
um Uppkastið 1908 og útreið
Hannesar þá. Þá sló þögn á mann-
skapinn og það færðist áhyggju-
svipur yfir andlitið á frænda Skúla
gamla Thoroddsens. En þá held ég
við höfum allir vitað hvernig fara
mundi.
Sigurður getur verið draum-
spakur eins og Njáll. En honum
skjátlaðist við draumaráðninguna
eins og bóndanum á Bergþórshvoli
hætti til. En misvitur í eitt skipti,
það getur varla minna verið(!)
XVI
Við á Morgunblaðinu hugsum
hlýtt til Sigurðar Bjarnasonar.
Hann er gamall og góður vinur
okkar. Þegar við Eykon vorum
ungir ritstjórar og galsinn hvað
mestur minnti hann okkur stund-
um á að hann væri gamall og vitur
Lappi. Þá brostum við fóstbræður
og sýndum honum þá virðingu og
nærgætni sem hann átti skilið
eftir langt og mikið starf. Hann
sýndi okkur einnig þann góðhug
og vinarþel sem honum er eiginlegt
og er arfur að vestan. Samstarf
okkar var gott og farsælt. Þá störf-
uðu miklu færri á Morgunblaðinu
en nú og auðvelt að komast í per-
sónuleg tengsl við samstarfsmenn
dag hvern. Nú er það því miður
erfiðara, svo mikill fjöldi sem
vinnur á ritstjórn Morgunblaðsins,
nær 80 manns. Samt hefur Morg-
unblaðsandinn verið endingargóð-
ur, vinátta og góðhugur eru ein-
kenni þess andrúms sem við eigum
að venjast. Á Morgunblaðinu hefur
aldrei verið nein stéttaskipting
þótt sumir hafi borið einhverja
titla, en aðrir ekki. Leitað er eftir
skoðunum og áliti annarra og
hugmyndir blaðamanna virtar til
jafns við skoðanir stjórnenda.
Ritstjórar hafa ávallt haft gott
samstarf sín á milli og við stjórn
Árvakurs og framkvæmdastjóra,
þá Sigfús Jónsson og Harald
Sveinsson, og heil vinátta þeirra á
milli. Ritstjórar hafa ekki skipt
með sér verkum en stjórna öllu
senn. Þannig var það einnig meðan
Sigurður Bjarnason var einn af
ritstjórum Morgunblaðsins. Þá
tókum við sameiginlegar ákvarð-
anir um alla hluti. Aldrei reynt
að knýja fram vilja eins á annars
kostnað. Á blaðinu ríkir jafnrétti
og tillitssemi. Það er arfur frá
fyrri tíð. Þó að Sigurður hafi haft
meiri áhuga á stjórnmálum en
öðrum þáttum þjóðmála leitaði
hann ekki síður til samstarfs-
manna sinna um þau en þeir til
hans. Þannig er stefna Morgun-
blaðsins í öllum málum ávallt
niðurstaða mikilla umræðna
þeirra sem blaðinu stjórna frá
degi til dags, en gagnkvæmur
skilningur, vinátta og tillitssemi
ávallt í fyrirrúmi við stefnumörk-
un. Aldrei var óþykkt með okkur
ritstjórum Morgunblaðsins. Samt
getur gustað með köflum eins og
oft er þegar stórlyndir menn eiga
í hlut en öll slík veður falla fyrr
en varir. Ég minnist þess ekki að
ritstjóri hafi nokkru sinni verið
borinn ráðum á blaðinu. (Styrmir
segist þekkja eitt dæmi þess og
mun væntanlega skýra frá því í
minningum sínum.) Én menn hafa
gengið til leiks misjafnlega glaðir
eins og oft er. Það var þó fremur
fyrr á árum þegar afskipti forystu-
manna Sjálfstæðisflokksins af
stefnumótun voru meiri en síðar
varð. Nú eru þau engin.
XVII
Ég hef rifjað þetta upp vegna
mikilla tengsla Sigurðar Bjarna-
sonar við Morgunblaðið. Á tíma-
mótum er gott að skimast um.
Ungur kynntist ég Sigurði, lærði
að meta hann og mannkosti hans.
Tengsl hans við blaðið hafa haldið
áfram með skemmtilegum hætti
vegna þess að Hildur Helga, dóttir
þeirra ólafar, hefur starfað á rit-
stjórninni en hún er nú við nám
erlendis. Þessi nýju tengsl Sigurð-
ar við Morgunblaðið hafa glatt þau
og er það vel.
Engum dytti í hug að skrifa um
Sigurð Bjarnason frá Vigur sjötug-
ar án þess að minnast á mikilhæfa
konu hans, Ólöfu Pálsdóttur, einn
fremsta myndlistarmann landsins.
Störf hennar eru mikil. Hún hefur
þurft að gegna mörgum störfum
og ólíkum eins og verið hefur
hlutverk margra góðra listamanna
á íslandi fyrr og síðar. Sendiherra-
frú í erilsömu starfi hefur ekki
mikinn tíma aflögu frekar en þeir
listamenn aðrir sem þurfa að vera
tvöfaldir eða þrefaldir í roðinu til
að sinna störfum sínum eða sjá sér
farborða eins og Bragi Ásgeirsson
bendir á í fyrrnefndu samtali. En
það hefur verið Sigurði ómetanleg-
ur styrkur að hafa Ólöfu sér við
hlið, svo merka konu og minnis-
stæðan listamann. Við Morgun-
blaðsmenn sendum henni ekki sízt
hamingjuóskir á þessum degi, og
börnum þeirra. Megi þau hjón
njóta haustsins saman og eiga enn
langan tíma fyrir hugðarefni sín.
Með þá ósk efsta í huga sendi ég
Sigurði Bjarnasyni frá Vigur inni-
legar hamingjuóskir á þessum
heilladegi og minnist samstarfs
okkar með gleði og þakklæti.
Ungir höggva menn bæði stórt
og margt eins og segir í Guðmund-
ar sögu dýra. Siðan fellur veðrið í
sleikjulogn eins og þeir segja fyrir
vestan og engin andviðri lengur.
Það er mikil gæfa að fá að eldast
með þeim hætti. Halda áfram að
vera góður og vitur Lappi í vina-
hópi meðan tíminn lúskrast áfram,
þetta endalausa niðandi haf.
Samodan er vel viö Damr^j
Þeir framleiöa
rauörófur. rauökál oq fleira
á dónsku steikurnar.
Nú stenriur þer
það eiunui til boöa:
I Samodan.
! !SS
GLASAGLAUMUfl OG DANS Á HVEflJU KVÖLDI
í KflEML FflAM Á ÞOIILÁK
EF DÆMA MÁ AF AÐSÓKN SÍÐUSTU HELGAR ÆTTI ÞA0 NÚ A0 VERA
ALLRI ALÞJÓ0 LJÓST A0 MÚRAR KREMLAR VORU OPNA0IR VI0
AUSTURVÖLL Á FÖSTUDAGINN VAR. 0G ÞEIR ERU ENN OPNIR; i
KVÖLD (MI0VIKUD.), ANNA0 KVÖLD (FIMMTUD.) OG SUNNUDAGS-
KVÖLDI0 VER0UR OPI0 FRÁ KL. 22:00-01:00. Á FIMMTUDAGS-
KVÖLDINU VER0UR ALLT FLJÓTANDI í JÓLAGLÖGGI 0G
FÖSTUDAGS- OG LAUGARDAGSKVÖLDIO VER0UR A0 SJÁLFSÖG0U
OPI0 FRÁ KL. 22:00-03:00.
P.S. ÞA0 ER EINS GOU A0 MÆTA SNEMMA. - A LAUGARDAGINN
NÁÐI BIÐRÖ0IN UPPÁ TRÖPPURNAR A APÓTEKINU (HJÁ ÓLA
BLA0ASALA)