Morgunblaðið - 10.07.1992, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 10. JÚLÍ 1992
skipti ólögleg. Verði stjóm íslensks
fyrirtækis áskynja um slíka íjárfest-
ingu í fyrirtækinu á hún tveggja
kosta völ; annað hvort að leita leiða
til að stöðva þá fjárfestingu sjálf eða
með atbeina stjórnvalda eða sætta
sig við hina erlendu fjárfestingu og
losa sig í því tilfelli við eignarhald
sitt í útgerðar- og fiskvinnslufyrir-
tækinu. Aðhafist fyrirtækið ekkert
vegna þessa ástands sem upp er
komið felur áframhaldandi eignar-
hald í útgerðar- eða fískvinnslufyrir-
tæki í sér brot á 4. gr. laganna og
eftir atvikum viðkomandi sérlögum.
Kann það að varða viðurlögum sam-
kvæmt 12. gr. laganna."
Ríkislögmaður tekur til skoðunar
hvort sú túlkun fái staðist að við-
skipti sem stofni til óbeinnar erlendr-
ar eignaraðildar teljist ekki brot gegn
4. gr. en leiði aðeins til að fyrirtæki
í útgerð eða fískvinnslu missi heim-
ild sína til að stunda viðkomandi
atvinnurekstur. Ríkislögmaður segir
að slík túlkun myndi leiða til þeirrar
óeðlilegu niðurstöðu að með því væri
unnt að ryðja fyrirtækinu úr atvinnu-
rekstri sínum jafnvel með smávægi-
legri erlendri fjárfestingu. „Við telj-
um það vera langsótta túlkun á lög-
unum að lögbrot annars aðila leiði
til þess að útgerðar- eða fískvinnslu-
fyrirtæki ... verði svipt heimild sinni
til starfsemi á umræddum sviðum
en hin ólögmætu viðskipti eigi að
standa óröskuð,“ segir ríkislögmað-
ur. „Viðkomandi útgerðar- og fisk-
vinnslufyrirtæki hefur ekki úrræði
að lögum til að koma í veg fyrir að
slíkt ólögmætt ástand skapist. Laga-
leg úrræði og viðbrögð í því efni
liggja hjá öðrum ...“
Valdið iyá viðskiptaráðherra
Hvað varðar úrræði stjórnvalda
kemst ríkislögmaður að þeirri niður-
stöðu að valdið sé hjá viðskiptaráð-
herra þar sem samkvæmt 10. gr.
laganna sé honum heimilt að stöðva
erlenda fjárfestingu ógni hún öryggi
landsins, skerði samkeppni eða hafí
óæskileg áhrif á atvinnulíf. „Sam-
kvæmt þessu getur viðskiptaráð-
herra stöðvað fjárfestingu aðila í
fyrirtækjum ... sem leiðir til óbeinnar
erlendrar eignaraðildar í útgerðar-
eða fískvinnslufyrirtæki," segir ríkis-
lögmaður. „Hlíti viðkomandi aðilar
ekki fyrirmælum hans um að grípa
til aðgerða sem aflétti því ólögmæta
ástandi getur viðskiptaráðherra knú-
ið á um slíkt með því að beina mál-
inu í rannsókn að hætti opinberra
mála og eftir atvikum með beiðni til
ríkissaksóknara um að mál til brott-
náms ólögmæts ástands verði höfð-
að.“
Niðurstaðan er fráleit
Brynjólfur Bjarnason forstjóri
Granda hf. segir að hann telji þessa
niðurstöðu ríkislögmanns fráleita og
mjög hæpið að hún fái staðist. „Ég
skil ekki hvernig mjög stór hlutafé-
lög geta stjórnað því hverjir gerist
hluthafar í þeim,“ segir Brynjólfur.
„Og hvað með mörg vafaatriði sem
skjóta strax upp kollinum. Nefna
má eitt einfalt dæmi að ef íslending-
ur sem á hlut í útgerðarfélagi flytur
af landi brott og gerist erlendur ríkis-
borgari. Leiðir slíkt til þess að út-
gerðarfélagið missir heimild sína til
fískveiða ef þessi maður vill ekki
selja hlut sinn?“
Brynólfur segir að hann hafí ekki
kynnt sér þetta mál til hlítar en það
hljóti að vera álit sitt að með þess-
ari niðurstöðu ríkislögmanns standi
hlutafélög í útgerð- og fískvinnslu
mjög berskjölduð gagnvart þessum
lögum.
Björn Friðfínnson ráðuneytisstjóri
viðskiptaráðuneytisins segir að ráðu-
neytið muni gera þá kröfu að þau
fyrirtæki sem að hluta til eru í eigu
erlendra aðila losi sig við hlutafé sitt
í útgerðar- og fískvinnslufyrirtækj-
um. Verið sé að vinna að þessu máli
í ráðuneytinu nú og ákveða hve mik-
ill frestur verði gefínn þessum fyrir-
tækjum. Aðspurður um hvort ráðu-
neytið muni fylgja þessu eftir með
aðgerðum fari svo að einhverjir neiti
að selja hluti sína segir Björn að
ekki sé tímabært að vera með hótan-
ir á þessu stigi málsins.
Bjöm segir að vissulega muni
þetta mál verða erfitt í framkvæmd
og því sé verið að athuga með frest
til handa þessum fyrirtækjum.
Þorsteinn Pálsson sjávarútvegs-
ráðherra segir að álit ríkislögmanns
komi sér vart á óvart. „Við ákváðum
að leita álits hans í framhaldi af
ábendingu viðskiptaráðuneytisins,"
segir Þorsteinn. „Nú liggur þetta
álit fyrir og ég vænti þess að við-
skiptaráðuneytið fylgi því eftir. Nið-
urstaða ríkislögmanns er skýr að því
leyti að óbein eignaraðild er ólög-
mæt.“
rfélögum ólöglega;
erlenda
'ésitt
ytisins
nsku fyrirtæki, sem aftur á hlut í
, eru þau viðskipti ólögleg.
ríkisborgara megi einir stunda út:
gerð og fiskvinnslu hér á landi. í
áliti ríkislögmanns segir svo: „Við
teljum að túlka beri 4. gr. svo að
fyrirmæli hennar nái einnig til ís-
lenskra fyrirtækja með erlendri eign-
araðild. Takmarkanir og bann 4. gr.
við fjárfestingu eða eign í félögum
eða atvinnurekstri á sviðum sem
sérstaklega eru tilgreind þar nái því
til þessara félaga. Fjárfestingar
þeirra eða eignarhald í andstöðu við
þau ákvæði feli því í sér brot á lögun-
um ...
í framangreindu felst að eignist
erlendur aðili hlut í íslensku fyrir-
tæki, sem aftur á hlut í útgerðar-eða
•fískvinnslufyrirtæki, eru þau við-
Morgunblaðið/Steinunn ósk Kolbeinsdóttir
Sumarhátíð á leikskólanum
Hvolsveili.
ÞRÁTT fyrir kalsasamt veður undanfarið sáu krakkarnir og fóstrumar í leikskólanum fulla ástæðu til að
halda sumarhátíð áður en sumarleyfið hefst.
Það var mikið um dýrðir á hátíðinni. Garðurinn skreyttur með blöðrum og fánum og sjálfsmyndir í fullri
stærð af krökkunum prýddu veggi leikskólans. Börnin skreyttu sig með höttum og perlufestum sem þau
höfðu búið til fyrir hátíðina. Farið var í leiki, sungið, dansað og grillaðar pylsur. Allir skemmtu sér hið besta
og ekki annað að sjá en hægt sé að særa fram örlítinn sumaranda með þessum hætti.
- SÓK
21
Davíð Oddsson forsætisráðherra:
Alit nefndarinnar ræð-
ur miklu um mat á EES
DAVÍÐ Oddsson forsætisráðherra segist telja að álit sérfræðinganefnd-
ar utanríkisráðherra um EES-samninginn og stjórnarskrána hljóti að
ráða miklu um mat á því hvort samningurinn standist stjórnarskrá.
Davíð segist sammála lögfræðingunum fjórum, sem töldu EES-samn-
inginn samræmast stjórnarskránni, og að hann telji að málið þurfi
ekki frekari skoðunar við.
„Það er ekki hægt að fá neinn
endanlegan úrskurð ef menn kjósa
að deila um atriði af þessu tagi,“
sagði Davíð í samtali við Morgun-
blaðið. „Menn verða að leggja mat
á þær upplýsingar, sem fyrir liggja.
Við höfum fengið beztu sérfræðinga,
sem völ er á í landinu, til að fara
yfír þessi mál og ég held að niður-
staða þeirra hljóti að vera mjög leið-
beinandi og leiðandi um mat manna
á því hvort samningamir gangi að
einhveiju leyti á svig við stjómar-
skrá.“
Davíð sagðist telja að þau rök, sem
fram hefðu komið fyrir því að EES-
samningurinn bryti í bága við stjóm,-
arskrána, væru afar ósannfærandf.
„Þetta álit er mjög í samræmi við
þá tilfinningu, sem ég hafði í mál-
inu,“ sagði forsætisráðherra.
Þýskalandsfor-
seti kemur 16. júlí
DR. Richard von WeizsScker, for-
seti Þýskalands, kemur ásamt eig-
inkonu sinni Marianne von
Weizsficker í opinbera heimsókn
til íslands fimmtudaginn 16. júlí
nk. Forsetaþjónin verða í einka-
heimsókn á Norður- og Austur-
iandi 18.-19. júlí í boði forseta
íslands. í fylgd með forsetanum
er dr. Klaus Kinkel, utanríkisráð-
herra, ásamt eiginkonu og ýmsir
embættismenn.
Flugvél Þýskalandsforseta lendir á
Keflavíkurflugvelli kl. 11.00 að
morgni 16. júlí. Móttökuathöfn verður
á flugvellinum en þaðan verður ekið
að Hótel Sögu þar sem forseti og
fylgdarlið býr. Forseti Þýskalands og
frú Weizsácker snæða hádegisverð á
Bessastöðum í boði forseta íslands,
en áður munu forsetar landanna eiga
stuttar viðræður. Eftir hádegi mun
Þýskalandsforseti eiga viðræður við
forsætisráðherra.
Utanríkisráðherrarnir snæða há-
degisverð á Hótel Sögu ásamt fleiri
gestum og eiga viðræður síðar um
daginn. Forseti Þýskalands heimsæk-
ir stofnun Árna Magnússonar og
Goethe stofnunina síðar um daginn.
Þá ræðir forsetinn við leiðtoga stjórn-
arandstöðunnar. Um kvöldið býður
forseti íslands til hátíðarkvöldverðar
! Súlnasal Hótel Sögu.
Að morgni föstudags heldur forseti
Þýskalands fund með fjölmiðlum í
Skála á Hótel Sögu. Því næst verður
Dr. Richard von Weizsficker.
ekið til Þingvalla og gengið
Forsætisráðherrahjón bjóða til há-
degisverðar í Perlunni. Síðdegis heim-
sækir forseti Þýskalands Hallgríms-
kirkju og á eftir bjóða borgarstjórinn
í Reykjavík og eiginkona hans til
móttöku í ráðhúsinu. Loks býður for-
seti Þýskalands og frú til móttöku í
Borgarleikhúsinu.
Forsetahjónin og fylgdarlið haldá
af landi brott frá Keflavíkurflugvelii
mánudaginn 20. júlí.
Hvenær á að
fara að lögtun?
eftirJón Steinar
Gunnlaugsson
Ég þarf að bera fram spum-
ingu til ritstjóra Morgunblaðsins:
Þriðjudaginn 30. júní sl. var i
leiðara blaðsins fjallað um niður-
stöður Kjaradóms frá 26. júní sl.
undir fyrirsögninni „Kjaradómur
í kreppu“. í leiðaranum er látin
í Ijós mikil vanþóknun á niður-
stöðu dómsins. Ér talið, að niður-
staðan sé óskiljanleg þegar hún
sé skoðuð í samhengi við þjóðfé-
lagsþróunina undanfarin misseri.
Talað er um ógöngur, sem meiri-
hluti Kjaradóms hafí komið þjóð-
inni í og spurt, hvað valdi því,
að „að mætir og hæfir menn, sem
sitja í dómnum, komast að niður-
stöður sem þessari?". Ekki er á
því nokkur vafi að höfundur leið-
arans taldi að efni dómsins hefði
með réttu átt að verða allt annað
en raun ber vitni.
í leiðara blaðsins 7. júlí sl. var
aftur að þessu vikið. Nú var m.a.
sagt, að málið snúist ekki um
réttmæti þess að hækka laun
embættis- og stjórnmálamanna.
Málið snúist einfaldlega um að
útilokað sé að aðrar launabreyt-
ingar verði í landinu en þær sem ,
um var samið í kjarasamningun-
um í maí sl.
Fyrir liggur óumdeilt, að
Kjaradómur gerði ekki annað en
að fara eftir þeim lagafyrirmæl-
um sem honum er gert að starfa
eftir. Af skrifum Morgunblaðsins
verður ráðið, að ritstjórar þess
telji þjóðfélagsþróun undanfarin
misseri hafa átt að valda því, að
dómendurnir dæmdu ekki eftir
lögunum heldur einhveiju öðru.
Og þá kemur spurningin til
ritstjóranna: Við hvaða skilyrði
eiga lögskipaðir stjórnsýsluaðilar, í
eins og Kjaradómur, að hafna því
að fara að lögum við starfa sinn
og eftir hverju eiga þeir þá að
fara?
Höfundur er hæstaréttarlög-
maður.