Morgunblaðið - 13.11.1994, Blaðsíða 24

24 SUNNUDAGUR 13. NÓVEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 13. NÓVEMBER 1994 25

STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
EGAR nýir kjarasamningar
voru gerðir við hjúkrunar-
fræðinga á sínum tíma reyndist
afar erfitt að’ fá upplýsingar um
efni þeirra. Síðustu daga hefur
Morgunblaðið skýrt frá því, að
meðaltalshækkun skv. þessum
samningum hafi verið um 6-7%
og í sumum tilvikum hafi hækkun-
in numið 12-14%. Því hefur jafn-
vel verið haldið fram að í einstökum
tilvikum hafi þessi hækkun farið
upp í allt að 20%.
Um þetta er tvennt að segja: í
fyrsta lagi fer ekki á milli mála,
að með þessum samningum hefur
verið farið langt út fyrir ramma
þjóðarsáttarsamninganna, sem
hafa gilt að langmestu leyti á
vinnumarkaðnum frá því í febrúar
1990. í öðru lagi fer ekki á milli
mála, að kostnaður ríkissjóðs af
þessum samningum hlýtur að nema
nokkur hundruð milljónum króna.
Morgunblaðið hefur leitað eftir
því að fá upplýsingar um þennan
kostnað en þær hafa ekki legið á
lausu.
Nú er skollið á verkfall sjúkra-
liða, sem er bein afleiðing samning-
anna við hjúkrunarfræðinga.
Sjúkraliðar vilja halda sama launa-
mun á milli sín og hjúkrunarfræð-
inga og var í gildi áður en hjúkrun-
arfræðingar fengu hina nýju samn-
inga. Af þessum sökum er að skap-
ast neyðarástand á sjúkrahúsun-
um, eins og alltaf verður, þegar
Árvakur hf., Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
einhver heiibrigðisstéttanna fer í
verkfall.
Þótt málið sé óþægilegt fyrir
stjórnvöld verður ekki hjá því kom-
izt að leggja spilin á borðið, upp-
lýsa hvaða kauphækkanir hjúkrun-
arfræðingar fengu með hinum nýju
samningum, hvaða efnislegu rök
lágu til grundvallar þeirri ákvörðun
af hálfu stjórnvalda og hver kostn-
aður skattgreiðenda er við þessa
samninga. Þá verða stjórnvöld
einnig að upplýsa hver afstaða
þeirra var við gerð samninganna
til þeirrar kröfugerðar, sem ganga
mátti út frá sem vísu að kæmi í
kjölfarið frá sjúkraliðum.
Þjóðarsáttin, sem gerð var í
kjarasamningunum í febrúar 1990,
hefur skilað stórkostlegum
árangri. Hún hefur verið haldin að
langmestu leyti á hinum almenna
vinnumarkaði og að verulegu leyti
í ríkiskerfinu. Verkfall sjúkraliða
nú, sem skellur á í aðdraganda
almennra kjarasamninga, getur
valdið miklum óróa á vinnumark-
aðnum. Þeir kjarasamningar, sem
við þá verða gerðir, geta skapað
fordæmi í komandi samningum.
Margt bendir til þess, að með kjara-
samningunum við hjúkrunarfræð-
inga hafi verið gerð alvarleg mis-
tök, sem stjórnvöld horfast nú i
augu við. Þess vegna er nauðsyn-
Iegt að allar upplýsingar um þessa
samninga, aðdragand'a þeirra og
efnisleg rök fyrir þeim, komi fram
á opinberum vettvangi.
VERÐUR
ATLANTA
HF. HRAKIÐ
ÚR LANDI?
FÉLAG íslenzkra atvinnuflug-
manna hefur boðað til alls-
herjarverkfalls hjá flugfélaginu
Atlanta hf. eftir tæpa viku. Arn-
grímur Jóhannsson, einn helzti eig-
andi flugfélagsins og fram-
kvæmdastjóri þess, hefur lýst því
yfir, að haldi fram sem horfir muni
hann flytja starfsemi félagsins úr
landi.
Það er nauðsynlegt, að flugmenn
og verkalýðshreyfingin, sem stend-
ur að baki þeim í þessari furðulegu
deilu, geri sér grein fyrir þvírað
tímarnir eru breyttir. Það er ein-
faldlega ekkert því til fyrirstöðu,
að íslendingur, sem rekur starf-
semi á borð við þá, sem Arngrímur
Jóhannsson hefur byggt upp af
miklum dugnaði og veitt fjölda
manns vinnu, reki fyrirtæki sitt í
öðru landi. Munurinn er hins vegar
sá, að þá eru mestar líkur á því,
að fólk af öðru þjóðerni sitji að
þeirri vinnu, sem Islendingar hafa
nú vegna myndarlegrar starfsemi
þessa flugfélags.
Er það sérstakt markmið Al-
þýðusambands íslands að halda
þannig á máium að fyrirtæki hrek-
ist úr landi og fólk missi vinnu sína?
Allt framferði verkalýðshreyfing-
arinnar í þessu máli er fyrir neðan
allar hellur og sýnir að þessi al-
mannahreyfing á í verulegum erf-
iðleikum með að laga sig að breytt-
um tímum og nýjum aðstæðum.
Breytingin, sem er orðin, er sú,
að nú eiga landsmenn annarra
kosta völ. Þeir geta flutt til ann-
arra landa og fengið vinnu þar.
Þeir geta sett upp fyrirtæki í öðrum
löndum og starfrækt þau í vinsam-
legra umhverfi en hér. Þeir geta
átt margvísleg viðskipti við fyrir-
tæki í öðrum löndum, svo sem
banka og tryggingafélög, svo að
dæmi séu nefnd, og þurfa ekki að
vera háðir slíkri starfsemi hér.
Athafnamenn á borð við Arn-
grím Jóhannsson láta einfaldlega
ekki bjóða sér lengur þær takmark-
anir á athafnafrelsi þeirra, sem
verkalýðshreyfingin virðist halda
að hún geti fylgt fram. Þjóðin þarf
hins vegar á öðru að halda um
þessar mundir en verkalýðshreyf-
ingu, sem þekkir ekki sinn vitjunar-
tíma.
HYAÐ KOSTUÐU
S AMNIN GARNIR
VIÐ HJÚKRUNAR-
FRÆÐINGA?
SJON-
100 •varpið-
endurspeglar vissa
þætti raunveru-
leikans, aðra ekki.
Það er jafnvel
hægt að heyja
styrjaldir í sjónvarpi. Og það
er hægt að fylgjast með þeim
úr þessari órafjarlægu nálægð
sem sjónvarp býður uppá.
Áhorfendur geta upplifað stríð
sem nýja tegund af hasar.
Tekið þátt í honum úr öruggri
íjarlægð. Tilfínningasljóir fyr-
ir síendurteknum harmleik
sem snertir okkur einungis
einsog hver önnur afþreying.
Veruleiki sem er einungis af-
þreying er ekki raunverulegur
heldur tilbúinn. Settur á svið
einsog hvertannað drama í
hasarmynd. Þannig getur
veruleikinn orðið afþreyjandi
blekking og við getum spurt
okkur, Er sjónvarpið að ganga
af raunveruleikanum dauðum?
Svo máttug hefur afþreying
ritaðs máls aldrei orðið, ekki
einusinni í allsráðandi veröld
kaþólsku kirkjunnar á miðöld-
um. En þannig getur sjónvarp-
ið ekki einungis gengið af
raunveruleikanum dauðum,
heldur einnig goðsögninni.
HELGI
spjall
Hún dafnar bezt
til hliðar við lífið
sjálft einsog við
sjáum i þýðingar-
miklum skáldskap,
en hann er ævin-
lega sprottinn úr
reynslu mannsins sjálfs og
raunveruleikanum þarsem
hann leitar sjálfs sín og iðkar
tilfínningar sínar í samræmi
við trú sína og hugmyndir um
guð. Það er í veruleikanum,
hversdagsleikanum, en ekki
hillingum eða blekkingum sem
maðurinn ræktar mannúð sína
og mennsku.
í lok skemmtiþáttar tekur
Victor Borge ferska rós upp
af sviðinu, finnur ilminn af
henni og segir, Hún er næstum
því eins falleg og gervirós(!)
Ihugunarefni fyrir okkur og
þörf dæmisaga um þær um-
búðir sem við lifum í. En sjón-
varpsrósin hefur marga þyrna.
í Bandaríkjunum er sagt
að sjónvarpsæskan sé að verða
tilfinningalaus. Hún endurtek-
ur ofbeldi kvikmyndanna í
raunveruleikanum. Og þegar
raunverulegt fórnardýr er
sært, tilaðmynda af skotsár-
um, þá rekur þetta unga fólk
upp stór augu og segir undr-
andi, Er þetta sárt?
Því það er ekkert sárt í sjón-
varpi.
Og nýlega misþyrmdu þrír
sex ára drengir fimm ára telpu
í Þrándheimi, skildu hana eftir
liggjandi í snjónum þarsem
hún varð úti. I sjónvarpshas-
arnum deyja þeir ekki sem eru
barðir heldur standa þeir upp
einsog ekkert sé. Það var, að
mér skilst, afsökun drengj-
anna sem þekkja ekki mun á
sjónvarpslífi og veruleikanum.
í sjónvarpinu er dauðinn
bara skemmtilegur hasar,
jafnvel hann.
-| ía -g OFBELDI í SJÓN
X U A *varpinu er slæmt, en
manndýrkunin og tízkusnobb-
ið er engu betri. Það var þá
skömminni til skárra hjá
Grikkjum, en þeir bjuggu sér
til manngerða guði sem voru
einkum efniviður í ódauðlegan
skáldskap; maðurinn í hlut-
verki guðs er hvortsemer
blekking. En tízkuskraut
Grikkjanna er einhver bezti
vitnisburður um fegurðar-
dýrkun mannsins og sköpun
mikillar listar.
M
(meira næsta sunnudag)
BLAÐAMANNAFUNDI
í gær, föstudag, sagði
Guðmundur Ámi Stef-
ánsson, fyrrverandi fé-
lagsmálaráðherra, að
skýrsla Ríkisendur-
skoðunar staðfesti í
einu og öllu, að stjórn-
sýsla hans hefði verið í samræmi við regl-
ur og venjur. í ljósi þessara ummæla er
fróðlegt að bera saman greinargerð Guð-
mundar Árna hinn 26. september sl., sem
hann lagði fram á blaðamannafundi þá til
þess að skýra ýmis atriði í stjórnsýslu
sinni, sem gagnrýnd höfðu verið á opinber-
um vettvangi svo og ummæli hans á þeim
blaðamannafundi og skýrslu Ríkisendur-
skoðunar nú. Það skal tekið fram, að grein-
argerð Guðmundar Áma var birt í heild í
Morgunblaðinu hinn 27. september sl. og
ummæli hans á blaðamannafundinum voru
birt nánast orðrétt í blaðinu sama dag.
Þeir kaflar í skýrslu Ríkisendurskoðunar,
sem fjalla um þessi málefni, erú svo birtir
í heild í Morgunblaðinu í dag, laugardag.
Helzta gagnrýnin á embættisverk Guð-
mundar Árna í heilbrigðisráðuneytinu hef-
ur snúizt um samninga þá, sem hann gerði
við Björn Önundarson, fyrrverandi trygg-
ingayfiriækni, um starfslok hans. í grein-
argerð sinni frá 26. september sl. segir
Guðmundur Árni Stefánsson um það mál:
„í fjölmiðlum hafði þá um langt skeið ver-
ið fjallað um meint skattsvik hans og
þriggja annarra lækna, sem unnið höfðu
örorkumat fyrir tryggingafélög. Þessi mál
höfðu miður góð áhrif á starfsemi Trygg-
ingastofnunar og á því þurfti að taka.
Mál þetta var mjög vandasamt. Það var
álit löglærðra ráðgjafa minna og raunar
forvera míns sömuleiðis í heilbrigðisráðu-
neytinu, að erfítt væri að víkja honum úr
starfí sökum lögfræðilegra álitaefna, sem
m.a. gætu leitt til skaðabótaskyldu ríkis-
sjóðs. Þetta stafaði af því að meint brot
læknisins sneri ekki að starfí hans sem
tryggingayfirlæknis heldur laut að skatt-
skilum vegna starfa hans á hinum fijálsa
markaði.
Uppsögn úr starfí hefði þýtt, að yfir-
gnæfandi líkur bentu til, að orðið hefði
að greiða lækninum verulegar fjárhæðir í
kjölfar skaðabótamáls. Ég ákvað því að
leysa málið með samkomulagi. Læknirinn
léti af störfum þá þegar, en auk samnings-
bundinna réttinda við starfslok, ynni hann
fyrir ráðuneytið tvær skýrslur. Um var að
ræða munnlegt vilyrði af minni hálfu. Með
þessu vannst að mínu áliti þrennt: Viðkom-
andi einstaklingur lét af störfum, án þess
að lög væru á honum brotin, og fannst
mér það verulegur ávinningur. Kostnaður
af starfslokum með þessum hætti var mun
minni en hefði verið í kjölfar skaðabóta-
máls. Starfskraftar læknisins nýttust í
gagnleg mál fyrir ráðuneytið. Mér er ljóst
að það var álitamál, hvort velja ætti upp-
sögn með málaferlum eða samningum eða
fara þriðju leiðina og gera ekki neitt í
málinu. Eg valdi samningaleiðina."
Á blaðamannafundinum, þar sem þessi
skýrsla var lögð fram, urðu eftirfarandi
orðaskipti á milli Guðmundar Árna og
blaðamanna um þetta mál:
„Gerðir þú starfslokasamninginn við
tryggingayfirlækninn upp á þijár milljónir
króna?“
„Það eina, sem ég kom nærri því var
það, að ég lofaði því, að hann fengi þessi
tilteknu verkefni. Ég gerði engan starfs-
lokasamning við hann, það gerði háttúr-
lega vinnuveitandinn."
„Var það ekki fullnægjandi, að gerður
væri starfslokasamningur við lækninn upp
á þijár milljónir króna? Hvers vegna þurfti
einnig að gera við hann verktakasamn-
ing?“
„Það var ekkert um það að ræða. Ég
gerði engan starfslokasamning og ég geri
enga starfslokasamninga við einstaklinga,
sem vinna fyrir heilbrigðisráðuneytið eða
Tryggingastofnun. Það sem ég gerði til
að liðka til fyrir því, að maðurinn færi úr
þessum störfum, var að gefa munnlegt
vilyrði fyrir því, að hann fengi tiltekin
verkefni.“
Hvað segir skýrsla Ríkisendurskoðunar
um þetta sama mál? Þar kemur fram, að
hinn 22. janúar 1993 hafi þáverandi heil-
brigðisráðherra óskað eftir áliti ríkislög-
manns á því „hvort og þá með hvaða
hætti skyldi grípa til aðgerða gagnvart"
tryggingayfírlækni og aðstoðartrygginga-
yfírlækni vegna rannsóknar, sem þá stóð
yfír á meintum skattalagabrotum þeirra.
I svari ríkislögmanns 15. febrúar 1993 var
bent á, að „ráðuneytið hefði ekki fengið í
hendur nein gögn varðandi rannsókn þá,
sem yfír stóð og getið var um í bréfi þess.
Ráðuneytið hefði þannig ekki neinn form-
legan grundvöll, byggðan á gögnum, er
það gæti reist aðgerðir á að svo stöddu“.
Síðan segir Ríkisendurskoðun: „Málið var
á þessum tíma þannig vaxið, að skilyrðum
fyrir að veita lausn um stundarsakir sam-
kvæmt 3. málsgrein 7. gr. laga nr. 38/1954
var ekki fullnægt. í framhaldi af þessu
lýsti ráðuneytið því yfir, að það myndi
bíða niðurstöðu rannsóknar lögregluyfír-
valda á skattskilum umræddra starfs-
rnanna."
Ríkisendurskoðun upplýsir að nokkrum
mánuðum síðar, eða hinn 14. júlí 1993,
hafi ríkislögmaður með bréfi vakið at-
hygli heilbrigðisráðherra á því, að „rann-
sókn lögregluyfírvalda væri lokið og málin
komin til meðferðar hjá ríkissaksóknara.
Því væri tímabært, að ráðuneytið færi
þess á leit við ríkissaksóknara að fá afrit
rannsóknargagna í sínar hendur. Að
fengnum þessum gögnum væri embætti
ríkislögmanns reiðubúið að veita umsögn
um málið, svo sem ráðuneytið hefði áður
óskað eftir“.
Það var svo fyrir rúmu ári, eða 21.
október 1993, að heilbrigðisráðherra ósk-
aði eftir því við ríkislögmann, að hann
„gæfí álit sitt á starfshæfí Björns Önund-
arsonar og Stefáns Ó. Bogasonar í ljósi
hinna meintu brota þeirra og um afleiðing-
ar hugsanlegrar ákvörðunar ráðherra um
að bjóða þeim að segja upp starfí sínu eða
víkja þeim ella úr starfi."
RÍKISLÖGMAÐUR
varð við þessari
beiðni ráðherra og
skilaði hinn 10.
nóvember 1993 17
síðna minnisblaði
um þetta mál. Á
þetta minnisblað
ríkislögmanns er
ekki minnzt í greinargerð Guðmundar
Árna Stefánssonar frá 26. september sl.
og á það var heldur ekki minnzt á blaða-
mannafundi hans þann dag. Raunar lá
ekkert fyrir um tilvist þess fyrr en skýrsla
Ríkisendurskoðunar var birt. En af efni
þess er ljóst, að það gegnir lykilhlutverki
í þessu máli. Á blaðamannafundinum í
gær, föstudag, sagði Guðmundur Árni hins
vegar skv. frásögn Morgunblaðsins í dag,
laugardag, að „álit ríkislögmanns hefði
ekki verið neitt leyndarmál á sínum tíma
og greint hefði verið frá því í fréttum, að
það hefði borizt ráðherra". Hvers vegna
var ekki frá því greint í hinni ítarlegu
greinargerð Guðmundar Árna 26. septem-
ber sl.? Guðmundur Árni skýrir afstöðu
sína til þessa álits á þann veg, að hann
„hefði leitað álits víðar og sín skoðun hefði
verið og væri sú, að áhættan af því að
láta reyna á dómsmál og skaðabótamál
hefði verið meiri en sú leið, sem farin
var.“ í ljósi þessara ummæla er fróðlegt
að sjá hver skoðun ríkislögmanns var í
hinu umrædda áliti frá 10. nóvember 1993.
Þar segir m.a.:
„Með vísan til þess, sem að framan er
rakið, teljum við að þessar ávirðingar séu
til þess fallnar að vekja upp vantrú á störf-
um læknanna hjá Tryggingastofnun ríkis-
ins og í öðrum lögákveðnum störfum
þeirra. Samkvæmt því teljum við með hlið-
sjón af framanröktum dómafordæmum,
að fyrir hendi séu lögákveðin skilyrði til
að ráðherra geti neytt heimildar til að
veita þeim lausn úr starfi til fullnaðar á
grundvelli þessarar refsiverðu háttsemi
þeirra. Verði niðurstaða ráðherra sú að
veita þeim lausn, er nauðsynlegt við fram-
Sautján
síðna minn-
isblað í
skrifborðs-
skúffu
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 12. nóvember
gang á slíkri lausnarveitingu að huga að
þeim reglum, sem koma fram í 7.-11. gr.
laga nr. 38/1954. Þannig sýnist geta átt
við að leysa þá báða í upphafí frá störfum
um stundarsakir. Á það einkum við, telji
ráðherra ástæðu til að upplýst verði nánar
um, hvort þeir hafí jafnframt brotið af sér
í starfí með því að sinna án heimildar
þessum störfum í vinnutíma sínum og á
vinnustað. Að því er varðar Björn Önund-
arson geta að auki verið sérstök rök til
að bíða endanlegrar niðurstöðu hinnar
opinberu rannsóknar áður en ákvörðun um
lausn til fullnaðar er ráðin. Slíkt hefur þó
engin áhrif á heimild til lausnar um stund-
arsakir nú þegar. Þá verður að gæta þess
að virða lögboðinn andmælarétt skv. 1.
mgr. 11. gr. laga nr. 38/1954 og gefa
viðkomandi starfsmönnum kost á að tjá
sig um þær ávirðingar, sem þeir eru bom-
ir, áður en lausn til fullnaðar er ráðin.
Loks þarf að gæta þess að tiltaka skýrlega
þær ávirðingar, sem lausn úr starfí er
byggð á, þar sem þær ávirðingar einar
koma til skoðunar í hugsanlegu síðara
dómsmáli til heimtu bóta, sem ráðherra
byggir á í lausnarbréfí."
Þrátt fyrir þetta mat ríkislögmanns
komst ráðherra að þeirri niðurstöðu að
greiða skyldi fyrrverandi tryggingayfír-
lækni af almannafé tæpar þijár milljónir
króna „vegna áunninna réttinda sam-
kvæmt kjarasamningum“, Um þessa nið-
urstöðu segir Ríkisendurskoðun: „Umrædd/
ákvörðun ráðuneytisins um greiðslur sam-
kvæmt framangreindu uppgjöri við starfs-
lok Bjöms er að mati Ríkisendurskoðunar
mjög umdeilanleg í ljósi þeirra upplýsinga,
sem fyrir lágu um eðli og stöðu máls hans
... Af framansögðu mátti ráðherra vera
ljóst, að mjög ólíklegt væri að hugsanleg
ákvörðun hans um að bjóða Birni að segja
upp starfi sínu eða víkja honum ella úr
starfí myndi baka ríkissjóði bótaskyldu.
Að taka ákvörðun um svo umtalsverð fjár-
útlát fyrir ríkissjóð vegna starfsloka Björns
Önundarsonar, þrátt fyrir jafn afdráttar-
lausa og vel rökstudda niðurstöðu embætt-
is ríkislögmanns um að skilyrði væru til
þess að víkja honum úr starfí, er að mati
Ríkisendurskoðunar aðfínnsluverð með-
ferð á almannafé.“
Ríkisendurskoðun gerir frekari athuga-
semdir við þessa niðurstöðu og segir: „Á
sama hátt er aðfínnsluvert að ekki var
formlega haft samráð við starfsmanna-
skrifstofu fjármálaráðuneytisins um mat á
þeim réttindum eða kröfum samkvæmt
kjarasamningum, er Björn kynni að eiga
á ríkissjóð við starfslok. Samkvæmt þeim
upplýsingum, sem Ríkisendurskoðun hefur
aflað sér hjá starfsmannaskrifstofunni, er
t.d. ljóst að Björn gat í desember 1993 í
mesta lagi átt rétt á 30 daga námsleyfí
samkvæmt kjarasamningum. Á sama hátt
mæla kjarasamningar ekki fyrir um rétt
til launa eftir að uppsögn að eigin ósk
tekur gildi. Því er bérsýnilega villandi og
jafnframt varhugavert í ljósi fordæmisgild-
is, sem slíkt kann að hafa, að gefa í skyn
að umrætt uppgjör við Björn Önundarson
sbr. ráðuneytisbréf frá 15. desember 1993
sé gert með sérstakri skírskotun til áunn-
inna réttinda samkvæmt kjarasamning-
um.“
RÍKISENDUR-
skoðun gerir enn
frekari athuga-
hllgasemdir semdir við meðferð
þessa máls. í
skýrslu hennar segir enn: „í uppgjörum
við Björn Önundarson var hvorki haldið
eftir staðgreiðslu af launum né dagpening-
um ... Samkvæmt 3. mgr. 6. gr. nefndrar
reglugerðar er því aðeins heimilt að halda
utan staðgreiðslu greiðslum launagreið-
anda á ferðakostnaði launamanns á hans
vegum, að fýrir liggi í bókhaldi launagreið-
anda sem og hjá launamanni, gögn um
tilefni ferðar og fjölda dvalardaga, fjárhæð
ferðapeninga eða dagpeninga o.s.frv. Ekk-
ert af þessum gögnum er að fínna í bók-
haldi ríkissjóðs. Þá er í uppgjörinu ekki
gert ráð fyrir öðrum launatengdum gjöld-
um ... Ofangreind bókfærsla á uppgjörinu
Frekari at-
*$(' * <-«
Morgunbiaðið/Rax
Heklutindur
við Björn er aðfínnsluverð. Að mati stofn-
unarinnar ber að færa þessar greiðslur á
árinu 1994, sem laun og dagpeninga í
bókhaldi ríkissjóðs. Jafnframt hefði af-
dráttur opinberra gjalda átt að eiga sér
stað við greiðsluna í samræmi við reglur
skattyfirvalda þar að lútandi."
Um þau sérstöku verkefni, sem Guð-
mundur Árni Stefánsson fól fyrrverandi
tryggingayfirlækni, segir Ríkisendurskoð-
un: „Hér verður hvorki lagt mat á það,
hvort þörf hafi verið fyrir umræddar grein-
argerðir né hvað eðlilegt sé að greiða fyr-
ir þær. Fram hjá hinu er hins vegar ekki
hægt að líta, að eins og á stóð var bæði
óeðlilegt og óviðeigandi að fela Birni að
annast þessi verkefni."
Nú geta lesendur sjálfir lagt dóm á það
með samanburði á fyrrgreindum tilvitnun-
um í greinargerð Guðmundar Árna frá 26.
september og ummælum hans á blaða-
mannafundi þá og framangreindum tilvitn-
unum í skýrslu Ríkisendurskoðunar, hvort
það stenzt, sem Guðmundur Árni sagði á
blaðamannafundi í gær, föstudag, að
skýrsla Ríkisendurskoðunar „staðfesti í
einu og öllu, að stjórnsýsla hans hefði
verið í samræmi við reglur og venjur“.
í GREINARGERÐ
Guðmundar Áma
Stefánssonar frá
26. september sl.
er vikið að gagn-
rýni, sem hann
hafði orðið fyrir
vegna álitsgerðar,
sem hann hafði fal-
ið lögmanni að taka
saman. Þar segir
m.a.: „... ég þekkti nokkuð til starfa hans
og þekkingar hans á lögfræðilegum álita-
efnum. Hann tók saman „lögfræðilega
athugun á áhrifum nýlegs hæstaréttar-
dóms á bótarétt í almannatryggingakerf-
inu vegna sambúðarslita, sérstaklega varð-
andi fordæmisgildi og sönnunarbyrði".
Fyrir þessa álitsgerð fékk hann greitt skv.
reikningi 345.200 krónur. Val manna í
nauðsynleg verkefni sem og ákvörðun um
þóknun fyrir þau getur stundum verið
vandasamt. Hjá því verður stundum ekki
komizt vegna anna fastra starfsmanna
ráðuneyta. í heilbrigðisráðuneytinu eru
hlutfallslega langfæstir starfsmenn allra
ráðuneyta, hvort heldur miðað er við fjár-
hæðir ellegar starfsmannafjölda þeirra
stofnana, sem undir ráðuneytið heyra.
Ráðherra verður að geta kallað þá menn
til slíkra starfa, sem hann treystir, og oft
með skömmum fyrirvara. Hveijir vinna
verkefnin og hvað skal greiða fyrir þau
er oft álitamál."
Um þennan þátt málsins segir Ríkisend-
urskoðun: „Það eru að sjálfsögðu ekki efni
til þess við hefðbundna fjárhagsendurskoð-
un að leggja mat á efnistök og gæði að-
keyptra lögfræðiálita af því tagi, sem að
framan greinir. Engu að síður þykir með
hliðsjón af heimildum stofnunarinnar til
þess að kanna meðferð og nýtingu á rík-
isfé ekki hjá því komizt að setja spurning-
armerki við kostnaðinn við umrætt lög-
fræðiálit í Ijósi umfangs þess og eðlis.
Samkvæmt reikningunum fóru 108
klukkustundir í umrædda samantekt, sem
er þijár og hálf vélrituð síða, og voru
greiddar 3.200 krónur auk virðisauka-
skatts fyrir hveija klukkustund. Ekki virð-
ist það hafa verið sérstaklega kannað,
hvort löglærðir starfsmenn ráðuneytisins
eða Tryggingastofnunar ríkisins hefðu
verið í stakk búnir til þess að gera unn
rædda athugun. Fátt bendir til annars en
að þeir hafi verið fullfærir til þess að ann-
ast hana á fullnægjandi hátt.“
Er þetta „staðfesting í einu og öllu“ á,
;,að stjórnsýsla hans hafi verið í samræmi
við reglur og venjur“?
Eitt hundr-
að og átta
klukku-
stundir í
þrjú og hálft
blað
„ A þetta minnis-
blað ríkislög-
manns er ekki
minnzt í greinar-
gerð Guðmundar
Arna Stefánsson-
ar frá 26. septem-
bersl.ogáþað
var heldur ekki
minnzt á blaða-
mannafundi hans
þann dag. Raunar
lá ekkert fyrir um
tilvist þess fyrr en
skýrsla Ríkisend-
urskoðunar var
birt. En af efni
þess er ljóst, að
það gegnir lykil-
hlutverki í þessu
máli.“