Morgunblaðið - 24.06.1988, Blaðsíða 46

46
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 24. JÚNÍ 1988
„ tWemÍg gebur noickur fencjih fj'óru
átscx, ^cx áinnum í roð ?"

Þú manst það næst, dreng-
ur minn. Aldrei fleiri en
14 í einu.
Hvort ég viti ekki hvað
uppréttur handleggur þýð-
ir. Ég hef verið kennari í
40 ár...?
Gæti ég fengið að skipta
afmælisgjöfinni handa
konunni minni?
HÖGNI HREKKVÍSI
Kórónan áfram á Alþingishúsinu
Einn af okkar háttvirtu þing-
mönnum lagði fram aldeilis fárán-
lega tillögu á lokadögum síðasta
þings. í þessari tillögu var gert ráð
fyrir að kóróna Kristján konungs
IX. sem skreytir Alþingishúsið yrði
brotin niður og eitthvað annað sett
í hennar stað. Þingmaðurinn færði
þau rök fyrir framkvæmdinni, að
Island væri ekki lengur konungs-
ríki, heldur lýðveldi og því væri
ekki við hæfí að slíkt tákn prýddi
þinghúsið. Auk þess nefndi hann
að það minnti íslendinga einungis
á kúgun og harðræði á mestu niður-
lægingartímum þjóðarinnar.
Eg vil minna þingmanninn á, að
þó að ísland sé ekki konungsríki
lengur, ríkti hér konungsstjóm í
600 ár, m.a. á þeim tíma sem Al-
þingishúsið var reist. Þó að ýmis-
legt misjafnt megi segja um þá
stjómarhætti eins og aðra, þá held
Víkverji
Meðferð forsetninga í íslenzku
er þess eðlis að betra er að
íhuga merkingu þeirra fyrir notkun.
Allt of oft eru þær rangt notaðar
og allt of oft eru þær notaðar, þeg-
ar þær eiga ekki við. Þjóðhátíðar-
dagurinn 17. júní er nýliðinn. Hann
varð, að mati Víkverja, fyrir barðinu
á veðurguðunum og slæmri mál-
notkun. Nánast allan daginn var
tönnlazt á því í ræðum og við ýmis
önnur fyrirtæki, að eitthvað væri
að gerast á 17. júní. „Við emm
stödd hér á 17. júní.“ Þama er for-
setningunni algjörlega ofaukið.
XXX
egar menn eru kenndir við
fæðingarstað sinn eða bústað
og til dæmis kallaðir Akureyringar
eða Sauðkrækingar, verður mönn-
um oft fótaskortur á tungunni.
Stundum eru Sauðkrækingar kall-
aðir Sauðkræklingar, þó orðmynd-
ina kræklingur sé hvergi að finna
í Sauðárkróki. Margir sneiða fram-
hjá erfiðleikum sem þessum og
bæta viðskeytinu -búi aftan við
staðamafnið. Menn segja gjaman
Kópavogsbúi í það þess að segja
Kópvægingur og er það í raun skilj-
anlegt. Jafn skiljanlegt er að íbúar
á Hellu vilji ekki láta kalla sig
Hellinga og íbúinn á -velli vilji ekki
heita -vellingur. Líklega vilja íbúar
á Hellu og Hvolsvelli enn síður láta
spyrða sig saman og kalla Helluvell-
inga eða hellis vellinga. Þá vilja
ég að íslendingar hafi upp til hópa
virt konung sinn. Vissulega urðu
þeir oft fyrir barðinu á misvitrum
embættismönnum hans, jafnt
íslenskum sem dönskum, því ekki
voru þeir íslensku barnanna bestir.
Einnig býst ég við að tillaga sem
þessi brjóti í bága við húsafriðunar-
lög, því þau hljóta að ná yfír ytri
einkenni svo merkilegs húss sem
Alþingishúsið er. Ef þau gera það
ekki þá er eitthvað að.
Tillaga þingmannsins ber vott
um ofstæki sem á sínum tíma setti
ljótan blett á sjálfstæðisbaráttuna.
Ég hélt satt að segja að við vildum
öll gleyma því vonda máli, en nú
hefur þingmaðurinn vakið upp
gamlan draug með því að brydda
upp á þessu.
Nei, Danir eiga annað og meira
skilið af okkur en að þingmenn
okkar séu að sverta minningu kon-
skrifar
íbúar í þorpum landsins líklega enn
síður vera kallaðir þorparar enda
eiga þeir það tæpast skilið.
XXX
Utivist er vaxandi þáttur í lífí
íslendinga. Víða er vel að
þeirri iðkan búið, enda er heilbrigð
sál í hraustum líkama keppikefli
hveijum manni. Á Akureyri er
Kjamaskógur mikið útivistarsvæði
og til sérstakrar fyrirmyndar. Yfír-
völd Reykjavíkurborgar hafa að
undanfömu unnið að miklum bótum
á útivistarsvæðum borgarinnar og
er aðstaðan víða orðin miög góð.
Mikill fjöldi skokkara leggur dag-
lega leið sína í Laugardalinn til að
hressa upp á sig og er aðstaðan
þar að verða til fyrirmyndar þó enn
megi betur gera.
XXX
A
Iljósi nýjustu fregna um hækkun
lánskjaravísitölunnar ogþar með
verðbólgunnar, sem virðist stöðugt
sækja í sig veðrið, er hér smá saga,
sem þó er vonandi ekki dæmi um
verðskyn fólks: í einum stórmark-
aðnum lenti Víkveiji í biðröð á eft-
ir litlum dreng, sem varla náði upp
á haldið á stóra innkaupavagninum.
Afgreiðslustúlkan hjálpaði honum
að taka brýnustu nauðsynjar upp
úr vagninum, svo sem kakómalt og
fótbolta. Þegar sá stutti dró svo
upp hundraðkall, sem hann taldi
greinilega mikið fé, til að borga,
ungs beggja landanna með þessum
hætti. Við skulum ekki gleyma því
að það voru Danir sem skiluðu
handritunum fornu heilum inn í
nútíðina, en það ásamt fræðisafni
Rasmusar Kristjáns Rasks, sem
raunar var danskur, á trúlega
dijúgan þátt í að enn er mál forfeð-
ranna talað á landinu.
Maður spyr sig á hveiju megi
eiga von næst. Ef til vill tillögu sem
mælir svo fyrir að alla krossa skuli
bijóta af kirkjum landsins vegna
þess að þeir minni menn einungis
á myrkraverk ýmissa framámanna
miðaldakirkjunnar?
Það er von mín að tillöguflutn-
ingur sem þessi endurtaki sig ekki.
Slíkt væri hneisa og óvirðing, ekki
einungis við Dani, heldur einnig við
sögu okkar, tungu og menningu.
Hallgrímur Helgason
frá Akureyri.
vandaðist málið. Líklega gera fáir
sér grein fyrir því hve mikil áhrif
hækkun þessarar vísitölu hefur á
afkomu fólks og fyrirtækja. Finn-
bogi Jónsson, framkvæmdastjóri
Síldarvinnslunnar í Neskaupstað,
sagði í samtali við Morgunblaðið,
að við síðustu hækkun lánskjara-
vísitölunnar hafi skuldir fyrirtækis-
ins hækkað um 20 milljónir króna.
Hvorki meira né minna. Við aðstæð-
ur þessar hlýtur að vera erfitt að
lifa. Skuldir heimilanna hækka líka
á sama hátt, en launahækkanir eru
takmarkaðar með lögum.
XXX
Offramleiðsla landbúnaðarvara
virðist ætla að verða langvar-
andi vandamál hér á landi eins og
víðar. Helztu hugmyndir um við-
brögð hafa hingað til að mestu
miðað að því að leysa orðinn vanda,
ekki koma í veg fyrir hann. Til
dæmis hefur það þótt „góð“ hug-
mynd að frysta kjötið og geyma
misserum saman áður en því er
hent. Róttækari hugmyndir hafa
miðað að því að henda kjötinu strax
eftir slátrun. Nú vill svo til að megn-
ið af kjötverðinu felst í slátur- og
geymslukostnaði, sem er svo
gegndarlaus að sjálfsagt þekkist
hvergi annað eins. Þann kostnað,
vilji menn endilega bera hann, hlýt-
ur að mega færa til bænda beint
gegn því að þeir í auknum mæli
dragi saman bústofn sinn og minnki
um Ieið álagið á gróðurlendið.