Morgunblaðið - 20.10.1991, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 20. OKTOBER 1991
21
Færiband
Þjónustueining
Geymslusiló
Varahlutavagn
Flutningavagnar
Borvél
Borhöfuó
Hvað varðar framtíð-
aráform í gangagerð
fást þær upplýsingar hjá
Vegagerð ríkisins að
samkvæmt langtímaá-
ætlun sé veggangagerð
næst ráðgerð á Aust-
fjöt'ðum, en ekki sé enn
búið að ákveða nánar
um staðsetningu þeirra.
Hugmyndin um göng
undir Ilvalfjörð bíður
betri tíma.
Að virkjanagöngum meðtöldum
hafa menn alls látið sér detta í hug
hátt á þriðja hundruð kílómetra af
mögulegum jarðgangaframkvæmd-
um hérlendis. Til þess að samgöng-
ur komist í svipað horf á íslandi og
í Færeyjum þarf hins vegar að
bæta við um 50-75 km af veg-
göngum, svo langan tíma gæti tek-
ið að ljúka því verki.
Gangagerðin
Tækni sú er notuð verður í BB-
göngunum byggist á hefðbundnum
aðferðum þar sem boraðar eru um
70 fjögurra metra djúpar holur lá-
rétt inn í bergið framundan og þær
fylltar af sprengiefni, 200-300 kíló-
um í senn. Holurnar eru vandlega
staðsettar með það fyrir augum að
þversnið ganganna verði með réttu
lagi.
Við verk þetta verður notaður
borvagn með fjórum bómum, þrem-
ur með bor á endanum og einni
með körfu, þar sem hleðslumaður
vinnur við að koma sprengiefni fyr-
ir í holunum.
Sprengingunum er stjórnað með
tímastilli sem sér til þess að á broti
úr sekúndu springi fyrst í þeim
holum sem eru neðarlega fyrir
miðju og dreifist út frá þeim, svo
endað sé á ystu og efstu holunum,
sem ráða útlínum ganganna.
Ef bergið losnar fyrst inni við
miðju myndast rými fyrir það sem
síðar losnar, og þannig koll af kolli,
svo sprengingin í ystu holunum
skemmir ekki gangaveggina.
Eftir að kaflinn hefur verið
sprengdur þarf að hreinsa út
bergmulninginn sem áætlað er að
verði um 320.000 rúmmetrar í allt.
Notaðir eru til þess vörubílar, og
fer allt það efni það sem þannig
fæst í vegagerðarframkvæmdir að
munnum ganganna og í veginn yfir
botn Skutulsfjarðar.
Þegar allt laust gijót hefur verið
fjarlægt verður að meta hvernig til
Eimreið
Hm nyja jarðgangaborunarsamstæða sem reynd verður i Svíþjóð í haust. Jarðgangaborvelar af
þessu tagi eru ekki nýjar af nálinni, en nú verður í fyrsta sinn unnt að bora upp í móti í miklum
halla auk þess sem hægt er að flytja bergmulningiim burt jafn óðum á teinum sem vélin leggur sjálf.
BORAR GEGNUM FJÖLL
NÝ TÆKNI hefur rutt sér rúms á sviði jarðgangagerðar. í stað hinnar hefðbundnu aðferðar
þar sem margar holur eru boraðar lárétt inn í bergið og sprengihleðslum komið fyrir í þeim,
er hér notast við nokkuð sem má líkja við risavaxinn bor. Það eru jafnvel til tækjasamstæður
sem hreinlega aka inn í fjöll og kletta á teinum sem þær leggja sjálfar jafnóðum.
að er einkum við virkjanaframkvæmdir sem
þessi tækni kann að reynast íslendingum
vel. Jarðgangaboi’vélar geta bæði borað lá-
rétt og niðuráviðhallandi göng og eru til-
valdar til gerðar aðrennslisganga. Enn hef-
ur þessari aðferð ekki verið beitt hér á landi, en
ætlunin er að hefjast handa við borun 31 kíló-
metra langra aðrennslisganga Fljótsdalsvirkjunar
með þessari tækni kringum áramótin 1992-3.
Vegna þess að göng eftir jarðgangaborvél hafa
hringlaga þversnið henta þau ekki í veggöng, sem
hafa „hælformað“ þversnið með flötum botni.
Þetta verður til þess að sprengja þarf út kverkam-
ar síðar, og er það kostnaðarsamt verk. Aðferð
þessi er því eingöngu notuð við lengri veggöng
enn sem komið er.
Þó nokkrir áratugir séu síðan jarðgangaborvél-
in í sinni frumstæðustu mynd kom fram á sjónar-
sviðið var það árið 1985 sem til komu vélar sem
réðu við mishörð jarðlög og gátu borað upp í
móti. Vélar þessar, sem enn eru á tilraunastigi,
munu fyrst verða teknar í notkun í haust í Svíþjóð.
Þessi svokallaða RH-tækni („rapid hauling“)
einkennist af því að borhöfuðið sendir mulninginn
aftur fyrir sig þar sem hann hleðst á járnbrautar-
vagna sem flytja hann burt jafn óðum. Hingað
til hefur verið vandkvæðum bundið að aka svo
þungu hlassi á teinum upp brattar brekkur, en
nú hafa Svíar fundið upp þrýstiskinnu sem gerir
lestinni kleift að ná því taki sem hún nær ekki
ella. Því má segja að tækjasamstæðan aki viðstöð-
ulítið gegnum fjöll.
Ekki er fyrirsjáanlegt hvenær þessari vél verð-
ur beitt á íslandi enda er hún enn á tilraunastigi
í Svíþjóð.
Jarðgangaborvél er heilborar göng. Borskjöldur-
inn til hægri á myndimii snýst og brothjólin rúlla
á berginu og mylja það. Oflugir tjakkar halda
vélinni fastri meðan borað er og gera kleift að
stýra henni. (Úr Árbók VFÍ 1989/90.)
Brothjólin framan á borkrónu jarðgangaborvél-
arinnar rúlla hring eftir hring á stafni ganganna
og flísa úr berginu. Slik vél, um 5 metrar í þver-
mál, verður notuð við gerð aðrennslisganga Fljóts-
dalsvirkjunar.
hafi tekist og hvort óhætt sé að
halda áfram eða hvort styrkja þurfi.
Styrkt er með bergboltum sem
ganga inn í bergið og varna því að
stykki úr því hrynji niður, og er
áætlað að um 8.000 slíkir muni
standa vörð um öryggi vegfarenda.
Að lokum verða göngin húðuð
að innan þar sem nauðsynlegt reyn-
ist með sérstakri sprautusteypu sem
inniheldur stáltrefjar og hefur gefið
mjög góða raun sem styrking og
húð bæði í jarðgöngum og á kletta-
veggjum sem binda þarf.
Einbreið og tvíbreið
Sá hluti ganganna sem liggur frá
Tungudal inn af Skutulsfirði tii
„neðanjarðargatnamótanna" verð-
ur tvíbreiður, en armar þeir sem
þaðan liggja til Súgandafjarðar og
Ónundarfjarðar verða einbreiðir. A
þeim köflum verða gerð stór útskot
á 160 metra fresti til að bílar geti
mæst og numið staðar ef á þarf
að halda.
Kostnaður við veggöng fer að
mestu leyti eftir rúmmáli; með öðr-
um orðum lengd og þvermáli.
Ástæðan til þess að tveir armanna
verða mjórri er því fyrst og fremst
fjárhagslegs eðlis, auk þess sem
vænta má að mest umferð verði
um göngin til Skutulsfjarðar og því
verði þau að vera breiðari.
Arðsemisútreikningar benda til
þess að um 60% kostnaðarins við
göngin um Breiðadals- og Botns-
heiðar skili sér á 30 árum, miðað
við að þau séu opin 5 daga í viku
að meðaltali. Hinu má ekki gleyma
að mikil fólksfækkun hefur átt sér
stað á Vestfjörðum undanfarin ár,
og göngin munu eflaust gera sitt
til að snúa þeirri þróun við.
Norræn samvinna
Eins og svo oft áður hafa íslend-
ingar fengið til liðs við sig sérfræð-
inga frá öðrum löndum til að að-
stoða við jarðgangaframkvæmdir.
ístak og hinir norrænu samstarfs-
aðilar, Skanska frá Svíþjóð, Selmer
frá Noregi og Ephil og synir frá
Danmörku, skipta að nokkru leyti
með sér verkum í ljósi sérfræði-
þekkingar hvers aðila um sig.
Við sjálfa gangagerðina munu
starfa 15-20 manns, Skandínavar
og Islendingar. Stefnt er að því að
Islendingarnir taki yfir að mestu
leyti þegar á líður, en við eigum
ennþá sitthvað ólært í þessu sem
öðru.
Samningur
RÚV o g Sýnar
um breytingar
á dreifikerfi
RÍKISSJÓNVARPIÐ og Sýn hf.
hafa gert með sér samning um
nauðsynlegar breytingar á dreifi-
kerfi RÚV vegna fyrirhugaðra
útsendinga Sýnar á sjónvarpsrás
6. Sýn hf. ábyrgist að notendura
RÚV, sem þessar breytingar ná
til, verði tryggð jafngóð móttaka
á útsendingum Sjónvarpsiris eftir
að breytingar liafa farið fram.
Sjónvarpssendir Sýnar verður á
Vatnsendahæð og sendir út á VHF-
rás 6, segir í fréttatilkynningu frá
RÚV. Á þeim stöðum sem þessi send-
ir getur valdið truflunum á núver-
andi sjónvarpssendingum RÚV verð-
ur komið fyrir nýjum sendi og/eða
útsendingartíðni RÚV breytt. í
a.m.k. fjórar vikur fram að fyrsta
útsendingardegi Sýnar senda bæði
gamlir og nýir endurvarpar út dag-
skrá Sjónvarpsins til að tryggja að
enginn missi neitt af dagskrá þess
vegna breytinganna. Þeir notendur,
sem þess þurfa, fá nýjan búnað og
uppsetningu hans, sér að kostnaðar-
lausu.
Kapaltækni hf. í Reykjavík annast
allar breytingar hjá notendum fyrir
hönd Sýnar og hefjast þær á næst-
unni. Sérstakur fulltrúi RÚV til að
fylgjast með framkvæmdunum og
gæta hagsmuna notenda RÚV er
Eiríkur Gíslason hjá EICO sf. í Mos-
fellsbæ.

Leikstjóri: Asdís Skúladóttir
Leikmynd og búningar: Illín Gunnarsdóttir
Lýsing: Lárus Björnsson
Tónlist: Þorkell Sigurbjörnsson
Leikarar: Árni Pctur Guðjónsson, Gunnar Helgason, Guðmundur Olafsson,
Guðrún Asmundsdóttir, llelga Þ. Slcphensen, Helgi Björnsson, Jakob Þór Einarsson,
Jón Sigurbjörnsson, Magnús Jónsson, Margrét Ilelga Jóhannsdóttir, Margrét Ólafsdóttir,
Ragnheiður Trygg\adóttir, Saga Jónsdóttir, Sigurður Karlsson, Steindór Hjörleifsson,
Þórey Sigþórsdóttir, Þröstur Leó Gunnarsson o.fl.
Fruinsýning funmtud. 24. október. Uppselt.
2. sýning föstud. 25. október. Grá kort gilda.
3. sýning sunnud. 27. október. Rauð kort gilda.
Miðasalan er opin daglega frá kl. 14-20 nema mánudaga frá kl. 13-17.
Auk þess er tekið á móti iniðapöntunum í síina frá kl. 10-12 alla virka daga.
Sími 680680.
I
síbbuxum
eftir Björn Th. Björnsson
LEIKFÉI.AG
REYKJAVÍKUR
Borgarleikhús
Leikh\r>slínan