Morgunblaðið - 13.11.1994, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 13. NÓVEMBER 1994 11
Úr heilbrigðisskýrslu bndlæknisembættis
ÁHRIF LÖGSKILNAÐA Á BÖRN
HVERNIG farnast börnum
sem lenda í skilnaði? Oft hefur
því verið haldið fram að áhrif
skilnaðar á börn séu einungis
skammvinn. Svo er ekki. Sam-
kvæmt niðurstöðum erlendra
rannsókna þjást xh skilnaðar-
barna síðar meir af óöryggi
og óhamingju, sérstaklega
þegar skilnað ber að við ungan
aldur. Þessi börn eru oft hald-
in vanmáttarkennd, sjálfsá-
sökun, árásargirni og óróa.
Þeim gengur verr í skóla og
hverfa oftar frá námi en þau
sem ekki verða fyrir þessu
áfalli. Seinna ber oft meira á
slæmri geðheilsu og þau lenda
oftar í skilnaði en aðrir. Dauði
föður eða tíðar fjarvistir hans
virðast hafa minni langtíma
áhrif á börn en missir föður
vegna hjónaskilnaðar. Börn-
um sem fæðast utan hjóna-
bands farnast oft betur en
börnum sem lenda i aðskilnaði
foreldra, trúlega vegna þess
að fjölskyldutengsl og aðstoð
náinna aðstandenda við þau
eru til fyrirmyndar.
VINNUÁLAG
RÁÐ TIL að draga úr miklu vinnuálagi og streitu er til dæmis að:
• Leggja megin áherslu á önnur gildi en þau efnahagslegu í
uppeldi og skólastarfi.
• Auðvelda ungu fólki að eignast þak yfir höfuðið.
• Draga úr kostnaði við helstu lífsnauðsynjar.
• Bæta lífeyrisréttindi fólks.
• Bæta hag margra ellilífeyrisþega og einstæðra foreldra sem
hafa orðið útundan í velferðinni.
• Gæta hófs og ætla sér tíma.
Unnt er að öðlast sæmilega lífsfyllingu án þess að:
• skipta um bifreið á tveggja til þriggja ára fresti,
• endurnýja eldhúsinnréttingu á 10 ára fresti.
• Og sleppa til dæmis sólarlandaferð annað hvert ár.
vinnu. Sé vikuvinnutími karla og
kvenna á Islandi borinn saman, kem-
ur í ljós að tími aðalvinnu virðist
vera svipaður milli kynja en konur
vinna þó um 30 klukkustundum
meira á viku en karlarnir, en það
er sá tími sem þarf til að sinna heim-
ilishaldi.
Laun á íslandi eru mjög lág miðað
við verðlag, að minnsta kosti hjá
þorra manna, og þegar haft er í
huga hversu háa upphæð meðalfjöl-
skylda þarf að hafa til að mæta
kostnaði vegna helstu nauðsynja, er
ekki undarlegt þótt vinnuálag sé
mikið.
Húsmóðir sem hefur kreist krón-
una um árabil leyfði Morgunblaðinu
að birta búreikninga sína í janúar
síðastliðnum, og kom þá í ljós að
hófsöm og sparsöm fimm manna
fjölskylda þarf að hafa um kr.
150.000 í ráðstöfunartekjur á mán-
uði eða um kr. 240.000 í heildartekj-
ur til að mæta helstu útgjöldum.
Er þá reiknað með ýtrustu spar-
semi, til dæmis er ekki gert ráð fyr-
ir að fjölskyldan veikist að ráði,
þurfi á gleraugum eða tannrétting-
um að halda, v.eiti sér þann munað
að fara í sumarfrí eða haldi ferming-
arveislu og gefi afmælisgjafir. Ekki
er gert ráð fyrir að hjónin fari í bíó,
leikhús eða á dansleiki, og því síður
að þau reyki eða drekki áfengi. Að
vísu er reiknað með að þau veiti
börnunum þann munað að vera í
tónlistarnámi og íþróttum.
Félagar í VR eru til dæmis um
14.000 og þar eru bytjunarlaun,
miðað við 24 ára aldur og enga
starfsreynslu, um 53.000 á mánuði,
og eftir sjö ára starfsreynslu rúmar
56.000. Stærðfræðingur með dokt-
orsnafnbót gæti ekki einu sinni látið
tölur um tekjur og gjöld þessa fólks
ganga upp. Hér hljóta að koma til
mikil yfirvinna og miklar fjarvistir
frá heimili.
Lífsgæðakapphlaup
Þótt margir þurfi að vinna myrkr-
anna á milli til að geta haft ofan í
sig og á, gildir það ekki um alla í
þessu þjóðfélagi. En vinnusemi er
ein æðsta dyggð íslendinga og því
skal unnið umfram þörf og getu þar
til yfir lýkur.
„Eins og staðan er í þjóðfélaginu
núna þurfa allir fullorðnir að vera
útivinnandi ef þeir ætla að búa við
þau lífskjör sem þeir hafa skapað
sér og sem þeir sjá að aðrir búa við,“
segir séra Ólafur Jóhannsson. „Þar
sem ein fyrirvinna dugði fyrir þtjá-
tíu árum þarf tvær núna. Það virðist
líka vera erftðara nú að láta enda
ná saman. Menn áttuðu sig ekki á
því að verðtrygging mundi leiða af
sér vinnuþrælkun ákveðinna hópa
og kynslóða. Utan vinnutíma toga
félagsstörf, áhugamál og annað slíkt
í fólk. Tíminn sem menn hefðu ann-
ars haft til að vera með börnunum
er því fljótur að fara. Það verður
aldrei lögð nógu mikil áhersla á
það, að þessi tími meðan börnin eru
ung kemur aldrei aftur.“
Kristín Jónsdóttir, kennari í Val-
húsaskóla, segir að það sé ekki allt-
af hægt að varpa ábyrgðinni á skól-
ann og þjóðféiagið. „Ábyrgðin er
fyrst og fremst hjá foreldrum, þau
hafa alla þræði í hendi sér. Einhver
segir líklega sem mótsögn að þjóðfé-
lagið sé þannig að menn neyðist til
að vinna mikið, en þá er líka hægt
að spyija á móti, gerum við ekki of
miklar kröfur til allra lífsþæginda?
Þurfum við að beijast svona eins og
við gerum. Þurfum við að eiga allt?
Þetta er spurning um verðmætamat
og mér finnst vera farið að örla á
því núna að fólk hugsi um hvað
hafi forgang í lífinu. Mér finnst for-
eldrar ekki vera sér meðvitaðir um
allar þær hættur sem steðja að barn-
inu og ég segi stundum, að það
þurfi próf til að verða leikskólakenn-
ari en ekki til að verða foreldri."
Skilnaðir
Það samskiptaleysi og samtals-
leysi sem oft verður ríkjandi á heim-
ilum af margvíslegum ástæðum,
leiðir oft til skilnaðar foreldra. Lög-
skilnaðir á íslandi hafa þrefaldast á
þijátíum árum, frá 1960 til 1990.
Samkvæmt niðurstöðum erlendra
rannsókna um það hvernig skilnað-
arbörnum farnist, þjáist xh hluti
þeirra síðar meir af öryggisleysi og
óhamingju, sérstaklega þegar skiln-
að ber að við ungan aldur. Áhrif
skilnaðar á börn eru því ekki skamm-
vin eins og oft hefur verið haldið
fram.
Af því má þó draga þá ályktun
að 2A hlutar skilnaðarbarna komist
heilir frá þeim samskiptaörðugleik-
um._
„Ég held að fólk reyni ekki alltaf
nóg tii að leysa málin áður en það
hleypur í sundur," segir Kristín.
„Hvers vegna voru skilnaðir svona
fátíðir áður fyrr? Var fólk hæfara
til að leysa úr málum sínum þá? Það
hafði að minnsta kosti ekki aðgang
að sálfræðingum og félagsráðgjöf-
um eihs og við höfum nú. Ég óttast
að mat þjóðfélagsins sé það að ekk-
ert tiltökumál sé að skilja. En ekk-
ert samband er fullkomið og þegar
SJÁ NÆSTU SÍÐU
Umsóknareyðublöð verða afhent á skrifstofu Húsnæðisnefndar Reykjavíkur, Suðurlandsbraut 30, og
verða þar einnig veittar allar almennar upplýsingar. Skrifstofan er opin mánudaga - föstudaga kl. 8-16.
Umsóknum skal skila eigi síðar en 18. nówember 1994.
Húsnæðisnefnd Reykjavíkur óskar eftir umsóknum um kaup á 320 nýjum og eldri félagslegum eignar-
íbúðum, sem koma til afhendingar fram á haustið 1996. Ennfremur er óskað eftir umsóknum um 60
nýjar félagslegar kaupleiguíbúðir, sem afhentar verða á sama tíma. Um ráðstöfun, verð og greiðslu-
skilmála þessara íbúða gilda lög nr. 97/1993.
UMSOKNIR
Húsnæðisnefnd Reykjavíkur.
SMITH &
NORLAND
NÓATÚNI 4 • SIMI 628300
velurðu Siemens
Viljirðu endingu og gæði
SIEMENS
Alltaf-alls staðar með Siemens
Það er engin tilviljun að Borgarspítalinn, Landsvirkjun, ISAL, Vegagerð ríkisins, LIN,
Hreyfill, Mjólkursamsalan, AmmaLú, ýmsar lögmannsstofur, stofnanir og fyrirtæki
treysta á Siemens símabúnað í rekstri sínum.
Siemens framleiðir einfaldlega afburda tæki og sé horft á þjonustu- og rekstrar
kostnað eru þau sérlega hagkvæmur kostur fyrir allar stærðir fyrirtækja.
miniset 300 símarnir eru nettir, sterkir
og passa alls staðar. Sérlega mikil talgæði.
Vinsælir símV. Verð frá kr. 5400.-
euroset 800 eru hin fullkomnu símtæki.
Þýsk völundarsmíð eins og hún gerist best.
Ýmsar stærðir og gerðir.
Verð frá kr. 5600.-
Siemens S3
er GSM farsiminn.
Hann er nettur, léttur
og alltaf tiltækur. Ýmis
aukabúnaður fáanlegur.
Vandað tæki á góðu verði.
HicomlOO eru símstöðvarnar og símkerfin
frá Siemens. Glæsileg, traust og örugg kerfi
sem sinna þörfum stórra sem smárra
fyrirtækja. Verð frá kr. 42.000,-