Morgunblaðið - 20.10.1991, Blaðsíða 35

'MORGUNBLAÐÍÖ WftfMŒ #91
JLfejr
35
LJÓÐ SIGURÐAR
GUÐMUNDSSONAR
Signrður Guðmundsson við verk sitt „Diabas”.
Myndlist
EiríkurÞorláksson
Það gerist ekki oft í íslenskum
listheimi að ólíkir aðilar stilli
saman strengi sína og helgi verk-
um eins listamanns krafta sína
og sýningarrými; því vekur það
sérstaka athygli þegar slíkt ger-
ist. Nú standa yfir tvær sýningar
á verkum Sigurðar
Guðmundssonar, annars vegar í
Listasafni íslands og hins vegar
í listasalnum Nýhöfn; auk þess
var nýlega afhjúpað stórt
útilistaverk eftir hann fyrir fram-
an menningarmiðstöðina Gerðu-
berg í Breiðholti, og loks er kom-
in út hjá Máli og Menningu stór
og vegleg bók, þar sem ferill list-
amannsins er rakinn í máli og
myndum. Þetta óvenjulega átak
ætti að skila landsmönnum
dijúgum fróðleik um listamann-
inn, sem hefur lengst af sínum
ferli búið í Hollandi, og því ekki
verið reglulegur þátttakandi í
sýningum hér á landi.
Sigurður hefur á ferli sínum
unnið í mismunandi efni á mis-
munandi tímum, þannig að oft
er fjallað um list hans í skýrt
aðgreindum tímabilum. Þessu er
fylgt varðandi sýningarnar tvær,
og sú sem nú stendur í Nýhöfn
er helguð þeim verkum sem Sig-
urður hefur verið að vinna síð-
ustu ár. Hér er einkum um að
ræða þrívíðar myndir, unnar í
brons, granít og pottjárn, en
einnig eru hér grafíkmyndir og
málverk, sem þó tengjast sterkt
við höggmyndirnar vegna forma
og viðfangsefna.
Af ýmsum ástæðum getur
verið erfitt að nálgast verk eins
og þau, sem nú fylla sal Nýhafn-
ar; forsendur þeirra virðast þeg-
ar við fyrstu kynni vera aðrar
en menn eiga að venjast. Þau
eru ekki formrannsóknir í hefð-
bundinni merkingu þess orðs, og
þau eru ekki staðarlýsingar, frá-
sagnir eða minningar. I viðtali
vegna sýninganna sagði lista-
maðurinn m.a.: „ ... listin er
meiri hluti af náttúrulegri tilvist
minni en rannsókn minni á
menningunni. ... Myndlist mín
er þó alls ekki vitsmunaleg, held-
ur tilfinningaleg ... en gjör-
sneydd tilfinningasemi.
Þrátt fyrir þetta eiga verk
Sigurðar sér á vissan hátt
náttúrulegar forsendur, eins og
má ráða af þeim nöfnum, sem
listamaðurinn hefur valið þeim,
t.d. „Sjór, „Land, „Svart sólarlag
og „Atthagarót. Bliki úr listasög-
unni bregður einnig fyrir í verki
eins og „Landslag”, sem minnir
á sólarlag í verki eftir Edvard
Munch, og loks vekur „Stella
Maris” væntanlega' æskuminn-
ingar margra eldri Reykvíkinga
um glæsifley, sem kom hingað
árlega á sjötta og sjöunda
áratugnum.
Þannig má reyna að tengja
verk Sigurðar við umhverfí og
sögu, og oft hefur þeim verið
líkt við ljóðlist; samlíkingar af
þessu tagi verða þó aldrei meira
en vísbendingar. Form verkanna
virðist nefnilega fremur sjálf-
sprottin en árangur aðlögunar
að rökhugsun, og styðja þannig
fullyrðingu listamannsins hér að
framan um tilfinningalega upp-
sprettu þeirra. Á sama hátt og
náttúran er áberandi í myndmál-'
inu, er mannleg tilvera það einn-
ig; hús, skip, örvar og stafir eru
visbendingar í mannlega tilvist,
sem er alls staðar nálæg. Höfuð-
ið hefur einnig verið Sigurði
dijúg náma túlkunarmöguleika
síðasta áratuginn, eins og sjá
má af þekktum verkum eins og
„Diabas” og hinu nýja listaverki,
sem stendur við Gerðuberg.
Þessi tengsl eru þó oftast
óbein og að einhveiju leyti hulin;
það er áhorfandans að mynda
þau á ný. Listfræðingurinn Betty
van Garrel orðar þetta á eftirfar-
andi hátt: „Það sem er svo aðlað-
andi við myndlist Sigurðar er að
hún er hársbreidd frá því að láta
ekkert uppi um inntak sitt. Þetta
er það sem heldur áhorfandanum
hugföngnum. Það er erfítt að
losna úr fjötrum þessarar listar.
Hún er að miklu leyti þekkjan-
leg, en gerir áhorfandanum samt
erfítt fyrir.... Myndlist hans fjall-
ar ekki um minninguna, heldur
hliðstæður hennar. Sigurður
færir sér minninguna í nyt, en
hún ákvarðar að miklu leyti við-
horf mannsins til veruleikans.
Um leið veltir hann upp spurn-
ingum um eðli upplifunar og
gangverkið sem knýr áfram
stjómsama minninguna, en
ævinlega á gáskafullan og yfír-
lætislausan hátt.” - Hér er kom-
ið nærri kjarna þess róts, sem
listaverk Sigurðar Guðmundss-
onar vekja hjá sýningargestum.
- Því er rétt að hvetja alla
listunnendur og aðra, sem vilja
fylgjast með ferli listamannsins
að láta þessar sýningar ekki fara
framhjá sér.
Sýningu Sigurðar Guðmunds-
sonar í listasalnum Nýhöfn lýkur
23. október.
Pastelmyndir Hrings
Hringur Jóhannesson: „Skuggi, speglun og glampi”. Pastellitir
á pappír.
Gallerí Borg er nú komið af
stað á ný með einkasýningar
listamanna, en þar hefur um
nokkurra ára skeið verið hefð
að setja upp almennar samsýn-
ingar á sumrin, svo að ferða-
menn jafnt sem landsmenn sjálf-
ir geti séð brot af því sem lista-
menn hafa verið að gera hér á
landi í gegnum tíðina. Því hefur
samtímalistin mátt víkja um set,
en það hefur síðan verið ákveðið
merki um vetrarkomu og vertíð-
ina í myndlistarsýningarhaldi
þegar einkasýningarnar hefjast
að nýju.
Nú stendur yfir sýning á pa-
stelmyndum frá hendi Hrings
Jóhannessonar, listamálara.
Hringur hefur verið afar dugleg-
ur við sýningarhald að undanf-
ömu, en þétta mun vera þriðja
einkasýning hans á þessu ári.
Þó að hver sýning beri ávallt
svip listamannsins er ekki um
endurtekningar að ræða, heldur
mismunandi hliðar á listsköpun
Hrings, þar sem fyrri sýningarn-
ar byggðust á kolateikningum
(á Mokka í marsmánuði) og olíu-
málverkum (á opnunarsýningu í
Gallerí Koti í júní), en nú hefur
Hringur sett upp sýningu á
myndum sem eru eingöngu unn-
ar með pastellitum á pappír.
Sem fyrr er viðfangsefni
Hrings fyrst og fremst að finna
í náttúrunni og öðru umhverfi
mannsins. Hann hefur um
margra ára skeið unnið að sum-
arlagi norður í Aðaldal, og er
ljóst af myndunum hér að svo
er enn, en þær eru flestar frá
þessu sumri. Myndefnin eru
sjaldnast hinir stóru drættir í
landinu, fjöll og firnindi, heldur
fremur hið smá, nálæga og
hverfula; ljósaskiptin, leysingar,
stök blóm, stör við tjörn og fleira,
sem minnir áhorfandann á þann
fínleika, sem íslensk náttúra hef-
ur til að bera.
Pastellitir eru ef til vill öðrum
efnum betur fallnir til að skapa
myndir af þessu tagi. Mýkt
þeirra, bæði hvað varðar áferð
og samsetningu lita, undirstrikar
vel þá þætti náttúrunnar, sem
myndirnar laða fram. Sú ná-
lægð, sem einkennir myndirnar,
nýtur sín vel vegna litanna, eink-
um þar sem þeir eru látnir renna
saman í heila fleti, frekar en að
einstakir drættir standi einir.
Það er hins vegar ætíð bjart yfír
heildarsvipnum, og myndbygg-
ingin er skýr og hnökralaus.
Náttúrumyndir Hrings hafa í
gegnum tíðina einkennst af ná-
lægð mannsins, sem hefur verið
vísað til með skuggum, yfirgefn-
um verkfærum eða mannvirkj-
um. Slíkt er vart að finna hér,
þar sem hreinni náttúrulýsing
ræður ríkjum. Jafnframt eru
vinnubrögðin að vissu marki
grófari en þegar hann vinnur
með olíuliti, þannig að heildar:
svipurinn er nokkuð annar. í
þessu felst viss þróun í mynd-
verkinu, og það getur verið gott
fyrir listunnendur að geta fylgst
• með allri þróuninni á einu aðal-
sviði (Aðaldalnum). Það má
minna á að Monet vann að mestu
í garðinum sínum síðasta aldar-
fjórðunginn, og gerði þar margar
stórfenglegar tilraunir í sinni
myndlist, sem listamenn síðari
tíma hafa búið að.
Sýning Hrings Jóhannessonar
í Gallerí Borg stendur til þriðju-
dagsins 22. október.
Nótnabók með 20 lögum
eftir Arna Gunnlaugsson
KOMIN er út bókin „Lát sönginn
óma” með 20 lögum eftir Árna
Gunnlaugsson, lögfræðing í Hafn-
arfirði. Er það önnur sönglaga-
Námskeið í
náttúrufæði
GUNNHILDUR Emilsdóttir og
Soffía Karlsdóttir verða með
sýnikennslu í undirstöðuatriðum
jurtafæðis með makróbótísku
ívafi (korn, grænmeti, þang o.fl.).
Námskeiðið verður haldið á veit-
ingastaðnum Næstu grösum, inið-
vikudaginn 23. október kl. 20.30-
23.30 og laugardaginn 26. október
kl. 9.30-18.00.
bókin, en sú fyrri, „Þú fagra vor”,
kom út fyrir þremur árum. Bókin
er helguð minningu látinnar syst-
ur höfundar, Sigurlaugar E.
Gunnlaugsdóttur.
Höfundar ljóða við lögin eru: Séra
Árni Bjömsson, prófastur, Árni Grét-
ar Finnsson, Ámi Gunnlaugsson,
Eiríkur Pálsson, Finnbogi J. Arndal,
Konráð Bjamason, Ólafur Pálsson
og Steingrímur Thorsteinsson.
Eyþór Þorláksson, hljóðfæraleik-
ari, hefur útsett þrettán af lögunum,
og jafnframt nótnasett öll lögin.
Aðrir sem eiga útsetningar í bókinni
eru eftirtaldir tónlistarmenn: Finnur
Torfi Stefánsson, Guðni Þ.
Guðmundsson, Jónatan Ólafsson og
Páll Kr. Pálsson. Flest Iögin eru út-
sett fyrir einsöng og öll eru með
bókstafahlj ómum.
Árni Gunnlaugsspn.
Káputeikningu gerði Bjarni Jóns-
son, listmálari. Prentsmiðja Hafnar-
fjarðar annaðist prentvinnslu og er
bókin í vönduðu bandi. Bókin fæst
hjá höfundi. -
t
Systir okkar og föðursystir,
GUÐRÚM MAGNÚSDÓTTIR
frá Drangshlíð, A-Eyjafjöllum,
andaðist á Borgarspítalanum þann 18. október.
Kristján Magnússon, Högni Magnússon,
Björgúlfur Þorsteinsson, Guðrún Högnadóttir.
t
Eiginmaður minn, faðir, tengdafaðir og afi,
SIGFÚS HALLGRÍMSSON
fyrrverandi kennari,
Hjúkrunarheimilinu Kumbaravogi,
Stokkseyri,
verður jarðsunginn frá Aðventkirkjunni, Ingólfsstræti 19, þriðju-
daginn 22. október kl. 13.30.
Kristjana Steinþórsdóttir,
Anna og Svein Johansen,
Per, Mark, Linda Johansen og fjölskyldur.