Morgunblaðið - 07.01.1995, Page 19

MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
LAUGARDAGUR 7. JANÚAR 1995 19
Táknfræði
ogtákní
myndlist
FYRIRLESTUR doktors Gunnars
Kristjánssonar um táknfræði og
tákn í myndlist verður í Hafnar-
borg, lista og menningarstofnun
Hafnarfjarðar, mánudaginn 9. jan-
úar kl. 20.
Að fyrirlestrinum loknum verða
samræður um viðfangsefnið í kaffi-
stofunni fram eftir kvöldi.
Þetta er annar af íjórum fyrir-
lestrum doktors Gunnars í Hafnar-
borg í vetur um myndlist í trúar-
og trúarheimspekilegu ljósi. Fyrir-
lestrarnir og samræðurnar í kjölfar-
ið eru liður í undirbúnigi fyrirhug-
aðrar samsýningar myndlistarfólks
næsta vor og því eru allir þeir
myndlistarmenn sem hafa hug á
að vera með á samsýninguni hvatt-
ir til að mæta á fyrirlesturinn, seg-
ir í kynningu.
-----*—*—*---
Þjóðleikhúsið
Helgi Skúlason
kominn í Gauks-
hreiðrið
BRÁTT hefjast sýningar á ný á
leikritinu Gaukshreiðrið eftir nokk-
urra vikna sýningarhlé. Þær breyt-
ingar hafa orðið á hlutverkaskipan
að Helgi SKúlason tekur við hlut-
veri Scanlons, eins af sjúklingunum
á geðsjúkrahúsinu, af Erlingi Gísla-
syni.
Gaukshreiðrið var frumsýnt á
síðastliðnu leikári, var tekið upp
aftur í upphafí þessa leikárs og
hefur verið sýnt við miklar vinsæld-
ir, segir í kynningu.
Sýningum fer nú fækkandi, bæði
vegna þrengsla í leikmynda- og
leikmunageymslum ÞJóðleikhúss-
ins og vegna þess að leikarar í
Gaukshreiðrinu þurfa að snúa sér
að öðrum verkefnum innan hússins.
Fyrsta sýning á þessu ári er 13.
janúar.
—............
Einar Garibaldi
sýnir í Gerð-
arsafni
EINAR Garibaldi Eiríksson opnar
málverkasýninguna Flekar í Gerð-
arsafni-Listasafni Kópavogs, laug-
ardaginn 7. janúar ki. 16. Þetta er
fjórða einkasýning Einars, en áður
hefur hann tekið þátt í fjölda sam-
sýninga hér heima og á Ítalíu, þar
sem hann stundaði framhaldsnám
í myndlist.
Sýningin er opin alla daga nema
mánudaga frá kl. 12-18 og lýkur
sunnudaginn 22. janúar.
TÓNLIST
Iláskólabíó
SINFÓNÍUTÓNLEIKAR
Varése: Arcana; Atli Heimir Sveins-
son: Flautukonsert: Berlioz: Symp-
onie phantastique. SÍ undir stórn
Osmos Vánskii. Fimmtudagur 5.
janúar.
FYRIRTAKS aðsókn varð að
fyrstu tónleikum Sinfóníuhljóm-
sveitar íslands á nýja árinu á
fimmtudagskvöldið var, og mun
síður en svo einsdæmi, sem betur
fer. Hið óvenjulega við þessa að-
sókn var hins vegar prógrammið:
Burtséð frá hinni óslítandi „Hug-
óruhljómkviðu" Berlioz samanstóð
það af framsæknum 20. aldar tón-
verkum, er þykja að öllu jöfnu
hafa áhrif á aðstreymi tónleika-
gesta, sem eru þveröfug á við,
segjum, sinfóníur eftir Beethoven.
A.m.k. hefur nafnið Varése haldið
fullum fælingarmætti sínum á al-
menna hlustendur gegnum árin.
En ríkjandi hegðunarmynztur
sunnar í álfu virðast ekki gilda í
einu og öllu hér á landi, þar sem
áhugasvið einstaklinga skarast
þvers og kruss, óháð tekju- og
stéttaskiptingu. Hversu mikils
virði slíkt er, verður ljóst þegar
sést, að í syðri nágrannalöndum
er hlustun á listmúsík umsvifalaust
stimpluð sem „hástéttarfyrir-
brigði“, hvort sem sá stimpill bygg-
ist á staðreyndum eða sé bara
pólitískur.
Reyndar kom fleira til þetta
kvöld, því Sinfóníuhljómsveitin
birtist í þetta sinn meira en þriðj-
ungi stærri en venjulega, eða skip-
uð yfir 120 hljóðfæraleikurum.
Slíkur massi hefur alltaf aðsóknar-
hvetjandi áhrif, enda fjöldi hljóm-
listarmanna jafnvel meiri en í Nifl-
ungahringssveitinni á sl. Listahá-
tíð. Ástæðan fólst í því, að þessir
fimmtudagstónleikar voru liður í
námskeiðshaldi fyrir Sinfóníu-
hljómsveit æskunnar, og léku 43
meðlimir SÆ með SÍ við þetta
tækifæri.
Og vissulega var hinn mikli
massi glæsilegur á að hlýða, og
gaman aldrei þessu vant að heyra
fullskipaða sinfóníuhljómsveit með
64 strengjahljóðfæri í strokdeild-
inni einni. En eins og endranær
hafði látúnsblásturinn vinninginn
í vígbúnaðarkapphlaupinu, enda
gerir salur Háskólabíós nákvæm-
lega ekki neitt fyrir strengjahljóm-
inn; ómtíminn er svo lítill, að marg-
ar tónhendingar verða andstuttar
fyrir vikið. Að sönnu ömurlegt
ástand að búa við, sé eitthvað
hæft í þeim kvitti, að Reykjavík
stefni að því að verða menningar-
höfuðborg Evrópu árið 2000. En
kannski lagast hljómburðurinn í
Laugardalshöllinni nægilega mikið
við stækkunina fyrir handbolta-
HM til að geta gegnt hlutverki
tónleikahúss til bráðabirgða. Hver
veit?
ANTIK
ÓTRÚLEG
VERÐLÆKKUN
RÝMUM TIL FYRIR NÝJUM VÖRUM
OPIÐ ALLA DAGA FRÁ KL. 12.00-18.00
BORG
ctntik
Faxafeni 5, sími 814400.
Andrúms-
loftúr
öðrum heimi
Óhjákvæmilegur fylgifiskur
svona margra íhlaupamanna er
auðvitað minni nákvæmni; ekkert
kemur í staðinn fyrir daglega sam-
æfingu árið um kring. En burtséð
frá einu viðkvæmu tilviki í Berlioz,
þar sem hin stóraukna 1. fiðla
hljómaði eins og hræddir andar-
ungar á svelli í iðandi 16-parta
nótnakösinni, stóð hið fjölmenna
íhlaupalið sig með stakri prýði og
mátti vart heyra örðu á tónanna
glampandi glæsivegg.
Hvað sem segja má um Edgar
Varése, þá gerist nútímatónlist
Vesturlanda - enn þann dag í dag
- ekki öllu „nútímalegri“ en tón-
listin í verki eins og Arcana, sem
frumflutt var 1927. Varése virðist
hafa verið 30, ef ekki 40, árum á
undan sinni samtíð með því að
semja að msetu óháð stefrænni
hugsun í lagferli og hrynjandi,
nærri alfarið út frá ómlit, og nota
í þokkabót ómstreitur af svæsn-
ustu sort meira eða minna út í
gegn. Slíkur maður hlaut að upp-
skera hroðalega gagnrýni, meðan
„djarfasta" tónlist sem samtíminn
þekkti var Vorblót Stravinskys og
Ala et Lolly eftir Prokofiev. I dag
tengir óbundirbúinn hlustandi
ósjálfrátt hið krassandi „sánd“
Varéses við ofbeldis- og hryllings-
myndir, og ef barnavernd á þessu
landi stæði undir nafni, væri svona
tónlist fyrir löngu bönnuð innan
16 ára.
Sinfóníuhljómsveitin flutti þetta
síunga vorblót vélaaldar af bráð-
smitandi innlifun undir hvetjandi
stjórn Osmos Vánská.
Flautukonert Atla Heimis
Sveinssonar (eða F/autna-konsert,
því einleikarinn þenur þar bæði
pikkóló og japanskt shakuhachi,
fyrir utan þverflautuna í C) hefur
elzt undravel, síðan hann var frum-
fluttur 1973 og endurfluttur 1977.
Fátt úreldist annars jafn miskunn-
arlaust en hátízka gærdagsins, en
þó að konsertinn hafi orðið til,
þegar „konsept“-listhyggjan var í
hámarki, virðist ekkert af því
góssi, sem verkið tók í arf frá sam-
tímanum, hafa verið ofnýtt; kon-
sertinn hljómar jafn ungur og
ferskur og hefði hann verið saminn
í dag. Ef maður má gerast svo
frakkur að lesa þann boðskap úr
verkinu, að innri friður og íhugun
sé mönnum nauðsyn í ærandi
hvunndagsamstri, þá er sá boð-
skapur jafnvel enn meira brenn-
andi nú en fyrir 20 árum.
Kolbeinn Bjarnason blés af yfir-
vegaðri hógværð og Zen-rænu inn-
sæi, og Sinfóníuhljómsveitin
(smækkuð niður í kammersveitar-
stærð) fylgdi stjórnandanum af
stakri natni og snerpu.
Symphonie phantastique kann
að flokkast meðal „stríðsfáka" tón-
bókmenntanna í dag, en hún á
engu að síður sammerkt með Arc-
ana eftir Varése að vera langt á
undan samtíðinni (frumflutt nærri
100 árum fyrr, eða 1830). Ekki
svo mjög hvað tónamál snertir -
Berlioz var hvorki sérlegur melód-
isti af guðs náð né meiriháttar til-
þrifamaður í raddfærslu - heldur
í hugsun (= konsept) og orkestrun.
Hugóruhljómkviðan er af mörg-
um talin fyrsta prógrammsinfón-
ían, upphafið á sinfóníska ljóði
Liszts, auk þess sem nýjungar
Berlioz í meðferð sinfóníska hljóð-
færisins áttu sér enga hliðstæðu
fram að Stravinsky. Það kann að
vera erfitt að ímynda sér það, en
með þessu verki hefur Berlioz
eflaust gengið jafnharkalega fram
af sinni samtíð og Varése af sinni.
Og með handanhyggju flautukon-
sertsins í huga má því segja, að
hin fljótt á litið sundurleita dag-
skrá hafi tengzt saman með sam-
eiginlegri fram- eða handanþrá
verkanna. í öllum tilvikum gætu
tónskáldin, hvert á sinn hátt, virzt
vera að segja (með orðum Stefans
Georges í 2. strengjakvartetti
Schönbergs): ich spiire Luft/ aus
andere Planeten .. . Ég kenni and-
rúmslofts úr öðrum heimi.
Sinfóníuhljómsveitin lék Symp-
honie phantastique af sannkölluð-
um eldmóði, og hefur verkið trú-
lega aldrei fyrr ómað af jafnmikl-
um glæsileika á þessu landi, enda
þótt einstaka fínessur færu út með
baðvatninu í meðförum risahljóm-
sveitarinnar. Það dró þó ekki úr
ánægju tónleikagesta. Hér var
ekkert gefið eftir, og leikgleðin
uppi á palli var ósvikin.
Ríkarður Ö. Pálsson.
Viðreisn þorskstofnsins
Hótel Sögu - föstudaginn 13.janúar 1995
Sjávarútvegsráðuneytið gengst fyrir ráðstefnu um langtímanýtingu fiskistofna 13. janúar nk.
Ráðstefnan er ætluð forystumönnum í sjávarútvegi, stjórnmálamönnum, vísindamönnum,
opinberum aðilum og áhugafólki um sjávarútvegsmál.
11:30 Innritun
12:00 Hádegisverður í Ársal. Ávarp: Þorsteinn Pálsson, sjávarútvegsráðherra
13:30 Hrun og uppbygging þorskstofnsins við Kanada: Brian Tobin,
sjávarútvegsráðherra Kanada
13:50 Fyrirspumir
14:00 Hagkvæm nýting fiskistofna. I. Fiskifræðilegur grunnur aflareglu:
Gunnar Stefánsson, tölfræðingur og formaður veiðiráðgjafamefndar
Hafrannsóknastofnunarinnar
14:20 Hagkvæm nýting fiskistofna. II. Hagfræðilegurþáttur aflareglu:
Þórður Friðjónsson, forstjóri Þjóðhagsstofnunar
14:40 Fyrirspumir
15:00 Kaffihlé - veitingar
15:20 Stjómunarhættir - besta leiðin til þess að tryggjaframtíðar hagsmuni vegna
nýtingarfiskistofna: Doug Butterworth, prófessor í stærðfræði við University
of Cape Town, Suður-Afríku
15:50 Fyrirspumir
16:00 Árangursríkasta leiðin til að ná hámarksafrakstri fiskistofna til lengri tíma
Pallborðsumræður:
Einar Svansson, framkvæmdastjóri Fiskiðjunnar Skagfirðings hf.
Eiríkur Tómasson, framkvæmdastjóri Þorbjarnar hf.
Guðrún Marteinsdóttir, sjávarlíffræðingur hjá Hafrannsóknastofnuninni
Kristján Halldórsson, skipstjóri hjá Utgerðarfélagi Akureyringa hf.
Magnús Gústafsson, forstjóri Coldwater Seafood Corp.
Sigurður B. Stefánsson, framkvæmdastjóri Verðbréfamarkaðar íslandsbanka hf.
Þorvaldur Garðarsson, skipstjóri
17:15 Ráðstefnulok
17:30 Móttaka í boði Þorsteins Pálssonar, sjávarútvegsráðherra fyrir ráðstefnugesti
Ráðstefnustjóri; Brynjólfur Bjarnason, forstjóri Granda hf. og stjómarfomiaður Hafrannsókna-
stofnunarinnar
Ráðstefnugjald er krónur 3.500. Innifalið í verðinu er hádegisverður, kaffi og fundargögn. Vinsamlegast tilkynnið
þátttöku fyrir 10. janúar nk. til KOM hf. í síma (91) 62 24 11 eða með faxi (91) 62 34 11. Ræður erlendra
ræðumanna verða túlkaðar samtímis af ensku á íslensku.
Skipuleggjendur ráðstefnunnar áskilja sér rétt til að breyta dagskrá vegna ófyrirsjáanlegra atvika.
Umsjón og skipulagning KOM hf.
V.
J