Morgunblaðið - 29.11.1991, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 29. NÓVEMBER 1991
9
Pelshúfur og treflar
í miklu úrvali.
PELSENN
Kirkjuhvoli -simi 20160
VELKOMINÍ TESS
Stutt, f elld pils
Dragtir, peysur og blússur
Opið virka daga kl. 9-18
Laugardag kl. 10-16
TESS
NEÐST VIÐ
DUNHAGA,
S. 622230.
v NEi
PHILIPS
RYKSUGA
Lítil um sig en fjölhæf
með kraftmikinn
mótor, HOOWött.
Hljóðlát og létt í taumi
nm Hljóðlát oc
Heimilistæki hf
SÆTUNI8 SIMI691515 ■ KRINGLUNNISÍMI6915 20

y
Atvinnuleysi
eykst umtals-
vert
„Frestun álversfram-
kvæmda hefur í för með
sér að vöxtur landsfram-
leiðslu verður 1,3% minni
en ella” árið 1992, segir
í endurskoðaðri þjóð-
liagsspá. „Verðlækkun á
áli og kisiljámi, ásamt
minni útflutningi iðnað-
arvara og cldisfisks
dregur enn úr lands-
framleiðslunni,” segir
þar „og talið er að þjóð-
artekjur dragizt enn
meira saman, eða um
5,7% vegna rýmunar við-
skiptakjara.”
Horfur á árinu, sem
fer í hönd, em myrkar,
að mati Þjóðhagsstofn-
unar. Ekki bætir úr skák
þjóðin er illa skuldsett
erlendis. Astæðan er
hrikalegur viðskiptahalli
við umheiminn og sam-
ansafnaður ríkissjóðs-
halli, sem fjármagnaður
hefur verið með innlend-
um og erlendum lánum.
Af framangreindum
ástæðum spáir Þjóðhags-
stofnun samdrætti í þjóð-
arútgjöldum, „einkum til
fjárfestingar og nemur
samdrátturinn tæpum
6%” f stað 1,5% sem
reiknað var með í fyrri
þjóðhagsáætlun. „Óhjá-
kvæmileg afleiðing auk-
ins samdráttar er,” segir
Þjóðhagsstofnun í frétta-
tUkynningu, „að horfur í
atvinnumálum eru nú
mun dekkri en áður hef-
ur verið talið. Nú er talið
atvinnuleysi geti orðið
2,6% (af fólki á vimiu-
aldri) á næsta ári ...”
Erlend skulda-
aukning?
Gengisfelling?
Dagblaðið Vísir segir
í forystugrein um þetta
efni í gæn
„Afleiðingar samdrátt-
arins verða margvísleg-
ar. Til dæmis reiknar
Þjóðhagsstofnun með
því, að atvinnuleysi nærri
tvöfaldist.
SfMINN ER
689400
BYGGT & BÚIÐ
KRINGLUNNI
Ný þjóöhagsspá komin:
Þjóðhagsstof nun orðin
álíka svartsýn og VSÍ

Brúttó landsframleiösla 1945-1992
Kolsvört
þjóðhagsspá 1992
Staksteinar staldra við endurskoðun
Þjóðhagsstofnunar á helztu þjóðhags-
stærðum 1991 og horfum 1992. Halli á
viðskiptum við önnur lönd verður rúm-
lega 18 milljarðar króna 1991, 4,9% af
landsframleiðslu, og 4,2% 1992. Frestun
ál- og orkuversframkvæmda keyra þjóð-
arbúið enn neðar í öldudalinn. Endur-
skoðuð þjóðhagspá fyrir árið 1992 gerir
ráð fyrir því að landsframleiðsla verði
3,6% minni og þjóðartekjur 5,7% minni
en á líðandi ári. Þetta eru verulega verri
horfur en fyrri spár stóðu til.
Þjóóhagsstofnun
reiknar í dæmum sínum
ekki með efnahagsað-
gerðiun, enda vita menn
ekki, hverjar þær muni
verða. En Þjóðhagsstofn-
un segir, að breytt skil-
yrði þjóðarbúsins leiði
óhjákvæmilega til endur-
skoðunar efnahagsstefn-
umiar, og því geti þær
niðurstöður, sem hér
hafa verið raktar, að
sjálfsögðu mikið breytzt,
þegar ákvarðanir liafa
verið teknar í þeim efn-
um.
Augljóst hlýtur að
vera hverjum manni, að
ekki stoðar að stinga
höfðhiu í sandinn, þegar
svo inikiil vandi steðjar
að. Ríkisstjómin veltii'
fyrir sér efnahagsað-
gerðum. Þar gætu mcnn
freistazt til að hlusta á
þá, sem segja, að við ætt-
um bara að taka „stór
erlend lán,” [innsk. Stst:
Samtök um kvennalista]
til að bjargast úr þessu,
með öðrum orðum að lifa
fyrir líðandi stund.
Forsætisráðherra hef-
ur sem betur fer hafnað
þessari keimingu. Memi
fara þó ekki i grafgötur
um, að áður fyrr var svip-
uðum vanda og nú sækir
að, mætt með stórum
gengisfellingum krón-
unnar. Þetta getur verið
mikil freisting. En geng-
isfelling er ekki það úr-
ræði, sem áður var,
vegna þess hversu skuld-
ir eru gjaman bundnar
gengi. Gengisfelling yrði
því skammgóður vermir,
til dæmis sem bjarg-
hringur fyrir fiskviimslu.
Við eigum í raun að-
eins það eina úrræði
gagnvart vandanum að
minnka við okkur sem
því nemur sem fram-
lelðslan dregst saman.”
Arfleifðin eyk-
urvandann
Við emm stómm verr
í stakk búin til að takst
á við þann vanda, sem
ytri aðstæður - samdrátt-
ur í fiskafla, frestun ál-
og orkuversfram-
kvæmda og versnandi
viðskiptakjör - hafa búið
fólki og fyrirtækjum,
vegna fortíðarvandans.
Fortíðarvandimi felst í
miklum og inargra ára
viðskiptahalla þjóðarbús-
ins við umheiminn. Hann
felst einnig og ekki síður
í samansöfnuðum ríkis-
sjóðshalla sem hlaðist
hefur upp í ríkisskuldum
hérlendis og erlendis. Að
ógleymdum háum vöxt-
um, sem em bein afleið-
ing af ríkissjóðshallanum
og lánsfjárhungri ríkis-
búskaparins. Vandinn
rekur og rætur til þess
að islenzkum atvinnuveg-
um hefur ekki verið búið
það rekstrarumhverfi
sem tryggir þeim jafn-
stöðu í samkeppni við
umheiminn, heldur vom
þeir færðir í fjötra for-
ræðishyggjunar og á
gjörgæzlur pólitískrar
fjármagnsskömmtunar
hjá opinberum og hálfop-
inberum stofnunum og
sjóðum. Sem og að nýjum
stoðum var ekki skotið
undir atvinnu og efnahag
þjóðarinnar með orku-
frekum iðnaði, meðan
ytri aðstæður gerðu það
kleift, það er þegar Al-
þýðubandalagið var þrö-
skuldurimi í iðnaðar-
ráðuneytinu.
Af þessum sökum er
fortíðarvandinn niðþung-
ur hluti af samtíma- og
framtíðarvanda lands-
inanna. Tuttugu ára sam-
felld stjórimrseta Fram-
sóknarflokksins, lang-
tímum í bland við fom-
eskju Alþýðubandalags-
his, segir til sín í skertum
lifskjörum á liðandi
stund. Það tekur samfé-
lagið mörg ár að vinna
sig upp úr þeirri arfleifð.