Morgunblaðið - 12.05.1995, Blaðsíða 8

8 FÖSTUDAGUR 12. MAÍ 1995
FRÉTTIR
Morgunblaðið/Sigríður Ingvarsdóttir
SÍLDARSTEMMNING skapaðist á bryggjunni á Siglufirði I gær þegar fyrsta síldin barst þar að landi
í langan tíma, en í gamla síldarbænum hefur ekki verið brædd síld síðan 1968.
Fyrsta síldin er komin á land á Siglufirði síðan árið 1968
Hátíðarblær á bænum
Siglufirði, Morgunblaðið
FYRSTI síldarfarmurinn í tæplega
þijá áratugi barst til Siglufjarðar
í gær. Hólmaborgin SU landaði
þá 1.580 tonnum sem bræða á hjá
SR-mjóli á Siglufirði. Síðast var
brædd síld á Siglufirði árið 1968.
Hátíðarstemmning ríkti í hugum
margra bæjarbúa í gær þegar
Hólmaborgin sigldi inn fjörðinn,
drekkhlaðin síld og var því fjöl-
menni á bryggjunni til þess að
fagna komu síldarinnar.
Félagar úr Leikfélagi Siglufjarð-
ar brugðu á leik, sungu og dönsuðu
undir harmonikuspili Sturlaugs
Kristjánssonar og síldarspekúlant-
inn Ómar Hauksson lét sig heldur
ekki vanta.
Hólmaborgin hélt á veiðar um
hádegi sl. sunnudag frá Eskifirði
eftir að hafa landað fyrsta síldar-
farmi sínum þar, alls 1.564 tonn-
um.
Nálgast ísland
Aflinn nú veiddist 120 mílur
norðaustur af Færeyjum innan lög-
sögu eyjanna og að sögn Kristgeirs
Friðgeirssonar stýrimanns er síldin
á mikilh ferð i suðvestur og nálg-
ast því ísland frekar en hitt. Aflinn
fékkst í átta köstum, þar af feng-
ust 850 tonn í einu kasti. Síldin,
sem er full af átu, er stór og góð
og er fituinnihald hennar nú um
10%.
Kristgeir sagði að hingað til
hefði síldin aðallega veiðst á dag-
inn, en nú hefði það eitthvað breyst
og væri hún nú farin að veiðast
allan sólarhringinn og kæmi alveg
upp'á yfírborð sjávar.
Færeysk skip eru einnig á
miðunum og hafa þau aflað vel,
en það hefur háð þeim hversu löng
löndunarbiðin í Færeyjum er.
lyómaterta í tilefni dagsins
Vorverkin
IÐNAÐARMENN eru hvar-
vetna teknir til við þau útiverk
sem ávallt fylgja sumrinu.
Skólahús Menntaskólans í
Reykjavík fær andlitslyftingu
nú í sumar og eru málararnir
þegar byrjaðir að hressa upp á
útlit þess.
Vegna þessarra merku tíma-
móta færði forseti bæjarstjórnar,
Kristján L. Möller, áhöfninni væna
ijómatertu. Að lokinni löndun mun
Hólmaborgin halda á síldarmiðin
að nýju. Skipveijarnir létu allvel
af dvölinni og voru að sögn mjög
ánægðir með siglfirskar móttökur.
Forseti Alþingis fær
75.000 kr. álagsþóknun
FORSETI Alþingis fær 75 þúsund
krónurt álagsþóknun á mánuði ofan
á föst mánaðarlaun sín og hefur
því samtals um 271 þúsund krónur
í föst mánaðalaun. Að auki á for-
seti rétt á að fá greiddan ferða-
kostnað og dagpeninga búi hann
ekki í Reykjavík. Þá fær forseti
Alþingis þriðjung af launum forseta
íslands þann tíma sem hann er
handhafi forsetavalds.
Samkvæmt kjaradómi fær forseti
Alþingis 195.898 þúsund krónur í
mánaðarlaun, eða um 18 þúsund
krónum meira en venjulegt þingfar-
arkaup. Einnig fær forseti 75 þús-
und krónur á mánuði í álagsþóknun
fyrir stjórnunarstörf. Þá fær for-
seti, eins og aðrir þingmenn, greidd-
an svonefndan starfskostnað sem
er mismunandi eftir kjördæmum.
Fráfarandi forseti var þingmaður
Reykjaneskjördæmis og þingmenn
þess kjördæmis fá 24 þúsund krón-
ur á mánuði í ferðakostnað. Þá eiga
þingmenn, sem búa utan Reykjavík-
ursvæðisins, rétt á 25 þúsund krón-
um á mánuði í dagpeninga.
Loks fær forseti Alþingis einn
þriðja af launum forseta íslands
þann tíma sem hann er, ásamt for-
sætisráðherra og forseta Hæsta-
réttar, handhafi forsetavalds
vegna fjarvista forsetans. Laun
forseta íslands eru 334.319 á mán-
uði samkvæmt kjaradómi og eru
þau skattfijáls. A síðasta ári var
forseti íslands samtals 39 daga
fjarverandi vegna ferðalaga til út-
landa og það sem af er þessu ári
nema íjarvistirnar 13 dögum sam-
kvæmt upplýsingum frá skrifstofu
forseta íslands.
Umræða um launakjör
Salome Þorkelsdóttir fráfarandi
forseti Alþingis skrifar grein í
Morgunblaðið í dag þar sem hún
gerir grein fyrir launakjörum for-
seta. Þar segir hún að til sanns
vegar megi færa að greiðslur til
forseta séu sambærilegar við þau
launakjör sem ráðherrar njóta. En
í sínum huga snúist málið ekki um
hvað forseti Alþingis telji upp úr
launaumslaginu og hvaða sporslur
hann fái heldur hvar honum sé skip-
aður sess í röðum æðstu embættis-
manna ríkisins.
Nokkur umræða hefur spunnist
um launakjör forseta Alþingis í kjöl-
far þess að Ólafur G. Einarsson
verður væntanlega kjörinn næsti
forseti og talað hefur verið um að
laun forseta verði hækkuð þannig
að þau jafngildi ráðherralaunum. 1
grein sem Ólafur skrifaði í Morgun-
blaðið í gær fjallar hann um þessi
mál og upplýsir hann að mánaðar-
laun hans sem ráðherra námu
293.728 krónum. Að auki voru bíla-
hlunnindi metin á 18.648 krónur á
mánuði.
■ Launakjör/27
MORGUNBLAÐIÐ
Alþjóðadagur hjúkrunarfræðinga
Þjóðarauður
veltur á heil-
brigði kvenna
;,;,; ■;, ■■■■■„v.. ..
Ásta Möller
Alþjóðadagur
hjúkrunarfræð-
inga er haldinn
hátíðlegur í dag, 12.
maí, á fæðingardegi
Florence Nightingale og
er dagurinn helgaður
heilbrigði kvenna að
þessu sinni. Alþjóðasam-
band hjúkrunarfræðinga
velur yfirskrift dagsins
og kynnir nokkur mál-
efni til að setja á oddinn,
sem skiptast í eftirfar-
andi efnisþætti; konur
eru meira en mæður,
stúlkubamið, að temja
sér heilbrigðan lífsstíl á
unglingsárum, kynferð-
islegt heilbrigði alla ævi,
varnarleysi kvenna gegn
HlV-veirunni, ofbeldi
gegn konum, vinnuálag,
öldrunarferlið, geðheilbrigði
kvenna, aðstæður fátækra, far-
and- og flóttakvenna og innrás í
stjórnmálaheiminn.
I tilefni af alþjóðadegi hjúkrun-
arfræðinga ætlar Félag íslenskra
hjúkrunarfræðinga að efna til
dagskrár þar sem fjallað verður
um yfírskrift dagsins, auk þess
að boðið verður upp á heilbrigðis-
ráðgjöf. Verður meðal annars efnt
til fýrirlestra í Ráðhúsi Reykjavík-
ur og á Hótel Húsavík og einnig
verður fýrirlestur í Gmnnskólan-
um á Þórshöfn 17. maí.
Jafnframt verða gerðar blóð-
þrýstingsmælingar víðs vegar um
land. A Akureyri verður veitt
ráðgjöf um tóbaksvarnir og veitt-
ar upplýsingar um öldrunarþjón-
ustu og einnig munu hjúkrunar-
fræðingar á Selfossi, Hellu og í
Hveragerði standa fyrir skyndi-
könnun á heilbrigði kvenna.
- Af hverju er þörf á þessari
yfirskrift?
„Alþjóðasamband hjúkrunar-
fræðinga orðar þetta mjög
skemmtilega en þar segir: Þjóðar-
auður veltur á heilbrigði kvenna.
Ef konur eru ekki heilsuhraustar
geta þær ekki sinnt viðfangsefn-
um sem einungis hvíla á þeim,
til dæmis umönnun barna, maka,
foreldra og gamals fólks, eða
frætt fjölskyldu sína, samfélag
eða þjóðfélag. Rætur þjóðarhags-
ins_ liggja víða.
í tilefni alþjóðadagsins vilja
íslenskir hjúkrunarfræðingar
teygja sig út til almennings og
bjóða honum að hlusta á fræðslu-
erindi í dag. Meðal annars verða
kynntar niðurstöður úr rannsókn-
um hjúkrunarfræðinga
í fyrirlestrum og sú
þekking sem þeir hafa
aflað sér til þess að
bæta heilbrigði
kvenna.
Við viljum nota daginn til þess
að vekja athygli almennings á
því hvað hjúkrunarfræðingar eru
að gera og hvert þeirra framlag
er til bætts heilbrigðis."
- Eru íslendingar ekki al-
mennt við góða heilsu?
„Það eru margir góðir Jþættir
og margir slæmir í heilsu Islend-
inga. Það hefur til dæmis komið
fram að íslenskar konur eru með
hæsta tíðni lungnakrabbameins
meðal kvenna í heiminum og í
starfi sínu hafa hjúkrunarfræð-
ingar lagt mjög mikla áherslu á
tóbaksvarnir. Einnig hafa hjúkr-
unarfræðingar lagt sitt af mörk-
um varðandi slysavarnir og
hvatningu til heilbrigðs lífs.“
► ÁSTA Möller fæddist í
Reykjavík 12. janúar 1957. Hún
lauk stúdentsprófi frá Mennta-
skólanum við Hamrahlíð árið
1976 og BSc-prófi í hjúkrunar-
fræði frá Háskóla Islands árið
1980. Ásta starfaði sem hjúkr-
unarfræðingur á Borgarspít-
ala 1980-82 og gegndi stöðu
deildarstjóra 1984-86. Hún
var fræðslustjóri Borgarspít-
ala 1987-92, formaður Félags
háskólamenntaðra hjúkrunar-
fræðinga frá 1989 og síðan
Félags íslenskra hjúkrunar-
fræðinga frá 1994. Jafnframt
hefur hún verið stundakennari
við HÍ síðan 1981. Ásta er gift
Hauki Þór Haukssyni fram-
kvæmdastjóra og eiga þau þijú
börn á lífi.
- Finnst þér hafa verið gerðar
nægilega margar rannsóknir á
heilsufari kvenna og þeim sjúk-
dómum sem hijá þær eingöngu,
til dæmis bijósta- og legháls-
krabbameini?
„Um þetta heíur verið mikið
fjallað að undanförnu og á dag-
skrá í dag eru þrír fyrirlestrar
sem þetta varða, til dæmis um
líðan kvenna eftir bamsburð. Í
honum eru mjög sláandi niður-
stöður.
Hjúkmnarfræðingar á íslandi
eru kvennastétt og þeirra rann-
sóknir hafa beinst mjög að kon-
um, til dæmis um heilbrigðisvit-
und þeirra, um líðan þeirra í
kringum tíðir og hvaða úrræði
þær nota til þess að bæta líðan.
Það hafa líka verið gerðar rann-
sóknir á konum sem
hafa gengist undir að-
gerðir vegna krabba-
meins í brjósti og þessu
viljum við miðla.
Florence Nighting-
ale valdi þá leið til að bæta heil-
brigði fólks að fara út á meðal
þess og með það í huga má nefna
að við gerðum samkomulag við
HM ’95 nefndina um að hjúkrun-
arfræðingar sæju um heilsugæslu
á leikjum keppninnar í Laugar-
dalshöll. Þar verða tveir hjúkr-
unarfræðingar til staðar til að
veita áhorfendum fyrstu hjálp.
Þetta er nýmæli og ákveðið ör-
yggisatriði. Einnig kom hjúkrun-
arfræðingur og gerði úttekt á
slysavörnum í húsunum. Hún
veitti ráðleggingar um það sem
betur mátti fara og lét lagfæra.
Þetta er hluti af forvarnarstarfi
sem hjúkrunarfræðingar vinna
einnig."
Með heilsu-
gæslu á HM í
Höllinni