Morgunblaðið - 02.09.1986, Qupperneq 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 2. SEPTEMBER 1986
Líbýa:
Gadhafi hótar að
stofna „alþjóðaher“
Tripóli, AP.
MOAMMAR Gadhafi hélt þriggja
tima langa ræðu á mánudag i
tilefni sautján ára afmælis bylt-
ingarinnar í Líbýu. Hann gagn-
rýndi Reagan Bandarikjaforseta
harðlega og hótaði að stofna al-
þjóðlegan her til þess að „berjast
gegn Bandaríkjunum livar-
vetna“. Þá þakkaði hann Sov-
étrikjunum öflugan stuðning og
sagði að þar færi bandamaður,
sem ekki viki á örlagastundu.
Rómönsku-Ameríku, Afríku og
Asíu. „Ég get myndað her utan
Líbýu . . . og þessi her mun breið-
ast út um heimsbyggðina og iáta
til skarar skríða hvar sem Banda-
ríkjamenn hafa ítök.“ Gadhafi sagði
að Líbýumenn væru í raun að segja
Bandaríkjunum að „fara til fjand-
ans“ og sagði að Reagan yrði að
kynna sér mannkynssöguna og læra
af henni. „En Reagan les ekki
mannkynssöguna, hann les einung-
is ómerkilega Hollywood-reyfara.
Helsta vandamál heimsins er það
að annárs flokks leikari skyldi verða
forseti öflugasta ríki hans.“
A sunnudaginn kom sovésk
sendinefnd í heimsókn til Líbýu og
fór Pyotr Demichev, varaforseti
Sovétríkjanna, fyrir henni. Hann
hét því að Sovétríkin myndu styðja
Líbýu hér eftir sem hingað til.
í
Nýleg mynd af Gadhafi, en hann hefur lítið komið fram eftir
sprengjuárás Bandaríkjamanna i vor.
Gadhafí lofaði Sovétríkin mjög
fyrir að hafa staðið við skuldbind-
ingar sínar við Líbýu. Hinn 44 ára
gamli leiðtogi Líbýu sagði að hann
væri óhræddur við að láta lífið í
þágu málstaðarins og líkti sér við
Salvadore Aliénde og Che Guevara.
„Ef Reagan hættir ekki heimsku-
pörum sínum mun ég mynda
alþjóðlegan her til þess að beijast
gegn Bandaríkjunum hvarvetna.
Eg er viss um að innan nokkurra
ára mun heimurinn verða laus við
þetta nýja heimsveldi nazista,"
sagði Gadhafí og bætti við að liðs-
menn siíks hers myndu koma fá
Balkanskagi:
Öflugurjarðskjálfti
veldur nokkrum skemmdum
Búkarest, AP.
Á SUNNUDAGSNÓTT reið
snarpur jarðskjálfti yfir Suðaust-
ur-Evrópu, en skemmdir af
völdum hans eru léttvægar. Við
upptök skjálftans í Búlgaríu
mældist hann vera 6,5 stig á
Perú:
Sovéskir sjómenn
slasast í sprengingu
Lima, reru, Ar. J
SPRENGJA í klæðaverslun særði
alvarlega sex sovéska sjómenn í
hafnarborginni Callao, að því er
lögregluyfirvöld tilkynntu á
sunnudag. Talið er að skæruliða-
hreyfing maóista hafi komið
sprengjunni fyrir.
Klæðaverslunin er í 100 metra
fjarlægð frá lögreglustöð. 30—40
manns voru í búðinni þegar sprengj-
an sprakk, flestir þeirra frá sovésku
fiskiskipi, sem var í höfn í Callao.
1,3 metra gat myndaðist á gólf
búðarinnar og hluti loftsins.hrundi
í sprengingunni.
Richterskvarða. Sovéska frétta-
stofan TASS skýrði frá því að
manntjón hefði orðið i Moldavíu,
en sagði ekki hversu margir
hefðu látist. Mikil skelfing greip
um sig í Búkarest vegna skjálft-
ans, en þar fórust 1.570 manns
í jarðskjálfta árið 1977.
Upptök skjálftans voru í Karp-
atafjöllum, nánar tiltekið í Vranc-
ea-sýslu, um 144 km norður af
Búkarest. Fregnir frá Sovétlýðveld-
inu Moldavíu hafa verið óljósar, en
vestrænir stjómarerindrekar í Búk-
arest sögðu að þeim virtust frásagn-
ir þarlendra yfírvalda vera réttar
og skemmdir af völdum skjálftans
óvemlegar. í Búkarest hefur heyrst
orðrómur um að tvær gamlar konur
hafí látist af hjartaslagi og enn-
fremur mun maður gripinn skelf-
ingu hafa varpað sér út um glugga
á þriðju hæð, en lamist til dauða.
Breski myndhögg’var-
inn Henry Moore látinn
London, AP.
BRESKI myndhöggvarinn Henry Moore lést á sunnudag, 88 ára
að aldri. Hann varði lífi sínu til þess að finna týnda hlekkinn
milli mannslíkamans og umhverfis hans.
Feiknlegar styttur hans úr unni, sama hvort landslagið er
steini, bronsi og tré, eru á sýning- fallegt eða ekki, heldur en í eða
um í níutíu borgum og öllum
virtustu söfnum heims. Helsta við-
fangsefni hans var mannslíkam-
inn: lítil höfuð á miklum búkum
og gildir útlimir og oft og tíðum
voru göt á líkamanum.
Moore var bráðkvaddur að
heimili sínu í þorpinu Much Hadh-
am, skammt norður af London.
Þar bjó hann fjörutíu ár.
Hann hlaut alþjóðlega frægð
sem framúrstefnumaður í högg-
myndalist 1948. Þá hlaut hann
höggmyndaverðlaunin á bíennal-
inum í Feneyjum.
1978 lýsti hinn virti listfræð-
ingur Kenneth Clark yfir því að
Moore væri „framúrskarandi og
enginn er haldinn jafn aflmikilli
sköpunargáfu og hann.“
Andstæðingar Moores réðust
beiskir á list hans og sögðu að
hann afskræmdi mannslíkamann,
en aðrir sögðu að hann lyfti hon-
um á æðri stig.
„Höggmyndir eru list, sem á
heima undir beru lofti,“ sagði
Moore eitt sinn. „Dagsbirtan og
sólarsljósið eru þeim nauðsynleg.
í mínum huga er náttúran ákjós-
anlegasta umhverfí höggmynda-
listar. Ég kysi frekar að verk eftir
mig yrði sett upp úti í náttúr-
á fallegustu byggingu, sem ég
veit um.“
Mörg þau verk, sem honum
voru huglægust, standa á víða-
vangi. Þar má nefna Konung og
Konungshjón eftir Henry Moore. Styttan stendur í garði við
Middleheim-safn í Antwerpen.
drottningu, nokkuð fuglsleg hjón,
í hráslagalegri mýri á skoska há-
lendinu.
Moore sagði að götin, sem oft
og tíðum voru á líkömum hans,
minntu sig á landslag. „Gat getur
sem slíkt haft jafn mikla merk-
ingu og steinn. Það er leyndar-
dómur holunnar - heillandi hellar
í hæðum og björgum," sagði lista-
maðurinn, sem var af námafólki
kominn og þekkti göng og hella
frá æskuárum sínum.
Hann fæddist 30. júnf 1898 í
námabænum Castleford skammt
frá Leeds. Hann var oft heiðraður
og hlaut meðal annars Order of
Merit viðurkenninguna, sem að-
eins kemur í hlut 24 virtra manna.
Hann hafnaði aðalstign með þeim
orðum að ávarpið „Sir Henry“
myndi eyðileggja fyrir sér daginn.
Moore giftist listnemanum Ir-
ina Radetzky 1929 og fæddist
þeim dóttir árið 1946.
Moores hefur verið minnst í
dagblöðum um allan heim og hef-
ur hann verið kallaður mesti
myndhöggvari þessarar aldar.
Víða var þó annar undirtónn.
William Packer skrifar í Financial
Times að Moore hafí verið sá lista-
maður, sem mest hafa skarað
fram úr á vorum dögum. Packer
telur aftur á móti að Moore hafi
lagt sitt helsta af mörkum til vest-
rænnar menningar áður en hann
komst á miðjan aldur. „Eftir það
var hann einangraður í list sinni.
Þær kynslóðir myndhöggvara,
sem eftir fylgdu og færðu sér
verk Moore og hans nóta í nyt,
höfðu farið aðrar leiðir. Moore
skilur ekki eftir fylgismenn stefnu
hans og nú gæti virst, sem list
hans sé dálítið gamaldags og úr-
elt,“ segir Paeker.
í Kishinev, höfuðborg Moldavíu,
urðu nokkrar skemmdir. Skrifstofu-
hús þriggja ráðuneyta eyðilagðist
þegar þakið féll og 15 hæða hús í
byggingu er talið hafa laskast illa,
þó það standi enn.
Rafveita og símasamband trufl-
aðist um stundarsakir í Sófíu,
höfuðborg Búlgaríu, og þarlent
ríkisútvarp tilkynnti um nokkrar
skemmdir á húsnæði. Skjálftans
varð einnig vart í Júgóslavíu, en
engar fregnir hafa borist um
skemmdir af völdum hans þar.
Angóla:
Savimbi
býður frið
Jamba, Angóla, AP.
JONAS Savimbi, leiðtogi UN-
ITA-skæruliðahreyfingarinnar í
Angóla, hefur gert ríkisstjórn
landsins tilboð um frið. Vill hann
að allar erlendar hersveitir verði
kallaðar frá landinu og komið
verði á þjóðstjóm sem muni und-
irbúa kosningar.
„Styijöld er ekki gæfuleg. Okkar
menn vilja halda til síns heima og
plægja. Fara heim til þorpa sinna
og kúa,“ sagði Savimbi í höfúð-
stöðvum sínum á sunnudag eftir
að hafa tilkynnt þetta friðarboð sitt.
Savimbi sagði að friðartillögum-
ar hefðu verið undirbúnar á sex
daga ráðstefnu UNITA, sem 2 þús-
und fulltrúar frá 16 héruðum
landsins tóku þátt í. Sagði hann að
óformlegar viðræður hefðu farið
fram við fulltrúa ríkisstjómarinnar
í París og Lundúnum, en ríkisstjóm-
in hefur neitað því að nokkrar slíkar
viðræður hafí átt sér stað.‘
UNITA og hreyfing MPLA, sem
heldur um stjórnartaumana í
landinu, börðust hlið við hlið gegn
yfírráðum Portúgala í landinu. Þeg-
ar Portúgalar höfðu verið hraktir
brott árið 1975 hófst borgarastyij-
öld milli hreyfínganna, sem MPLA,
hreyfing kommúnista, vann. UN-
ITA hefur stundað skæruhemað
síðan en talið er að í Angóla séu
30 þúsund hermenn frá Kúbu sem
aðstoða stjómvöld í baráttunni við
skæruliða.