Morgunblaðið - 24.09.1991, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 24. SEPTEMBER 1991
Form og borgarlandslag
Myndlist
Bragi Asgeirsson
Fólk af öllum stéttum finnur
hjá sér hvöt til að grípa í rissblý-
ið og pensilinn sér til ánægju
og hugarhægðar. Á það jafnt
við ómenntað verkafólk til há-
menntaðra vísindamanna, enda
veitir iðkun myndlistar öllum
sömu nautnina, og listrænir
hæfileikar finnast hjá öllum
stéttum nútíma þjóðfélags.
Nýlokið er t.d. mikilli sýningu
í sölum listasafns ASI á mynd-
verkum verzlunarfólks í tilefni
aldarafmælis félags verzlunar-
manna og laugardaginn 14. þ.m.
opnaði hinn kunni læknir, Björn
Þ. Þórðarson, sýningu í húsa-
kynnum Menningarstofnunar
Bandaríkjanna á Laugavegi 26.
Björn er ekki aðeins kunnur
sem læknir heldur sem regluleg-
ur gestur á listsýningar höfuð-
borgarinnar um langt árabil og
góðkunningi margra atvinnu-
málara lífs sem liðinna.
Læknirinn hefur sjálfur feng-
ist við að mála, og eftir hann
liggur mikið magn mynda, þann-
ig að á stundum virðist hann
hafa farið offari í sköpunargleði
sinni.
Á sýningunni er dálítið sýnis-
horn þessarar sköpunargleði í
formi 25 myndverka og sýnist
mér þau flest máluð í olíu á
striga.
Fljótlega verður maður var
við, að áhrif sín og lærdóm í
málarlistinni sækir Björn til
heimsókna sinna á sýningar og
vinnustofur málara svo og skoð-
un listaverkabóka, og er það í
sjálfu sér fullgildur skóli, sem
jafnvel margur atvinnumálarinn
hefur látið sér nægja.
Af myndunum að dæma er
Björn fyrst og fremst stemmn-
ingamaður, er hann mundar
pentskúfinn, og er auðséð af
myndverkunum að hann sækir
hughrif sín til umhverfisins, þeg-
ar hann málar, en útfærir þau
á óhlutlægan hátt. Þannig skýr-
ir hann myndir sínar nöfnum svo
sem Borgarlandslag, Kvöld í
Reykjavík, Fólk á ferð og Haust-
ljóð. Má vel greina áhrif um-
hverfisins í þessum myndum og
þá allt í senn litum, formum og
hrynjandi. Hið ljóðræna er og
ríkur þáttur í myndsköpuninni.
Hrifmestar þykja mér þær
myndir sem eru byggðar upp af
rólegum og jöfnum stígandi svo
sem „Borgarlandslag“ (5) þar
sem allt er í jafnvægi í grænum,
dökkum, samstilltum litatónum.
í þeirri mynd er einnig mikil
efniskennd, og þar er hann á
réttu róli í myndsköpun sinni,
sem sést einnig greinilega í
myndunum „Tákn“ (7), „Pepet-
um Mobile" (14) og „Bangsar“
(18).
Litið á heildina hefur maður
á tilfinningunni, að gerandinn
sé á mörkum tómstunda- og
atvinnumálarans, og að hér vegi
salt ríkar myndrænar kenndir
hins óskólaða en áhugamikla
dýrkanda listarinnar og skyldu-
störfin allt um kring.
Þannig séð er ósköp eðlilegt,
að Björn Þ. Þórðarson hafi viljað
sjá myndir sínar skipulega upp
settar á sýningu og draga af því
vissar ályktanir og njóti hann
þess heill.
Endurteknar
eftirmyndir
Það er margt sem ungt ís-
lenst myndlistarfólk er að fást
við um þessar mundir, þótt
sjaldnast komi vinnubrögð
þeirra manni á óvart.
Þannig er því farið með mynd-
ir þær, sem Ósk Vilhjálmsdóttir
sýnir um þessar mundir og til
4. október í listahorni Sævars
Karls Ólasonar, Bankastræti 9.
Hún hefur raðað nokkrum lit-
ljósmyndum í ramma af litlum
börnum í hálfhring á gólfið, en
beggja vegna þeirra á veggjun-
um eru málaðar eftirmyndir af
þeim í stækkuðu formi.
Tilgangurinn liggur ekki al-
veg ljós fyrir, en þetta er þó
aðferð, sem ýmsir iðka í málara-
list nútímans og er þá um að
ræða hreina eftirgerð litljós-
mynda, að viðbættri þeirri sér-
stöku áferð, sem hin málaða lita-
tegund framkallar.
Á þann hátt mála ýmsir lands-
lag og nota myndvörpu til að
ná fram réttri stærð, en bæta
svo ýmsu við til að gera mynd-
irnar forvitnilegri. Fortek ég
engan veginn að þetta sé full-
gild aðferð svo sem ótal margt
annað, sem notað er í núlistum,
t.d. er hendi listamannsins kem-
ur á stundum hvergi nærri við
gerð myndverkanna.
Ekki get ég þó sagt, að ég
taki ofan fyrir slíku ferli við
gerð myndlistarverka, nema
þegar ljósmyndirnar eru óvenju
vel teknar og myndlistarmaður-
inn gengur hreint til verks og
bætir heilmiklu af sjálfum sér
vtö myndverkið.
í þessu tilfelli er um almennar
tækifærisljósmyndir að ræða,
sem skera sig í engu úr öðrum
slíkum, auk þess sem hinar
máluðu myndir bera ekki vott
um ýkja mikla kunnáttu í með-
ferð pensla og lita. Þannig er
tæknin öll hin sama og öll sýn-
ingin byggist á eintóna endur-
tekningu og það í tvígangi.
Hér kemur hið hugmynda-
fræðilega til skjalanna, en út frá
hveiju gerandinn gengur, er
hvergi upplýst, en hins vegar er
uppskrift að Rifsbeijahlaupi eft-
Ósk Vilhjálmsdóttir
ir Helgu Sigurðardóttur í Sýn-
ingarskrá(l).
Sennilega er hér verið að skír-
skota til hversdagsleikans, sem
er auðvitað stórt atriði í lífi allra,
og ef svo er, þá hefur hinni
ungu myndlistarkonu tekist
mjög vel upp, því að ófrumlegur
hvunndagurinn að viðbættum
ljósgeislum hans, svífur hér yfir
vötnum.
Bygging 1. Myndvefnaður 120x95 cm.
Vefir og einþrykk
Það eru alltaf nokkrir íslenskir
myndlistarmenn búsettir erlendis,
sem litlar fréttir koma af, því að
þeir starfa að list sinni í kyrrþey,
þótt náð hafi umtalsverðum
frama.
Af öðrum fáum við nógar upp-
lýsingar og oft meiri en tilefni er
til, en það er önnur saga.
Til fyrri hópsins telst tvímæla-
laust Sigrún Sverrisdóttir, sem
búsett hefur verið í Stokkhólmi
frá árinu 1977 og starfrækir þar
eigin vinnustofu, en hún telst fyrst
og fremst veflistarmaður og er
menntuð sem slík frá MHl, þar
sem hún stundaði nám á árunum
1963-1973. Má að ósekju geta
þess, að Sigrún var einn af efni-
legustu nemendum skólans á þeim
árum og miklar vonir voru bundn-
ar við hana.
Sigrún hefur unnið mörg verk-
efni fyrir Stokkhólmsborg og
sænska ríkið og eru verk eftir
hana á sjúkrahúsum, hjá Fast-
eignastofnun ríkisins og í skólum.
Tvö verka hennar eru í eigu
sænsku Listastofnunarinnar og
hún fékk listamannalaun sænska
ríkisins árið 1989.
Myndlistarkonan hefur haldið
tvær einkasýningar í Stokkhómi
árið 1984 og 1989, auk þess að
taka þátt í hinum ýmsu samsýn-
ingum vítt og breitt, var m.a. með
á fyrsta norræna textiltvíæringn-
um 1976-1977.
Sigrún heldiir um þessar mund-
ir sína fyrstu sýningu á íslandi í
listahúsinu Borg við Austurvöll,
og má með sanni segja, að það
sé ekki vonum fyrr.
Á sýningunni eru 10 vefir, sem
gerðir eru á árunum 1987-1991
og 20 einþrykk sem öll eru gerð
á þessu ári.
Eðlilega gætir nokkurra sæn-
skra áhrifa í vefum Sigrúnar og
þá sérstaklega í þeim, sem eru
einhven veginn svo laus í formum,
en þegar hún fléttar formin í eina
heild og notar að auk mettaða lita-
og efnisáferð, þá nær hún að
mínu mati langbestum árangri svo
sem í verkum nr. 1-4, og í þeim
kennir maður að auk meira af
upprunans æð en í öllum öðrum
verkum á sýningunni. Þau verk
eru létt og einföld í formi og út-
færð á skemmtilega áreynslulaus-
an hátt og þó skynjar maður um
leið heilmikla undiröldu átaka við
efniviðinn.
Einþrykkin eru flest af allt öðr-
um toga, þótt einfaldleikinn sé
hafður að leiðarljósi eins og fyrr.
Má vera ljóst að fá form og
ótvíræð, samræmd afstaða þeirra
til hvors annars séu bestu eðlis-
kostir listakonunnar ásamt hrein-
um og skýrum vinnubrögðum, og
má hér nefna sem dæmi myndir
nr. 13 og 27-29, en það eru allt
sláandi verk.
í heild er þetta í senn ákaflega
tilgerðarlaus sýning og blátt
áfram, sem er dijúgur styrkur
hennar og gefur um leið til kynna,
að það búi langtum meira í þess-
ari listakonu.

CANTABILE
Geisladiskar
Egill Friðleifsson
Fyrir nokkru kom út hjá útgáfu-
fyrirtækinu Steinari hf. geisladisk-
ur er ber titilinn Cantabile en þar
er að finna leik þeirra Sigrúnar
Eðvaldsdóttur á fiðlu og Selmu
Guðmundsdóttur á píanó. Þar sem
ekki hefur farið mikið fyrir umfjöll-
un fjölmiðla á diski þessum, þykir
rétt að benda unnendum fagurtón-
listar að gefa honum gaum, því
það á hann skilið.
Sigrún Eðvaldsdóttir vakti korn-
ung athygli fyrir óvenju glæsilegan
fiðluleik. Hún var bráðþroska í
faginu og útskrifaðist sem einleik-
ari frá Tónlistarskólanum í Reykja-
vík aðeins sautján ára að aldri og
hefur engum tekist að leika það
eftir henni. Að loknu framhalds-
n.ámi í Bandaríkjunum hefur
stjama hennar farið hækkandi.
Hún hefur átt góðu gengi að fagna
í alþjóðlegum tónlistarkeppnum,
þar sem m.a. 3. verðlaun í hinni
þekktu Síbelíusar-keppni í Helsinki
vöktu verulega athygli á hæfni
hennar.
Selma Guðmundsdóttur er vel
þekkt í röðum íslenskra píanista
og hefur reynst farsæl í öllum sín-
um störfum og svo er einnig hér.
Þær stöllur Sigrún og Selma hafa
Sigrún Eðvaldsdóttir
starfað saman um fimm ára skeið
og víða komið fram, bæði innan-
lands og utan.
Á diskinum Cantabile (sem er
ítalska og gæti þýtt „með syngj-
andi tjáningu") er að finna 16 stutt
verk, glansnúmer og ljúflingslög,
sem flestir kannast við. Margir af
helstu fiðlusnillingum aldarinnar
höfðu mörg þeirra jafnan á tak-
teinunum og nægir þar að nefna
stórmeistara á borð við Kreisler
og Heifetz og svo auðvitað alla
hina líka. Samanburður er því
nærtækur en Sigrún þolir hann
vel. Hún býr yfir glæsilegri og
öruggri tækni og hefur fallegan
og safaríkan tón. Túlkun hennar
einkennist af snerpu ogtilfinninga-
hita ungmennis sem þó er borinn
uppi af aga hins vandvirka, vel-
menntaða listamanns. Gildir þá
einu hvort hún tekst á við stökk,
skala og trillur í „Polonaise
Brillante" eftir Wieniawski eða
mótar langar, breiðar laglínur í
„Aprés un réve“ eftir Fauré svo
að dæmi séu tekin. Annars kemur
ijöldi tónskálda við sögu á þessum
diski og nægir að bæta við þeim
Paganini, Chopin, Brahms,
Rachmaninoff og Sibeliusi en einn-
ig Þórarinn Jónsson og Jón Nordal
og er þó ekki allt upp talið.
Það má til sanns vegar færa að
sum verkanna rista ekki ýkja djúpt
og væri áhugavert að heyra Sigr-
únu takast á við stærri og bita-
stæðari verk því til þess hefur hún
alla burði. En þegar jafnvel er leik-
ið og á þessum diski verður allt
að eyrnayndi. Samvinna þeirra
Sigrúnar og Selmu er með ágæt-
um. Það er rétt að benda fagurker-
anum á að hér er að finna 16 lipur
og velleikin „aukalög" en þau eru
jú alltaf vel þegin.