Morgunblaðið - 16.04.1988, Blaðsíða 51

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 16. APRIL 1988
51
Fjölskylda, afkomendur og vinir
horfa með trega eftir þeim sem var
en er hér ekki lengur. Hitt er þó
mest um vert: Þar fór maður sem
vert er að minnast.
Kristján J. Gunnarsson
Siguijón Sigurðsson, bóndi, Raft-
holti, Holtahreppi, andaðist á Borg-
arspítalanum í Reykjavík laugar-
daginn 2. apríl 1988 og fer jarðar-
för hans fram í dag frá Marteinst-
ungukirkju í Holtum.
Hann fæddist í Bjáimholti, Holta-
hreppi 4. mars 1895, sonur Sigurð-
ar Sigurðssonar bónda þar og konu
hans, Borghildar Þórðardóttur. A
æskuheimili sínu heima í Bjálmholti
í hópi kærra foreldra og systkina
fékk hann það veganesti, sem hann
mat mikils á lífsleiðinni. Þar lærði
hann til almennra verka og var
mikill hagleiks- og dugnaðarmaður
til allra starfa. Vel gefínn og nám-
fús. Hann stundaði nám hjá séra
Ófeigi Vigfússyni, Fellsmúla, og
síðar á Hvítárbakkaskóla í Borgar-
firði. Námið var honum heilladijúgt
og naut hann þess til æviloka. Ung-
ur maður stundaði hann fískveiðar
á vetrarvertíðum og vann við land-
búnað heima hjá foreldrum sínum
sumur og haust, þannig kjmntist
hann fljótt íslenskum atvinnuveg-
um, menningu og félagslífí og sá
knýjandi þörf fyrir unga menn, að
takast á við vandann og leggja
hönd á plóginn.
Þann 26. maí 1922 giftist Sigur-
jón Ágústu Ólafsdóttur frá Aust-
vaðsholti í Landmannahreppi. Byij-
uðu þau að búa í Kálfholti, Asa-
hreppi, og árið 1928 fluttust þau
að Raftholti í Holtahreppi. Heimili
þeirra bar þeim fagurt vitni, þau
byggðu allt upp og ræktuðu jörð-
ina. Sameiginlega hjálpuðust þau
við að vinna heimili sínu allt og
börnunum fjórum, Guðrúnu, Sig-
rúnu, Hermanni og Hjalta. Oft varð
Siguijón að fara að heiman til að
sinna þeim Qölmörgu störfum sem
honum voru falin, þá hélt Ágústa
öllu í horfínu. J»au hættu búskap
árið 1966 og tóku synir þeirra við
búinu. Ágústa og Siguijón voru
heima f Raftholti næstum til hinsta
dags hjá börnum sínum, var það
þeim mikil gleði.
Siguijón var góður ungmennafé-
lagi og minntist oft á upphaf og
störf ungmennafélagshreyfíngar-
innar í landinu. Hann starfaði mik-
ið heima í sveitinni sinni og voru
þar falin mörg trúnaðarstörf.
Hann var víða fulltrúi bænda-
stéttarinnar og oft til forystu val-
inn, átti sæti í mörgum stjórnum
og nefndum sem störfuðu að eflingu
landbúnaðarins og menningarmál-
um heima í héraði og var íslenskri
bændastétt til sóma.
Fyrir störf sín hlaut hann þakk-
læti og viðurkenningu. Hann var
heiðursfélagi Héraðssambandsins
Skarphéðins og Búnaðarsambands
Suðurlands. Einnig var hann sæmd-
ur Riddarakrossi hinnar íslensku
Fálkaorðu 1. janúar 1965.
Og nú þegar Siguijón bóndi í
Raftholti er kvaddur, þá minnumst
við sérstakrar persónu, ,sem hefur
sett svip sinn á þetta hérað og við
sem búum f nágrenni söknum vinar
í stað.
Þessi aldraði vinur fylgdist vel
með öllu til hinstu stundar og gladd-
ist yfir uppbyggingu sveitanna og
allri velgengni.
Jafnt eldri sem yngri nutu vin-
áttu hans og var handtak þeirra
honum mikilsvert.
Störf kvenfélaganna virti hann,
þeim hafði hann fylgst með frá
upphafí. Ágústa kona hans var
formaður Kvenfélagsins Einingar í
Holtahreppi í 26 ár Nú starfa kven-
félögin Eining, Holtahreppi,
Framtíð, Ásahreppi, og Lóa, Land-
mannahreppi, oft saman að sameig-
inlegum verkefnum. Hann sá fljótt
að samvinna þeirra var mikilvæg
héraðinu. Nú þökkum við kvenfé-
lagskonur mörg hvatningar- og
þakkarorð sem hann mælti til okkar
af sinni alkunnu ræðusnilld. í
Skarði er saknað vinar og frænda,
við þökkum samfylgdina.
Sendum innilegar samúðarkveðj-
ur til bama og fjölskyldna þeirra,
systurinnar heima í Bjálmholti og
vandamanna.
Sigriður Th. Sæmundsdóttir
Einn síðasti og glæsilegasti full-
trúi aldamótakynslóðarinnar, sá
sem stóð í fylkingarbijósti og var
boðberi æskuhugsjóna nýrrar aldar,
bændahöfðinginn Siguijón Sigurðs-
son, Raftholti, er nú fallinn í valinn
93 ára að aldri.
Hér verða æviatriði þessa merka
manns ekki rakin sökum þess, að
sá er hér ritar, átti þess ekki kost,
að vera honum samtíða, heldur að-
eins að heimsækja hann nokkrum
sinnum að Raftholti, eftir að hann
var hættur störfum og orðinn
ekkjumaður. En rætur þeirra heim-
sókna liggja lengra aftur í tíma.
Til glöggvunar á því ber hér að
gera grein fyrir uppruna þessa
mæta manns.
Hann var fæddur 4. mars 1895
í Bjálmholti í Holtum. Foreldrar
hans voru Sigurður Sigurðsson
bóndi þar og kona hans, Borghildur
Þórðardóttir frá Sumarliðabæ.
Hann stundaði nám hjá sr. Ófeigi
í Fellsmúla og síðar á Hvítárbakka-
skóla. Sem gefur að skilja hefur
hann á uppvaxtarárunum unnið alla
venjulega sveitavinnu. í 13 vertíðir
hafði hann stundað sjó á yngri
árum. Á þeim tíma hafði hann á
vetrum samastað hjá Rannveigu
föðursystur sinni í Reykjavík. En
hún hafði gerst ráðskona hjá ekkju-
manni, Sigurði Sigurðssyni í
Bræðraborg. Hann hafði verið
bóndi austur f Grímsnesi, tekið sig
upp árið 1874 og ætlað til Ameríku,
en af þvi varð aldrei. Þessi maður,
sem hér er getið, Sigurður Sigurðs-
son í Bræðraborg, var afí þess er
hér ritar. Þama urðu atvik og að-
stæður til þess, að skapaðist svo
traust og gróin vinátta á milli þess-
ara tveggja manna, að hún hélst
meðan báðir lifðu. Afí minn lést í
Laugarási í Biskupstungum 1931
níræður að aldri.
Árið 1922 giftist Siguijón
Ágústu Ólafsdóttur frá Austvaðs-
holti í Landsveit. Stofnaði hann til
búskapar í Kálfholti í Ásahreppi og
þar bjó hann til ársins 1928. En
þá losnaði jörðin Raftholt í Holtum
og hafði Siguijón hug á að komast
þangað og eignast þá jörð. Afí minn
var þá blindur orðinn og um það
bil að flytja austur að Laugarási til
Sigurmundar læknis sonar sfns og
föður míns, þar sem hann dvaldist
síðustu þijú árin. Hann var maður
sterkeftiaður á þeim tíma, var þrek-
maður og hafði unnið og aflað „í
sveita síns andlits" eins og þar
stendur. Guðstrú hans var einlæg
og boðorð hans það að svfkja engan
um neitt og orð skyldu standa sem
stafur á bók. Ég man tal hans um
Siguijón, að honum þótti hann fyr-
irmynd yngri manna, sem þá voru.
Þá var örðugt um lánsfé til jarða-
kaupa. Afí minn eyddi ekki pening-
um í óþarfa, var að jafnaði fastur
á fé. En hér brá út af venjunni, því
að hér var maður, sem hægt var
að treysta. Hann lánaði Siguijóni
jarðarverðið og að sögn hans sjálfs
(Siguijóns) bauð hann honum það.
Gamli maðurinn var glöggur á
manngerðir og sá vel, hvar mann-
dómi var að mæta. Spá hans rætt-
ist. Siguijón brást ekki þeim vonum
og stóð í skilum með allt, þrátt
fyrir komandi krepputíma.
Þessi gagnkvæma og trausta vin-
átta afa míns og Siguijóns gekk
svo áfram til föður míns og á upp-
vaxtarárum tók hún að þróast innra
með mér, því að afa minn dáði ég
og virti flestum eða öllum öðrum
fremur.
Fundum okkar Siguijóns bar
ekki saman svo heitið gæti, fyrr en
ég heimsótti hann á gamals aldri.
Þá var hann orðinn ekkjumaður og
hættur búskap og félagsmálastörf-
um. Við samfundinn fyrsta var mér
það efst f huga, að ræða við hann
um afa minn og þeirra kynni, þar
sem ég líka vissi, að Siguijón var
einn á lffi honum óskyldur, sem
þekkti hann persónulega. Siguijón
taldi hann sterkan og heilsteyptan
persónuleika og það hefði verið sér
ungum ómetanlegt veganesti á
langri ævi, að hafa átt kost á að
kynnast slíkum heiðursmanni. Það
var eitthvað áþekkt í fari þeirra,
þótt óskyldir væru.
Upp frá þessu heimsótti ég Sig-
uijón nokkrum sinnum, ef til vill
að meðaltali einu sinni á ári. Á sjö-
tugsafmæli mfnu 1985 ákvað ég
að fara að heiman. Af ölium val-
kostum þótti mér sá bestur að fara
til Siguijóns í Raftholti og eyða
deginum með honum. Það var dá-
samlegt, ógleymanlegt.
Þann 4. mars sl. náði þessi aldni
heiðursmaður 93 ára aldri. Um það
leyti var hann farinn að kenna las-
leika, sem síðan ágerðist. Við mátti
búast, að það yrði hans síðasta,
slíkur öldungur sem hann var orð-
inn. Ég hafði hug á því að ná tali
af honum, áður en yfír lyki. Það
heppnaðist, svo var forsjóninni fyrir
að þakka. Það var mánudaginn 22.
mars, en tveim dögum síðar var
hann fluttur á spftala, þar sem hann
andaðist 2. apríl sl.
Hann var ldæddur, hafði fótavist
og var málhress. Umönnun og
umhyggja tengdadóttur hans og
sona var frábær. Skýrleiki hans var
óskertur og margt bar á góma sem
fyrr. Ég var hér fyrst og fremst
kominn til þess að sjá hann og
hlusta á sfðustu orðræðu hans, sem
barst mér að eyrum.- Hann var söng-
maður ágætur, en hinn fagri hljóm-
ur raddar hans fylgdi yfír í ræðu
og mælt mál, sem féll í stuðlum
af vörum hans, svo að unun var á
að hlýða.
Þama stóð hann, hár og þrekvax-
inn, hafði unnið hörðum höndum,
bæði við sjósókn og sveitastörf. Að
baki honum var glæsilegt bókasafn,
fjársjóður andlegra verðmæta.
Hugsjónaeldur aldamótaáranna
hafði enn ekki horfíð honum. Fé-
lagsmálastörf í bændastétt höfðu
um langan tíma tekið stóran hlut
starfskrafta hans. Það hafði bæði
sínar jákvæðu og neikvæðu hliðar.
Hvar sem Siguijón fór var eftir
honum tekið, persónutöfrar hans
voru einstakir. Hann trúði á annan
og betri heim að þessu lífí loknu.
„Þetta líður hjá,“ voru hans síðustu
orð til mín. AJlt orkar tvfmælis, en
litu þá ekki fjarræn augu hans þá
þegar annan betri og fegurri heim?
Rangárþing hefur gegnum alla
sögu margt stórmenni alið. Hér er
nú verið að kveðja eitt þeirra. Það
var sem heiðríkja jöklanna speglað-
ist í yfírbragði hans og safí örlaga-
þrunginnar sögu, allt frá dögum
Njálu, lynni honum í æðum.
Sigurður Sigurmundsson,
Hvítárholti.
Það er erfítt að kveðja Siguijón
afa og þurfa að sætta sig við, að
hann er farinn og kemur ekki aft-
ur. Hann, sem er búinn að vera
einn af okkur svo lengi sem við
munum.
Alltaf var hægt að flýja til afa,
þegar eitthvað bjátaði á. Hann tók
á móti okkur með hlýju og skiln-
ingi, tilbúinn til að hjálpa og snúa
hlutunum á betri veg. Það var gott
að koma utan úr kulda og vondum
veðrum inn í hlýjuna til afa, hjúfra
þar um sig og þiggja af honum all-
an þann yl sem þurfti til að velgja
kalda putta og tær. Eða þá eftir
erfiðan dag að geta sest niður, lát-
ið þreytuna líða úr sér og talað við
afa um það sem manni lá helst á
hjarta. Hann hafði alltaf nógan tíma
og var tilbúinn að hlusta. Þau voru
heldur ekki fá kvöldin, sem við sát-
um hjá honum og spjölluðum um
alla heima og geima, gerðum að
gamni okkar eða tókum í spil. Þeg-
ar við vorum lasin og þurftum að
vera í rúminu, þreyttist afí aldrei á
að sitja hjá okkur og stytta okkur
stundir með því að spjalla og lesa
fyrir okkur sögur eða ljóð.
Afi bjó yfír mikilli lífsrejmslu og
fróðleik, sem við erum þakklát fyr-
ir að hafa fengið að kjmnast. Hann
kenndi okkur margt og sýndi okkur
inn í gamla tímann með frásögnum
af sér og öðrum, þegar hann var
ungur. Hann kunni einnig ógrjmni
af fallegum lögum og ljóðum sem
hann kenndi okkur að hlusta á og
meta.
Það er með söknuði og djúpum
trega sem við kveðjum elsku afa
okkar hinstu kveðju, en þökkum
um leið Guði fyrir þau 4r sem við
fengum að eiga með honum og það
fyrirheit, sem Kristur gaf, þegar
hann sagði: „Ég lifí og þér munuð
lifa."
Systkinin I Raftholti.
Sé ég í anda knörr og vagna knúða,
kraft sem vannst úr fossa þinna skrúða,
stritandi vélar starfsmenn glaða og prúða,
stjómfijálsa þjóð með verzlun eigin búða
Þessar ljóðlínur úr hinu merka
aldamótakvæði eiga vel við, þegar
minnst er nú við fráfall eldhugans
og aldamótamannsins Siguijóns í
Raftholti. Þessar ljóðlínur og fleiri
skálda voru honum hugleiknar og
vitnaði hann oft til þeirra á góðum
stundum, við ýmis tækifæri, en þau
voru mörg í gegnum tíðina. Það er
af mörgu að taka, þegar minnst er
þessa höfðingja, Siguijóns, svo
margslunginn persónuleiki sem
hann var. Hann hafði óvenju mikið
vald jrfir íslenzku máli og átti auð-
velt með að miðla af því til sinna
samferðamanna. Ræður hans voru
oft yfírgripsmiklar þar eð hann
hreif viðstadda með sér, þó hann
ræddi hin ólíklegustu mál frá hinum
ýmsu hliðum mannlífsins og var þá
sama, hvað um var að ræða, hvort
það voru heimsmálin í víðum skiln-
ingi, saga lands og þjóðar eða dæg-
urmálin, allt var honum svo auð-
velt að ræða af jrfírgripsmikilli
þekkingu og þessum eiginleika hélt
hann allt til síðustu stundar, er
hann kvaddi þennan heim á 94.
aldursári.
Lífshlaup Siguijóns í Raftholti
hefur verið sem maigra aldamóta-
manna um margt svipað, menn urðu
að heyja harða lífsbaráttu til að
komast sæmilega af í hörðum
heimi. Siguijón fór ekki varhluta
af þessu og stundaði störf í sveit
og við sjó á jmgri árum, þegar að-
eins voru frumstæð og einföld tæki
notuð við störfin. Síðar upplifði
hann það sem hans samtíðarmenn
og fyrir þeirra atbeina að sjá þjóð
sína taka stórbrejrtingum með til-
komu tæknivæðingar á svo mörgum
sviðum. Þar sáu þeir drauma alda-
mótaskáldanna rætast, þar mætti
nefna virkjun fallvatna og raf-
væðingu, síma, samgöngur og ekki
hvað sízt ræktun lands og lýðs, svo
og friðun fískimiða við strendur
landsins og verzlunarfrelsi. Þetta
voru baráttumál aldamótamanna
og þar stóð Siguijón í Raftholti
framarlega í flokki baráttusveitar-
innar og það má segja að undra-
verður árangur hafí náðst á hinum
ýmsu sviðum þjóðfélagsins.
Þegar við nú stöndum á kross-
götum og horfum til baka og virðum
fyrir okkur það sem áunnist hefur,
er okkur þakklæti efst í huga til
■þeirra er brautina ruddu, svo aðrir
kæmust leiðar sinnar. Þar hygg ég
að kjmslóð Siguijóns eigi stóran
hlut að málum.
Siguijón helgaði landbúnaði
miklu ajf sínum starfskröftum um
ævina. Hann starfaði mikið að fé-
lagsmálum, var í stjóm Búnaðar-
sambands Suðurlands, Stéttarsam-
bands bænda, Búnaðarþings og
fleiri félaga um árabil og inni á
Alþingi var hann um tfma. I sveitar-
stjóm og sýslumálum var Siguijón
ávallt mjög virkur og tillögugóður.
Nú við leiðarlok, er þessi aldni
heiðursmaður kveður, verða þakkir
efst í huga þeirra, er nutu samvista
við hann á ýmsum tímum, ekki sízt
á efti árum, þá var hann reiðubúinn
að taka þátt í félagsskap með sér
yngri mönnum og var þá jafnan
hrókur alls fagnaðar, hélt uppi
ræðuhöldum og söng svo allir máttu
gleði njóta, er viðstaddir voru, slíkra
stunda er gott að minnast.
Við kveðjum Siguijón í Raftholti
með þakklæti og virðingu. Blessuð
sé minning hans.
Sæmundur Jónsson
t
Utför móöur okkar,
EMELÍU J. BERGMANN
frá Flatey á Breiðafirði,
verður gerð frá Fossvogskirkju mánudaginn 18. þ.m. kl. 15.00.
Jónina Bergmann,
Hallbjörn Bergmann.
t
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð og hlýhug við andlát og
útför móður okkar, tengdamóður og ömmu,
GUÐMUNDU GUÐJÓNSDÓTTUR
frá Bassastöðum.
Fanney Jóhannsdóttir,
Lilja Jóhannsdóttir,
Andrés Jóhannsson,
Guðrún Jóhannsdóttir,
Sigurrós Jóhannsdóttir,
Vilborg Jóhannsdóttir,
SólmundurJóhannsson,
Guðbjörg Jóhannsdóttir,
og
Guðmundur Einarsson,
Guðbrandur Sverrisson,
Guðrfður Benediktsdóttir,
Jóhannes Stefánsson,
Jón Hjaltason,
Áskell Benediktsson,
Hulda Sigurðardóttir,
Sigmundur Leifsson,
Artúr Guðmundsson
barnabörn.
t
Þökkum innilega samuð og vinarhug við andlát og útför
ÁSGEIRS VALS EINARSSONAR
veggfóðrarameistara,
Langholtsvegi 143.
Sérstakar þakkir til lækna og hjúkrunarfólks á deild A1, Landa-
kotsspítala.
Sigrfður Beinteinsdóttir,
Beinteinn Ásgeirsson, . Svava Markúsdóttir,
Einar Gunnar Asgeirsson, Sigrún Hjaltested,
Ólafur Már Asgeirsson, Camilla Hallgrfmsson,
Valgeir Asgeirsson,
barnabörn og barnabarnabörn.