Morgunblaðið - 04.07.1992, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 4. JÚLÍ 1992
4*
Kanada:
Samþykkt að banna allar þorsk-
veiðar á Miklabanka í tvö ár
Bannið jafngildir rúmlega 40% samdrætti
Brussel. Frá Kristófer M. Kristinssyni, fréttaritara Morgnnbiaðsins.
KANADÍSK stjórnvöld hafa
ákveðið að banna allar þorsk-
veiðar á norðanverðum Mikla-
banka við Nýfundnaland í tvö
ár til að koma i veg fyrir al-
gjört hrun þorksstofnsins þar.
Miðað við þorskafla við Kanada
á síðasta ári jafngildir bannið
rúmlega 40% samdrætti. Veiði-
bannið kemur harðast niður á
tæpiega 20 þúsund sjómönnum
og fiskvinnslufólki í 400 byggð-
arlögum á Nýfundnalandi og
Labrador. Kanadíska stjórnin
hefur ákveðið að greiða fólkinu
bætur þar til áætlanir um lang-
tímaviðbrögð liggja fyrir.
Samanlagðar þorskveiðar kana-
díska fiskiskipaflotans voru á síð-
asta ári rúmlega 370 þúsund tonn
og þar af 183 þúsund tonn úr
stofninum á norðanverðum Mikla-
banka sem er langmikilvægasti
fiskstofninn í kanadískri lögsögu.
í febrúar á þessu ári var ákveðið
að banna allar veiðar stærri togara
úr þessum stofni og nú hefur verið
ákveðið að láta bannið ná til allra
útgerða. Fiskifræðingar hafa lagt
til að hámarksafli úr þorskstofnin-
um verði 50 þúsund tonn á þessu
ári, þar af hafa þegar verið veidd
rúmlega 35 þúsund tonn, 15 þús-
und tonna kvóti þykir ekki gefa
tilefni til frekari veiða.
John Crosbie, sjávarútvegsráð-
herra Kanada, sagði á fimmtudag
að ríkisstjómin hygðist í samvinnu
við stjómvöld á Nýfundnalandi
leita langtímalausna á vanda út-
gerðar og vinnslu vegna minnk-
andi afla. Hann sagði að ákveðið
hefði verið að greiða þeim sem
yrðu fyrir tekjumissi vegna þorsk-
veiðibannsins sem svarar rúmlega
10 þúsund ÍSK á viku næstu tíu
vikur. Gert er ráð fyrir að hér sé
um tæplega 20 þúsund sjómenn
og starfsfólk í fiskvinnslu að ræða.
Þessi tími verður nýttur til að
leggja fram tillögur um aðgerðir
til að mæta samdrættinum. Gert
er ráð fyrir að þær feli m.a. í sér
tilboð um að flýta eftirlaunum,
endurhæfmgu og starfsþjálfun til
að gera fólki kleift að snúa sér að
öðram störfum jafnframt því sem
reynt verður að tryggja að bæði
mannafli og útbúnaður verði fyrir
hendi vorið 1994 til að nýta þorsk-
stofninn skynsamlega til frambúð-
ar.
Reiknað er með því að næstu
tvö árin verði stundaðar tilraunir
með veiðarfæri og vinnsluaðferðir
til að aúka hagkvæmni veiðanna
og tryggja að rányrkja síðustu ára
endurtaki sig ekki. Crosbie sagði
að helstu orsakir stofnhrunsins
virtust vera ofmat Kanadamanna
á mögulegum afrakstri stofnsins,
ofveiðar erlendra fískiskipa utan
kanadísku lögsögunnar og sérlega
óhagstæðar umhverfisaðstæður í
sjónum. Hann lagði áherslu á að
stjóm Kanada myndi líta á allar
veiðar útlendinga úr þessum þorsk-
stofni sem fjandsamlega aðgerð
og bregðast við þeim á viðeigandi
hátt.
Sameining’ USAir og Brit-
ish Airways þykir nú líkleg
Yrði stærsta flugfélag heims
Florída. Frá Atla Steinarssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
UMRÆÐUR um samruna bandarísku flugfélaganna Trans World
Airways og USAir og síðan British Airways hafa valdið nokkru íraf-
ári í Bandaríkjunum. Dagblaðið Wall Street Joumal skýrði frá því
á mánudaginn, að USAir stæði í viðræðum um kaup á mestum hluta
eigna TWA og síðan væri líklegt að British Airways keypti 49% hlut
í USAir.
Stjómarformaður TWA, Carl
Icahn, játar að viðræður við USAir
standi yfír, en segir of snemmt að
spá um úrslit þeirra. Vegna frétt-
anna hækkuðu hlutabréf í USAir í
gær um 1 5/8 dollar og stóðu í 12
3/8 er verðbréfamarkaðir lokuðu.
Ef USAir kaupir mestan hluta
eigna TWA mundi félagið næstum
tvöfalda markaðshlutdeild sína og
verða á einni nóttu risi á flugleið-
inni yfir Atlantshaf. USAir myndi
eignast aðstöðu TWA í St. Louis,
aðstöðu þess í millilandaflugi á
Kennedy-flugvelli í New York,
bækistöðvar þess í París og öðlast
rétt til að fljúga til Spánar, Ítalíu
og ýmissa annarra staða í Evrópu.
Og ef British Airways keypti síð-
an 49% hlut í USAir, eins og óstað-
festar fréttir herma að standi til,
myndi lausafjárstaða USAir ger-
breytast, en hún er mjög slæm eft-
ir 822 milljóna dollara taprekstur
síðan 1988.
USAir er nú sjötta stærsta flug-
félag Bandaríkjanna en British
Airways stærsta millilandaflugfé-
lag heims — og einnig eitt af best
stæðu flugfélögum heims. Á sl. ári,
þegar öll flugfélög Bandaríkjanna
vora rekin með tapi, skilaði British
Airways 444 milljóna dollara hagn-
aði.
Þrátt fyrir ýmis vandræði sem
fylgja USAir er félagið talið einn
besti samstarfsaðilinn í Bandaríkj-
unum fyrir ýmis erlend flugfélög,
eða eins og kunnugir orða það:
„USAir er skást hinna hijáðu flug-
félaga". Það hefur byggt upp sterka
aðstöðu í Baltimore, Charlotte í
N-Karólínu, Fíladelfíu og Pittsburg.
Nýverið styrkti það enn aðstöðu
sína með yfirtöku skutluflugs
Trump á flugleiðunum Boston-
New York og New York-Washing-
ton.
British Airways er ekki eina er-
lenda félagið sem leitar samrana
við USAir. Bæði Lufthansa og Air
Canada hafa þreifað fyrir sér á því
sviði en ekkert orðið af. USAir er
sagður góður kostur fyrir British
Airways, þó ekkert yrði af kaupum
þess á eignum TWA.
Samruni flugfélaga er nú talinn
helsta leiðin til góðrar afkomu.
Vegna góðrar aðstöðu USAir er
spumingin því ekki hvort, heldur
hvenær og með hveijum slíkur
samruni á sér stað.
Norskir hrefnuveiðimenn haida á miðin:
Lofa að færa Gro kassa af
hvalkjöti er þeir koma til baka
Tromso. Frá Jan Gunnar Furuly, fréttaritara Morgunblaðsins.
Norsku hvalveiðimennirnir eru nýög varir um sig vegna hótana ýmissa samtaka umhverfissinna um
að reyna að koma í veg fyrir vísindaveiðarnar. Á myndinni má sjá Grænfriðunga mótmæla hvalaveiðum
fyrir nokkru.
Jeltsín o g
Snegur semja
umfrið
BORÍS Jeltsín Rússlandsforseti
og Mircea Snegur, leiðtogi
Moldovu, sögðust í gær hafa náð
samkomulagi um friðsamlega
lausn á deilunum í Moldovu á
fundi sínum í Moskvu. Þeir sögð-
ust hafa sett upp áætlun til að
koma á vopnahléi í landinu, en
lýstu hins vegar ekki yfir vopna-
hléi strax. Að minnsta kosti tíu
manns féllu í bardögum í fyrri-
nótt í Dnéstr-héruðunum, sem
lýst hafa yfir sjálfstæði frá
Moldovu.
Lúxemborg-
samþykkir
Maastricht
LEIÐTOGAR Evrópubandalags-
ins lýstu í gær yfir ánægju sinni
yfír því að þing Lúxemborgar
staðfesti Maastricht-samkom-
ulagið, fyrst þjóðþinga EB-ríkj-
anna. 51 þingmaður var sam-
þykkur Maastricht, en aðeins sex
vildu fella samkomulagið. írar
samþykktu Maastricht í þjóðar-
atkvæðagreiðslu í síðasta
mánuði, en þingið á eftir að fjalla
formlega um málið, þó að ekki
sé búist við að neitt breytist í
meðföram þess.
Afturhalds-
sinnar gagn-
rýndir 1 Kína
DAGBLAÐ alþýðunnar, opinbert
málgagn kínversku stjómarinn-
ar, gagnrýndi í gær harðlega
afturhaldssinna, sem stæðu í veg
fyrir efnahagslegum umbótum í
landinu. Gagmýni á harðlínu-
kommúnista fer nú vaxandi í kín-
verskum fjölmiðlum, til dæmis
sagði annað dagblað í gær að
Kínveijar ættu ekki að hika við
að kanna kosti hins kapítalíska
kerfis.
Ferðamenn
innlyksa í
Frakklandi
FRANSKIR vörubílstjórar stöðv-
uðu umferð á um 100 stöðum í
Frakklandi í gær með því að
leggja farartækjum sínum á
þjóðvegum. Þúsundir ferða-
manna urðu innlyksa vegna mót-
mæla bílstjóranna, þar sem þeir
komust ekki til vinsælla bað-
stranda á Rívíerunni. Bflstjóram-
ir krefjast þess að vera undan-
skildir hertum reglum um svipt-
ingu ökuleyfa þeirra sem gerast
sekir um hraðakstur eða önnur
umferðalagabrot.
SPD rekur
þýskan
njosnara
Þýski Jafnaðarmannafiokkurinn
(SPD) rak í gær Ibrahim Böhme,
fyrrum formann SPD í Austur-
Þýskalandi, úr flokknum. Böhme
var frambjóðandi flokksins til
forsætisráðherra í Austur-
Þýskalandi í mars 1990 fyrir
sameiningu þýsku ríkjanna, en
hann dró sig út úr stjórnmálum
skömmu síðar eftir að hann var
sakaður um að hafa starfað fyrir
austur-þýsku öryggislögregluna,
Stasi. Talsmaður SPD sagði að
rannsóknamefnd flokksins sann-
aði að Böhme hefði veitt Stasi
upplýsingar.
Braniff hættir
að fljúga
BANDARÍSKA flugfélagið
Braniff hefur tilkynnt að það
muni hætta starfsemi nú þegar.
Talsmenn félagsins sögðu harða
samkeppni flugfélaga í Banda-
ríkjunum hafa Ieitt til svo lágra
fargjalda að því væri ekki lengur
kleift að haida áfram starfsemi.
„FYRSTA hvalasteikin verður
send henni Gro,“ sögðu hinir víg-
reifu hvalveiðimenn sem héldu
til hafs aðfaranótt föstudagsins.
Alls hafa nú sex bátar haldið á
miðin og er ætlunin að veiða 110
hrefnur í visindaskyni. Til sam-
anburðar má geta að á árunum
1987-1990, þegar Norðmenn
stunduðu veiðar í vísindaskyni
síðast, voru veiddar alls 53 hrefn-
ur á tímabilinu. Hvorki Greenpe-
ace né önnur samtök umhverfis-
sinna voru sjáanleg þegar
Reinebuen fór frá bryggju enda
hefur mikil leynd hvílt yfir því
frá hvaða höfnum bátarnir
sigldu.
Það leikur enginn vafi á því að
vinsældir Gro Harlem Brandtland
forsætisráðherra fara mjög vaxandi
í norðurhluta Noregs í kjölfar
ákvörðunar ríkisstjórnarinnar að
hefja hrefnuveiðar að nýju. Raunar
telja hvalveiðimennirnir það vera
kaldhæðni örlaganna að stefnufesta
hennar í hvalainálinu virðist ætla
að færa Norður-Noregi tvo hluti á
silfurfati: Hvalveiðar og enga aðild
Noregs að Evrópubandalaginu.
Koma aftur í ágúst
„Hún mamma Gro hefur unnið
mjög virðingarvert starf. Hún er
sko sannarlega kvenskörangur sem
ekki lætur segja sér fyrir verkum.
Þegar við komum aftur í ágúst með
lestina fulla af hvalkjöti ætlum við
að sjá til þess að það verði sendur
heill kassi fullur af kjöti heim til
hennar," segir Leif Andersen, skip-
stjóri á litla hvalveiðibátnum Leif-
Junior.
Um fjögurleytið í gær hélt And-
ersen og áhöfn hans út á hvalveið-
imiðin fyrir norðan Svalbarða. Gera
þeir ráð fyrir að rekast á fyrstu
hrefnutorfumar eftir aðeins tveggja
tíma siglingu.
Það var hins vegar Reinebuen
sem var fyrstur bátanna sex að
leggja af stað í vísindaveiðar sum-
arsins. Hélt hann úr höfn í kringum
miðnætti aðfaranótt föstudagsins.
Um borð í öllum bátunum eru fimm
hvalveiðimenn og þrír vísindamenn.
Vegna hættunnar á aðgerðum af
hálfu umhverfíssamtaka lögðu allir
bátamir af stað frá mismunandi
höfnum á mismunandi tíma.
Flestir skipveija vora mjög eftir-
væntingarfullir enda höfðu flestir
þeirra ekki stundað hvalveiðar síðan
1987. „Það verður gott að fá smjör-
þefinn af atvinnuveiðum næsta árs.
Ef vísindaveiðamar hefðu ekki
komið til hefðum við allir verið at-
vinnulausir í sumar,“ sagði hval-
veiðimaðurinn Bjom Andersen,
tuttugu og átta ára gamall,
skömmu áður en Reinebuen lagði
af stað. Hann var einungis sjö ára
gamall þegar hann veiddi sinn
fyrsta hval með aðstoð föður síns,