Morgunblaðið - 08.03.1987, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. MARZ1987
Trúboðsstöðin (The Mission),
sem frumsýnd var í Há-
skólabíói í gær, er nýjasta
mynd Bretans Rolands Joffé og
er með þeim Robert De Niro og
Jeremy Irons í aðalhlutverkum, en
myndin hlaut Gullpálmann á
síðustu Cannes-hátíð. Handritið
skrifaði hinn gamalkunni Robert
Bolt, sem hlaut Óskarinn fyrir
handrit sín að Dr. Zivago (1965)
og Man for all Seasons (1967) og
skrifaði auk þess m.a. handritin
að David Lean-myndunum Arabíu
Lawrence og Dóttir Ryans.
Trúboðsstöðin hefur yfirleitt
hlotið góðar viðtökur gagnrýnenda
erlendis, en myndin gerist í Suður-
Ameríku um 1750 og er byggð á
sannsögulegum atburðum. Hún
segir frá átökum á milli ríkis og
kirkju og trúboðsstöð Jesúíta í
frumskógum Paraguay, sem lendir
mitt í þeim átökum með ægilegum
afleiðingum. Höfuðpersónumar
eru Jesúítamir Mendoza (De Niro)
og Gabriel (Irons). Mendoza var
áður þrælaveiðari en snerist til trú-
ar eftir að hafa drepið bróður sinn
í einvígi og Gabriel er hinn heittrú-
aði forvígismaður trúboðsins, sem
vinnur traust indíánanna i fmm-
skóginum og færir þá til siðmenn-
ingar eftir Guðs vegum. Þegar svo
til árásar á trúboðsstöðina kemur
tekur annar þeirra upp sverðið til
að beijast en hinn krossinn í bæn.
Þriðja persónan og sú sem gagn-
rýnendur hafa þótt stela senunni
frá De Niro og Irons er Ray McAn-
ally í hlutverki kardinálans sem
kemur út í frumskóginn og verður
að ákveða framtíð trúboðsins.
Hann er einnig sögumaður mynd-
arinnar og hrífst mjög að trúboðinu
en hin veraldlega kirkjupólitík
neyðir hann til að dæma það til
dauða gegn samvisku sinni.
Annar framleiðandi myndarinn-
ar er Bretinn David Puttnam
(dreifingarfyrirtæki hennar er hið
breska Goldcrest, sem virðist eiga
fleiri líf en kötturinn). Hinn fram-
leiðandinn er Femando Ghia, en
hann fékk hugmyndina að mynd-
inni fyrir 16 árum og bað Robert
Bolt að skrifa handritið að henni.
Trúboðsstöðin er aðeins önnur
mynd leikstjórans Rolands Joffé.
Fyrsta myndin hans, The Killing
Fields, um hörmungar stríðsins í
Kambódíu, vakti einnig verulega
athygli og hafa fáir náð með eins
miklum hraða á toppinn og Joffé.
Hann mun ekki vera einn af
Svipmyndir úr
Trúboðstöðinn i.
þessum leikstjórum sem baða út
höndunum í æsingi og látum. Hann
hefur rólyndislegt yfirbragð og
brýnir sjaldan raustina. Sá eini
fyrir utan hann sem aldrei hafði
hátt við gerð myndarinnar var
stjaman Robert De Niro, sem hafði
látið sér vaxa sítt hár og skegg
fyrir hlutverk Mendoza. Stundum
sat hann í stólnum sínum hljóður
og íhugandi í klukkustund eða
meira og safnaði tilfinningalegum
krafti fyrir nokkurra sekúndna
filmubút.
Eins og frægt er orðið var það
Puttnam sem uppgötvaði (eins og
það er kallað) Joffé og kom honum
í leikstjórastólinn með The Killing
Fields. „Flestir fá sitt tækifæri of
snemma eða of seint," segir Putt-
nam, en Joffé fékk sitt á réttum
tíma. „í honum sá ég m.a. tvo
kosti: myndrænt ímyndunarafl og
að hann er óhræddur við að fást
við tilfinningar. Flestir breskir leik-
stjórar em hræddir við tilfinningar.
En Roland skilur hvað það er sem
fær fólk til að hópast í biðraðir
fyrir utan kvikmyndahús í grenj-
andi rigningu."
Joffé er líka óhræddur við vin-
sældir. „Ég vil að það sem ég geri
sem leið á myndina rann það upp
fyrir okkur, eins og persónunum,
að við stefndum að sama marki.
Aðferðimar sem við beittum sem
leikarar vom ólíkar. En á endanum
varð kunningsskapur okkar mjög
náinn, mjög vinalegur. Hann er
eldri en ég og býr að miklu meiri
reynslu en ég sem kvikmyndaleik-
ari. . . . Hann er mun hægari en
ég. Honum er illa við að taka
ákvarðanir og það er einmitt það
sem leikurinn snýst um, ákvarð-
anatöku. Þú þarft að vera búinn
að ákveða þig í hvert sinn sem þú
lætur frá þér setningu — á ég að
segja þetta svona eða hinsegin?
Og það tekur Bob langa stund að
ákveða sig þannig að þetta tók
allt sinn tíma,“ sagði Irons.
Handritshöfundurinn Robert
Bolt á ansi litríkan feril að baki
sem höfundur kvikmyndahandrita.
Eins og fram kom hér í upphafí
vann hann mikið með David Lean
og þegar hann er spurður að því
hvort samstarf þeirra hafí verið
gott svararhann:„ Já og nei. Ég
held að því sé eins farið með Lean
og marga aðra leikstjóra að þeir
halda að þeir hefðu svosem getað
skrifað þetta allt sjálfir."
Bolt kvartar undan þvi að hand-
ritshöfundar séu ekki metnir að
verðleikum. „Þið megið samt ekki
misskilja mig. Bæði Lean og Joffé
hafa farið vel með mín verk en
jafnvel þeim er ekkert vel við að
viðurkenna að sumir aðrir eiga líka
einhveijar þakkir skildar."
Samantekt: — ai.
sé flestum aðgengilegt," segir
hann. Hann hafði unnið talsvert
við leikhús og sjónvarp áður en
breiðtjaldið tók við. En hann var
þannig að daginn eftir að eitthvert
af sjónvarpsverkunum hans var
sýnt fékk hann sér far með strætó
og hleraði það sem fólk sagði um
verkið. Eftirminnilegustu reynslu
sína af kvikmyndum í æsku upp-
lifði hann þegar hann fór að sjá
Brúna yfír Kwai-fljótið eftir David
Lean. „Það sem hafði gífurleg
áhrif á mig var sú staðreynd að
þegar Alec Guinness gekk yfir
brúna tók ég allt í einu eftir því
að fullorðið fólk í kringum mig
grét.“
En hvemig skyldi þeim Robert
De Niro og Jeremy Irons hafa sam-
ið við tökur Trúboðsstöðvarinnar?
Sá síðamefndi var spurður að því
og hann svaraði: „Við fórum af
stað nokkuð svipað persónunum
sem við leikum í myndinni — við
vantreystum hvor öðmm. Eftir því
TRUBOÐSSTOÐ
MEÐ DE NIRO
OG IRONS