Morgunblaðið - 24.04.1994, Blaðsíða 4

4 FRÉTTIR/YFIRUT
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24. APRÍL 1994
ERLENT
INNLENT
Nýir banka-
stjórar skip-
aðir við
Seðlabanka
STEINGRÍMUR Hermannsson,
alþingismaður og formaður
Framsóknarflokksins og Eiríkur
Guðnason aðstoðarseðlabanka-
stjóri, hafa verið skipaðir seðla-
bankastjórar af Sighvati Björg-
vinssyni bankamálaráðherra. Ei-
ríkur fékk þrjú atkvæði í at-
kvæðagreiðslu bankaráðs og
Steingrímur fékk tvö. Sighvátur
skipaði líka Bjarna Braga Jóns-
son, aðstoðarseðlabankastjóra,
fulltrúa íslands í stjórn Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins.
Sagði sig úr bankaráði
í MÓTMÆLASKYNI við ákvarð-
anir um skipanir í stöður Seðla-
bankastjóra ákvað Guðmundur
Magnússon prófessor, en hann
fékk þijú atkvæði eins og Eiríkur
Guðnason, að segja sig úr bankar-
áði Seðlabankans, en áður hafði
formaður þess, Ágúst Einarsson,
sagt af sér. Samkvæmt heimild-
um Morgunblaðsins var í tengsl-
um við skipanir Steingríms og
Eiríks lagt á ráðin um skipun
Bjama Braga til Alþjóðagjaldeyr-
issjóðsins og tveggja manna í
aðstoðarseðlabankastjórastöður
Þannig sé ætlunin að Már Guð-
mundsson forstöðumaður hag-
fræðideildar Seðalbankans _ og
fyrrv. efnahagsráðgjafí Ólafs
Ragnars Grímsonar í fjármála-
ráðherratíð hans, fái stöðu
Bjarna Braga Jónssonar og
Yngvi Örn Kristinsson, for-
stöðumaður tölfræðideildar
Seðlabankans fái aðstoðarbanka-
stjórastöðu Eiríks Guðnasonar.
Samið um flug til
Sauðárkróks
FLUGLEIÐIR og Flugfélag
Norðurlands hafa samið um flug
ERLENT
Hóta Bosníu-
Serbum loft-
árásum
ÖRYGGISRÁÐ Sameinuðu þjóð-
anna (SÞ) skipaði Bosníu-Serbum
í fyrradag að hætta sókn sinni
gegn borginni Gorazde og hverfa
með vopn sín og menn út af griða-
svæði borgarinnar. Litið var á að
með þessu væri öryggisráðið að
heimila aukna hörku gegn Serb-
um eins og Bill Clinton Banda-
ríkjaforseti lagði til á miðvikudag.
Clinton hvatti einnig til þess að
viðskiptabann á Serba yrði hert.
Fastafulltrúar ríkja Atlantshafs-
bandalagsins (NATO) ákváðu á
fundi á föstudag að setja Bosníu-
Serbum úrslitakosti; þeim var
skipað að hætta árásum á
Gorazde tafarlaust ellegar yrði
gripið til loftárásá á umsáturslið
þeirra. Rússar lýstu andstöðu við
loftárásir gegn Bosníu-Serbum
og hótuðu á föstudag að að kalla
friðargæslusveitir sínar heim ef
NATO léti verða af loftárásum.
Lagði Borís Jeltsín Rússlands-
forseti til á miðvikudag að efnt
yrði til leiðtogafundar Bandaríkj-
anna, Rússlands og Evrópusam-
bandsins til að leysa deiluna í
Bosníu.
Zúlúmenn taka þátt í
kosningunum í Suður-Afríku
F.W. de Klerk forseti Suður-Afr-
íku, Nelson Mandela leiðtogi
Afríska þjóðarráðsins og Man-
gosuthu Buthelezi leiðtogi Ink-
til Sauðárkróks og hafa mót-
mæli komið fram af hálfu ís-
landsflugs hf. vegna þessa.
Samningurinn gerir ráð fyrir að
Flugfélag Norðurlands fari fjórar
ferðir aviku í sumar á milji Sauð-
árkróks og Reykjavíkur. Íslands-
flugsmenn telja þetta óeðlilega
ráðstöfun á sérleyfí því sem Flug-
leiðir hafa en Flugleiðamenn
segja samninginn fullkomlega
eðlilegan.
Kvóti leigður fryrir meira
en 70 krónur hvert kíló
LEIGUVERÐ á aflamarki í þorski
er nú komið yfir 70 krónur fyrir
hvert kíló. Bjöni Jónsson, kvóta-
fulltrúi hjá LÍÚ, hefur skjalfestar
upplýsingar um 70 króna leigu-
verð en hefur engu að síður heyrt
um allt upp í 74 króna leigu fyr-
ir kíló af þorskkvóta. í febrúar-
mánuði síðastliðnum birti
Morgunblaðið fréttir af því að
kvótaverð væri á 52 krónur hvert
kíló.
Skilagjald á einnota umbúðir
í UMHVERFISRÁÐUNEYINU
er í undirbúningi að leggja skila-
gjöld á einnota umbúðir, hjól-
barða, landbúnaðarplast og bíla.
Þá verður lagt fram á Alþingi
innan skamms lagafrumvarp um
að leggja sérstakt gjald á vörur
sem gætu orðið að spilliefni svo
sem rafgeyma, rafhlöður, olíuvör-
ur, málningu og litarefni og ljós-
myndavörur.
Skýrsla ríkisendurskoðunar
um sölu SR-mjöls
FJÁRLAGANEFND Alþingis
boðaði til fundar með fulltrúum
ríkisendurskoðunar um skýrslu
Ríkisendurskoðunar um sölu á
hlutabréfum ríkisins í SR-mjöli
hf. Eindregnar kröfur höfðu kom-
ið fram á Alþingi frá forustu-
mönnum stjómarandstöðunnar
um að skýrslan yrði birt en ríkis-
endurskoðandi lýsti því yfír að
hann vilji ekki birta skýrsluna á
meðan málið sé til meðferðar fyr-
ir dómstólum.
atha, frelsisfylkingar Zúlúmanna,
náðu á þriðjudag samkomulagi
sem felur í sér að Inkathaflokkur-
inn verður með í þingkosningun-
um sem hefjast á þriðjudag og
standa í þijá daga. Kosningarnar
eru þær fyrstu sem blökkumenn
fá að taka þátt í. Samkomulaginu
var fagnað af leiðtogum á Vestur-
löndum og bundnar voru vonir
við að það yrði til þess að veru-
lega drægi úr ofbeldisverkum í
landinu.
Hata valinn eftirmaður
Morihiro í Japan
Stjómarflokkarnir í Japan
völdu Tsutomu Hata utanríkis-
ráðherra í gær til þess að taka
við starfi forsætisráðherra af
Morihiro Hosokawa sem sagði af
sér vegna aðildar að spillingar-
máli. Japanska þingið verður að
staðfesta útnefningu Hata á
mánudag.
Samkomulag um skiptinu
Svartahafsflotans
ÚKRAÍNUMENN og Rússar
komust á fimmtudag að sam-
komulagi um skiptingu Svarta-
hafsflotans. Hins vegar fékkst
engin niðurstaða í það hvar
heimahöfn flotanna verður.
Þjóðveijar þjóra mest
ÞJÓÐVERJAR em mestu áfeng-
isneytendur heims samkvæmt
skýrslum þýska heiibrigðisráðu-
neytisins. Meðaltalsdrykkjan í
fyrra jafngilti því að hvert manns-
barn í Þýskalandi drykki sem
svaraði 12,1 lítrum af hreinu
alkóhóli eða 140 lítra af bjór, 27
lítra af borðvíni og 10 lítra af
öðram áfengistegundum.
Richard Nixon og Georges Pompidou Frakklandsforseti á mikilvægum leiðtogafundi á Kjarvalsstöðum
í Reykjavík 1. júní 1973.
Nixon bitur en sætti
sig við dóm sögunnar
New York. Daily Telegraph.
RICHARD Nixon fyrrverandi Bandaríkjaforseti sem lést í New York
á 82. aldursári var fullur biturleika þar til yfir lauk vegna þess sem
hann kallaði „miskunnarlausar barsmíðar“ gagnrýnenda Watergate-
málsins sem „virtust líta á það sem köllun sína að sanna að ég væri
holdgervingur hins illa,“ eins og hann komst að orði.
Nixon sagði ekki alls fyrir löngu:
„í hvert sinn sem ég flyt ræðu eða
skrifa bók komast umfjallendurnir
ekki hjá því að vitna um hinn smán-
aða fyrrverandi forseta.“ Hann virt-
ist þó sætta sig við örlög sín. Sagan,
eins og hann komst að orði, myndi
dæma innbrotið í skrifstofur Demó-
krataflokksins í Watergate og yfir-
hylmingar starfsliðs forsetans í Hvíta
húsinu svo og afsögn hans harka-
lega. Enginn möguleiki væri á áfrýj-
un, sagði hann.
Richard Nixon var óvenju atorku-
samur eftir að hann hvarf úr emb-
ætti 9. ágúst 1974 en hann sagði
af sér til þess að komast hjá ákæru
og málshöfðun vegna Watergate-
hneykslisins. Lét til sín taka á bak-
sviði stjómmálanna og í fersk minni
er atburður í síðasta mánuði sem
komst í heimsfréttirnar.
Hann dvaldist þá í 10 daga í
Moskvu og eftir að hafa fundað með
leiðtogum stjómarandstöðunnar
sagðist Borís Jeltsín Rússlandsforseti
„sármóðgaður" og synjaði honum um
áheym. Nixon yppti hins vegar bara
öxlum og sagðist of gamall til að
móðgast.
í raun og veru hafa árekstrar af
þessu tagi verið vörumerki stjóm-
málaferils Nixons sem var sérlega
lagið að reita andstæðinga sína til
reiði en ávinna sér um leið traust
þeirra sem dáðust að hvemig hann
hélt á alþjóðamálum.
Nixon fæddist í Yorba Linda í
Kaliforníu 9. janúar 1913. Hann lauk
laganámi við Duke-háskólann og
þjónaði í bandaríska flotanum í
seinna stríðinu þar sem hann hlaut
ofurstatign. Að stríð loknu sneri
hann sér að stjórnmálum og hlaut
kosningu til fulltrúadeildarinnar
1946. Dwight D. Eisenhower valdi
hann sem varaforsetaefni sitt 1952
og gegndi hann þeim starfa 1953-
1960 án þess að fá mikið til mála
að leggja. í forsetakosningunum
1960 tapaði hann afar naumlega
fyrir John F. Kennedy og er m.a.
kennt um frammistöðu hans í fyrstu
sjónvarpskappræðunum.
Nixon tók ósigrinum íþrótta-
mannslega og reyndi að öðlast póli-
tíska endurreisn með því að sækjast
eftir ríkisstjórastarfí í Kaliforníu.
Tapaði hann þeirri kosningu einhig
naumlega fyrir demókratanum Ed-
mund G. „Pat“ Brown. Tók Nixon
þeim ósigri illa og hreytti í frétta-
menn: „Það verður enginn Nixon til
að níðast framar á.“ Stjómmálaferill
hans virtist á enda en Nixon sleikti
sárin, kom tvíefldur til baka og bar
sigurorð af demókratanum Hubert
Humphrey og George Wallace, óháð-
um frambjóðanda, í forsetakosning-
unum 1968.
Nixon sór embættiseið 20. janúar
1969 sem 37. forseti Bandaríkjanna
og fljótlega bar á Qvæntum hug-
myndafræðilegum sveigjanleika og
meistaralegri hagvirkni á sviði utan-
ríkismála.
Hann hof fljótlega heimkvaðningu
bandaríska hers-
ins frá Víetnam og
lagði grunninn að
slökun í sambúð-
inni við Sovétríkin.
Sömuleiðis hóf
hann með aðstoð
nánasta ráðgjafa
síns, Henrys Kiss-
ingers utanríkis-
ráðherra, leynileg-
ar samningavið-
ræður við Chou
En-Lai forsætis-
ráðherra Kína um
áð koma aftur á
stjómmálasam-
bandi ríkjanna
tveggja. Frægur
er tímamótafund-
ur þeirra Maós Tse
Tungs leiðtoga
Kína í Peking þar
byltingarforinginn
tók í báðar hendur Nixons og sagði
í gamansömum tón: „Sameiginlegur
fornvinur okkar, Chiang Kai-sek yf-
irhershöfðingi, er ekki samþykkur
þessu.“
Nixon var endurkjörinn forseti í
nóvember 1972 en innbrotið í skrif-
stofur demókrata fyrr um sumarið
varð upphafíð að atburðarás sem
leiddi til falls forsetans. Rannsókn
Bobs Woodwards og Carls Bern-
steins, blaðamanna Washington
Post, varð honum kvalræði en forset-
inn hefur ætíð haldið því fram að
goðsögnin um að hann hefði sjálfur
lagt á ráðin um innbrotið væri
„blygðunarlausasta skröksaga" sem
sögð hefur verið.
„Milljónum dollara var varið af
stjómvöldum, þinginu og sérstökum
rannsóknardómara sem falin var
Watergate-rannsóknin en ekki
fannst minnsti vottur um að ég hefði
fyrirskipað innbrotið, vitað um sím-
hleranirnar eða fengið í hendur upp-
lýsingar úr þeim,“ svaraði Nixon
gjaman.
Sjálfur hefur Nixon sagt að það
sem hafi fyrst og fremst leitt til þess
að hann varð að hrökklast frá voru
tilraunir kosningastjóra hans og
starfsmanna Hvíta hússins eftir að
upp komst um innbrotið í Watergate
til að hylma yfír það að innbrots-
mennimir þáðu leyniiegt fé fyrir
verknaðinn frá aðstoðarmönnum sín-
um. Með því var ætlun þeirra að
takmarka pólitískan skaða af inn-
brotinu. „Það vora mistök hjá mér
að taka ekki málið fastari tökum,
leiða sannleikann í ljós og reka alla
sem voru viðriðnir eða bendlaðir við
málið,“ hefur forsetinn fyrrverandi
sagt.
Það sem réð úrslitum var annars
vegar rannsókn þingsins sem leiddi
í ljós að Nixon hafði beitt öllum hugs-
anlegum ráðum tii þess að dylja þátt
starfsmanna sinna í að kæfa málið
og hins vegar sú ákvörðun Hæsta-
réttar í júlí 1974 að skylda forsetann
til að afhenda sérlegum saksóknara
segulbandsspólur og önnur gögn
varðandi samtöl hans við ráðgjafa
sína í forsetaskrifstofunni. Af sam-
tölum þessum kom fram að Nixon
hafði fulla vitneskju um Watergate-
innbrotið strax eftir að það var fram-
ið en ekki mörgum mánuðum seinna
eins og hann hafði sjálfur fullyrt.
Snerist þingið og þjóðin gegn honum
og í raun hafði hann verið neyddur
til að segja af sér að öðrum kosti
hefði hann verið rekinn úr embætti.
Er hann eini forsetinn í sögu Banda-
ríkjanna sem sagt hefur af sér með-
an hann hefur setið í embætti.
Nixon varð eftirsóttur fyrirlesari.
í ræðum sagðist hann ekki lengur
þátttakandi í stjórnmálum en lífíð
væri honum þó hugleikið. „Meðan
ég anda mun ég fjalla um þau mál
sem áhrif hafa á heimsþróunina,"
sagði hann stundum. Er hann var
spurður að því hvort hann ætlaði að
blanda sér aftur í stjórnmálabaráttu
svaraði Nixon: „Til hvers. Yið erum
með góðan borgarstjóra í Söðulsá
[heimabæ hans] og ríkisstjórinn í
New Jersey er afburða góður. Til-
gangurinn er að koma vissum boð-
skap á framfæri og leggja hann í
dóm sögunnar. Sagnfræðingar
dæma mig líklega ekki af sanngirni
því þeir eru flestir vinstrimenn."
Nixon kom aftur á stjórnmálasambandi við Kína og
hér heilsar hann Maó Tse-tung leiðtoga kínverska
kommúnistaflokksins við komuna til Peking.