Morgunblaðið - 11.04.1986, Blaðsíða 16

Sænsk grafík
Myndlist
BragiÁsgeirsson
Anddyri Norræna hússins prýða
um þessar mundir allmargar grafík-
myndir eftir vel kunna sænska lista-
menn á því sviði. Listamennimir
eru þeir Lisa Andrén (f. 1950), Ur-
ban Engström (f. 1955), Ragnar
von Holten (f. 1934), Sven-Erik
Johanson (f. 1925), Franco Leidi
(f. 1933), Stefan Sjöberg (. 1954),
Jukka Vanttinen (f. 1954) og
Gösta Gierow (f. 1931).
Listamennimir eru víða að úr
Svíþjóð, einn er fæddur í Þýzkajandi
(Ragnar von Holten) annar á Ítalíu
(Franco Leidi) og sá þriðji í Finn-
Iandi (Jukka Vánttinen). Þá em
þeir á ýmsum aldri og kynna ólíka
þætti innan sænskrar grafíklistar
auk þess að vinna myndir sínar á
hinn margvíslegasta hátt i grafík-
tækni.
Lisa Andrén er náttúrubamið á
sýningunni og útfærir myndir sínar
á dálítið sérstæðan og „naivan" hátt
í þurmál. Urban Engström vinnur
í ætingu en myndir hans virka þó
frekar sem tréristur og leiða hug-
ann að myndlýsingum í bækur.
Ragnar von HOlten vinnur allt í
senn í mjúkgmnni/ akvatinu, stein-
prenti/mjúkgmnni/akvatintu svo
og sáldþrykki og hér er mynd hans
„Utrás“ (12) margræð í tækni.
Listamaðurinn er og dósent í lista-
sögu, skrifar um listir, málar, teikn-
ar og skipuleggur sýningar — var
og um skeið formaður grafíska fé-
lagsins.
Sven-Erik Johansson er súrreal-
istinn á sýningunni og notar liti í
ríkari mæli en félgar hans. Myndir
hans sem em unnan í steinþrykk
em mjög margslungnar og óræðar
í uppbyggingu og geta fyrir sumt
leitt hugann að Hieronimus Bosch.
Franco Leidi dýrkar línuna fram-
ar öllu í koparstungum sínum, lín-
una í öllum einfaldleika sínum og
tjáríkidæmi.
Stefan Sjöberg vinnur í ætingu/
þurmál og ætingu. Myndir hans
einkennast af dulúð og óræðum
kenndum.
Jukka Vánttinen vinnur í akvat-
intu og mezzotintu. Myndir hans
em hámákvæmar í tæknivinnu allri
og um leið hreinar, sterkar og klár-
ar — hér fá engar tilvijanir að spila
inn í heildaráhrifín — heldur ein-
ungis vinnubrögð er bera aga og
festu vitni.
Gösta Gierow hefur um margt
sérstöðu á þessari sýningu fyrir
tæknibrögð og fínleg heildaráhrif.
Myndir hans em mjög margslungn-
ar en um leið kristaltærar og ein-
faldar ásamt því að yfirbragð
myndanna er létt og leikandi.
Allir þessir listamenn eiga verk
á söfnum víða í Svíþjóð og sumir
einnig um allan heim auk þess að
hafa fengið ýmis verðlaun fyrir
myndir sínar.
Heildarsvipur sýningarinnar er
ágætur og er mikil piýði að henni
í anddyrinu, sem þó er ekki of vel
fallið fyrir jafn fjölþætta sýningu
því að rýmið gefur misgóða mögu-
leika í upphengingu. Þannig koma
myndir Gösta Gierow einna best út
en full þröngt er um hinar marg-
slungnu og litríku myndir Sven-
Erik Johannson, svo eitthvað sé
nefnt.
Sænsk grafík-list er mjög íjöl-
þætt og er mjög gagnlegt að fá
slík sýnishom af henni svo og hinna
Norðurlandanna með jöfnu millibili.
Sem sagt ágætt framtak.
Þar sem barns-
hjartað ræður
Kvilcmyndir
Amaldur Indriðason
Sýnd í Háskólabíói.
Stjömugjöf: ★ ★
Bandarísk. Steven Spielberg
kynnir. Handrit: Chris Colum-
bus. Myndataka: Stephen
Goldblatt. Tónlist: Brace Bro-
ughton. Leikstjóri: Barry
Levinson.
Jæja, krakkar. Þá getið þið
enn einu sinni farið að nauða í
mömmu og pabba að gefa ykkur
pening til að fara í bíó. Sjálfur
Sherlock Holmes er orðinn jafn-
aldri ykkar og Watson læknir
er smápatti sem aðeins dreymir
um að vera læknir: hann er feit-
ur, lítill strákur með gleraugu
og elskar rjómakökur. Og Hol-
mes er auðvitað bara Holmes
tuttugu árum (eða svo) áður, en
Sir Arthur Conan Doyle fór að
skrifa um hann.
Ekkert er Spielberg heilagt
ef hann heldur að hann geti
skemmt krökkum.
En það var eins og krakkar
kærðu sig ekkert um að sjá þessa
mynd frá Amblin-fyrirtæki hans
þegar hún var frumsýnd í Banda-
ríkjunum um jólin síðustu og
menn leituðu mikið og lengi að
skýringunni á því, vegna þess,
að þeim þótti myndin bærileg-
asta skemmtun. Krakkamir létu
sig þó vanta. Svo eitthvað varð
að gera og þegar menn höfðu
kannað alla möguleika var fallist
á að heiti myndarinnar, The
Adventures of Young Sherlock
Holmes, væri ekki nógu aðlað-
andi. Því var breytt í Musteri
óttans (Pyramid of Fear) og nú
er myndin komin í Háskólabíó
undir því dulnefni.
Watson byrjar í nýjum skóla
og hittir þar þennan sérkenni-
Nicholas Rowe í hlutverki
meistaraspæjarans á unga
aldri.
lega dreng, Holmes. Þegar
Watson byrjar að kynna sig,
hæverskur að vanda, grípur hinn
frammí fyrir honum og tekur að
lýsa högum sveitapiltsins, hvað-
an hann komi og hver séu hans
framtíðaráform — svona alveg
uppúr þurru. Allt stendur eins
og stafur á bók, rétt eis og Doyle
lýsti því.
En ævintýrið sem þeir lenda
í er ekki búið til af Doyle heldur
draumavélinni í Hollywood. Þeir
félagar eiga í höggi við ofstækis-
fullan sértrúarhóp hvers félagar
eru grimmir og miskunnarlausir
eins og vera ber. Þeir hafa komið
sér upp heilmiklu musteri í miðri
London og stunda þar mann-
fómir.
Christ Columbus skrifar hand-
ritið að myndinni og veit alveg
hvemig myndir krakkar vilja sjá.
Hann er hálfgerður ritari Spiel-
bergs-fyrirtækisins, hefur skrif-
að handritin að myndunum
Gremlins og The Goonies og er
stilltur inn á sömu bylgjulengd
og meistari hans. Bamshjartað
ræður og bamshjartað sigrar að
lokum.
Leikstjórinn, Barry Levinson,
er kominn langt út fyrir þau efni
sem hann hefur áður tekist á við
í fyrri myndum sínum, Diner og
The Natural. Musteri óttans sýn-
ir einfaldlega að hann er fjöl-
hæfur leikstjóri, hefur góð tök á
því sem hann er að gera og
skilar pottþéttri vinnu. Hann
bætir engu við og lætur söguna
ráða ferðinni. Það er allt sem
þarf.
I leit að
horfnu
sendibréfi
Bókmenntir
Jóhann Hjálmarsson
Sjón:
Leikfangakastalar sagði hún það
er ekkert til sem heitir leik-
fangakastalar.
Einhver djöfullinn,
Medúsa 1986.
I Leikfangakastalar sagði hún
það er ekkert til sem heitir leik-
fangakastalar er Sjón eins og áður
trúr súrrealismanum. Hann yrkir í
anda súrrealisma og freistar þess
að ná nokkru sjálfstæði í þeim
efnum, yrkja ekki eins og allir súr-
realistar hafa áður ort.
Nýja bókin sýnir að honum tekst
þetta betur og betur.
Það er meira jafnvægi í þessum
ljóðum en mörgum öðrum sem
komið hafa frá Sjón. Ákefðin er
fyrir hendi, en yfírvegun áberandi:
Þú
staldrar við
undir skiltinu
ekkert hefur breyst
nema letrið er máð
og snákurinn horfínn
inn um glugga á 5tu hæð
„Litli kviki munnur"
einhvers staðar
í bleiku húsinu
bíður hann
þín
Þetta ljóð nefnist Fuglahótelið
fjórum árum síðar. Það eru minn-
ingar um dvöl í erlendri borg og
myndir frá ferðalögum sem setja
svip á ljóðin í Leikfangaköstulum.
Ástin er löngum með í för. Dæmi-
gerðan súrrealískan Ieik er að finna
í Uppljómanir á Rue de Dragon:
„Á degi einsog þessum/eftir ferða-
lag/um borgina/í fylgd silunga með
hreistur úr mjólk/sveiflast ég/með
loftvoginni inn/um dyr og glugga
sólblómsins/Hurðir og gluggatjöld
brenna/fagna appelsínunni/æðandi
um himininn/í leit að horfnu sendi-
bréfi/Hvert sem hún fer/hættir fólk
að vinna/afklæðist/flísaleggur hús-
in með geitungum/grefur upp strá-
hatt/setur hann á höfuð mitt/ og
sendir í göngutúr/að veiða/sjö
gömul ástarljóð/úr órólegum vegin-
um“.
Ljóð eins og Guð er dauður —
lifi bifvélavirkinn og Um leið og ég
sný mér undan §alla um kynlíf og
ástríður með hætti sem ekki er
algengur í íslenskri ljóðlist. Satt að
segja eru fslensk skáld lítið fyrir
að yrkja um hamingju ástalífsins,
fremur er ort um sorg og söknuð,
brostnar vonir í ástum.
Það er góð viðleitni í þessum ljóð-
um hjá Sjón. Þótt Leikfangakastal-
ar séu í rauninni ekki nema kver,
fáein ljóð, er ómaksins vert að taka
sér ferð á hendur með skáldinu og
ri§a upp minningar með því, sjá
hlutina frá óvæntu sjónarhomi.