Morgunblaðið - 11.05.1990, Qupperneq 24

24
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 11. MAÍ 1990
25
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 11. MAÍ 1990
pJtrp Útgefandi Árvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Aðstoðarritstjóri Björn Bjarnason.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guðmundsson, Björn Jóhannsson, ÁrniJörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033. Áskrift-
argjald 1000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 90 kr. eintakið.
Fjármálaráðherra
ræðst gegn
Reykjavík
Olafur Ragnar Grímsson,
fjármálaráðherra og for-
maður Alþýðubandalagsins, er
í sérstakri aðstöðu vegna kom-
andi sveitarstjómakosninga.
Hann hefur lent í andstöðu við
Alþýðubandalagsfélagið í
Reykjavík og neitar að lýsa
yfir stuðningi við G-listann í
höfuðborginni. Hefur með
réttu verið á það bent að með
því að kjósa lista Nýs vett-
vangs í Reykjavík séu kjósend-
ur að lýsa yfir stuðningi við
Ólaf Ragnar í átökum innan
Alþýðubandalagsins. í gær
gerist það hins vegar hér í
blaðinu, að Ólína Þorvarðar-
dóttir, efsti maður á lista Nýs
vettvangs, treystir sér ekki til
samstöðu með Ólafi Ragnari i
mikilvægu máli. Það frum-
hlaup fjármálaráðherra að
heíja umræður um að breyta
eigi aðstöðu- og fasteigna-
gjaldakerfinu, þannig að þessir
skattar á einstaklinga og fyrir-
tæki í Reykjavík renni til ann-
arra sveitarfélaga, virðist hafa
leitt til nýrrar sundrungar
meðal vinstri manna vegna
komandi sveitarstjórnakosn-
inga, og þótti þó mörgum nóg
fyrir.
Astæðan fyrir því, að enginn
sem sækir eftir kosningu með-
al Reykvíkinga, getur lagt
fjármálaráðherra lið í þessu
nýja baráttumáli hans er ein-
föld: Tillagan um að skattar
Reykvíkinga vegna aðstöðu og
fasteigna sem þeir njóta í höf-
uðborginni renni til annarra
en borgarinnar sjálfrar hefur
að sjálfsögðu engan hljóm-
grunn í Reykjavík. Hún er sett
fram núna annars vegar til að
storka Reykvíkingum, sem
hafa treyst sjálfstæðismönn-
um fyrir stjóm bæjarfélags
síns, og hins vegar til að ala
á öfund og úlfúð milli sveitar-
félaga í landinu. Ættu lands-
stjórnarmenn að telja sér
sæma annað en slík uppátæki
á síðustu dögunum fyrir kosn-
ingar. I hinum dæmalausa
málflutningi íjármálaráðherra
var einnig dylgjað um það, að
nágrannasveitarfélög bæm
skarðan hlut frá borði vegna
viðskipta við Hitaveitu og Raf-
magnsveitu Reykjavíkur.
Davíð Oddsson borgarstjóri
segir um leið og hann hafnar
þessari viðleitni íjármálaráð-
herra til að kippa stoðunum
undan starfsemi í Reykjavík,
að sér finnist óhugnanlegast,
þegar fjármálaráðherra segi,
að það sé góður vilji fyrir hug-
mynd hans í ríkisstjórninni.
Borgarstjóri bætir við hér í
blaðinu í gær: „Þetta segir
mér einnig að í þessari ríkis-
stjórn, svokallaðri félags-
hyggjustjórn, eru þeir sömu
flokkar, sem vilja fá aðstöðu
til að stjórna hér í Reykjavík.
Það er náttúrlega ljóst að ef
áhrif þeirra væru veruleg væri
engin fyrirstaða gagnvart
svona árás á borgina og borg-
arbúa ... Sveitarfélögin í ná-
grenni við borgina hafa sóst
eftir því að fá þjónustu frá
borgarfyrirtækjunum og stað-
reyndin er sú að sveitarfélögin,
sem kaupa þessa þjónustu, fá
hana fyrir lægra verð en flest
öll sveitarfélög landsins og það
er Ijóst að mörg sveitarfélög
landsins öfunda nágranna-
sveitarfélög Reykjavíkur af
þeim viðskiptum. Við höfum
lagt áherslu á að styrkja at-
vinnulíf í borginni með marg-
víslegum aðgerðum og varið
til þess miklum fjármunum.
Það hefur skilað sér.“
Eins og áður sagði hefur
Ólína Þorvarðardóttir snúist
öndverð gegn þessum hug-
myndum Ólafs Ragnars
Grímssonar, sem Davíð Odds-
son kallar guðföður og óbeinan
stofnanda Nýs vettvangs. Sig-
uijón Pétursson andmælir
Ólafi Ragnari Grímssyni einn-
ig í Morgunblaðsviðtali í gær
og minnir á að Reykjavíkur-
borg sé eina sveitarfélagið,
sem hefur ekki aðgang að
Jöfnunarsjóði sveitarfélaga.
Um leið og þessi andmæli
flokka Olafs Ragnars
Grímssonar eru íhuguð skal
hinu ekki gleymt, að hann og
ríkisstjórnin hafa síst af öllu
sýnt frambjóðendum eða borg-
arfulltrúum vinstrisinna í
Reykjavík sérstaka tillitssemi.
Fráleitt er að ætla, að ríkis-
stjóm Steingríms Hermanns-
sonar hefði ekki sitt fram í
þessu máli gegn Reykjavík, ef
varðstaða meirihluta sjálf-
stæðismanna undir forystu
Davíðs Oddssonar um hag
borgarinnar og íbúa hennar
hyrfi.
Hornsteinn stöðvarhúss Nesjavallaveitu lagður á sunnudaginn:
Mosfellsbær
ÍGrámelur
[ópavogur
'Ölfusvatn
Nesjavallaveita
Hengill
Hafnarf jöröur
Heitt vatn til
Reykjavíkur
Skiljustöð
Guta
Kalt vatn úr borholu
við Grámel
Stöðvarhús
Síðari
áfangar
NESJAVALLAVEITA Nesjavellir*
Virkjuð
borhola
MbU GÓI
Morgunblaðið/Sverrir
Tvær útbygging'ar eru á stöðvarhúsi Nesjavallaveitu og er stjórnstöð veitunnar, skrifstofúr og rannsóknarstofa í þeirri fremri. Fjær má sjá gestasal sem ætlaður er þeim er
vilja kynna sér veituna.
Veitan er öll
ein gullnáma
- segir Gunnar Kristinsson hitaveitustjóri
HORNSTEINN Nesjavalla-
veitu verður lagður um helg-
ina og í lok júní verður hún
gangsett í fyrsta sinn til
reynslu. Að sögn Gunnars
Kristinssonar hitaveitu-
stjóra tekur nokkurn tíma
að reyna vélbúnaðinn en í
ágúst verður veitan farin að
ylja íbúum á höfúðborgar-
svæðinu og má ekki tæpara
standa, þar sem verulega
heíur dregið úr afkastagetu
Hitaveitu Reykjavíkur á
síðustu árum. Framreiknað-
ur kostnaður við Nesjavalla-
veitu er 5,8 milljarðar en það
samsvarar rúmlega tveggja
ára brúttótekjum veitunnar.
Rannsóknir á svæðinu hóf-
ust árið 1965 skömmu eftir
að Reykjavíkurborg festi
kaup á Nesjavöllum en fram-
kvæmdir við stöðvarhúsið,
tengingu borholanna og
lagningu 27 km leiðslu til
Reykjavíkur hófst snemma
árs 1987. Á Nesjavöllum
mun Hitaveitan einnig hefja
raforkuframleiðslu fyrst til
eigin nota en einnig eru
uppi hugmyndir um að þar
rísi allt að 60 MW raforku-
ver er selji orku til Lands-
virkjunar.
„Nesjavellir er sennilega stærsta
háhitaSvæðið í heiminum, þar sem
vatn verður nýtt til húshitunar,“
sagði Gunnar. „Það má því segja
að við séum að vissu leyti að fara
inn á nýjar brautir. Við lærðum að
vísu mikið af virkjuninni í Svarts-
500m
Morgunblaðið/Svemr
Gunnar Kristinsson hitaveitustjóri, Jóhann Kristjónsson vélfræðingur
og Guðmundur Kjartansson verkfræðingur, við tölvubúnaðinn í
stjórnstöðinni. Veitunni verður stjórnað frá stjórnstöð Hitaveitu
Reykjavíkur í Reykjavík en einnig verður hægt að stjórna henni frá
Nesjavöllum ef með þarf.
engi og jafnvel Kröflu en engin tvö
háhitasvæði haga sér eins.“ Fræði-
menn hafa metið orkugetu Nesja-
vallasvæðisins og er talið að úr
þeim 18 holum sem þegar er búið
að bora megi fá milli 300 til 400
MW. í holunum hefur mælst allt
að 380°C heitt vatn en vatnið, sem
Hitaveitan sendir frá sér til húshit-
unar er að jafnaði um 80oC.
Kalda vatnið hitað upp
Vatnið eða öllu heldur gufan sem
fæst úr borholunum á Nesjavöllum
er því of heit og því er brugðið á
það ráð að nýta hitann úr borholun-
um til að hita upp kalt vatn, sem
síðan er sent yfir heiðina til
Reykjavíkur. Kalda vatnið er fengið
úr borholu við Grámel við Þingvalla-
vatn. Þaðan er því dælt í kalda-
vatnsgeymi við stöðvarhúsið og
síðan eftir leiðslum inn í stöðvar-
húsið í þijá skiljuvatnshitara eða
forhitara, þar sem heita vatnið úr
borholunum hitar upp kalda vatnið.
MQrgunblaðið/Sverrir
Á neðra gólfi stöðvarhússins er verið að tengja dælurnar, sem koma
vatninu áfram til Reykjavíkur. Þegar framkvæmdir voru í hámarki
unnu um 200 manns á Nesjavöllum en að þeim loknum er gert ráð
fyrir að þar starfi um 16 við eftirlit og á vöktum.
Morgunblaðið/Sverrir
í þessum tönkum er vatnið soðið við undirþrýsting áður en því er
dælt inn á leiðsluna til Reykjavíkur.
Þaðan fer það í gegnum þéttivatns-
hitara og gufuhitara og er þá orðið
um 88°C. í kalda vatninu sem
þannig hefur verið hitað er súrefni
og til að forða leiðslum frá tæringu
er vatnið soðið við undirþrýsting
og í það blandað brennisteinsvetni,
sem eyðir því súrefni sem eftir er
áður en vatninu er loks dælt 86°C
til Reykjavíkur. Eftir þessa meðferð
á kalda vatninu verður það eins og
vatn úr öðrum borholum Hitaveit-
unnar, sami hiti og sama hveralykt-
in.
Fyrsti áfangi stoppar í gatið
„Úr fyrsta áfanganum sem nú
er að koma í gagnið fást 100 MW
og nægir það svona rétt til að
„stoppa í gatið“, ef svo má að orði
komast," sagði Gunnar. „I frostun-
um í vetur þurfti að grípa til kyndi-
stöðvarinnar í Árbæjarhverfi og
kostaði það Hitaveituna tæpar 90
milljónir króna. Ef vel á að vera
þá verðum við að halda áfram og
ráðast í 2. áfanga og önnur 100
MW.“ Stjórn veitustofnunar hefur
heimilað hönnun áfangans en gert
er ráð fyrir að hann verði tekinn í
notkun eftir tvö ár. í upphafi var
gert ráð fyrir að veitan yrði stækk-
uð og er stöðvarhúsið hannað fyrir
200 MW veitu og allar leiðslur fyr-
ir 400 MW og úr borholunum fást
400 MW. Þegar að 2. áfanga kem-
ur verður bætt við vélum og öðrum
búnaði. Ef allt gengur að óskum
ætti veitan að hafa náð fullum af-
köstum upp úr aldamótum.“
Árleg orkuaukning um
15 til 20 MW
„Hitaveitan fær mest um 500
MW á haustin úr borholunum í
Reykjavík, Elliðaárdal og Reykjum
í Mosfelissveit en er komið niður í
rúm 400 MW í lok mars. „Það hef-
ur sýnt sig á undanförnum árum
að Hitaveitan þarf að auka áfköst
sín um 15 til 20 MW á ári eða 100
MW á fimm árum, svo að hægt sé
að anna eftirspurn,“ sagði Gunnar.
„Við sjáum Reykjavík, Kjalarnesi,
Mosfellssveit, Kópavogi, Garðabæ,
Hafnarfirði og Bessastaðahreppi
fyrir heitu vatni. Byggðin er alltaf
að stækka og svo er farið að tala
um að hita upp götur og gangstétt-
ir, sem auðvitað þurfa sitt.“ Sagði
hann að menn hefðu almennt þá
trú að Nesjavellir gætu gefið meiri
orku. Rannsóknir á svæðinu hafa
staðið yfír með hléum frá árinu
1965 og voru fyrstu könnunarhol-
urnár boraðar á árunum 1965 til
1972. Þá varð hlé á framkvæmdum
meðal annars eftir að heitt vatn
fannst í Elliðaárdal en árið 1982
til 1985 voru holurnar 13 boraðar
á Nesjavöllum og nú verða fjórar
þeirra virkjaðar.
Gunnar minnti á að Reykjavíkur-
borg hefði keypt jörðina Olfusvatn,
þar sem mikinn jarðhita væri að
finna og þar væri meðal annars
Ölkelduháls enn ókannaður. Hita-
veitan ætti því mikla orku ónýtta.
Allt að 60 MW
raforkuframleiðsla
Gert er ráð fyrir að túrbína til
rafmagnsframleiðslu verði sett upp
í stöðvarhúsinu í 2. áfanga og sagði
Gunnar að þannig tryggði Hitaveit-
an sér sitt eigið rafmagn ef straum-
ur rofnaði hjá Landsvirkjun. „Við
getum þá haldið áfram að dæla
vatni til Reykjavíkur þó svo raf-
magnið fari,“ sagði Gunnar. „Og
nú er talað um að stækka túrbínuna
og framleiða allt að 60 MW fyrir
Landsvirkjun ef nýtt álver verður
reist. Fyrst 30 MW til afhendingar
árið 1993 en ef það á að takast
verður fljótlega að taka ákvörðun
um það og síðan 30 MW árið 1998.
Rafmagn sem þannig fengist er
ódýrt og þá veitu ætlar Hitaveitan
að eiga og selja Landsvirkjun ork-
una ef um semst. Þessi veita er öll
ein gullnáma og leitt að menn voru
sumir lengi að átta sig á því.“
Allt á fleygiferð í neðra
Það heyrast drunur og dynkir frá
borholunum á Nesjavöllum og á
góðviðrisdögum sjá jafnvel Reyk-
víkingar gufubólstrana stíga til
himins. Sumir finna jafnvel hvera-
fnykinn og kenna hveraloftinu um
þegar fellur á silfrið. Veðurstofan
hefur komið upp skjálftamælum á
svæðinu sem sýna stöðugt væga
skjálfta. Gunnar segir blaðamanni
og ljósmyndara sem gengið hafa
með honum um svæðið að virkjunin
veki ávallt mikla athygli eriendra
gesta sem þangað koma. „Hér er
allt á fleygiferð fyrir neðan okkur
og blásandi borholur og enginn
þeirra hagar sér eins,“ sagði Gunn-
ar. „Það sem kom okkur verulega
á óvart þegar farið var að bora, var
hvað þrýstingurinn var mikill f bor-
hoiunum og hitastigið hátt. Þess
vegna hefur ekki verið hægt að
loka fjórum holum, sem blása hér
stöðugt vegna hættu á að þær
sprengi af sér öll bönd.“