Morgunblaðið - 11.01.1991, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDÁGUR 11. JANÚAR 1991
31
aði hún því, og bætti síðan við í
gamansömum tón um leið og hún
blikkaði glettnislega öðru auganu:
„Já, nú er sko annaðhvort að duga
eða drepast!"
Já, húmorinn og hugurinn voru
í lagi fram til hins síðasta. Hún var
tilbúin til að beijast ,eða falla með
sæmd í síðustu orrustunni og hlýða
kalli örlaganna á hvorn veginn sem
var. Og eins og ævinlega kvaddi
hún með ástúðlegum blessunarorð-
um.
Á þessum síðustu augnablikum,
sem við áttum hérna megin grafar,
miðlaði hún af sama brunninum og
hún hafði ævinlega getað ausið svo
ríkulega af og kvaddi í jafnvægi
og _sátt við skapara sinn.
Á kveðjustund koma hennar eig-
in kveðju- og blessunarorð í hug-
ann: Guð geymi hana ævinlega.
Omar Þorfinnur Ragnarsson
Mig langar með örfáum orðum
að minnast ástkærrar ömmu
minnar, Ólafar Runólfsdóttur sem
lést á Hrafnistu í Reykjavík þann
2. janúar síðastliðinn.
Amma Ólöf eins og við barna-
börnin kölluðum hana vár fædd 18.
nóvember 1896 í Hólmi í Land-
broti. Foreldrar hennar voru hjónin
Rannveig Bjarnadóttir og Runólfur
Bjarnason, en þau eignuðust níu
börn sem öll komust til manns.
Rannveig og Runólfur bjuggu í
Hólmi öll sín búskaparár. Sem barn
var amma send í fóstur til frænd-
fólks síns að Svínafelli í Öræfum.
og voru þessar æskustöðvar henni
afar hjartfólgnar. Árið 1920 giftist
hún afa mínum, Þorfinni Guð-
brandssyni múrara, og eignuðust
þau tvö börn, Jónínu Rannveigu,
kennara, og Gunnlaug, verkstjóra
hjá álverinu.
Amma Ólöf og afi Finnur voru
mjög samhent hjón og áttu yndis-
legt heimili á Ásvallagötu 51 í
Reykjavík, en hann lést árið 1967
og var það ömmu mikill missir.
Amma mín var fríð kona, sérstak-
lega gestrisin og fram úr hófi gjaf-
mild og greiðvikin. Einnig hafði hún
ákaflega skemmtilegan „húmor“ og
átti því auðvelt með að lífga upp á
hversdagsleikann með léttu spaugi.
Það eru fáir sem halda slíkum eigin-
leika fram á tíræðisaldur.
Mörg atvik minna mig á hversu
úrræðagóð hún var. Á veturna þeg-
ar veðrið var oft slæmt og við gát-
um ekki leikið okkur utandyra
krítaði hún parís á eldhúsgólfið svo
við börnin mættum vel við una.
Eitt sinn sem oftar er við eldri syst-
urnar vorum staddar á Ásvallagöt-
unni, veiktumst við báðar og til að
hugsa um góðu gömlu dagana og
viljum helst hafa allt eins.
Við munum alltaf minnast ömmu
okkar með kærleika og hlýju. Hún
gaf okkur svo margt. Einnig minn-
umst við Nóna sem var okkur öllum
barnahópnum sem afi en hann lést
fyrir nokkrum árum.
Við viljum síðan sérstaklega
þakka fyrir okkar hönd Bróa og
Guggu fyrir alla þá hjálp sem þau
veittu ömmu og einnig Jónasi Þór
fyrir allajians umhyggju sem amma
mat mikils.
Síðan kveðjum við elsku ömmu
okkar þar til síðar og vitum að vel
hefur verið tekið á móti henni af
þeim sem á undan fóru.
Hildur og Jónas
Nú er hún fallin frá, þessi kona
sem alltaf var svo gaman að heim-
sækja. Ékki af því að ég var að
heimsækja ömmu mína, heldur
vegna þess að frá þessari konu staf-
aði ávallt svo mikilli vinsemd og
blíðu. Ég hugsa að öllum hafi þótt
gaman að heimsækja Torfhildi í
Pálmalundi.
Nú er hún fallin frá, þessi
hrausta, hugrakka kona, sem lifði
tvo menn sína og bauð ellinni birg-
inn, síðasta áratuginn ein í sinu
húsi sem einhvern tímann hefur
mátt muna fífil sinn fegurri, verið
þéttara, hlýrra, reisulegra. En í
augum gömlu konunnar var Pálma-
okkur liði sem best í veikindunum
fór amma niður í geymslu, sótti
borðstofuborðið, sem eingöngu var
notað á hátíðisdögum vegna pláss-
leysis, kom því fyrir í horni stofunn-
ar og bjó um okkur á því. Ánægju-
legri veikindadaga hafa sennilega
engar litlar telpur átt og mörgum
árum seinna sýndi hún okkur mynd-
ir sem við höfðum teiknað og litað
þá daga sem við dvöldum á borð-
stofuborðinu. Ekki óraði okkur þá
að hún héldi þeim til haga. Ótelj-
andi brot minninga um góða ömmu
geymum við barnabörnin í hugum
okkar.
Með sálmi Matthíasar Jochums-
sonar kveð ég elsku ömmu mína
og þakka henni af heilum hug allt
það sem hún gerði fyrir mig, eigin-
mann minn og börnin okkar.
Þá ég hníg í djúpið dimma,
Drottinn, ráð þú hvernig fer.
Þótt mér hverfi heimsins gæði, -
hverfi allt, sem kærst mér er:
Æðri heimur, himnafaðir,
hinumegin fapar mér.
Ólöf Ragnarsdóttir
Á öðrum degi þessa árs kom upp
í huga minn sálmur Matthíasar
Jochumssonar, „Hvað boðar nýárs-
blessuð sól“ er ég fór frá sjúkra-
beði móðursystur minnar, Ólafar
Runólfsdóttur. Það boðaði mér að
nú væru þáttaskil í lífi þessarar
elskulegu frænku minnar. Hún
reyndist ávallt foreldrum mínum,
Ragnheiði og Þorláki Sveinssyni,
hin styrka stoð, bæði í gleði og
sorg. Á fyrstu hjúskaparárum
þeirra höfðu þau misst tvö fyrstu
börnin sín. í litlu baðstofunni á
Laugarbökkum var þriðja barn
þeirra nýfætt _og þótti tvísýnt að
það héldi lífi. Ólöf var þá hjá þeim
og var sem fyrr þeirra hjálparhella.
Ávallt voru þau hjónin Olöf og Þor-
finnur hjá okkur á Sandhól við
fermingu okkar systkinanna, af-
mæli og önnur hátíðleg tækifæri.
Eiginmaður hennar, Þorfinnur Guð-
brandsson, lést árið 1967 og var
það henni mikið áfall, sem hún þó
bar vel. Síðustu ár ævi sinnar dvald-
ist Ólöf á Hrafnistu í Reykjavík.
Óiöf kvaddi þessa jarðvist að
kveldi áðurnefnds dags, umvafin
ástúð barna sinna, Jónínu og Gunn-
laugs, ásamt Ólöfu dótturdóttur
hennar. Mér verður núna hugsað
til allra fyrirbæna hennar á fyrri
tíð og allt til hins síðasta. Ég er
sannfærð um að það hefur verið
mér og mínum blessun. Ég enda
því sjálf minningarorð mín með fyr-
irbæn. Guð blessi hana og hennar
niðja.
Rósa Þorláksdóttir
T-
lundur áreiðanlega enn sú höll sem
húsið hafði forðum verið henni og
Jónasi, þótt það státaði hvorki af
breiðum stigum, rúmgóðum
göngum né láréttum gólfum. Þenn-
an bústað skyldi hún ekki yfirgefa
uppistandandi. Enda gekk það eft-
ir. Skömmu fyrir jól var hún flutt
á sjúkrahús þar sem hún andaðist
eftir stutta legu.
Hennar tryggð við húsið var af
sama toga spunnin og tryggð við
aðra förunauta á yfir 90 ára ævi-
ferli, hvort sem það voru menn, dýr
eða hlutir.
í Pálmalundi var Torfhildur sjálfs
sín herra og barðist við að halda
reisn yfir búskap sínum allt fram í
andlátið. Þegar ég heimsótti hana
hinsta sinni síðastliðið haust merkti
ég að farið var að draga nokkuð
af henni. Brosið var að vísu jafn
hlýtt og endranær og gamalkunn-
um kímniglampa brá ennþá fyrir í
augum hennar þegar við spjölluðum
um heima og geima. En nú skamm-
aði hún mig ekki fyrir að hafa ekki
Iátið sig vita að mín væri von, svo
hún gæti bakað áður en ég kæmi.
Og nú var kaffiborðið hennar held-
ur ekki alveg jafn hlaðið og iðu-
lega, þegar hún sagði samt afsak-
andi, „Æ, góði minn, reyndu nú að
gera þér þetta lítilræði að góðu“.
Nú er þessi kona farin til annars
og betri heims, þar sem hún mun
vonandi uppskera eins og hún sáði
í þessu jarðlífi.
Jón Baldur
Guðbjörg Guðbrands-
dóttír - Minning
Fædd 27. júlí 1889
Dáin 2. janúar 1991
Hinn 2. janúar sl. lést á Elliheim-
ilinu Grund móðursystir mín, Guð-
björg Guðbrandsdóttir. Hún hafði
dvalið þær nokkur síðustu árin.
Guðbjörg fæddist á Brúnastöðum
í Hraungerðishreppi í Flóa 27. júlí
1889 og var því 101 árs er hún lést.
Foreldrar hennar voru Guðbrand-
ur Guðbrandsson og Katrín Einars-
dóttir. Guðbjörg var næst elst fjög-
urra barna þeirra hjóna, sem á legg
komust. Systkini hennar voru: Sig-
urður, tögaraskipstjóri, hans kona
var Eyríður Árnadóttir, Eygerður,
móðir mín, hennar maður var Ás-
mundur Magnússon, sjómaður og
síðar símamaður, og Guðrún, henn-
ar maður var Magnús Einarsson
bóndi í Munaðarnesi í Stafholts-
tungum. Fjölskyldan flutti til Eyrar-
bakka nálægt aldamótum og þar
bjó hún í nokkur ár, en flutti síðan
til Reykjavíkur. Þar dvaldi Guðbjörg
að mestu leyti síðan, að frádregnum
nokkrum árum, er hún var við störf
á Meðalfelli í Kjós hjá þeim hjónum
Elínu Gísladóttur og Eggerti Finns-
syni, sem 'hún alla tíð mat mikils.
I Reykjavík lærði Guðbjörg mat-
reiðslu, en mestan starfsaldur sinn
vann hún við saumaskap. Starfaði
m.a. í Fatabúðinni í allmörg ár við
saumaskap og afgreiðslu.
Undirritaður fæddist í Skugga-
hverfinu í Reykjavík, en fluttist á
öðru ári á Týsgötu 4 og bjó þar
bernsku- og unglingsár, Eg segi frá
þessu vegna þess að frá sama tíma
bjó Guðbjörg hjá okkur. Þess vegna
var samband okkar systkinanna við
hana miklu nánara en venjulegt er
um frænku, jafnskylda. Bernsku-
minningar mínar eru allar tengdar
Guðbjörgu og eru þær minningar
allar mjög góðar. í hvert skipti sem
eitthvað var um að vera hjá fjöl-
skyldunni var hún þar, hvort sem
það var í gleði eða sorg. Mér er það
sérstaklega minnisstætt hversu
rausnarleg hún var alltaf við okkur
systkinin, t.a.m. á jólum og afmæl-
um, þrátt fyrir lág laun.
Guðbjörg var falleg og glæsileg
kona. Það má geta þess að á henn-
ar yngri árum var gefið út póstkort
með henni, þar sem hún bar íslensk-
an búning. Guðbjörg var heilsteypt
kona. Hún var skapföst og lá ekki
á skoðunum sínum, en var alla tíð
mjög hjálpsöm. Dæmi um það-var,
að hún var sífellt boðin og búin að
hjálpa konum, sem voru með henni
á Grund og það, þrátt fyrir að þær
væru oftar en ekki yngri en hún.
Guðbjörg hélt andlegri heilsu til
hins síðasta. Hún var einnig líkam-
lega hraust, þar til fyrir um það
bil hálfu ári að hún lærbrotnaði og
var að mestu rúmliggjandi frá þeim
tíma. Hún hélt t.a.m. upp á 100
ára afmæli sitt á heimili Katrínar,
systurdóttur sinnar með mikilli
reisn. En þær systur mínar Katrín
og Oddný heimsóttu hana reglulega
í hverri viku.
Ég kveð frænku mína með sökn-
uði. Guð blessi minningu hennar.
Magnús Ásmundsson
Á öðrum degi nýs árs andaðist
á Elliheimilinu Grund elsti vistmað-
urinn þar, Guðbjörg Guðbrands-
dóttir, á 102. aldursári. Útför henn-
ar verður gerð frá Kapellunni í
Fossvogi í dag.
Guðbjörg var fædd að Brúnastöð-
um í Hraungerðishreppi 27. júlí
1889. Foreldrar hennar voru hjónin
Guðbrandur Guðbrandsson bóndi
þar og feijumaður og Katrín Ein-
arsdóttir frá Gafli í Flóa. Börn
þeirra voru fimm, einn sonur og
fjórar dætur. Elstur var Sigurður,
kunnur aflaskipstjóri sem í meira
en aldarfjórðung starfaði hjá Kveld-
úlfi hf.; næst var Þorgerður er dó
ung, þá Guðbjörg sem hér er kvödd,
síðan Eygerður sem gift var Ás-
mundi Magnússyni starfsmanni
Bæjarsímans í Reykjavík, og loks
Guðrún húsfreyja í Munaðarnesi í
Stafholtstungum í Borgarfirði, sem
gift var Magnúsi Einarssyni bónda
þar.
Jarðskjálftinn mikli á Suðurlandi
1896 kom miklu róti á alla byggð
þar. Hjónin á Brúnastöðum brugðu
því búi og fluttust með fjölskyldu
sína til Eyrarbakka. Þar stundaði
Guðbrandur vinnu til sjós og lands.
Árið 1905 fluttu þau alfarin til
Reykjavíkur.
Þegar Guðbjörg var rúmlega
tvítug réð hún sig til hjónanna Elín-
ar Gísladóttur og Eggerts Finnsson-
ar að Meðalfelli í Kjós. Á þessu
rausnar- og menningarheimili
dvaldi hún í nokkur ár, og í veik-
indaforföllum húsmóðurinnar tók
hún við hússtjórninni og þótti leysa
það verk af hendi með mikilli prýði.
Frá Meðalfelli fór Guðbjörg til
Reykjavíkur og tók að stunda nám _
í Ilússtjórnarskóla Hólmfríðar
Gísladóttur í Iðnó. Síðar lærði hún
einnig saumaskap. Að námi loknu
starfaði hún lengi hjá Fatabúðinni
í Reykjavík, bæði við saumaskap
og afgreiðslu. Það má segja að þar
hafi hún unnið sitt aðal ævistarf.
Hún minntist húsbænda sinna þar
oft, Guðríðar Bramm, Klöru dóttur
hennar og Jons Heigasonar, með
hlýhug og mat þau mikils. Á þessum
árum bjó Guðbjörg hjá Éygerði
systur sinni og fjölskyldu hennar
og var mjög kært með þeim systr-
um. Til hinstu stundar reyndust
dætur Eygerðar, þær Katrín og
Oddný, Guðbjörgu ákaflega vel og
var hún þeim mjög þakklát.
Guðbjörg lifði í heila öld, tímabil
ótrúlegra breytinga í lífi þjóðarinn-
ar. Hún fæðist þegar grútartýran
og tólgarkertin voru aðal ljósgjaf-
arnir, hún sér þegar olíulampinn
kemur til sögunnar, og þegar hún
er 21 árs klæðist hún sparifötunum
og fer með vinkonum sínum niður
í bæ til þess að vera viðstödd þegar
þau undur gerast að kveikt er á
gasljósunum á götum Reykjavíkur
í fyrsta sinn. Og hún er vitni að
því þegar raflýsingin kemur. Hún
sér byltinguna í atvinnuháttum
þjóðarinnar. Hún sér Reykjavík
breytast úr bæ í borg. Saga Guð-
bjargar er saga þeirra þúsunda sem
fæddust og ólust upp í sveit en flutt-
ust síðar á mölina og tóku þátt í
þeim þjóðfélagsbreytingum, sem
áttu sér staðá þessari öld og sköp-
uðu nútíma ísland.
SI. 15 ár dvaldi Guðbjörg á Elli-
heimilinu Grund. Þar undi hún sér
vel í öruggu skjóli við góða aðhlynn-
ingu. Lengst af átti hún því láni
að fagna að búa við góða heilsu.
Hún var mjög ern í 100 ár, hafði
góða heyrn og lengst af góða sjón
og ótrúlega gott minni.
Guðbjörg giftist ekki og hún átti
ekki börn, en systkinabörn hennar
nutu ástar hennar og kærleika í
ríkum mæli. Guðbjörg var falleg
kona. Hún var ákaflega heilsteypt,
tp'Kglynd og mikill vinur vina
sinna. Um hana á frændfólk hennar
og samferðamenn ekkert nema góð-
ar minningar.
Láti Guð henni nú raun lofi betri.
Magnús Helgason
Valgerður Guðmunds-
dóttír - Minning
Fædd 20. ágúst 1904
Dáin 29. desember 1990
Það er merkilegt hvað hægt er
að koma manni úr jafnvægi, jafnvel
þótt maður sé undirbúinn. Þegar
móðir rnín hringdi og tilkynnti okk-
ur Ölmu að amma, Valgerður Guð-
mundsdóttir, Droplaugarstöðum,
áður Grænuhlíð 3 í Reykjavík, væri
dáin, sló það okkur mjög. Við viss-
um að amma í „Grænó“, eins og
við bræðurnir kölluðum hana alltaf,
myndi fljótlega kveðja okkur að
eilífu. Mér var einmitt hugsað til
þess er ég kvaddi hana í lok sept-
ember síðastliðins og fór til náms
í Þýskalandi, hvort ég myndi sjá
hana aftur.
Hún amma átti langa og góða
ævi og hlotnaðist mér sú gæfa að
vera hluti af henni í 24 ár. Amma
var okkur bræðrunum alltaf svo góð
og alveg fram á það síðasta var
hún að hafa áhyggjur af okkur og
fylgjast með hvað við vorum að
aðhafast. Hún amma fylgdist ávallt
með öllu. Alltaf tók hún vel og
elskulega á móti okkur þegar við
komum í heimsókn og alltaf spurði
hún um líðan litlu kisunnar okkar.
Það þótti okkur vænt um.
Amma bjó í nokkur ár ein í
Grænuhlíðinni eða þar til fyrir
nokkrum árum að hún flutti á elli-
og hjúkrunarheimilið Droplaugar-
staði við Snorrabraut, þar sem hún
svo andaðist.
Mikið var gaman þegar ég var
yngri og fékk að vera nótt hjá
ömmu. Þær voru ekki ófáar skák-
irnar sem voru tefldar og öll spilin
sem við spiluðum. Með þessu öllu
fékk ég svo frábæra hafrakexið
hennar ömmu. Þetta voru dýrðar
dagar. Það er svo gott að eiga þess-
ar minningar, þær get ég geymt
og enginn tekur þær frá mér.
Hjálmar afi dó árið sem ég fædd-
ist og Guðrún Vigdís dóttir þeirra
þremur árum síðar. Amma átti þó
föður minn og föðurbróður minn
að, og voru þeir hennar stoð og
stytta allt til enda.
Nú er hún amma mín komin til
Guðs. Við verðum að gera okkur
grein fyrir því að dauðinn er ekki
endir, heldur upphaf. Það er svo
gott að trúa því að lífið heldur áfram
og Guð er svo miskunnsamur að
gefa okkur annað tækifæri hjá sér.
Mig langar að þakka öllu hjúkr-
unarfólkinu á Droplaugarstöðum
fyrir að hafa hugsað svo vel um
hana ömmu mína og megi góður
Guð vera með ykkur. Svo þakka
ég Guði fyrir að hafa átt svo yndis-
lega ömmu.
Pabbi og Guðmundur, við hugs-
um sterkt til ykkar og fjölskyldu á
þessari stundu.
Eiríkur og Alma,
Köln, Þýskalahdi.