Morgunblaðið - 29.07.1994, Blaðsíða 14

14 FÖSTUDAGUR 29. JÚLÍ 1994
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Hættir við
heims-
sýningu
AF efnahagsástæðum hafa
Ungveijar ákveðið að halda
ekki Heimssýninguna ’96. Rík-
isstjórnin tók þessa ákvörðun,
en þingið á eftir að leggja
blessun sína yfir hana. Það er
þó líklegt, þar sem stjórnin
nýtur þar góðs meirihluta.
Upphaflega var ráðgert að
sýningin yrði haldin með sam-
vinnu Vínarborgar og Búda-
pest, en austurrískir kjósendur
höfðu þegar ákveðið að taka
ekki þátt í fyrirtækinu. Fráfar-
andi stjórn í Ungveijalandi
hafði ákveðið að halda sýning-
una upp á eigin spýtur.
Gagnslaus
áróður
STJÓRNVÖLD á Bretlandi
hafa viðurkennt, að áróðurs-
herferð þeirra gegn reykingum
unglinga hafi mistekist, eftir
að kannanir sýndu að einn af
hveijum tíu unglingum reykir.
Engar breytingar hafa orðið á
undanförnum áratug, og
Iæknar og áróðurssamtök hafa
hvatt stjórnina til þess að
banna sígarettuauglýsingar.
Að sögn talsmanns þeirra
þurfa sígarettuframleiðendur
að verða sér úti um 300 nýja
reykingamenn á dag til þess
að fylla í skörð þeirra sem
deyja úr lungnakrabba, hjarta-
sjúkdómum og kransæða-
stíflu.
Rússar vilja
ekki kín-
verskt
KÍNVERJAR hafa tilkynnt að
mjög hafi dregið úr viðskiptum
þeirra við Rússa, og lággæða-
vörur hafi hrúgast upp beggja
megin landamæranna, ásamt
ógreiddum reikningum. Rúss-
neskur kaupsýslumaður sagði
að lélegar kínverskar vörur
hefðu flætt inn í Rússland, þar
að meðal íþróttaskór, föt, raf-
magnsvörur sem leiða út, dún-
jakkar fylltir með hænsnadún,
og banvænt áfengi. „Þess
vegna treysta Rússar Kínveij-
um ekki og vilja heldur kaupa
vestrænar vörur, þótt þær séu
mun dýrari," sagði hann.
Svíar vara við
vatnsbyssum
SÆNSK neytendasamtök til-
kynntu í gær, að langdrægar
vatsbyssur gætu valdið því,
að notendurnir fengju raflost,
ef þeir væru að leik nærri
háspennulínum. Sagði í til-
kynningu samtakanna, að
byssurnar, sem sumar draga
allt að 10 metrum, ætti að
selja með viðvörunarmerking-
um. Sérfræðingar hefðu kom-
ist að þeirri riiðurstöðu, að ef
börn gerðu sér að leik að
„skjóta" á rafmagnslínur gætu
þau fengið raflost. Ekki hefur
verið tilkynnt um slíkt atvik í
Svíþjóð. Að sögn samtakanna
eru sérfræðingar á þeirra veg-
um nú að kanna nákvæmlega
hversu hættuleg svona atvik
gætu reynst, áður en ákveðið
verður hvort banna eigin sölu
á vatnsbyssunum sem um ræð-
ir, í Svíþjóð.
Israelar lofa að refsa hryðjuverkamönnunum
Reuter
YFIRVÖLD í Argentínu hafa óskað eftir því við stjórnvöld í
Líbanon að Sobhi Toufeily (t.v.), fyrrverandi foringi Hizbollah,
hreyfingar heittrúaðra múslima, verði framseldur svo hægt
verði að yfirheyra hann vegna gruns um að hann sé viðriðinn
sprengjutilræði í Buenos Aires sem kostaði 96 manns lífið.
Ottast
frekari
tilræði
Jerúsalem, Nikosíu, Buenos Aires. Reuter.
STJÓRN ísraels sór í gær að hafa
uppi á þeim sem stóðu fyrir
sprengjutilræðunum við bygging-
ar gyðinga í Buenos Aires og
Lúndúnum og refsa þeim. Edgar
Bronfman, forseti heimssambands
gyðinga, fullyrti í gær að argent-
ínsk stjórnvöld hefðu varað Breta
við og sagt að London yrði líklega
næsta skotmark hryðjuverka-
manna.
Engra ráðstafanir voru gerðar
í London þrátt fyrir þessar upplýs-
ingar og Bretar vísa því á bug að
þeir hafi fengið þær. Bronfman
hafði eftir Carlos Menem Argent-
ínuforseta að hann hefði sjálfur
hringt til London til að koma þar
á framfæri upplýsingum sem ír-
anskur stjómarandstæðingur
hefði rekist á um væntanleg
hryðjuverk.
Binyamin Ben-Eliezer, hús-
næðismálaráðherra ísraels. varaði
Hizbollah og Hamas, hreyfingar
herskárra múslima, við því að ísra-
elsstjórn myndi hefna tilræðanna.
Báðar hreyfingarnar vísa því á bug
að þær hafí staðið fyrir sprengj-
utilræðunum.
íranir undir grun
Shimon Peres, utanríkisráð-
herra ísraels, sagði að stjórnin
hefði „engar efasemdir" um að
íranir stæðu á bak við tilræðin.
„íranir eiga í engum vandræðum
með að stofna til ofbeldis, þeir
skirrast einskis við að breiða út
lygar, og álit okkar í þessu máli
er algjörlega óhagganlegt,“ sagði
ráðherrann. Peres bætti við að
Bandaríkjastjórn væri sömu skoð-
unar þótt hún vildi ekki segja frá
því vegna skorts á sönnunum.
ALLSHERJARÞING Sameinuðu
þjóðanna samþykkti í gær með
miklum meirihluta tillögur um
breytingar á svonefndumn hafs-
botnsákvæðum hafréttarsáttmál-
ans frá 1982. Helstu iðnríki heims
hafa neitað að staðfesta sáttmái-
ann vegna þess að þeim fannst
ákvæðin takmarka um of rétt
þeirra til námavinnslu á hafsbotni.
Tveir íranir, karl og kona, eru
í haldi lögreglunnar í Buenos Air-
es, grunaðir um aðild að sprengj-
utilræðinu þar. Dómari, sem
stjórnar rannsókn málsins, kvaðst
hafa fengið gagnlegar upplýsingar
frá Irana, fyrrverandi stjórnarer-
indreka sem hefur óskað eftir
hæli í Argentínu. Þarlend blöð
segja að hann hafi sakað íranskan
herforingja, sem hefur búið í Bu-
enos Aires í nokkur ár, um að
hafa skipulagt tilræðið.
Samkvæmt ákvæðunum sem
samþykkt voru í gær er ítrekað
að auðæfi s.s. málmar á hafs-
botni utan lögsögu einstakra
ríkja séu „sameiginleg arfleifð
mannkynsins“ og munu verða
settar reglur af hálfu Sþ um
nýtinguna.
Komið var til móts við gagnrýni
iðnríkjanna en Rússar segja þó að
Fjölmiðlar í ísrael skýrðu frá
því að bandaríska alríkislögreglan,
FBI, hefði varað sendiráð ísraels
í Washington og ræðismannsskrif-
stofuna í New York við hugsanleg-
um árásum næstu tvo sólarhring-
ana. „Menn hafa það á tilfinning-
unni að við séum á fremstu víg-
línu,“ sagði Collette Avital, ræðis-
maður í New York, eftir að komið
hafði verið upp steyptum vegat-
álmum umhverfis skrifstofu henn-
reglurnar um nýtinguna séu enn
of þröngar og valdi of miklum
kostnaði við vinnslu hafsbotn-
sauðæfa.
AUs hafa 159 ríki undirritað
hafréttarsáttmálann en stóru iðn-
ríkin hafa beðið með formlega
staðfestingu til að knýja á um
breytingar. Sáttmálinn á að ganga
í gildi í nóvember.
Átök milli
tútsa og
hútúa í
Búrúndí
Nairobi. Reuter.
HARTNÆR 200 manns hafa beð-
ið bana síðustu daga í átökum
milli hútúa og tútsa í Búrúndí,
nágrannaríki Rúanda.
Utvarpið í Búrúndí sagði að
átökin hefðu blossað upp í Mbuye-
héraði í norðvesturhluta landsins.
Komið hefur verið upp tveimur
búðum fyrir flóttamenn.
Útvarpið sagði að íbúar héraðs-
ins hefðu nánast allir flúið heimili
sín vegna átakanna. Hútúar eru
miklu fleiri en tútsar í Búrúndí,
eins og í Rúanda, og átök hafá
blossað upp á milli ættbálkanna
með reglulegu millibili frá því her-
menn myrtu fyrsta forseta lands-
ins úr röðum hútúa, Melchior
Ndadaye, í október. Ekki hefur
þó komið til álíka blóðsúthellinga
í landinu og í Rúanda eftir að for-
setar beggja ríkjanna voru drepnir
í flugskeytaárás á flugvél þeirra
6. apríl.
Tútsar ráða lögum og lofum í
her Búrúndís og þótt þeir séu að-
eins um 10% af íbúum landsins
hafa þeir alla tíð neitað að deila
völdunum með hútúum.
Haítí
Boðað til
kosninga
Port-au-Prince. Reuter.
HERSTJÓRNIN á Haítí til-
kynnti á mánudag að kosn-
ingar færu fram í landinu í
nóvember en bandarískir
embættismenn segja, að til-
kynningin breyti engu enda
muni ekkert ríki viðurkenna
kosningarnar. Meirihluti
Bandaríkjamanna er hlynntur
innrás í Haítí til að stöðva
flóttamannastrauminn þaðan
til Bandaríkjanna.
Litið er á tiikynninguna um
kosningar sem tilraun her-
stjórnarinnar á Haítí til að
koma í veg fyrir innrás
Bandaríkjamanna. Segir tals-
maður herstjórnarinnar, að
stjórnmálamönnum, sem
styðji Jean-Bertrand Aristide,
sem herforingjarnir veltu út
forsetastóli, hafi verið boðið
að bjóða fram en hafi enn
engu um það svarað.
Hafsbotnsákvæði samþykkt
Sameinuðu þjóðunum. Reuter.
Rúanda-stríðið bamaleikur á víð það sem gæti gerst í Nígeríu
Hætta á blóðugu
ættbálkastríði
Lagos. Reuter.
RETTARHÖLD eru hafín yfir
Moshood Abiola, sem lýsti sig for-
seta Nígeríu í júní, en hann hefur
verið ákærður fyrir föðurlands-
svik. Fréttaskýrendur vara við því
að verði valdabaráttan í landinu
ekki leyst geti komið til harðra
átaka milli ættbálka og landshluta
sem yrðu miklu mannskæðari en
ættbálkastríðið í Rúanda.
Óttast er að allt fari í bál og
brand í Nígeríu, fjölmennasta ríki
Afríku, með 90 milljónir íbúa,
verði Abiola ekki leystur úr haldi.
„Hér er um alvarlegt vandamál
að ræða og einn slæmur viðburður
kveikir bál sem enginn getur
slökkt,“ sagði vestrænn stjórnar-
erindreki í Lagos. „Átökin í Rú-
anda og Sómalíu eru barnaleikur
miðað við það sem gæti gerst hér
ef menn verða ekki varkárir.“
Rót vandans er valdabaráttan
milli sunnan- og norðanmanna.
Talið er að sunnanmenn hafí farið
með sigur af hólmi í kosningum í
fyrra, en norðanmenn hafa yfír-
leitt verið við völd í landinu.
Abiola, sem er frá suðvestur-
hluta landsins, virtist hafa unnið
sigur í forsetakosningunum en
Ibrahim Babangida, fyrrverandi
forseti herforingjastjómarinnar,
ógilti kosningarnar án útskýringa.
Babangida, sem er frá norðurhlut-
anum, neyddist síðan til að segja
af sér vegna óéirða í suðurhlutan-
um, en í stað þess að setja Abiola
í forsetaembættið skipaði hann
nýja bráðabirgðastjórn sem á að
undirbúa nýjar kosningar.
Annar norðanmaður, Sani
Abacha hershöfðingi, varnarmála-
ráðherra og æðsti ráðherra stjórn-
arinnar, tók við völdunum í nóvem-
ber og lofaði að binda enda á
stjórnleysið í kjölfar þess að kosn-
ingarnar voru lýstar ógildar. Þegar
ár var liðið frá kosningunum, 12.
júní í fyrra, lýsti Abiola því yfir
að hann væri forseti landsins.
Hann var þá handtekinn snarlega
og ákærður fyrir svik við föður-
landið og gæti átt lífstíðarfangels-
isdóm yfir höfði sér. Óeirðir og
verkföll hafa síðan lamað atvinnu-
lífið vegna handtökunnar.
Nígeríumenn stóðu frammi fyrir
svipuðum vanda árið 1966. Skipu-
lagðar ofsóknir norðanmanna
gegn Ibo-ættbálkinum urðu til
þess að austurhlutinn sagði skilið
við Nígeríu og stofnaði Lýðveldið
Biafra.
Stríð geisaði í Biafra í 30 mán-
uði og kostaði rúma milljón manna
lífíð áður en svæðið sameinaðist
Nígeríu að nýju.
Fréttaskýrendur í Lagos telja
mikla hættu á að bardagar milli
ættbálka blossi upp að nýju í Níg-
eríu. Ef einhver hinna mörgu ætt-
bálka hæfí dráp á öðrum einhvers
staðar í landinu myndi það kalla
á tafarlausar hefndir og allt færi
úr böndunum.