Morgunblaðið - 26.01.1986, Blaðsíða 20

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 26. JANÚAR1986
V erkföll og
vinnulöggj öf
Þróun verkfalla, verðbólgu og kaupgjalds 1975—1984 (meðaltöl/ár)
Meðal MedaJ MeOalbreyting
verðbólga Verkfalls- Kauphækkun kaupmáttar
t+md X dagar(l) X X
Island......................... 46,7 1114 43,0 -(2,5)
Svíþjóð........................ 10,0 138 11,8 +0,5
Danmörk........................ 9,6 96 10,0 +0.4
Noregur........................ 9,3 47 10,8 +1,4
eftirSigurð
Helgason
Inngangur
Þau mál sem snerta verkföll og
vinnulöggjöf hafa verið mjög í
sviðsljósinu undanfarið og menn eru
almennt sammála um það að vinnu-
iöggjöfin hér á landi sé mjög ófull-
komin og á engan hátt í samræmi
við tímans takt. Sama er að segja
um verkföll og verkfallsrétt, því að
í ljós hefur komið að sá réttur hefur
ekki fært þeim sem honum beita
auknar tekjur. f grein þessari verð-
ur ijallað {stuttu máli um þessi mál.
Reynsla íslendinga
íslendingar eiga Evrópumet í
verkföllum. Við samanburð sem
gerður hefur verið kemur í ljós að
þar stöndum við nær öllum Evr-
ópuþjóðum framar. Aðeins ítalir
koma verr út og vart er hægt að
taka sér þá til fyrirmyndar í þeim
efnum. Þær þjóðir sem best koma
út í þessum samanburði eru t.d.
Sviss, en þar hefur ekkert verkfall
verið síðan 1937. Svipað er um
Lúxemborg. Spyija má hver árang-
ur varð af 6 vikna verkfalli BSRB
haustið 1984, sem lamaði alla starf-
semi þjóðfélagsins. Það er öruggt
að ríkisstarfsmenn hlutu ekki var-
anlega kjarabót í kjölfar þess verk-
falls.
Kjaraskerðing
Athyglisvert er að líta á eftirfar-
andi töflu til að fá vísbendingu um
árangur af verkföllum undanfar-
inna ára.
Samanburður um þróun mála á
Norðurlöndum sýnir hvað gerst
hefur á tíu ára tímabili varðandi
verðbólgu, verkfoll, kaupgjald og
kaupmátt.
(I) Tapaðir vinnudagará 1000 vinnandi.
Sem Norðurlandameistarar í
verðbólgu, verkföllum og kaup-
hækkunum eru eftirtekjumar lýrar.
Verðbólgan er fjór- til fímmföld
miðað við Norðurlöndin. Verkfalls-
gleði okkar er nær 24 föld á við
Norðmenn, 12 föld á við Dani og
svo framvegis. Loks er ísland eina
landið sem sýnir neikvæða þróun
kaupmáttar þessi tíu ár. Hér á landi
hefur orðið kjaraskerðing.
Óhætt er því að fullyrða að verk-
fallsvopnið færir þeim sem því beita
ekki auknar kjarabætur nema síður
sé. Allur sá mikli fjöldi vinnustunda
sem glatast og slík verðmætasóun
bitnar á þjóðfélaginu í heild og þá
á hinum almenna launþega.
Upphaflega var hugmyndin að
§alla ekki um verðbólgu í þessum
greinastúf, en myndin sem að fram-
an er sýnd verður mun skýrari ef
sá þáttur er tekinn með. Ljóst er
að verðbólgan er mikill skaðvaldur
íslensku efnahagslífí.
Vinnulöggj öfin
Sú vinnulöggjöf sem hér gildir
er frá 1938. Gífurlegar breytingar
hafa orðið á öllum þjóðfélagsað-
stæðum frá þeim tíma og hlýtur
það að kalla á breytingu á þessari
löggjöf. í nágrannalöndunum hafa
farið fram verulegar breytingar á
þessari vinnulöggjöf í gegnum árin
og það mun einsdæmi að engar
breytingar hafa orðið á slíkri lög-
gjöf eins og hér á svo löngum tíma.
Nauðsynlegt er að sú regla verði
ríkjandi að almenn og leynileg
atkvæðagreiðsla fari fram um boð-
un verkfalls og að verkföll megi
aðeins boða ef meira en helmingur
félaga í viðkomandi stéttarfélagi
greiða tillögunni atkvæði. Sá háttur
sem á er í dag að fámennur hópur,
stundum örfáir menn, og þá örlítið
hlutfall af heildarfélagafjölda í við-
komandi stéttarfélagi boði verkfall.
Þá er nauðsynlegt að gera frekari
breytingar á vinnulöggjöfínni,
þannig að sáttasemjari hafí meiri
völd í slíkum málum en er í núver-
andi löggjöf, t.d. að hann geti frest-
að verkfalii um ákveðinn tíma
o.s.frv. Ýmsum öðrum ákvæðum
þarf að breyta.
Bretland er dæmi um land þar
sem mikill órói hefur verið á vinnu-
markaði, en með breyttri löggjöf
hefur þar orðið breyting á til batn-
aðar. Eg tel nauðsynlegt að breyt-
ing verði á þessari löggjöf hér á
landi hið allra fyrsta.
Vinnustaðasamningar
Mikið hefur verið rætt um nauð-
syn á vinnustaðasamningum þar
sem allir starfsmenn hjá einu og
sama fyrirtækinu gera heildar-
samninga við það fyrirtæki. Sú
staðreynd að hjá einu og sama
fyrirtæki geta verið allt að 40 stétt-
arfélög sem gera þarf samninga við
er dæmi um út í hvaða ógöngur
komið er. Starfshópar í hinum ýmsu
stéttarfélögum geta síðan stöðvað
rekstur, hver um sig. dæmi um
vinnustaðasamninga eru þeir samn-
ingar sem í gildi eru annarsvegar
milli íslenska Álfélagsins og starfs-
manna þess. Sama gildir um Jám-
blendiverksmiðjuna á Grundar-
tanga.
Þetta fyrirkomulag er þó þannig
til komið að þegar félögin hófu
rekstur var ráð fyrir því gert í
upphafí að slíkt fyrirkomulag væri
fyrir hendi. Álykta má að slíkt
fýrirkomulag hefði ekki náðst nema
Sigurður Helgason
„Erlendir viðskipta-
menn íslenskra fyrir-
tækja láta sér það ekki
lynda að þeim sé sagt
að stöðvun verði á af-
greiðslu vara og/eða
þjónustu til þeirra
vegna verkfalls á Is-
landi. Það er staðreynd
að í alþjóðlegum rekstri
og alþjóðlegri markaðs-
starfsemi er það höfuð-
skilyrði að þjónustan sé
stöðugt, ávallt fyrir
hendi og ekki verði þar
stöðvun á.“
að það hafí verið ein af forsendum
fyrir stofnun og rekstri þeirra.
Komið hafa fram á Alþingi tillög-
ur um slíkt fyrirkomulag, en þær
hafa ekki enn náð fram að ganga.
Með slíku fyrirkomulagi, allsheijar-
samningi fyrir sama vinnustað og
alla sem þar starfa myndi það vinn-
ast að sú óvissa sem hér ríkir að
einn og einn hópur geti skorið sig
úr og stöðvað rekstur fyrirtækja
væri úr sögunni.
Alþjóðlegur rekstur
Með tilliti til alþjóðlegs rekstrar
er sú staða sem ríkir í þessum
málum á íslandi í dag með öllu
óviðunandi. Erlendir viðskiptamenn
íslenskra fyrirtælqa láta sér það
ekki lynda að þeim sé sagt að stöðv-
un verði á afgreiðslu vara og/eða
þjónustu til þeirra vegna verkfalls
á Islandi. Það er staðreynd að í
alþjóðlegum rekstri og alþjóðlegri
markaðsstarfsemi er það höfuðskil-
yrði að þjónustan sé stöðug, ávallt
fyrir hendi og ekki verði þar stöðvun
á.
Verkföll sem beinast að íslensk-
um aðilum sem eingöngu starfa á
innanlandsmarkaði eru nokkuð
annars eðlis en þau sem beinast að
fyrirtækjum sem eru í alþjóðavið-
skiptum. Venjulega er það svo að
í slíkum verkföllum eru allir aðilar
á sama báti og markaðurinn hverfur
ekki þótt hlé verði á starfseminni.
Allt öðru máli gegnir um alþjóð-
legan rekstur, því í mikilli sam-
keppni er ávallt hætta á því að
þegar truflanir verða á afhendingu
vöru eða þjónustu þá missi viðkom-
andi aðili eða fyrirtæki markaðinn
til keppinautanna sem venjulega
eru fjölmargir og ávallt tilbúnir að
grípa inní og nota sér það tækifæri
þegar tafír eða stöðvun verður á
þjónustu keppinautarins.
Gott dæmi um þetta er sú ferða-
þjónusta sem hér er verið að byggja
upp og að flestra áliti er mjög
ábatasöm atvinnugrein sem getur
haft verulega þýðingu fyrir íslenskt
efnahagslíf þegar lengra er litið
fram á við. En þær truflanir sem
orðið hafa á þessari starfsemi hafa
komið óorði á íslendinga í þeim
löndum þar sem þessi starfsemi er
seld. Þær sífelldu truflanir sem
verða á þessari starfsemi og þær
fregnir sem berast hér um verkföll
hafa valdið miklum skaða á undan-
fömum árum.
Alþjóðlegnr
flugrekstur
í alþjóðlegum flugrekstri eru sér-
stakar aðstæður sem gera það
brýnna en á flestum öðrum sviðum
að ekki komi til truflana á starfsem-
inni.
Að framan hef ég getið um þau
truflandi áhrif sem slíkar stöðvanir
hafa á ferðaþjónustu hér á landi
og að sjálfsögðu gildir það um
stöðvun á flugrekstri sem og öðmm
skyldum rekstri hér á landi.
Það alþjóðlega flug sem íslend-
ingar eiga þátt í er stundað i
umhverfí sem einkennist af gífur-
legri samkeppni. Mikil hætta er á
því að við stöðvanir eins og þær sem
hafa verið allt of tíðar hér að þá
glatist það traust og sú tiltrú sem
byggt hefur verið upp á löngum
tíma. Sá fyöldi samkeppnisaðila sem
er í þessum rekstri grípur að sjálf-
sögðu fegins hendi þau tækifæri
Raðhús á besta stað í borginni
Til sölu eru þrjú raðhús í smíðum við Kringlu nr. 15,
19 og 39, (vestan við Hvassaleiti). Afendist í maí 1986.
Um er að ræða:
1 hús án bílskúrs ca. 170 fm Verð kr. 3.500.000.
1 hús m/bílskúr ca. 190 fm Verð kr. 3.950.000.
1 hús m/kj. og bílskúr ca. 265 fmVerð kr. 4.350.000.
Húsin verða frágengin að utan á árinu, með litað stál
á þaki, glerjað, útihurðir, múrhúðun, heimæð hitaveitu
og rafmagns. Sameiginleg lóð verður frágengin, með
snjóbræðsu í gangstéttum. Hús og bílskúr ófrágengið
að innan.
Arkitektar: Ormar Þór og Örnólfur Hali.
Teikningar og nánari upplýsingar á skrifstofunni.
ÓSKAR 8c BRAGISF
BYGGINGAFÉLAG
Háaleitisbraul 58-60 (MiAbar) Síml 685022.
FASTEIGN 29412
AÐALSTRÆTI4 1 1 ■■
Opið sunnudaga frá 1 4
Akrasel
290 fm glæsilegt einbýlish. á tveimur hæðum. 40 fm
bílsk. Einstaklingsíb. á jarðh. Gott úts. Verð 7 millj.
Skipti koma til greina á sérhæð.
Reynihvammur
106 fm vandað einbýlish. á einni hæð. 30 fm bílsk. Góð
eign. Verð 4,2 millj. Skipti koma til greina.
Þorður V Magnusson
heimas. 44967
Páll Skulason hdl.
mm
Him- Áskriftarsíminn er 83033
Afmælisrit
Vöku komið út
ÚT ER KOMIÐ 50 ára afmælisrit
Vöku, félags lýðræðissinnaðra
stúdenta og er höfundur þess Páll
Björnsson sagnfræðinemi.
Ritið er 124 tölusettar blaðsíður
og spannar sögu félagsins frá stofn-
un, 4. febrúar 1935, auk þess sem
rakinn er aðdragandinn að stofnun-
inni. Páll Bjömsson hefur unnið að
ritun sögunnar frá nóvember 1984.
f ritinu eru einnig yfírlit yfír stjómir
félagsins, stúdentaráðsliða, úrslit
kosninga í Háskóla Islands, og for-
menn Stúdentaráðs frá upphafi.
Fyrsti formaður Vöku var Jóhann
Hafstein og núverandi formaður er
Stefán Kalmansson.